ဂီတလုလင် မောင်ကိုကို

 ေမာင္ကိုကို (ဂီတလုလင္)

ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္မ်ား

အမည္ရင္း ကိုကို

ေမြးဖြား ႏိုဝင္ဘာ ၁၂၊ ၁၉၂၈

ဧရာဝတီတိုင္းေဒသႀကီး၊ ဘိုကေလးၿမိဳ႕

ကြယ္လြန္ ၂ဝဝ၇ ေအာက္တိုဘာလ ၁ဝ (အသက္ ၈ဝ)

ရန္ကုန္

ဂီတဟန္ ျပဇာတ္ဂီတ၊ သံစုံတီးဝိုင္းဂီတ၊ ႐ုပ္ရွင္ဂီတ

အလုပ္အကိုင္ ဂီတစာဆို၊ ဂီတမႉး၊ ဂီတထုတ္လုပ္သူ၊ ဂီတစာေရးဆရာ

တက္ႂကြသည့္ႏွစ္မ်ား ၁၉၄ဝ–၂ဝဝ၇

Notable instruments

စႏၵရား

ဂီတလုလင္ေမာင္ကိုကို(ေခၚ)ဦးကိုကိုသည္ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ (၁၂) ရက္ေန႔တြင္ ဧရာဝတီတိုင္းေဒသႀကီး၊ဘိုကေလးၿမိဳ႕၌အဖ ဦးဘသင္ႏွင့္ အမိ ေဒၚဖြားသိန္းတို႔မွ ေမြးဖြားသည့္ ေမြးခ်င္း ေျခာက္ေယာက္အနက္ စတုတၳေျမာက္သားျဖစ္သည္။ ဒုတိယ သားျဖစ္သည့္ ဗိုလ္ကေလးတင့္ေအာင္သည္လည္း ယေန႔ ျမန္မာ့ဂီတႏွင့္ စာေပေလာကတြင္ ထူးခြၽန္ေသာ သက္ရွိထင္ ရွား အႏုပညာရွင္ႀကီးတစ္ဦး ျဖစ္သည္။

၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ဂီတလုလင္ေမာင္ကိုကိုသည္ ဂီတပညာကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ဖြင့္လွစ္ေသာ ပန္းခ်ီႏွင့္ တူရိယာသင္တန္းေက်ာင္းတြင္ စတင္ သင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ အသံလႊင့္ျခင္းႏွင့္ ကိုလံဘီယာ ဓာတ္ျပားသြင္းျခင္းမ်ား ကို စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္တြင္ အသံတိတ္ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားတြင္ တီးဝိုင္းေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ လိုက္လံ တီးမႈတ္ေပးခဲ့သည္။ ၁၉၄၆ခုႏွစ္တြင္ ျပဇာတ္တီးဝိုင္း ေခါင္း ေဆာင္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွစ၍ အသံထြက္ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ား၌ တီးဝိုင္းေခါင္းေဆာင္အျဖစ္လည္း ေကာင္း ရပ္တည္ လႈပ္ရွားခဲ့၏။ ၁၉၇၀ တြင္ထြက္ရ​ေေသာ မႈံေ႐ႊရည္ဇာတ္ကားတြင္ ဂီတဒါ႐ိုက္တာအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ကာ ဂီတလုပ္ကြက္မ်ားစြာျဖင့္ ႐ုပ္ရွင္ကို ပံ့ပိုးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ဂီတာအတြက္ အကယ္ဒမီဆု မေပးေသာကာလျဖစ္သျဖင့္ ဆုမရရွိခဲ့ေပ။[၁][၂]

႐ုပ္ရွင္ေတးဂီတအဖြဲ႕၏ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ တာဝန္ယူ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ ဆင္ဖိုနီ တီးဝိုင္းျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့သူ ျဖစ္၏။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္တြင္ ေျမပေဒသာျပဇာတ္၊ ျပည္ေထာင္ စုေန႔ အထိမ္းအမွတ္ ျပဇာတ္၊ အလုပ္သမားေန႔ ျပဇာတ္၊ ေတာင္သူလယ္သမားေန႔ျပဇာတ္ႏွင့္ တပ္မေတာ္ေန႔ ျပဇာတ္ မ်ားအား ဂီတဒါ႐ိုက္တာအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ေတးဂီတေရး စပ္ေပးျခင္းႏွင့္ တင္ဆက္ ျပသျခင္းအျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့သည္။

၁၉၅ဝ ျပည့္ႏွစ္၌ ဝင္းဝင္းျပဇာတ္အဖြဲ႕တြင္ ေတးဂီတ ဒါ႐ိုက္တာအျဖစ္ ဦးေဆာင္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့၏။ ဆရာဦးကိုကို သည္ ႏိုင္ငံရပ္ျခား တိုင္းျပည္မ်ား၌ ဂီတဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမႈ အျဖစ္ ၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၊ ေပက်င္းၿမိဳ႕၌က်င္းပ ေသာ တ႐ုတ္-ျမန္မာ နယ္နိမိတ္ လက္မွတ္ေရးထိုးပြဲသို႔ ႐ုပ္ရွင္ျပဇာတ္ အႏုပညာရွင္မ်ား၊ ကာလေပၚေတးဂီတအဖြဲ႕ဝင္ မ်ားအား ဦးေဆာင္၍ သြားေရာက္ေျဖေဖ်ာ္ခဲ့၏။ ဂီတလုလင္ ေမာင္ကိုကိုသည္ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဂီတေကာင္စီ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့၏။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ဝဇီရာ၊ ျပဇာတ္အဖြဲ႕ႀကီးအား ဖြဲ႕စည္းရာ၌ ဦးေဆာင္သူအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့ ၿပီး ဝဇီရာျပဇာတ္မ်ားကို တင္ဆက္ခဲ့၏။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၊ Asian Cultural- Council of New York, Northern Illinois University, University of Wisconsin, Medison, Illinois Wesleyan University, Kent State University, Ohio, Wesleyan and Yale University, Connecticut, University of Caluformia, Berkley, University de Montreal, Canada တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ Visiting Professor အျဖစ္ ျမန္မာ့ဂီတႏွင့္ တူရိယာမ်ားအေၾကာင္း ကို ဘြဲ႕လြန္ႏွင့္ မဟာဘြဲ႕လြန္ သင္တန္းမ်ားတြင္ သင္ၾကားေပးခဲ့၏။

၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွ ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း မေလးရွား ႏိုင္ငံ၊ စင္ကာပူႏိုင္ငံႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားသို႔ မင္းကြန္းဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့ေသာ တိ-နိအႏုပညာရွင္အဖြဲ႕အား ဦးေဆာင္၍ သာသနာေတာ္ျပန႔္ပြားေရး ကိစၥရပ္မ်ားအား ေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့ျခင္း၊ ျမန္မာ-ဂ်ပန္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ခ်စ္ၾကည္ေရး အတြက္ ႐ုပ္ရွင္ႏွင့္ ဂီတအႏုပညာရွင္မ်ားအား ဦးေဆာင္၍ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ တင္ဆက္ခဲ့ျခင္း၊ အာဆီယံ ႏွစ္ (၃ဝ) ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္ ဂီတပြဲေတာ္သို႔ျမန္မာအႏုပညာရွင္ အဖြဲ႕ႏွင့္ သြားေရာက္ခဲ့ျခင္းမ်ား ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံ၊ ကိုလုံးၿမိဳ႕ တကၠသိုလ္တြင္ ျမန္မာ့ဂီတပညာရပ္မ်ား ေဟာေျပာပို႔ခ်၊ သ႐ုပ္ျပမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးခဲ့၏။ ထို႔ျပင္ဂ်ာမန္ အသံလႊင့္ဌာန D.Wတြင္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား ႐ိုက္ကူးထုတ္လႊင့္ ျခင္း ျပဳခဲ့၏။ ဘာလင္ၿမိဳ႕၌လည္း သ႐ုပ္ျပ ေဟာေျပာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ အသံလႊင့္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့၏။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ၊ လန္ဒန္ၿမိဳ႕တြင္ ျမန္မာ့ဂီတႏွင့္ဆိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား ကို ေဟာေျပာ သ႐ုပ္ျပ ေျဖေဖ်ာ္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ေဆာင္႐ြက္ခဲ့၏။

ဆရာႀကီး ဦးကိုကိုသည္ ေတးဂီတ၊ အၿငိမ့္ျပဇာတ္ ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားအား ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာမ်ား ႏွင့္ လစဥ္ထုတ္ မဂၢဇင္းမ်ားတြင္လည္း ေရးသားခဲ့၏။ထို႔ ျပင္ ဂီတလုလင္ ေမာင္ကိုကိုသည္ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန ၏ အႀကံေပးပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈဝန္ႀကီး ဌာန၊ ယဥ္ေက်းမႈတကၠသိုလ္၏ ယဥ္ေက်းမႈေကာ္မတီဝင္ အေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႐ုပ္ရွင္အစည္းအ႐ုံး၏ နာယကအေနႏွင့္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဂီတအစည္းအ႐ုံး ၏ နာယကအေနႏွင့္လည္းေကာင္း ေဆာင္႐ြက္ခဲ့႐ုံမွ်မက ျမန္မာ့႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံလႊင့္ဦးစီးဌာန၏ ေတးဂီတ စိစစ္ေရးအဖြဲ႕ဝင္၊ ျပဇာတ္ကဇာတ္ႏွင့္ စင္တင္အႏုပညာရွင္မ်ား စိစစ္ေရးအဖြဲ႕ဝင္မ်ား ေက်းလက္ေတးမ်ား ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ေရး ေခါင္းေဆာင္၊ ႏွစ္စဥ္က်င္းပေသာ ဆိုကေရးတီးၿပိဳင္ပြဲ၊ အတီး ၿပိဳင္ပြဲဥကၠ႒ National-Symphony ေအာ္ခက္စထရာ အား ျပဳစုပ်ိဳး ေထာင္ ေလ့က်င့္၍ ဂီတဖြဲ႕စည္းမႈမ်ား ေရးသားျခင္း အဖြဲ႕ တာဝန္ခံ စသည့္ တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။

ဂီတလုလင္ ေမာင္ကိုကိုသည္ ဂီတပိုင္းဆိုင္ရာ ႐ုပ္ရွင္ အကယ္ဒမီဆုအေနႏွင့္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ 'မယ္သီတာလို မိန္းကေလး'ဇာတ္ကား၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ 'တိုက္ပြဲေခၚသံ' ဇာတ္ကား၊ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္တြင္ 'ဆန္ေရ' ဇာတ္ကားမ်ားႏွင့္ အေကာင္းဆုံးေတးဂီတ ႐ုပ္ရွင္ ထူးခြၽန္ဆုမ်ားကို ရရွိခဲ့၏။ ဆရာဦးကိုကို ေနာက္ဆုံးေရးေပးခဲ့ေသာ သီခ်င္းသည္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ဂ်ပ္ဆင္ဘုရားေက်ာင္း စိန္ရတုအတြက္ ခရစ္ ယာန္ ဓမၼေတး ၁ဝ ပုဒ္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ခံ ေတးဂီတအေန ႏွင့္ 'အ႐ုဏ္တက္ေလး ညဥ့္နက္ေလ'ဟူေသာ ဒီဗီဒီဇာတ္ ကားအတြက္ တီးခတ္ေပးကာ ျမန္မာ့အသံႏွင့္ ႐ုပ္ျမင္သံ ၾကားအတြက္ ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါး ေတးသီခ်င္း၊ ေမတၱာပို႔ေတး သီခ်င္းမ်ား ေရးသားေနဆဲကာလ ျဖစ္သည္။

ဂီတလုလင္ေမာင္ကိုကိုသည္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တြင္ လူမႈ ထူးခြၽန္-ပထမအဆင့္၊ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာပညာ ထူးခြၽန္ (ပထမအဆင့္)မ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ဤကဲ့သို႔ ဂီတနယ္ပယ္တြင္ မိမိ ပိုင္ႏိုင္တတ္စြမ္းပညာျဖင့္ ႏိုင္ငံ့အက်ိဳး၊ ျပည္သူ႔အက်ိဳးကို ထူးခြၽန္ထက္ျမက္စြာ ေဆာင္ ႐ြက္ခဲ့ေသာ ပညာရွင္ႀကီးအား မ်ိဳးဆက္သစ္ အႏုပညာရွင္ မ်ားက အားက်အတုယူ စံျပဳထိုက္သူ ပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ မွတ္ယူ ႏိုင္ရန္ အမ်ိဳးသား ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အႏုပညာတကၠသိုလ္ (ရန္ကုန္)ပညာေရးအဖြဲ႕မွ ဆရာႀကီးဦးကိုကို (ဂီတလုလင္ ေမာင္ကိုကို)အား ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဂီတပါရဂူဘြဲ႕ (Doctor of Music)ကို ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လ (၁ဝ) ရက္ေန႔ တြင္ ခ်ီးျမႇင့္အပ္ႏွင္းခဲ့၏။

ဂီတလုလင္ ေမာင္ကိုကိုသည္ အသက္အ႐ြယ္ ႀကီး ရင့္လာသည္ႏွင့္အမွ် လူ႔ဘဝတြင္ က်င္လည္က်က္စားခဲ့ေသာ ဂီတပညာရပ္ႏွင့္ဆက္ႏႊယ္၍ အမွတ္တရ စာငယ္တစ္ပုဒ္အေန ႏွင့္ 'ဂီတမွာ သံစဥ္ေ႐ြးခ်ယ္မႈ၊ ဟန္ခ်က္ ေ႐ြးခ်ယ္မႈ၊ ေတး သြားေ႐ြးခ်ယ္မႈ အဆင္ေျပမွ ဂီတဖန္တီးမႈတစ္ခု ျဖစ္မယ္၊ လူရယ္လို႔ျဖစ္လာရင္လည္း အထက္ကလို ဘက္စုံေကာင္း လာမွ ဘဝမွာ သာယာမွာပါ'ဟူ၍ ေရးသား ဖြင့္ဆိုသြားခဲ့ သည္။

ဦးကိုကိုသည္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ အႏုပညာ ေလာကသို႔ ဂီတ ပညာရပ္ျဖင့္ ဝင္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၄၃ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ အသံတိတ္ ႐ုပ္ရွင္ ကားမ်ားတြင္ စတင္ တီးမႈတ္ ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွ စ၍ ျပဇာတ္မ်ား၌ တီးဝိုင္း ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ႐ုပ္ရွင္ ကားမ်ားတြင္ ေတးဂီတမႉး အျဖစ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဂီတ ေကာင္စီ ဗဟိုတြင္ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ဂီတလုလင္ တီးဝိုင္း ကိုလည္း တည္ေထာင္ ခဲ့ကာ ကိုယ္တိုင္ ေရးသားေသာ ေတးသီခ်င္းေပါင္း ပုဒ္ေရ တေသာင္းေက်ာ္ ရွိခဲ့သည္။

၁၉၉၃ ခုႏွစ္တြင္ မယ္သီတာလို မိန္းကေလး ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ကားျဖင့္ ေတးဂီတဆု (အကယ္ဒမီ) ရရွိ ခဲ့သည္။ တိုက္ပြဲေခၚသံႏွင့္ ဆန္ေရ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ကား မ်ားျဖင့္လည္း အကယ္ဒမီ ဆုမ်ား ရရွိခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ အေမရိကန္၊ ကေနဒါရွိ တကၠသိုလ္ မ်ား၌ ဧည့္ပါေမာကၡ အျဖစ္ ျမန္မာ့ ဂီတ မ်ားကို သြားေရာက္ပို႔ခ်ခဲ့သည္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တြင္ တိုက္ပြဲေခၚသံ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ကားျဖင့္ လူမႈ ထူးခြၽန္ဆုကို ရရွိခဲ့သည္။

၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ကာ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ကလည္း စင္ကာပူ ႏိုင္ငံ၊ မေလးရွား ႏိုင္ငံႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံ မ်ားသို႔ ဗုဒၶ ပူေဇာ္ပြဲမ်ား က်င္းပရန္ တိ-နိ အႏုပညာရွင္ အဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္သူ အေနျဖင့္ သြားေရာက္ခဲ့သည္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ကလည္း အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံ၊ ဂ်ာကာတာ ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ ႏွစ္ (၃၀) ျပည့္ အာဆီယံ ပြဲေတာ္သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုယ္စားျပဳ အႏုပညာရွင္ အဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ သြားေရာက္ ခဲ့သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ႐ုပ္ရွင္ အစည္းအ႐ုံး နာယက အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဂီတ အစည္းအ႐ုံး နာယက အျဖစ္ လည္းေကာင္း ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရက ခ်ီးျမႇင့္ေသာ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပါရဂူဘြဲ႕ (Doctor of Music) ကိုလည္း ရရွိခဲ့သည္။

ျမန္မာ့ ႐ုပ္ရွင္ နယ္ပယ္တြင္ ႐ုပ္ရွင္ ေတးဂီတျဖင့္ နာမည္ ေက်ာ္ၾကားသူ တဦး ျဖစ္ေသာ ဂီတလုလင္ ေမာင္ကိုကိုသည္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁ဝ ရက္ေန႔က ရန္ကုန္ ျပည္သူ႔ ေဆး႐ုံႀကီးတြင္ ကြယ္လြန္ သြားခဲ့ေၾကာင္း သတင္း ရရွိသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ ၈ဝ ရွိၿပီး သားတစ္ေယာက္ႏွင့္ သမီးေလး ေယာက္ က်န္ရစ္သည္။[၃]