Majjima 1

။ နေမာ တႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။

မဇၩိမနိကာေယာ

မူလပဏၰာသပါဠိ

၁. မူလပရိယာယဝေဂၢါ

၁. မူလပရိယာယသုတၱံ

၁. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဥကၠ႒ာယံ ဝိဟရတိ သုဘဂဝေန သာလရာဇမူေလ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သဗၺဓမၼမူလပရိယာယံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ေဒေသႆာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၂. ‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, အႆုတဝါ ပုထုဇၨေနာ အရိယာနံ အဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ အဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ အဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ အဝိနီေတာ – ပထဝႎ [ပဌဝႎ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ပထဝိေတာ သၪၨာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ သညတြာ ပထဝႎ မညတိ, ပထဝိယာ မညတိ, ပထဝိေတာ မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ မညတိ, ပထဝႎ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ အာပေတာ သၪၨာနာတိ; အာပံ အာပေတာ သညတြာ အာပံ မညတိ, အာပသၼႎ မညတိ, အာပေတာ မညတိ, အာပံ ေမတိ မညတိ, အာပံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ေတဇံ ေတဇေတာ သၪၨာနာတိ; ေတဇံ ေတဇေတာ သညတြာ ေတဇံ မညတိ, ေတဇသၼႎ မညတိ, ေတဇေတာ မညတိ, ေတဇံ ေမတိ မညတိ, ေတဇံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝါယံ ဝါယေတာ သၪၨာနာတိ; ဝါယံ ဝါယေတာ သညတြာ ဝါယံ မညတိ, ဝါယသၼႎ မညတိ, ဝါယေတာ မညတိ, ဝါယံ ေမတိ မညတိ, ဝါယံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

၃. ‘‘ဘူေတ ဘူတေတာ သၪၨာနာတိ; ဘူေတ ဘူတေတာ သညတြာ ဘူေတ မညတိ, ဘူေတသု မညတိ, ဘူတေတာ မညတိ, ဘူေတ ေမတိ မညတိ, ဘူေတ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ေဒေဝ ေဒဝေတာ သၪၨာနာတိ; ေဒေဝ ေဒဝေတာ သညတြာ ေဒေဝ မညတိ, ေဒေဝသု မညတိ, ေဒဝေတာ မညတိ, ေဒေဝ ေမတိ မညတိ, ေဒေဝ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ပဇာပတႎ ပဇာပတိေတာ သၪၨာနာတိ; ပဇာပတႎ ပဇာပတိေတာ သညတြာ ပဇာပတႎ မညတိ, ပဇာပတိသၼႎ မညတိ, ပဇာပတိေတာ မညတိ, ပဇာပတႎ ေမတိ မညတိ, ပဇာပတႎ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ျဗဟၼံ ျဗဟၼေတာ သၪၨာနာတိ; ျဗဟၼံ ျဗဟၼေတာ သညတြာ ျဗဟၼံ မညတိ, ျဗဟၼသၼႎ မညတိ, ျဗဟၼေတာ မညတိ, ျဗဟၼံ ေမတိ မညတိ, ျဗဟၼံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာဘႆေရ အာဘႆရေတာ သၪၨာနာတိ; အာဘႆေရ အာဘႆရေတာ သညတြာ အာဘႆေရ မညတိ, အာဘႆေရသု မညတိ, အာဘႆရေတာ မညတိ, အာဘႆေရ ေမတိ မညတိ, အာဘႆေရ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သုဘကိေဏွ သုဘကိဏွေတာ သၪၨာနာတိ; သုဘကိေဏွ သုဘကိဏွေတာ သညတြာ သုဘကိေဏွ မညတိ, သုဘကိေဏွသု မညတိ, သုဘကိဏွေတာ မညတိ, သုဘကိေဏွ ေမတိ မညတိ, သုဘကိေဏွ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ေဝဟပၹေလ ေဝဟပၹလေတာ သၪၨာနာတိ; ေဝဟပၹေလ ေဝဟပၹလေတာ သညတြာ ေဝဟပၹေလ မညတိ, ေဝဟပၹေလသု မညတိ, ေဝဟပၹလေတာ မညတိ, ေဝဟပၹေလ ေမတိ မညတိ, ေဝဟပၹေလ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အဘိဘုံ အဘိဘူေတာ သၪၨာနာတိ; အဘိဘုံ အဘိဘူေတာ သညတြာ အဘိဘုံ မညတိ, အဘိဘုသၼႎ မညတိ, အဘိဘူေတာ မညတိ, အဘိဘုံ ေမတိ မညတိ, အဘိဘုံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

၄. ‘‘အာကာသာနၪၥာယတနံ အာကာသာနၪၥာယတနေတာ သၪၨာနာတိ; အာကာသာနၪၥာယတနံ အာကာသာနၪၥာယတနေတာ သညတြာ အာကာသာနၪၥာယတနံ မညတိ, အာကာသာနၪၥာယတနသၼႎ မညတိ, အာကာသာနၪၥာယတနေတာ မညတိ, အာကာသာနၪၥာယတနံ ေမတိ မညတိ, အာကာသာနၪၥာယတနံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဝိညာဏၪၥာယတနေတာ သၪၨာနာတိ; ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဝိညာဏၪၥာယတနေတာ သညတြာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ မညတိ, ဝိညာဏၪၥာယတနသၼႎ မညတိ, ဝိညာဏၪၥာယတနေတာ မညတိ, ဝိညာဏၪၥာယတနံ ေမတိ မညတိ, ဝိညာဏၪၥာယတနံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာကိၪၥညာယတနံ အာကိၪၥညာယတနေတာ သၪၨာနာတိ; အာကိၪၥညာယတနံ အာကိၪၥညာယတနေတာ သညတြာ အာကိၪၥညာယတနံ မညတိ, အာကိၪၥညာယတနသၼႎ မညတိ, အာကိၪၥညာယတနေတာ မညတိ, အာကိၪၥညာယတနံ ေမတိ မညတိ, အာကိၪၥညာယတနံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ေနဝသညာနာသညာယတနံ ေနဝသညာနာသညာယတနေတာ သၪၨာနာတိ; ေနဝသညာနာသညာယတနံ ေနဝသညာနာသညာယတနေတာ သညတြာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ မညတိ, ေနဝသညာနာသညာယတနသၼႎ မညတိ, ေနဝသညာနာသညာယတနေတာ မညတိ, ေနဝသညာနာသညာယတနံ ေမတိ မညတိ, ေနဝသညာနာသညာယတနံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

၅. ‘‘ဒိ႒ံ ဒိ႒ေတာ သၪၨာနာတိ; ဒိ႒ံ ဒိ႒ေတာ သညတြာ ဒိ႒ံ မညတိ, ဒိ႒သၼႎ မညတိ, ဒိ႒ေတာ မညတိ, ဒိ႒ံ ေမတိ မညတိ, ဒိ႒ံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သုတံ သုတေတာ သၪၨာနာတိ; သုတံ သုတေတာ သညတြာ သုတံ မညတိ, သုတသၼႎ မညတိ, သုတေတာ မညတိ, သုတံ ေမတိ မညတိ, သုတံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘မုတံ မုတေတာ သၪၨာနာတိ; မုတံ မုတေတာ သညတြာ မုတံ မညတိ, မုတသၼႎ မညတိ, မုတေတာ မညတိ, မုတံ ေမတိ မညတိ, မုတံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ဝိညာတံ ဝိညာတေတာ သၪၨာနာတိ; ဝိညာတံ ဝိညာတေတာ သညတြာ ဝိညာတံ မညတိ, ဝိညာတသၼႎ မညတိ, ဝိညာတေတာ မညတိ, ဝိညာတံ ေမတိ မညတိ, ဝိညာတံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

၆. ‘‘ဧကတၱံ ဧကတၱေတာ သၪၨာနာတိ; ဧကတၱံ ဧကတၱေတာ သညတြာ ဧကတၱံ မညတိ, ဧကတၱသၼႎ မညတိ, ဧကတၱေတာ မညတိ, ဧကတၱံ ေမတိ မညတိ, ဧကတၱံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘နာနတၱံ နာနတၱေတာ သၪၨာနာတိ; နာနတၱံ နာနတၱေတာ သညတြာ နာနတၱံ မညတိ, နာနတၱသၼႎ မညတိ, နာနတၱေတာ မညတိ, နာနတၱံ ေမတိ မညတိ, နာနတၱံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘သဗၺံ သဗၺေတာ သၪၨာနာတိ; သဗၺံ သဗၺေတာ သညတြာ သဗၺံ မညတိ, သဗၺသၼႎ မညတိ, သဗၺေတာ မညတိ, သဗၺံ ေမတိ မညတိ, သဗၺံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ သၪၨာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ သညတြာ နိဗၺာနံ မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ မညတိ, နိဗၺာနေတာ မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ မညတိ, နိဗၺာနံ အဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘အပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

ပုထုဇၨနဝေသန ပဌမနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၇. ‘‘ေယာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသေကၡာ [ေသေခါ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] အပၸတၱမာနေသာ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ ပတၳယမာေနာ ဝိဟရတိ, ေသာပိ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ [အဘိညတြာ (က.)] ပထဝႎ မာ မညိ [ဝါ မညတိ], ပထဝိယာ မာ မညိ, ပထဝိေတာ မာ မညိ, ပထဝႎ ေမတိ မာ မညိ, ပထဝႎ မာဘိနႏၵိ [ဝါ အဘိနႏၵတိ (သီ.) ဋီကာ ဩေလာေကတဗၺာ]။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘ပရိေညယ်ံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ။ အာကိၪၥညာယတနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ မာ မညိ, နိဗၺာနသၼႎ မာ မညိ, နိဗၺာနေတာ မာ မညိ, နိဗၺာနံ ေမတိ မာ မညိ, နိဗၺာနံ မာဘိနႏၵိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘ပရိေညယ်ံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

ေသကၡဝေသန [သတၳာရဝေသန (သီ.), သတၳဳဝေသန (သ်ာ. က.)] ဒုတိယနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၈. ‘‘ေယာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရဟံ ခီဏာသေဝါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီေယာ ဩဟိတဘာေရာ အႏုပၸတၱသဒေတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇေနာ သမၼဒညာ ဝိမုေတၱာ, ေသာပိ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ ပထဝႎ န မညတိ, ပထဝိယာ န မညတိ, ပထဝိေတာ န မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ န မညတိ, ပထဝႎ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘ပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ။ အာကိၪၥညာယတနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ န မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ န မညတိ, နိဗၺာနေတာ န မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ န မညတိ, နိဗၺာနံ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘ပရိညာတံ တႆာ’တိ ဝဒါမိ။

ခီဏာသဝဝေသန တတိယနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၉. ‘‘ေယာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရဟံ ခီဏာသေဝါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီေယာ ဩဟိတဘာေရာ အႏုပၸတၱသဒေတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇေနာ သမၼဒညာ ဝိမုေတၱာ, ေသာပိ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ ပထဝႎ န မညတိ, ပထဝိယာ န မညတိ, ပထဝိေတာ န မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ န မညတိ, ပထဝႎ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ခယာ ရာဂႆ, ဝီတရာဂတၱာ။

‘‘အာပံ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ။ အာကိၪၥညာယတနံ ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ န မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ န မညတိ, နိဗၺာနေတာ န မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ န မညတိ, နိဗၺာနံ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ခယာ ရာဂႆ, ဝီတရာဂတၱာ။

ခီဏာသဝဝေသန စတုတၳနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၁၀. ‘‘ေယာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရဟံ ခီဏာသေဝါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီေယာ ဩဟိတဘာေရာ အႏုပၸတၱသဒေတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇေနာ သမၼဒညာ ဝိမုေတၱာ, ေသာပိ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ ပထဝႎ န မညတိ, ပထဝိယာ န မညတိ, ပထဝိေတာ န မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ န မညတိ, ပထဝႎ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ခယာ ေဒါသႆ, ဝီတေဒါသတၱာ။

‘‘အာပံ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ။ အာကိၪၥညာယတနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ န မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ န မညတိ, နိဗၺာနေတာ န မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ န မညတိ, နိဗၺာနံ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ခယာ ေဒါသႆ, ဝီတေဒါသတၱာ။

ခီဏာသဝဝေသန ပၪၥမနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၁၁. ‘‘ေယာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရဟံ ခီဏာသေဝါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီေယာ ဩဟိတဘာေရာ အႏုပၸတၱသဒေတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇေနာ သမၼဒညာ ဝိမုေတၱာ, ေသာပိ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ ပထဝႎ န မညတိ, ပထဝိယာ န မညတိ, ပထဝိေတာ န မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ န မညတိ, ပထဝႎ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ခယာ ေမာဟႆ, ဝီတေမာဟတၱာ။

‘‘အာပံ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ။ အာကိၪၥညာယတနံ ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ န မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ န မညတိ, နိဗၺာနေတာ န မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ န မညတိ, နိဗၺာနံ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ခယာ ေမာဟႆ, ဝီတေမာဟတၱာ။

ခီဏာသဝဝေသန ဆ႒နယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၁၂. ‘‘တထာဂေတာပိ, ဘိကၡေဝ, အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ ပထဝႎ န မညတိ, ပထဝိယာ န မညတိ, ပထဝိေတာ န မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ န မညတိ, ပထဝႎ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘ပရိညာတႏၲံ တထာဂတႆာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ။ အာကိၪၥညာယတနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ န မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ န မညတိ, နိဗၺာနေတာ န မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ န မညတိ, နိဗၺာနံ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘ပရိညာတႏၲံ တထာဂတႆာ’တိ ဝဒါမိ။

တထာဂတဝေသန သတၱမနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

၁၃. ‘‘တထာဂေတာပိ, ဘိကၡေဝ, အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိဇာနာတိ; ပထဝႎ ပထဝိေတာ အဘိညာယ ပထဝႎ န မညတိ, ပထဝိယာ န မညတိ, ပထဝိေတာ န မညတိ, ပထဝႎ ေမတိ န မညတိ, ပထဝႎ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘နႏၵီ [နႏၵိ (သီ. သ်ာ.)] ဒုကၡႆ မူလ’ႏၲိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ‘ဘဝါ ဇာတိ ဘူတႆ ဇရာမရဏ’ႏၲိ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ‘တထာဂေတာ သဗၺေသာ တဏွာနံ ခယာ ဝိရာဂါ နိေရာဓာ စာဂါ ပဋိနိႆဂၢါ အႏုတၱရံ သမၼာသေမၺာဓႎ အဘိသမၺဳေဒၶါ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘အာပံ ။ေပ.။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ။ အာဘႆေရ။ သုဘကိေဏွ။ ေဝဟပၹေလ။ အဘိဘုံ။ အာကာသာနၪၥာယတနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတနံ။ အာကိၪၥညာယတနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတနံ။ ဒိ႒ံ။ သုတံ။ မုတံ။ ဝိညာတံ။ ဧကတၱံ။ နာနတၱံ။ သဗၺံ။ နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိဇာနာတိ; နိဗၺာနံ နိဗၺာနေတာ အဘိညာယ နိဗၺာနံ န မညတိ, နိဗၺာနသၼႎ န မညတိ, နိဗၺာနေတာ န မညတိ, နိဗၺာနံ ေမတိ န မညတိ, နိဗၺာနံ နာဘိနႏၵတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘နႏၵီ ဒုကၡႆ မူလ’ႏၲိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ‘ဘဝါ ဇာတိ ဘူတႆ ဇရာမရဏ’ႏၲိ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ‘တထာဂေတာ သဗၺေသာ တဏွာနံ ခယာ ဝိရာဂါ နိေရာဓာ စာဂါ ပဋိနိႆဂၢါ အႏုတၱရံ သမၼာသေမၺာဓႎ အဘိသမၺဳေဒၶါ’တိ ဝဒါမီ’’တိ။

တထာဂတဝေသန အ႒မနယဘူမိပရိေစၧေဒါ နိ႒ိေတာ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ န ေတ ဘိကၡဴ [န အတၱမနာ ေတဘိကၡဴ (သ်ာ.), ေတ ဘိကၡဴ (ပီ. က.)] ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မူလပရိယာယသုတၱံ နိ႒ိတံ ပဌမံ။

၂. သဗၺာသဝသုတၱံ

၁၄. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သဗၺာသဝသံဝရပရိယာယံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ေဒေသႆာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၁၅. ‘‘ဇာနေတာ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ပႆေတာ အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ, ေနာ အဇာနေတာ ေနာ အပႆေတာ။ ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဇာနေတာ ကိၪၥ ပႆေတာ အာသဝါနံ ခယံ ဝဒါမိ? ေယာနိေသာ စ မနသိကာရံ အေယာနိေသာ စ မနသိကာရံ။ အေယာနိေသာ, ဘိကၡေဝ, မနသိကေရာေတာ အႏုပၸႏၷာ ေစဝ အာသဝါ ဥပၸဇၨႏၲိ, ဥပၸႏၷာ စ အာသဝါ ပဝၯႏၲိ; ေယာနိေသာ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မနသိကေရာေတာ အႏုပၸႏၷာ ေစဝ အာသဝါ န ဥပၸဇၨႏၲိ, ဥပၸႏၷာ စ အာသဝါ ပဟီယႏၲိ။

၁၆. ‘‘အတၳိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဒႆနာ ပဟာတဗၺာ, အတၳိ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗၺာ, အတၳိ အာသဝါ ပဋိေသဝနာ ပဟာတဗၺာ, အတၳိ အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗၺာ, အတၳိ အာသဝါ ပရိဝဇၨနာ ပဟာတဗၺာ, အတၳိ အာသဝါ ဝိေနာဒနာ ပဟာတဗၺာ, အတၳိ အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗၺာ။

ဒႆနာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၁၇. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဒႆနာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, အႆုတဝါ ပုထုဇၨေနာ – အရိယာနံ အဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ အဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ အဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ အဝိနီေတာ – မနသိကရဏီေယ ဓေမၼ နပၸဇာနာတိ, အမနသိကရဏီေယ ဓေမၼ နပၸဇာနာတိ။ ေသာ မနသိကရဏီေယ ဓေမၼ အပၸဇာနေႏၲာ အမနသိကရဏီေယ ဓေမၼ အပၸဇာနေႏၲာ, ေယ ဓမၼာ န မနသိကရဏီယာ, ေတ ဓေမၼ မနသိ ကေရာတိ, ေယ ဓမၼာ မနသိကရဏီယာ ေတ ဓေမၼ န မနသိ ကေရာတိ။

‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာ န မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ မနသိ ကေရာတိ? ယႆ, ဘိကၡေဝ, ဓေမၼ မနသိကေရာေတာ အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ ပဝၯတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ ပဝၯတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ ပဝၯတိ – ဣေမ ဓမၼာ န မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ မနသိ ကေရာတိ။

‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာ မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ န မနသိ ကေရာတိ? ယႆ, ဘိကၡေဝ, ဓေမၼ မနသိကေရာေတာ အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ န ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ ပဟီယတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ န ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ ပဟီယတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ န ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ ပဟီယတိ – ဣေမ ဓမၼာ မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ န မနသိ ကေရာတိ။

‘‘တႆ အမနသိကရဏီယာနံ ဓမၼာနံ မနသိကာရာ မနသိကရဏီယာနံ ဓမၼာနံ အမနသိကာရာ အႏုပၸႏၷာ ေစဝ အာသဝါ ဥပၸဇၨႏၲိ ဥပၸႏၷာ စ အာသဝါ ပဝၯႏၲိ။

၁၈. ‘‘ေသာ ဧဝံ အေယာနိေသာ မနသိ ကေရာတိ – ‘အေဟာသႎ ႏု ေခါ အဟံ အတီတမဒၶါနံ? န ႏု ေခါ အေဟာသႎ အတီတမဒၶါနံ? ကႎ ႏု ေခါ အေဟာသႎ အတီတမဒၶါနံ? ကထံ ႏု ေခါ အေဟာသႎ အတီတမဒၶါနံ? ကႎ ဟုတြာ ကႎ အေဟာသႎ ႏု ေခါ အဟံ အတီတမဒၶါနံ? ဘဝိႆာမိ ႏု ေခါ အဟံ အနာဂတမဒၶါနံ? န ႏု ေခါ ဘဝိႆာမိ အနာဂတမဒၶါနံ? ကႎ ႏု ေခါ ဘဝိႆာမိ အနာဂတမဒၶါနံ? ကထံ ႏု ေခါ ဘဝိႆာမိ အနာဂတမဒၶါနံ? ကႎ ဟုတြာ ကႎ ဘဝိႆာမိ ႏု ေခါ အဟံ အနာဂတမဒၶါန’ႏၲိ? ဧတရဟိ ဝါ ပစၥဳပၸႏၷမဒၶါနံ [ပစၥဳပၸႏၷမဒၶါနံ အာရဗ႓ (သ်ာ.)] အဇၩတၱံ ကထံကထီ ေဟာတိ – ‘အဟံ ႏု ေခါသၼိ? ေနာ ႏု ေခါသၼိ? ကႎ ႏု ေခါသၼိ? ကထံ ႏု ေခါသၼိ? အယံ ႏု ေခါ သေတၱာ ကုေတာ အာဂေတာ? ေသာ ကုဟႎ ဂါမီ ဘဝိႆတီ’တိ?

၁၉. ‘‘တႆ ဧဝံ အေယာနိေသာ မနသိကေရာေတာ ဆႏၷံ ဒိ႒ီနံ အညတရာ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ။ ‘အတၳိ ေမ အတၱာ’တိ ဝါ အႆ [ဝါႆ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] သစၥေတာ ေထတေတာ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ; ‘နတၳိ ေမ အတၱာ’တိ ဝါ အႆ သစၥေတာ ေထတေတာ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ; ‘အတၱနာဝ အတၱာနံ သၪၨာနာမီ’တိ ဝါ အႆ သစၥေတာ ေထတေတာ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ; ‘အတၱနာဝ အနတၱာနံ သၪၨာနာမီ’တိ ဝါ အႆ သစၥေတာ ေထတေတာ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ; ‘အနတၱနာဝ အတၱာနံ သၪၨာနာမီ’တိ ဝါ အႆ သစၥေတာ ေထတေတာ ဒိ႒ိ ဥပၸဇၨတိ; အထ ဝါ ပနႆ ဧဝံ ဒိ႒ိ ေဟာတိ – ‘ေယာ ေမ အယံ အတၱာ ဝေဒါ ေဝေဒေယ်ာ တၾတ တၾတ ကလ်ာဏပါပကာနံ ကမၼာနံ ဝိပါကံ ပဋိသံေဝေဒတိ ေသာ ေခါ ပန ေမ အယံ အတၱာ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ သႆတိသမံ တေထဝ ဌႆတီ’တိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိဂတံ ဒိ႒ိဂဟနံ ဒိ႒ိကႏၲာရံ ဒိ႒ိဝိသူကံ ဒိ႒ိဝိပၹႏၵိတံ ဒိ႒ိသံေယာဇနံ။ ဒိ႒ိသံေယာဇနသံယုေတၱာ, ဘိကၡေဝ, အႆုတဝါ ပုထုဇၨေနာ န ပရိမုစၥတိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ; ‘န ပရိမုစၥတိ ဒုကၡသၼာ’တိ ဝဒါမိ။

၂၀. ‘‘သုတဝါ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ – အရိယာနံ ဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ သုဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ ဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ သုဝိနီေတာ – မနသိကရဏီေယ ဓေမၼ ပဇာနာတိ အမနသိကရဏီေယ ဓေမၼ ပဇာနာတိ။ ေသာ မနသိကရဏီေယ ဓေမၼ ပဇာနေႏၲာ အမနသိကရဏီေယ ဓေမၼ ပဇာနေႏၲာ ေယ ဓမၼာ န မနသိကရဏီယာ ေတ ဓေမၼ န မနသိ ကေရာတိ, ေယ ဓမၼာ မနသိကရဏီယာ ေတ ဓေမၼ မနသိ ကေရာတိ။

‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာ န မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ န မနသိ ကေရာတိ? ယႆ, ဘိကၡေဝ, ဓေမၼ မနသိကေရာေတာ အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ ပဝၯတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ ပဝၯတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ ပဝၯတိ – ဣေမ ဓမၼာ န မနသိကရဏီယာ, ေယ ဓေမၼ န မနသိ ကေရာတိ။

‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာ မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ မနသိ ကေရာတိ? ယႆ, ဘိကၡေဝ, ဓေမၼ မနသိကေရာေတာ အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ န ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ကာမာသေဝါ ပဟီယတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ န ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ ဘဝါသေဝါ ပဟီယတိ; အႏုပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ န ဥပၸဇၨတိ, ဥပၸေႏၷာ ဝါ အဝိဇၨာသေဝါ ပဟီယတိ – ဣေမ ဓမၼာ မနသိကရဏီယာ ေယ ဓေမၼ မနသိ ကေရာတိ။

‘‘တႆ အမနသိကရဏီယာနံ ဓမၼာနံ အမနသိကာရာ မနသိကရဏီယာနံ ဓမၼာနံ မနသိကာရာ အႏုပၸႏၷာ ေစဝ အာသဝါ န ဥပၸဇၨႏၲိ, ဥပၸႏၷာ စ အာသဝါ ပဟီယႏၲိ။

၂၁. ‘‘ေသာ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ေယာနိေသာ မနသိ ကေရာတိ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ေယာနိေသာ မနသိ ကေရာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ေယာနိေသာ မနသိ ကေရာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ေယာနိေသာ မနသိ ကေရာတိ။ တႆ ဧဝံ ေယာနိေသာ မနသိကေရာေတာ တီဏိ သံေယာဇနာနိ ပဟီယႏၲိ – သကၠာယဒိ႒ိ, ဝိစိကိစၧာ, သီလဗၺတပရာမာေသာ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဒႆနာ ပဟာတဗၺာ။

သံဝရာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၂၂. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ စကၡဳျႏၵိယသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ။ ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, စကၡဳျႏၵိယသံဝရံ အသံဝုတႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, စကၡဳျႏၵိယသံဝရံ သံဝုတႆ ဝိဟရေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ေသာတိျႏၵိယသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဃာနိျႏၵိယသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဇိဝွိျႏၵိယသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ကာယိျႏၵိယသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ။ေပ.။ မနိျႏၵိယသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ။ ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, မနိျႏၵိယသံဝရံ အသံဝုတႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, မနိျႏၵိယသံဝရံ သံဝုတႆ ဝိဟရေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။

‘‘ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, သံဝရံ အသံဝုတႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, သံဝရံ သံဝုတႆ ဝိဟရေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗၺာ။

ပဋိေသဝနာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၂၃. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ပဋိေသဝနာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ စီဝရံ ပဋိေသဝတိ – ‘ယာဝေဒဝ သီတႆ ပဋိဃာတာယ, ဥဏွႆ ပဋိဃာတာယ, ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပ- [သိရႎသပ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] သမၹႆာနံ ပဋိဃာတာယ, ယာဝေဒဝ ဟိရိေကာပီနပၸဋိစၧာဒနတၳံ’။

‘‘ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ပိ႑ပါတံ ပဋိေသဝတိ – ‘ေနဝ ဒဝါယ, န မဒါယ, န မ႑နာယ, န ဝိဘူသနာယ, ယာဝေဒဝ ဣမႆ ကာယႆ ဌိတိယာ ယာပနာယ, ဝိဟႎသူပရတိယာ, ျဗဟၼစရိယာႏုဂၢဟာယ, ဣတိ ပုရာဏၪၥ ေဝဒနံ ပဋိဟခၤါမိ နဝၪၥ ေဝဒနံ န ဥပၸါေဒႆာမိ, ယာၾတာ စ ေမ ဘဝိႆတိ အနဝဇၨတာ စ ဖာသုဝိဟာေရာ စ’ [စာတိ (သီ.)]။

‘‘ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ေသနာသနံ ပဋိေသဝတိ – ‘ယာဝေဒဝ သီတႆ ပဋိဃာတာယ, ဥဏွႆ ပဋိဃာတာယ, ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမၹႆာနံ ပဋိဃာတာယ, ယာဝေဒဝ ဥတုပရိႆယဝိေနာဒနပဋိသလႅာနာရာမတၳံ’။

‘‘ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရံ ပဋိေသဝတိ – ‘ယာဝေဒဝ ဥပၸႏၷာနံ ေဝယ်ာဗာဓိကာနံ ေဝဒနာနံ ပဋိဃာတာယ, အဗ်ာဗဇၩပရမတာယ’ [အဗ်ာပဇၩပရမတာယ (သီ. သ်ာ. ပီ.), အဗ်ာပဇၨပရမတာယ (က.)]။

‘‘ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, အပၸဋိေသဝေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ပဋိေသဝေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ပဋိေသဝနာ ပဟာတဗၺာ။

အဓိဝါသနာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၂၄. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ခေမာ ေဟာတိ သီတႆ ဥဏွႆ, ဇိဃစၧာယ ပိပါသာယ။ ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမၹႆာနံ, ဒု႐ုတၱာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ, ဥပၸႏၷာနံ သာရီရိကာနံ ေဝဒနာနံ ဒုကၡာနံ တိဗၺာနံ [တိပၸါနံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ခရာနံ ကဋဳကာနံ အသာတာနံ အမနာပါနံ ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိေကာ ေဟာတိ။

‘‘ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, အနဓိဝါသယေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, အဓိဝါသယေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗၺာ။

ပရိဝဇၨနာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၂၅. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ပရိဝဇၨနာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ စ႑ံ ဟတၳႎ ပရိဝေဇၨတိ, စ႑ံ အႆံ ပရိဝေဇၨတိ, စ႑ံ ေဂါဏံ ပရိဝေဇၨတိ, စ႑ံ ကုကၠဳရံ ပရိဝေဇၨတိ, အဟႎ ခါဏုံ ကဏၬက႒ာနံ ေသာဗ႓ံ ပပါတံ စႏၵနိကံ ဩဠိဂလႅံ။ ယထာ႐ူေပ အနာသေန နိသိႏၷံ ယထာ႐ူေပ အေဂါစေရ စရႏၲံ ယထာ႐ူေပ ပါပေက မိေတၱ ဘဇႏၲံ ဝိညဴ သျဗဟၼစာရီ ပါပေကသု ဌာေနသု ဩကေပၸယ်ဳံ, ေသာ တၪၥ အနာသနံ တၪၥ အေဂါစရံ ေတ စ ပါပေက မိေတၱ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ပရိဝေဇၨတိ။

‘‘ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, အပရိဝဇၨယေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ပရိဝဇၨယေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ပရိဝဇၨနာ ပဟာတဗၺာ။

ဝိေနာဒနာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၂၆. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဝိေနာဒနာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ဥပၸႏၷံ ကာမဝိတကၠံ နာဓိဝါေသတိ ပဇဟတိ ဝိေနာေဒတိ ဗ်ႏၲီကေရာတိ အနဘာဝံ ဂေမတိ, ဥပၸႏၷံ ဗ်ာပါဒဝိတကၠံ။ေပ.။ ဥပၸႏၷံ ဝိဟႎသာဝိတကၠံ။ေပ.။ ဥပၸႏၷဳပၸေႏၷ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ နာဓိဝါေသတိ ပဇဟတိ ဝိေနာေဒတိ ဗ်ႏၲီကေရာတိ အနဘာဝံ ဂေမတိ။

‘‘ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, အဝိေနာဒယေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဝိေနာဒယေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဝိေနာဒနာ ပဟာတဗၺာ။

ဘာဝနာ ပဟာတဗၺာသဝါ

၂၇. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗၺာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ သတိသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ ဝိေဝကနိႆိတံ ဝိရာဂနိႆိတံ နိေရာဓနိႆိတံ ေဝါႆဂၢပရိဏာမႎ; ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ။ေပ.။ ဝီရိယသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ။ ပီတိသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ။ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ။ သမာဓိသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ။ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩဂႍ ဘာေဝတိ ဝိေဝကနိႆိတံ ဝိရာဂနိႆိတံ နိေရာဓနိႆိတံ ေဝါႆဂၢပရိဏာမႎ။

‘‘ယဥႇိႆ, ဘိကၡေဝ, အဘာဝယေတာ ဥပၸေဇၨယ်ဳံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဘာဝယေတာ ဧဝံသ ေတ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ေဟာႏၲိ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗၺာ။

၂၈. ‘‘ယေတာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေယ အာသဝါ ဒႆနာ ပဟာတဗၺာ ေတ ဒႆနာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ, ေယ အာသဝါ သံဝရာ ပဟာတဗၺာ ေတ သံဝရာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ, ေယ အာသဝါ ပဋိေသဝနာ ပဟာတဗၺာ ေတ ပဋိေသဝနာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ, ေယ အာသဝါ အဓိဝါသနာ ပဟာတဗၺာ ေတ အဓိဝါသနာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ, ေယ အာသဝါ ပရိဝဇၨနာ ပဟာတဗၺာ ေတ ပရိဝဇၨနာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ, ေယ အာသဝါ ဝိေနာဒနာ ပဟာတဗၺာ ေတ ဝိေနာဒနာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ, ေယ အာသဝါ ဘာဝနာ ပဟာတဗၺာ ေတ ဘာဝနာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ; အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ – ‘ဘိကၡဳ သဗၺာသဝသံဝရသံဝုေတာ ဝိဟရတိ, အေစၧစၧိ [အေစၧဇၨိ (က.)] တဏွံ, ဝိဝတၱယိ [ဝါဝတၱယိ (သီ. ပီ.)] သံေယာဇနံ, သမၼာ မာနာဘိသမယာ အႏၲမကာသိ ဒုကၡႆာ’’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

သဗၺာသဝသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒုတိယံ။

၃. ဓမၼဒါယာဒသုတၱံ

၂၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဓမၼဒါယာဒါ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဘဝထ, မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတၳိ ေမ တုေမွသု အႏုကမၸါ – ‘ကိႏၲိ ေမ သာဝကာ ဓမၼဒါယာဒါ ဘေဝယ်ဳံ, ေနာ အာမိသဒါယာဒါ’တိ။ တုေမွ စ ေမ, ဘိကၡေဝ, အာမိသဒါယာဒါ ဘေဝယ်ာထ ေနာ ဓမၼဒါယာဒါ, တုေမွပိ ေတန အာဒိယာ [အာဒိႆာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဘေဝယ်ာထ – ‘အာမိသဒါယာဒါ သတၳဳသာဝကာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ ဓမၼဒါယာဒါ’တိ; အဟမၸိ ေတန အာဒိေယာ ဘေဝယ်ံ – ‘အာမိသဒါယာဒါ သတၳဳသာဝကာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ ဓမၼဒါယာဒါ’တိ။ တုေမွ စ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼဒါယာဒါ ဘေဝယ်ာထ, ေနာ အာမိသဒါယာဒါ, တုေမွပိ ေတန န အာဒိယာ ဘေဝယ်ာထ – ‘ဓမၼဒါယာဒါ သတၳဳသာဝကာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ အာမိသဒါယာဒါ’တိ; အဟမၸိ ေတန န အာဒိေယာ ဘေဝယ်ံ – ‘ဓမၼဒါယာဒါ သတၳဳသာဝကာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ အာမိသဒါယာဒါ’တိ။ တသၼာတိဟ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼဒါယာဒါ ဘဝထ, မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတၳိ ေမ တုေမွသု အႏုကမၸါ – ‘ကိႏၲိ ေမ သာဝကာ ဓမၼဒါယာဒါ ဘေဝယ်ဳံ, ေနာ အာမိသဒါယာဒါ’တိ။

၃၀. ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဘုတၱာဝီ အႆံ ပဝါရိေတာ ပရိပုေဏၰာ ပရိေယာသိေတာ သုဟိေတာ ယာဝဒေတၳာ; သိယာ စ ေမ ပိ႑ပါေတာ အတိေရကဓေမၼာ ဆၮနီယဓေမၼာ [ဆၮိယဓေမၼာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)]။ အထ ေဒြ ဘိကၡဴ အာဂေစၧယ်ဳံ ဇိဃစၧာဒုဗၺလ်- [ဇိဃစၧာဒုဗၺလႅ (သီ. ပီ.)] ပေရတာ။ တ်ာဟံ ဧဝံ ဝေဒယ်ံ – ‘အဟံ ေခါမွိ, ဘိကၡေဝ, ဘုတၱာဝီ ပဝါရိေတာ ပရိပုေဏၰာ ပရိေယာသိေတာ သုဟိေတာ ယာဝဒေတၳာ; အတၳိ စ ေမ အယံ ပိ႑ပါေတာ အတိေရကဓေမၼာ ဆၮနီယဓေမၼာ။ သေစ အာကခၤထ, ဘုၪၨထ, ေနာ ေစ တုေမွ ဘုၪၨိႆထ [သေစ တုေမွ န ဘုၪၨိႆထ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ဣဒါနာဟံ အပၸဟရိေတ ဝါ ဆေၮႆာမိ, အပၸါဏေက ဝါ ဥဒေက ဩပိလာေပႆာမီ’တိ။ တေၾတကႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝမႆ – ‘ဘဂဝါ ေခါ ဘုတၱာဝီ ပဝါရိေတာ ပရိပုေဏၰာ ပရိေယာသိေတာ သုဟိေတာ ယာဝဒေတၳာ; အတၳိ စာယံ ဘဂဝေတာ ပိ႑ပါေတာ အတိေရကဓေမၼာ ဆၮနီယဓေမၼာ။ သေစ မယံ န ဘုၪၨိႆာမ, ဣဒါနိ ဘဂဝါ အပၸဟရိေတ ဝါ ဆေၮႆတိ, အပၸါဏေက ဝါ ဥဒေက ဩပိလာေပႆတိ’။ ဝုတၱံ ေခါ ပေနတံ ဘဂဝတာ – ‘ဓမၼဒါယာဒါ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဘဝထ, မာ အာမိသဒါယာဒါ’တိ။ အာမိသညတရံ ေခါ ပေနတံ, ယဒိဒံ ပိ႑ပါေတာ။ ယံႏူနာဟံ ဣမံ ပိ႑ပါတံ အဘုၪၨိတြာ ဣမိနာဝ ဇိဃစၧာဒုဗၺေလ်န ဧဝံ ဣမံ ရတၱိႏၵိဝံ [ရတၱိဒိဝံ (က.)] ဝီတိနာေမယ်’’ႏၲိ။ ေသာ တံ ပိ႑ပါတံ အဘုၪၨိတြာ ေတေနဝ ဇိဃစၧာဒုဗၺေလ်န ဧဝံ တံ ရတၱိႏၵိဝံ ဝီတိနာေမယ်။ အထ ဒုတိယႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝမႆ – ‘ဘဂဝါ ေခါ ဘုတၱာဝီ ပဝါရိေတာ ပရိပုေဏၰာ ပရိေယာသိေတာ သုဟိေတာ ယာဝဒေတၳာ; အတၳိ စာယံ ဘဂဝေတာ ပိ႑ပါေတာ အတိေရကဓေမၼာ ဆၮနီယဓေမၼာ။ သေစ မယံ န ဘုၪၨိႆာမ, ဣဒါနိ ဘဂဝါ အပၸဟရိေတ ဝါ ဆေၮႆတိ, အပၸါဏေက ဝါ ဥဒေက ဩပိလာေပႆတိ။ ယံႏူနာဟံ ဣမံ ပိ႑ပါတံ ဘုၪၨိတြာ ဇိဃစၧာဒုဗၺလ်ံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ [ပဋိဝိေနတြာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဧဝံ ဣမံ ရတၱိႏၵိဝံ ဝီတိနာေမယ်’ႏၲိ။ ေသာ တံ ပိ႑ပါတံ ဘုၪၨိတြာ ဇိဃစၧာဒုဗၺလ်ံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ ဧဝံ တံ ရတၱိႏၵိဝံ ဝီတိနာေမယ်။ ကိၪၥာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ တံ ပိ႑ပါတံ ဘုၪၨိတြာ ဇိဃစၧာဒုဗၺလ်ံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ ဧဝံ တံ ရတၱိႏၵိဝံ ဝီတိနာေမယ်, အထ ေခါ အသုေယဝ ေမ ပုရိေမာ ဘိကၡဳ ပုဇၨတေရာ စ ပါသံသတေရာ စ။ တံ ကိႆ ေဟတု? တဥႇိ တႆ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ဒီဃရတၱံ အပၸိစၧတာယ သႏၲဳ႒ိယာ သေလႅခါယ သုဘရတာယ ဝီရိယာရမ႓ာယ သံဝတၱိႆတိ။ တသၼာတိဟ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼဒါယာဒါ ဘဝထ, မာ အာမိသဒါယာဒါ။ အတၳိ ေမ တုေမွသု အႏုကမၸါ – ‘ကိႏၲိ ေမ သာဝကာ ဓမၼဒါယာဒါ ဘေဝယ်ဳံ, ေနာ အာမိသဒါယာဒါ’’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတြာန [ဝတြာ (သီ. ပီ.) ဧဝမီဒိေသသု ဌာေနသု] သုဂေတာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

၃၁. တၾတ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အစိရပကၠႏၲႆ ဘဂဝေတာ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာဝုေသာ ဘိကၡေဝ’’တိ။ ‘‘အာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကံ နာႏုသိကၡႏၲိ, ကိတၱာဝတာ စ ပန သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကမႏုသိကၡႏၲီ’’တိ? ‘‘ဒူရေတာပိ ေခါ မယံ, အာဝုေသာ, အာဂစၧာမ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ သႏၲိေက ဧတႆ ဘာသိတႆ အတၳမညာတုံ။ သာဓု ဝတာယသၼႏၲံေယဝ သာရိပုတၱံ ပဋိဘာတု ဧတႆ ဘာသိတႆ အေတၳာ; အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ သုတြာ ဘိကၡဴ ဓာေရႆႏၲီ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟာဝုေသာ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကံ နာႏုသိကၡႏၲိ? ဣဓာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကံ နာႏုသိကၡႏၲိ, ေယသၪၥ ဓမၼာနံ သတၳာ ပဟာနမာဟ, ေတ စ ဓေမၼ နပၸဇဟႏၲိ, ဗာဟုလိကာ [ဗာဟုလႅိကာ (သ်ာ.)] စ ေဟာႏၲိ, သာထလိကာ, ဩကၠမေန ပုဗၺဂၤမာ, ပဝိေဝေက နိကၡိတၱဓုရာ။ တၾတာဝုေသာ, ေထရာ ဘိကၡဴ တီဟိ ဌာေနဟိ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ‘သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကံ နာႏုသိကၡႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ပဌေမန ဌာေနန ေထရာ ဘိကၡဴ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ‘ေယသၪၥ ဓမၼာနံ သတၳာ ပဟာနမာဟ ေတ စ ဓေမၼ နပၸဇဟႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိေယန ဌာေနန ေထရာ ဘိကၡဴ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ‘ဗာဟုလိကာ စ, သာထလိကာ, ဩကၠမေန ပုဗၺဂၤမာ, ပဝိေဝေက နိကၡိတၱဓုရာ’တိ – ဣမိနာ တတိေယန ဌာေနန ေထရာ ဘိကၡဴ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ေထရာ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဴ ဣေမဟိ တီဟိ ဌာေနဟိ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ တၾတာဝုေသာ, မဇၩိမာ ဘိကၡဴ။ေပ.။ နဝါ ဘိကၡဴ တီဟိ ဌာေနဟိ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ‘သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကံ နာႏုသိကၡႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ပဌေမန ဌာေနန နဝါ ဘိကၡဴ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ‘ေယသၪၥ ဓမၼာနံ သတၳာ ပဟာနမာဟ ေတ စ ဓေမၼ နပၸဇဟႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိေယန ဌာေနန နဝါ ဘိကၡဴ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ‘ဗာဟုလိကာ စ ေဟာႏၲိ, သာထလိကာ, ဩကၠမေန ပုဗၺဂၤမာ, ပဝိေဝေက နိကၡိတၱဓုရာ’တိ – ဣမိနာ တတိေယန ဌာေနန နဝါ ဘိကၡဴ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ နဝါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဴ ဣေမဟိ တီဟိ ဌာေနဟိ ဂါရယွာ ဘဝႏၲိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကံ နာႏုသိကၡႏၲိ။

၃၂. ‘‘ကိတၱာဝတာ စ, ပနာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကမႏုသိကၡႏၲိ? ဣဓာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကမႏုသိကၡႏၲိ – ေယသၪၥ ဓမၼာနံ သတၳာ ပဟာနမာဟ ေတ စ ဓေမၼ ပဇဟႏၲိ; န စ ဗာဟုလိကာ ေဟာႏၲိ, န သာထလိကာ ဩကၠမေန နိကၡိတၱဓုရာ ပဝိေဝေက ပုဗၺဂၤမာ။ တၾတာဝုေသာ, ေထရာ ဘိကၡဴ တီဟိ ဌာေနဟိ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ‘သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကမႏုသိကၡႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ပဌေမန ဌာေနန ေထရာ ဘိကၡဴ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ‘ေယသၪၥ ဓမၼာနံ သတၳာ ပဟာနမာဟ ေတ စ ဓေမၼ ပဇဟႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိေယန ဌာေနန ေထရာ ဘိကၡဴ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ‘န စ ဗာဟုလိကာ, န သာထလိကာ ဩကၠမေန နိကၡိတၱဓုရာ ပဝိေဝေက ပုဗၺဂၤမာ’တိ – ဣမိနာ တတိေယန ဌာေနန ေထရာ ဘိကၡဴ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ေထရာ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဴ ဣေမဟိ တီဟိ ဌာေနဟိ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ တၾတာဝုေသာ, မဇၩိမာ ဘိကၡဴ။ေပ.။ နဝါ ဘိကၡဴ တီဟိ ဌာေနဟိ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ‘သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကမႏုသိကၡႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ပဌေမန ဌာေနန နဝါ ဘိကၡဴ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ‘ေယသၪၥ ဓမၼာနံ သတၳာ ပဟာနမာဟ ေတ စ ဓေမၼ ပဇဟႏၲီ’တိ – ဣမိနာ ဒုတိေယန ဌာေနန နဝါ ဘိကၡဴ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ‘န စ ဗာဟုလိကာ, န သာထလိကာ ဩကၠမေန နိကၡိတၱဓုရာ ပဝိေဝေက ပုဗၺဂၤမာ’တိ – ဣမိနာ တတိေယန ဌာေနန နဝါ ဘိကၡဴ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ နဝါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဴ ဣေမဟိ တီဟိ ဌာေနဟိ ပါသံသာ ဘဝႏၲိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, သတၳဳ ပဝိဝိတၱႆ ဝိဟရေတာ သာဝကာ ဝိေဝကမႏုသိကၡႏၲိ။

၃၃. ‘‘တၾတာဝုေသာ, ေလာေဘာ စ ပါပေကာ ေဒါေသာ စ ပါပေကာ။ ေလာဘႆ စ ပဟာနာယ ေဒါသႆ စ ပဟာနာယ အတၳိ မဇၩိမာ ပဋိပဒါ စကၡဳကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သေမၺာဓာယ နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ။ ကတမာ စ သာ, အာဝုေသာ, မဇၩိမာ ပဋိပဒါ စကၡဳကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သေမၺာဓာယ နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ? အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ, ေသယ်ထိဒံ [ေသယ်ထီဒံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] – သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤေပၸါ သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼေႏၲာ သမၼာအာဇီေဝါ သမၼာဝါယာေမာ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓိ။ အယံ ေခါ သာ, အာဝုေသာ, မဇၩိမာ ပဋိပဒါ စကၡဳကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သေမၺာဓာယ နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ။

‘‘တၾတာဝုေသာ, ေကာေဓာ စ ပါပေကာ ဥပနာေဟာ စ ပါပေကာ။ေပ.။ မေကၡာ စ ပါပေကာ ပဠာေသာ စ ပါပေကာ, ဣႆာ စ ပါပိကာ မေစၧရၪၥ ပါပကံ, မာယာ စ ပါပိကာ သာေဌယ်ၪၥ ပါပကံ, ထမ႓ော စ ပါပေကာ သာရမ႓ော စ ပါပေကာ, မာေနာ စ ပါပေကာ အတိမာေနာ စ ပါပေကာ, မေဒါ စ ပါပေကာ ပမာေဒါ စ ပါပေကာ။ မဒႆ စ ပဟာနာယ ပမာဒႆ စ ပဟာနာယ အတၳိ မဇၩိမာ ပဋိပဒါ စကၡဳကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သေမၺာဓာယ နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ။ ကတမာ စ သာ, အာဝုေသာ, မဇၩိမာ ပဋိပဒါ စကၡဳကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သေမၺာဓာယ နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ? အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤေပၸါ သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼေႏၲာ သမၼာအာဇီေဝါ သမၼာဝါယာေမာ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓိ။ အယံ ေခါ သာ, အာဝုေသာ, မဇၩိမာ ပဋိပဒါ စကၡဳကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သေမၺာဓာယ နိဗၺာနာယ သံဝတၱတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစာယသၼာ သာရိပုေတၱာ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ဓမၼဒါယာဒသုတၱံ နိ႒ိတံ တတိယံ။

၄. ဘယေဘရဝသုတၱံ

၃၄. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အထ ေခါ ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ [သာရာဏီယံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေယေမ, ေဘာ ေဂါတမ, ကုလပုတၱာ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ ဥဒၵိႆ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, ဘဝံ ေတသံ ေဂါတေမာ ပုဗၺဂၤေမာ, ဘဝံ ေတသံ ေဂါတေမာ ဗဟုကာေရာ, ဘဝံ ေတသံ ေဂါတေမာ သမာဒေပတာ [သမာဒါေပတာ (?)]; ေဘာေတာ စ ပန ေဂါတမႆ သာ ဇနတာ ဒိ႒ာႏုဂတႎ အာပဇၨတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမတံ, ျဗာဟၼဏ, ဧဝေမတံ, ျဗာဟၼဏ! ေယ ေတ, ျဗာဟၼဏ, ကုလပုတၱာ မမံ ဥဒၵိႆ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, အဟံ ေတသံ ပုဗၺဂၤေမာ, အဟံ ေတသံ ဗဟုကာေရာ, အဟံ ေတသံ သမာဒေပတာ; မမ စ ပန သာ ဇနတာ ဒိ႒ာႏုဂတႎ အာပဇၨတီ’’တိ။ ‘‘ဒုရဘိသမ႓ဝါနိ ဟိ ေခါ, ေဘာ ေဂါတမ, အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ, ဒုကၠရံ ပဝိေဝကံ, ဒုရဘိရမံ ဧကေတၱ, ဟရႏၲိ မေည မေနာ ဝနာနိ သမာဓႎ အလဘမာနႆ ဘိကၡဳေနာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမတံ, ျဗာဟၼဏ, ဧဝေမတံ, ျဗာဟၼဏ! ဒုရဘိသမ႓ဝါနိ ဟိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ, ဒုကၠရံ ပဝိေဝကံ, ဒုရဘိရမံ ဧကေတၱ, ဟရႏၲိ မေည မေနာ ဝနာနိ သမာဓႎ အလဘမာနႆ ဘိကၡဳေနာ’’တိ။

၃၅. ‘‘မယွမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ပုေဗၺဝ သေမၺာဓာ အနဘိသမၺဳဒၶႆ ေဗာဓိသတၱေႆဝ သေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘ဒုရဘိသမ႓ဝါနိ ဟိ ေခါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ, ဒုကၠရံ ပဝိေဝကံ, ဒုရဘိရမံ ဧကေတၱ, ဟရႏၲိ မေည မေနာ ဝနာနိ သမာဓႎ အလဘမာနႆ ဘိကၡဳေနာ’တိ။ တႆ မယွံ ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ အပရိသုဒၶကာယကမၼႏၲာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, အပရိသုဒၶကာယကမၼႏၲသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ အပရိသုဒၶကာယကမၼေႏၲာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ပရိသုဒၶကာယကမၼေႏၲာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ပရိသုဒၶကာယကမၼႏၲာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ပရိသုဒၶကာယကမၼတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၃၆. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ အပရိသုဒၶဝစီကမၼႏၲာ။ေပ.။ အပရိသုဒၶမေနာကမၼႏၲာ ။ေပ.။ အပရိသုဒၶါဇီဝါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, အပရိသုဒၶါဇီဝသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ အပရိသုဒၶါဇီေဝါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ပရိသုဒၶါဇီေဝါဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ပရိသုဒၶါဇီဝါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ပရိသုဒၶါဇီဝတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၃၇. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ အဘိဇၩာလူ ကာေမသု တိဗၺသာရာဂါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, အဘိဇၩာလုကာေမသုတိဗၺသာရာဂသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ အဘိဇၩာလု ကာေမသု တိဗၺသာရာေဂါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; အနဘိဇၩာလူဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ အနဘိဇၩာလူ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, အနဘိဇၩာလုတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၃၈. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဗ်ာပႏၷစိတၱာ ပဒု႒မနသကၤပၸါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ဗ်ာပႏၷစိတၱပဒု႒မနသကၤပၸသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ပဒု႒မနသကၤေပၸါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ေမတၱစိေတၱာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ေမတၱစိတၱာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ေမတၱစိတၱတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၃၉. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ထီနမိဒၶပရိယု႒ိတာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ထီနမိဒၶပရိယု႒ာနသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ထီနမိဒၶပရိယု႒ိေတာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ဝိဂတထီနမိေဒၶါဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ဝိဂတထီနမိဒၶါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဝိဂတထီနမိဒၶတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၀. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဥဒၶတာ အဝူပသႏၲစိတၱာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ဥဒၶတအဝူပသႏၲစိတၱသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ဥဒၶေတာ အဝူပသႏၲစိေတၱာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ဝူပသႏၲစိေတၱာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ဝူပသႏၲစိတၱာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဝူပသႏၲစိတၱတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၁. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ကခႌ ဝိစိကိစၧီ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ကခႋဝိစိကိစၧိသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ကခႌ ဝိစိကိစၧီ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; တိဏၰဝိစိကိေစၧာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ တိဏၰဝိစိကိစၧာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, တိဏၰဝိစိကိစၧတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၂. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ အတၱဳကၠံသကာ ပရဝမ႓ီ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, အတၱဳကၠံသနပရဝမ႓နသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ အတၱဳကၠံသေကာ ပရဝမ႓ီ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; အနတၱဳကၠံသေကာ အပရဝမ႓ီဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ အနတၱဳကၠံသကာ အပရဝမ႓ီ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, အနတၱဳကၠံသကတံ အပရဝမ႓ိတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၃. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဆမ႓ီ ဘီ႐ုကဇာတိကာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ဆမ႓ိဘီ႐ုကဇာတိကသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ဆမ႓ီ ဘီ႐ုကဇာတိေကာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ဝိဂတေလာမဟံေသာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ဝိဂတေလာမဟံသာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဝိဂတေလာမဟံသတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၄. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ လာဘသကၠာရသိေလာကံ နိကာမယမာနာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, လာဘသကၠာရသိေလာကနိကာမန [နိကာမယမာန (သီ. သ်ာ.)] သေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ လာဘသကၠာရသိေလာကံ နိကာမယမာေနာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; အပၸိေစၧာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ အပၸိစၧာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, အပၸိစၧတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၅. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ကုသီတာ ဟီနဝီရိယာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ကုသီတဟီနဝီရိယသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ကုသီေတာ ဟီနဝီရိေယာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; အာရဒၶဝီရိေယာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ အာရဒၶဝီရိယာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, အာရဒၶဝီရိယတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၆. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ မု႒ႆတီ အသမၸဇာနာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, မု႒ႆတိအသမၸဇာနသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ မု႒ႆတိ အသမၸဇာေနာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ဥပ႒ိတႆတိဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ဥပ႒ိတႆတီ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဥပ႒ိတႆတိတံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၇. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ အသမာဟိတာ ဝိဗ႓ႏၲစိတၱာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, အသမာဟိတဝိဗ႓ႏၲစိတၱသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ အသမာဟိေတာ ဝိဗ႓ႏၲစိေတၱာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; သမာဓိသမၸေႏၷာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ သမာဓိသမၸႏၷာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, သမာဓိသမၸဒံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

၄၈. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဒုပၸညာ ဧဠမူဂါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ, ဒုပၸညဧဠမူဂသေႏၵာသေဟတု ဟေဝ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အကုသလံ ဘယေဘရဝံ အဝွာယႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ ဒုပၸေညာ ဧဠမူေဂါ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ; ပညာသမၸေႏၷာဟမသၼိ။ ေယ ဟိ ေဝါ အရိယာ ပညာသမၸႏၷာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝႏၲိ ေတသမဟံ အညတေရာ’တိ။ ဧတမဟံ, ျဗာဟၼဏ, ပညာသမၸဒံ အတၱနိ သမၸႆမာေနာ ဘိေယ်ာ ပေလႅာမမာပါဒႎ အရေည ဝိဟာရာယ။

ေသာဠသပရိယာယံ နိ႒ိတံ။

၄၉. ‘‘တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ ယာ တာ ရတၱိေယာ အဘိညာတာ အဘိလကၡိတာ – စာတုဒၵသီ ပၪၥဒသီ အ႒မီ စ ပကၡႆ – တထာ႐ူပါသု ရတၱီသု ယာနိ တာနိ အာရာမေစတိယာနိ ဝနေစတိယာနိ ႐ုကၡေစတိယာနိ ဘႎသနကာနိ သေလာမဟံသာနိ တထာ႐ူေပသု ေသနာသေနသု ဝိဟေရယ်ံ အေပၸဝ နာမာဟံ ဘယေဘရဝံ ပေႆယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, အပေရန သမေယန ယာ တာ ရတၱိေယာ အဘိညာတာ အဘိလကၡိတာ – စာတုဒၵသီ ပၪၥဒသီ အ႒မီ စ ပကၡႆ – တထာ႐ူပါသု ရတၱီသု ယာနိ တာနိ အာရာမေစတိယာနိ ဝနေစတိယာနိ ႐ုကၡေစတိယာနိ ဘႎသနကာနိ သေလာမဟံသာနိ တထာ႐ူေပသု ေသနာသေနသု ဝိဟရာမိ။ တတၳ စ ေမ, ျဗာဟၼဏ, ဝိဟရေတာ မေဂါ ဝါ အာဂစၧတိ, ေမာေရာ ဝါ က႒ံ ပါေတတိ, ဝါေတာ ဝါ ပဏၰကသဋံ [ပဏၰသဋံ (သီ. ပီ.)] ဧေရတိ; တႆ မယွံ ျဗာဟၼဏ ဧတဒေဟာသိ [တႆ မယွံ ဧဝံ ေဟာတိ (သီ. သ်ာ.)] – ‘ဧတံ ႏူန တံ ဘယေဘရဝံ အာဂစၧတီ’တိ။ တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ အညဒတၳဳ ဘယပဋိကခႌ [ဘယပါဋိကခႌ (သီ.)] ဝိဟရာမိ? ယံႏူနာဟံ ယထာဘူတံ ယထာဘူတႆ [ယထာဘူတႆ ယထာဘူတႆ (သီ. သ်ာ.)] ေမ တံ ဘယေဘရဝံ အာဂစၧတိ, တထာဘူတံ တထာဘူေတာဝ [ယထာဘူေတာ ယထာဘူေတာဝ (သီ. သ်ာ.)] တံ ဘယေဘရဝံ ပဋိဝိေနယ်’ႏၲိ။ တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, စကၤမႏၲႆ တံ ဘယေဘရဝံ အာဂစၧတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, ေနဝ တာဝ တိ႒ာမိ န နိသီဒါမိ န နိပဇၨာမိ, ယာဝ စကၤမေႏၲာဝ တံ ဘယေဘရဝံ ပဋိဝိေနမိ။ တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, ဌိတႆ တံ ဘယေဘရဝံ အာဂစၧတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, ေနဝ တာဝ စကၤမာမိ န နိသီဒါမိ န နိပဇၨာမိ။ ယာဝ ဌိေတာဝ တံ ဘယေဘရဝံ ပဋိဝိေနမိ။ တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, နိသိႏၷႆ တံ ဘယေဘရဝံ အာဂစၧတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, ေနဝ တာဝ နိပဇၨာမိ န တိ႒ာမိ န စကၤမာမိ, ယာဝ နိသိေႏၷာဝ တံ ဘယေဘရဝံ ပဋိဝိေနမိ။ တႆ မယွံ, ျဗာဟၼဏ, နိပႏၷႆ တံ ဘယေဘရဝံ အာဂစၧတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, ေနဝ တာဝ နိသီဒါမိ န တိ႒ာမိ န စကၤမာမိ, ယာဝ နိပေႏၷာဝ တံ ဘယေဘရဝံ ပဋိဝိေနမိ။

၅၀. ‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, ျဗာဟၼဏ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ရတၱႎေယဝ သမာနံ ဒိဝါတိ သၪၨာနႏၲိ, ဒိဝါေယဝ သမာနံ ရတၱီတိ သၪၨာနႏၲိ။ ဣဒမဟံ ေတသံ သမဏျဗာဟၼဏာနံ သေမၼာဟဝိဟာရသၼႎ ဝဒါမိ။ အဟံ ေခါ ပန, ျဗာဟၼဏ, ရတၱႎေယဝ သမာနံ ရတၱီတိ သၪၨာနာမိ, ဒိဝါေယဝ သမာနံ ဒိဝါတိ သၪၨာနာမိ။ ယံ ေခါ တံ, ျဗာဟၼဏ, သမၼာ ဝဒမာေနာ ဝေဒယ် – ‘အသေမၼာဟဓေမၼာ သေတၱာ ေလာေက ဥပၸေႏၷာ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ ေလာကာႏုကမၸါယ အတၳာယ ဟိတာယ သုခါယ ေဒဝမႏုႆာန’ႏၲိ, မေမဝ တံ သမၼာ ဝဒမာေနာ ဝေဒယ် – ‘အသေမၼာဟဓေမၼာ သေတၱာ ေလာေက ဥပၸေႏၷာ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ ေလာကာႏုကမၸါယ အတၳာယ ဟိတာယ သုခါယ ေဒဝမႏုႆာန’ႏၲိ။

၅၁. ‘‘အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, ျဗာဟၼဏ, ဝီရိယံ အေဟာသိ အသလႅီနံ, ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ [အပၸမၼဳ႒ာ (သ်ာ.)], ပႆေဒၶါ ကာေယာ အသာရေဒၶါ, သမာဟိတံ စိတၱံ ဧကဂၢံ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟာသႎ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒသႎ; ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။

၅၂. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ ပုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရာမိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ ေဒြပိ ဇာတိေယာ တိေႆာပိ ဇာတိေယာ စတေႆာပိ ဇာတိေယာ ပၪၥပိ ဇာတိေယာ ဒသပိ ဇာတိေယာ ဝီသမၸိ ဇာတိေယာ တႎသမၸိ ဇာတိေယာ စတၱာလီသမၸိ ဇာတိေယာ ပညာသမၸိ ဇာတိေယာ ဇာတိသတမၸိ ဇာတိသဟႆမၸိ ဇာတိသတသဟႆမၸိ အေနေကပိ သံဝဋၬကေပၸ အေနေကပိ ဝိဝဋၬကေပၸ အေနေကပိ သံဝဋၬဝိဝဋၬကေပၸ – ‘အမုၾတာသႎ ဧဝံနာေမာ ဧဝံေဂါေတၱာ ဧဝံဝေဏၰာ ဧဝမာဟာေရာ ဧဝံသုခဒုကၡပၸဋိသံေဝဒီ ဧဝမာယုပရိယေႏၲာ, ေသာ တေတာ စုေတာ အမုၾတ ဥဒပါဒႎ; တၾတာပါသႎ ဧဝံနာေမာ ဧဝံေဂါေတၱာ ဧဝံဝေဏၰာ ဧဝမာဟာေရာ ဧဝံသုခဒုကၡပၸဋိသံေဝဒီ ဧဝမာယုပရိယေႏၲာ, ေသာ တေတာ စုေတာ ဣဓူပပေႏၷာ’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရာမိ။ အယံ ေခါ ေမ, ျဗာဟၼဏ, ရတၱိယာ ပဌေမ ယာေမ ပဌမာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ, အဝိဇၨာ ဝိဟတာ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ, တေမာ ဝိဟေတာ အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ, ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။

၅၃. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ သတၱာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆာမိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာမိ – ‘ဣေမ ဝတ ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစၧာဒိ႒ိကာ မိစၧာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ; ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷာ။ ဣေမ ဝါ ပန ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ အႏုပဝါဒကာ သမၼာဒိ႒ိကာ သမၼာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ; ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပႏၷာ’တိ။ ဣတိ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆာမိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာမိ။ အယံ ေခါ ေမ, ျဗာဟၼဏ, ရတၱိယာ မဇၩိေမ ယာေမ ဒုတိယာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ, အဝိဇၨာ ဝိဟတာ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ, တေမာ ဝိဟေတာ အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ, ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။

၅၄. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ။ ‘ဣေမ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ။ တႆ ေမ ဧဝံ ဇာနေတာ ဧဝံ ပႆေတာ ကာမာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, ဘဝါသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, အဝိဇၨာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ။ ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ အေဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ အဗ႓ညာသႎ။ အယံ ေခါ ေမ, ျဗာဟၼဏ, ရတၱိယာ ပစၧိေမ ယာေမ တတိယာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ, အဝိဇၨာ ဝိဟတာ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ, တေမာ ဝိဟေတာ အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ, ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။

၅၅. ‘‘သိယာ ေခါ ပန ေတ, ျဗာဟၼဏ, ဧဝမႆ – ‘အဇၨာပိ ႏူန သမေဏာ ေဂါတေမာ အဝီတရာေဂါ အဝီတေဒါေသာ အဝီတေမာေဟာ, တသၼာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝတီ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ, ျဗာဟၼဏ, ဧဝံ ဒ႒ဗၺံ။ ေဒြ ေခါ အဟံ, ျဗာဟၼဏ, အတၳဝေသ သမၸႆမာေနာ အရညဝနပတၳာနိ ပႏၲာနိ ေသနာသနာနိ ပဋိေသဝါမိ – အတၱေနာ စ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရံ သမၸႆမာေနာ, ပစၧိမၪၥ ဇနတံ အႏုကမၸမာေနာ’’တိ။

၅၆. ‘‘အႏုကမၸိတ႐ူပါ ဝတာယံ ေဘာတာ ေဂါတေမန ပစၧိမာ ဇနတာ, ယထာ တံ အရဟတာ သမၼာသမၺဳေဒၶန။ အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ! အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ! ေသယ်ထာပိ, ေဘာ ေဂါတမ, နိကၠဳဇၨိတံ ဝါ ဥကၠဳေဇၨယ်, ပဋိစၧႏၷံ ဝါ ဝိဝေရယ်, မူဠႇႆ ဝါ မဂၢံ အာစိေကၡယ်, အႏၶကာေရ ဝါ ေတလပေဇၨာတံ ဓာေရယ် – ‘စကၡဳမေႏၲာ ႐ူပါနိ ဒကၡႏၲီ’တိ; ဧဝေမဝံ ေဘာတာ ေဂါတေမန အေနကပရိယာေယန ဓေမၼာ ပကာသိေတာ။ ဧသာဟံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ သရဏံ ဂစၧာမိ ဓမၼၪၥ ဘိကၡဳသံဃၪၥ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဓာေရတု အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပတံ သရဏံ ဂတ’’ႏၲိ။

ဘယေဘရဝသုတၱံ နိ႒ိတံ စတုတၳံ။

၅. အနဂၤဏသုတၱံ

၅၇. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာဝုေသာ, ဘိကၡေဝ’’တိ။ ‘‘အာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဧတဒေဝါစ –

‘‘စတၱာေရာေမ, အာဝုေသာ, ပုဂၢလာ သေႏၲာ သံဝိဇၨမာနာ ေလာကသၼႎ။ ကတေမ စတၱာေရာ? ဣဓာဝုေသာ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ။ ဣဓ ပနာဝုေသာ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဓာဝုေသာ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ။ ဣဓ ပနာဝုေသာ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ, အယံ ဣေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ သာဂၤဏာနံေယဝ သတံ ဟီနပုရိေသာ အကၡာယတိ။ တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဣေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ သာဂၤဏာနံေယဝ သတံ ေသ႒ပုရိေသာ အကၡာယတိ။ တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ, အယံ ဣေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ အနဂၤဏာနံေယဝ သတံ ဟီနပုရိေသာ အကၡာယတိ။ တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဣေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ အနဂၤဏာနံေယဝ သတံ ေသ႒ပုရိေသာ အကၡာယတီ’’တိ။

၅၈. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ေကာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ေဟတု ေကာ ပစၥေယာ ေယနိေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ သာဂၤဏာနံေယဝ သတံ ဧေကာ ဟီနပုရိေသာ အကၡာယတိ, ဧေကာ ေသ႒ပုရိေသာ အကၡာယတိ? ေကာ ပနာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ေဟတု ေကာ ပစၥေယာ ေယနိေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ အနဂၤဏာနံေယဝ သတံ ဧေကာ ဟီနပုရိေသာ အကၡာယတိ, ဧေကာ ေသ႒ပုရိေသာ အကၡာယတီ’’တိ?

၅၉. ‘‘တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – န ဆႏၵံ ဇေနႆတိ န ဝါယမိႆတိ န ဝီရိယံ အာရဘိႆတိ တႆဂၤဏႆ ပဟာနာယ; ေသာ သရာေဂါ သေဒါေသာ သေမာေဟာ သာဂၤေဏာ သံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမၼာရကုလာ ဝါ ရေဇန စ မေလန စ ပရိေယာနဒၶါ။ တေမနံ သာမိကာ န ေစဝ ပရိဘုေၪၨယ်ဳံ န စ ပရိေယာဒေပယ်ဳံ [ပရိေယာဒါေပယ်ဳံ (?)], ရဇာပေထ စ နံ နိကၡိေပယ်ဳံ။ ဧဝဥႇိ သာ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အပေရန သမေယန သံကိလိ႒တရာ အႆ မလဂၢဟိတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – န ဆႏၵံ ဇေနႆတိ န ဝါယမိႆတိ န ဝီရိယံ အာရဘိႆတိ တႆဂၤဏႆ ပဟာနာယ; ေသာ သရာေဂါ သေဒါေသာ သေမာေဟာ သာဂၤေဏာ သံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။

‘‘တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – ဆႏၵံ ဇေနႆတိ ဝါယမိႆတိ ဝီရိယံ အာရဘိႆတိ တႆဂၤဏႆ ပဟာနာယ; ေသာ အရာေဂါ အေဒါေသာ အေမာေဟာ အနဂၤေဏာ အသံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမၼာရကုလာ ဝါ ရေဇန စ မေလန စ ပရိေယာနဒၶါ။ တေမနံ သာမိကာ ပရိဘုေၪၨယ်ဳေၪၥဝ ပရိေယာဒေပယ်ဳၪၥ, န စ နံ ရဇာပေထ နိကၡိေပယ်ဳံ။ ဧဝဥႇိ သာ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အပေရန သမေယန ပရိသုဒၶတရာ အႆ ပရိေယာဒါတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ သာဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – ဆႏၵံ ဇေနႆတိ ဝါယမိႆတိ ဝီရိယံ အာရဘိႆတိ တႆဂၤဏႆ ပဟာနာယ; ေသာ အရာေဂါ အေဒါေသာ အေမာေဟာ အနဂၤေဏာ အသံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။

‘‘တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – သုဘနိမိတၱံ မနသိ ကရိႆတိ, တႆ သုဘနိမိတၱႆ မနသိကာရာ ရာေဂါ စိတၱံ အႏုဒၶံေသႆတိ; ေသာ သရာေဂါ သေဒါေသာ သေမာေဟာ သာဂၤေဏာ သံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမၼာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒၶါ ပရိေယာဒါတာ။ တေမနံ သာမိကာ န ေစဝ ပရိဘုေၪၨယ်ဳံ န စ ပရိေယာဒေပယ်ဳံ, ရဇာပေထ စ နံ နိကၡိေပယ်ဳံ။ ဧဝဥႇိ သာ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အပေရန သမေယန သံကိလိ႒တရာ အႆ မလဂၢဟိတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – သုဘနိမိတၱံ မနသိ ကရိႆတိ, တႆ သုဘနိမိတၱႆ မနသိကာရာ ရာေဂါ စိတၱံ အႏုဒၶံေသႆတိ;ေသာ သရာေဂါ သေဒါေသာ သေမာေဟာ သာဂၤေဏာ သံကိလိ႒စိေတၱာကာလံကရိႆတိ။

‘‘တၾတာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – သုဘနိမိတၱံ န မနသိ ကရိႆတိ, တႆ သုဘနိမိတၱႆ အမနသိကာရာ ရာေဂါ စိတၱံ နာႏုဒၶံေသႆတိ; ေသာ အရာေဂါ အေဒါေသာ အေမာေဟာ အနဂၤေဏာ အသံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမၼာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒၶါ ပရိေယာဒါတာ။ တေမနံ သာမိကာ ပရိဘုေၪၨယ်ဳေၪၥဝ ပရိေယာဒေပယ်ဳၪၥ, န စ နံ ရဇာပေထ နိကၡိေပယ်ဳံ။ ဧဝဥႇိ သာ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အပေရန သမေယန ပရိသုဒၶတရာ အႆ ပရိေယာဒါတာ’’တိ? ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ယြာယံ ပုဂၢေလာ အနဂၤေဏာဝ သမာေနာ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ အဂၤဏ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တေႆတံ ပါဋိကခႍ – သုဘနိမိတၱံ န မနသိ ကရိႆတိ, တႆ သုဘနိမိတၱႆ အမနသိကာရာ ရာေဂါ စိတၱံ နာႏုဒၶံေသႆတိ; ေသာ အရာေဂါ အေဒါေသာ အေမာေဟာ အနဂၤေဏာ အသံကိလိ႒စိေတၱာ ကာလံ ကရိႆတိ။

‘‘အယံ ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ေဟတု အယံ ပစၥေယာ ေယနိေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ သာဂၤဏာနံေယဝ သတံ ဧေကာ ဟီနပုရိေသာ အကၡာယတိ, ဧေကာ ေသ႒ပုရိေသာ အကၡာယတိ။ အယံ ပနာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ေဟတု အယံ ပစၥေယာ ေယနိေမသံ ဒြိႏၷံ ပုဂၢလာနံ အနဂၤဏာနံေယဝ သတံ ဧေကာ ဟီနပုရိေသာ အကၡာယတိ, ဧေကာ ေသ႒ပုရိေသာ အကၡာယတီ’’တိ။

၆၀. ‘‘အဂၤဏံ အဂၤဏႏၲိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိႆ ႏု ေခါ ဧတံ, အာဝုေသာ, အဓိဝစနံ ယဒိဒံ အဂၤဏ’’ႏၲိ? ‘‘ပါပကာနံ ေခါ ဧတံ, အာဝုေသာ, အကုသလာနံ ဣစၧာဝစရာနံ အဓိဝစနံ, ယဒိဒံ အဂၤဏ’’ႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အာပတၱိၪၥ ဝတ အာပေႏၷာ အႆံ, န စ မံ ဘိကၡဴ ဇာေနယ်ဳံ အာပတၱႎ အာပေႏၷာ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ တံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ ဇာေနယ်ဳံ – ‘အာပတၱႎ အာပေႏၷာ’တိ။ ‘ဇာနႏၲိ မံ ဘိကၡဴ အာပတၱႎ အာပေႏၷာ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အာပတၱိၪၥ ဝတ အာပေႏၷာ အႆံ, အႏုရေဟာ မံ ဘိကၡဴ ေစာေဒယ်ဳံ, ေနာ သံဃမေဇၩ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ တံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ သံဃမေဇၩ ေစာေဒယ်ဳံ, ေနာ အႏုရေဟာ။ ‘သံဃမေဇၩ မံ ဘိကၡဴ ေစာေဒႏၲိ, ေနာ အႏုရေဟာ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အာပတၱိၪၥ ဝတ အာပေႏၷာ အႆံ, သပၸဋိပုဂၢေလာ မံ ေစာေဒယ်, ေနာ အပၸဋိပုဂၢေလာ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ တံ ဘိကၡဳံ အပၸဋိပုဂၢေလာ ေစာေဒယ်, ေနာ သပၸဋိပုဂၢေလာ။ ‘အပၸဋိပုဂၢေလာ မံ ေစာေဒတိ, ေနာ သပၸဋိပုဂၢေလာ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ မေမဝ သတၳာ ပဋိပုစၧိတြာ ပဋိပုစၧိတြာ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်, န အညံ ဘိကၡဳံ သတၳာ ပဋိပုစၧိတြာ ပဋိပုစၧိတြာ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ာ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အညံ ဘိကၡဳံ သတၳာ ပဋိပုစၧိတြာ ပဋိပုစၧိတြာ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်, န တံ ဘိကၡဳံ သတၳာ ပဋိပုစၧိတြာ ပဋိပုစၧိတြာ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်။ ‘အညံ ဘိကၡဳံ သတၳာ ပဋိပုစၧိတြာ ပဋိပုစၧိတြာ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသတိ, န မံ သတၳာ ပဋိပုစၧိတြာ ပဋိပုစၧိတြာ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသတီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ မေမဝ ဘိကၡဴ ပုရကၡတြာ ပုရကၡတြာ ဂါမံ ဘတၱာယ ပဝိေသယ်ဳံ, န အညံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ ပုရကၡတြာ ပုရကၡတြာ ဂါမံ ဘတၱာယ ပဝိေသယ်ဳ’ႏၲိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အညံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ ပုရကၡတြာ ပုရကၡတြာ ဂါမံ ဘတၱာယ ပဝိေသယ်ဳံ, န တံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ ပုရကၡတြာ ပုရကၡတြာ ဂါမံ ဘတၱာယ ပဝိေသယ်ဳံ။ ‘အညံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ ပုရကၡတြာ ပုရကၡတြာ ဂါမံ ဘတၱာယ ပဝိသႏၲိ, န မံ ဘိကၡဴ ပုရကၡတြာ ပုရကၡတြာ ဂါမံ ဘတၱာယ ပဝိသႏၲီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ အဟေမဝ လေဘယ်ံ ဘတၱေဂၢ အဂၢါသနံ အေဂၢါဒကံ အဂၢပိ႑ံ, န အေညာ ဘိကၡဳ လေဘယ် ဘတၱေဂၢ အဂၢါသနံ အေဂၢါဒကံ အဂၢပိ႑’ႏၲိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အေညာ ဘိကၡဳ လေဘယ် ဘတၱေဂၢ အဂၢါသနံ အေဂၢါဒကံ အဂၢပိ႑ံ, န ေသာ ဘိကၡဳ လေဘယ် ဘတၱေဂၢ အဂၢါသနံ အေဂၢါဒကံ အဂၢပိ႑ံ။ ‘အေညာ ဘိကၡဳ လဘတိ ဘတၱေဂၢ အဂၢါသနံ အေဂၢါဒကံ အဂၢပိ႑ံ, နာဟံ လဘာမိ ဘတၱေဂၢ အဂၢါသနံ အေဂၢါဒကံ အဂၢပိ႑’ႏၲိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ အဟေမဝ ဘတၱေဂၢ ဘုတၱာဝီ အႏုေမာေဒယ်ံ, န အေညာ ဘိကၡဳ ဘတၱေဂၢ ဘုတၱာဝီ အႏုေမာေဒယ်ာ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အေညာ ဘိကၡဳ ဘတၱေဂၢ ဘုတၱာဝီ အႏုေမာေဒယ်, န ေသာ ဘိကၡဳ ဘတၱေဂၢ ဘုတၱာဝီ အႏုေမာေဒယ်။ ‘အေညာ ဘိကၡဳ ဘတၱေဂၢ ဘုတၱာဝီ အႏုေမာဒတိ, နာဟံ ဘတၱေဂၢ ဘုတၱာဝီ အႏုေမာဒါမီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ အဟေမဝ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ, န အေညာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ာ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အေညာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်, န ေသာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်။ ‘အေညာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသတိ, နာဟံ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဴနံ ဓမၼံ ေဒေသမီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ အဟေမဝ အာရာမဂတာနံ ဘိကၡဳနီနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ။ေပ.။ ဥပါသကာနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ။ေပ.။ ဥပါသိကာနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ, န အေညာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ာ’တိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အေညာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်, န ေသာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမၼံ ေဒေသယ်။ ‘အေညာ ဘိကၡဳ အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမၼံ ေဒေသတိ, နာဟံ အာရာမဂတာနံ ဥပါသိကာနံ ဓမၼံ ေဒေသမီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ မေမဝ ဘိကၡဴ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ [ဂ႐ုကေရယ်ဳံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ, န အညံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳ’ႏၲိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အညံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ, န တံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ။ ‘အညံ ဘိကၡဳံ ဘိကၡဴ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ, န မံ ဘိကၡဴ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ မေမဝ ဘိကၡဳနိေယာ။ေပ.။ ဥပါသကာ။ေပ.။ ဥပါသိကာ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ, န အညံ ဘိကၡဳံ ဥပါသိကာ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳ’ႏၲိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အညံ ဘိကၡဳံ ဥပါသိကာ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ, န တံ ဘိကၡဳံ ဥပါသိကာ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ။ ‘အညံ ဘိကၡဳံ ဥပါသိကာ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ, န မံ ဥပါသိကာ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲီ’တိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ အဟေမဝ လာဘီ အႆံ ပဏီတာနံ စီဝရာနံ, န အေညာ ဘိကၡဳ လာဘီ အႆ ပဏီတာနံ စီဝရာန’ႏၲိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အေညာ ဘိကၡဳ လာဘီ အႆ ပဏီတာနံ စီဝရာနံ, န ေသာ ဘိကၡဳ လာဘီ အႆ ပဏီတာနံ စီဝရာနံ။ ‘အေညာ ဘိကၡဳ လာဘီ [လာဘီ အႆ (က.)] ပဏီတာနံ စီဝရာနံ, နာဟံ လာဘီ [လာဘီ အႆံ (က.)] ပဏီတာနံ စီဝရာန’ႏၲိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကစၥႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတ အဟေမဝ လာဘီ အႆံ ပဏီတာနံ ပိ႑ပါတာနံ။ေပ.။ ပဏီတာနံ ေသနာသနာနံ။ေပ.။ ပဏီတာနံ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာနံ, န အေညာ ဘိကၡဳ လာဘီ အႆ ပဏီတာနံ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာန’ႏၲိ။ ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨတိ ယံ အေညာ ဘိကၡဳ လာဘီ အႆ ပဏီတာနံ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာနံ, န ေသာ ဘိကၡဳ လာဘီ အႆ ပဏီတာနံ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာနံ။ ‘အေညာ ဘိကၡဳ လာဘီ [လာဘီ အႆ (က.)] ပဏီတာနံ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာနံ, နာဟံ လာဘီ [လာဘီ အႆံ (က.)] ပဏီတာနံ ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာန’ႏၲိ – ဣတိ ေသာ ကုပိေတာ ေဟာတိ အပၸတီေတာ။ ေယာ ေစဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေကာေပါ ေယာ စ အပၸစၥေယာ – ဥဘယေမတံ အဂၤဏံ။

‘‘ဣေမသံ ေခါ ဧတံ, အာဝုေသာ, ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဣစၧာဝစရာနံ အဓိဝစနံ, ယဒိဒံ အဂၤဏ’’ႏၲိ။

၆၁. ‘‘ယႆ ကႆစိ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဣေမ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ အပၸဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ, ကိၪၥာပိ ေသာ ေဟာတိ အာရညိေကာ ပႏၲေသနာသေနာ ပိ႑ပါတိေကာ သပဒါနစာရီ ပံသုကူလိေကာ လူခစီဝရဓေရာ, အထ ေခါ နံ သျဗဟၼစာရီ န ေစဝ သကၠေရာႏၲိ န ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ န မာေနႏၲိ န ပူေဇႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ေတ ဟိ တႆ အာယသၼေတာ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ အပၸဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမၼာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒၶါ ပရိေယာဒါတာ။ တေမနံ သာမိကာ အဟိကုဏပံ ဝါ ကုကၠဳရကုဏပံ ဝါ မႏုႆကုဏပံ ဝါ ရစယိတြာ အညိႆာ ကံသပါတိယာ ပဋိကုဇၨိတြာ အႏၲရာပဏံ ပဋိပေဇၨယ်ဳံ။ တေမနံ ဇေနာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အမ႓ော, ကိေမဝိဒံ ဟရီယတိ ဇညဇညံ ဝိယာ’တိ? တေမနံ ဥ႒ဟိတြာ အပါပုရိတြာ [အဝါပုရိတြာ (သီ.)] ဩေလာေကယ်။ တႆ သဟဒႆေနန အမနာပတာ စ သဏၭေဟယ်, ပါဋိကုလ်တာ [ပဋိကူလတာ (က.), ပါဋိကူလ်တာ (သ်ာ.)] စ သဏၭေဟယ်, ေဇဂုစၧတာ စ [ေဇဂုစၧိတာ စ (ပီ. က.)] သဏၭေဟယ်; ဇိဃစၧိတာနမၸိ န ေဘာတၱဳကမ်တာ အႆ, ပေဂဝ သုဟိတာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ယႆ ကႆစိ ဘိကၡဳေနာ ဣေမ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ အပၸဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ, ကိၪၥာပိ ေသာ ေဟာတိ အာရညိေကာ ပႏၲေသနာသေနာ ပိ႑ပါတိေကာ သပဒါနစာရီ ပံသုကူလိေကာ လူခစီဝရဓေရာ, အထ ေခါ နံ သျဗဟၼစာရီ န ေစဝ သကၠေရာႏၲိ န ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ န မာေနႏၲိ န ပူေဇႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ေတ ဟိ တႆ အာယသၼေတာ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ အပၸဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ။

၆၂. ‘‘ယႆ ကႆစိ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဣေမ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ ပဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ, ကိၪၥာပိ ေသာ ေဟာတိ ဂါမႏၲဝိဟာရီ ေနမႏၲနိေကာ ဂဟပတိစီဝရဓေရာ, အထ ေခါ နံ သျဗဟၼစာရီ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ေတ ဟိ တႆ အာယသၼေတာ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ ပဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ကံသပါတိ အာဘတာ အာပဏာ ဝါ ကမၼာရကုလာ ဝါ ပရိသုဒၶါ ပရိေယာဒါတာ။ တေမနံ သာမိကာ သာလီနံ ဩဒနံ ဝိစိတကာဠကံ [ဝိစိနိတကာဠကံ (က.)] အေနကသူပံ အေနကဗ်ၪၨနံ ရစယိတြာ အညိႆာ ကံသပါတိယာ ပဋိကုဇၨိတြာ အႏၲရာပဏံ ပဋိပေဇၨယ်ဳံ။ တေမနံ ဇေနာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အမ႓ော, ကိေမဝိဒံ ဟရီယတိ ဇညဇညံ ဝိယာ’တိ? တေမနံ ဥ႒ဟိတြာ အပါပုရိတြာ ဩေလာေကယ်။ တႆ သဟ ဒႆေနန မနာပတာ စ သဏၭေဟယ်, အပၸါဋိကုလ်တာ စ သဏၭေဟယ်, အေဇဂုစၧတာ စ သဏၭေဟယ်; သုဟိတာနမၸိ ေဘာတၱဳကမ်တာ အႆ, ပေဂဝ ဇိဃစၧိတာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ယႆ ကႆစိ ဘိကၡဳေနာ ဣေမ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ ပဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စ, ကိၪၥာပိ ေသာ ေဟာတိ ဂါမႏၲဝိဟာရီ ေနမႏၲနိေကာ ဂဟပတိစီဝရဓေရာ, အထ ေခါ နံ သျဗဟၼစာရီ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ေတ ဟိ တႆ အာယသၼေတာ ပါပကာ အကုသလာ ဣစၧာဝစရာ ပဟီနာ ဒိႆႏၲိ ေစဝ သူယႏၲိ စာ’’တိ။

၆၃. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဥပမာ မံ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာနာ’’တိ။ ‘‘ဧကမိဒါဟံ, အာဝုေသာ, သမယံ ရာဇဂေဟ ဝိဟရာမိ ဂိရိဗၺေဇ။ အထ ခြာဟံ, အာဝုေသာ, ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိ႑ာယ ပါဝိသႎ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သမီတိ ယာနကာရပုေတၱာ ရထႆ ေနမႎ တစၧတိ။ တေမနံ ပ႑ဳပုေတၱာ အာဇီဝေကာ ပုရာဏယာနကာရပုေတၱာ ပစၥဳပ႒ိေတာ ေဟာတိ။ အထ ေခါ, အာဝုေသာ, ပ႑ဳပုတၱႆ အာဇီဝကႆ ပုရာဏယာနကာရပုတၱႆ ဧဝံ ေစတေသာ ပရိဝိတေကၠာ ဥဒပါဒိ – ‘အေဟာ ဝတာယံ သမီတိ ယာနကာရပုေတၱာ ဣမိႆာ ေနမိယာ ဣမၪၥ ဝကႍ ဣမၪၥ ဇိမွံ ဣမၪၥ ေဒါသံ တေစၧယ်, ဧဝါယံ ေနမိ အပဂတဝကၤာ အပဂတဇိမွာ အပဂတေဒါသာ သုဒၶါ အႆ [သုဒၶါႆ (သီ. ပီ.), သုဒၶါ (က.)] သာေရ ပတိ႒ိတာ’တိ။ ယထာ ယထာ ေခါ, အာဝုေသာ, ပ႑ဳပုတၱႆ အာဇီဝကႆ ပုရာဏယာနကာရပုတၱႆ ေစတေသာ ပရိဝိတေကၠာ ေဟာတိ, တထာ တထာ သမီတိ ယာနကာရပုေတၱာ တႆာ ေနမိယာ တၪၥ ဝကႍ တၪၥ ဇိမွံ တၪၥ ေဒါသံ တစၧတိ။ အထ ေခါ, အာဝုေသာ, ပ႑ဳပုေတၱာ အာဇီဝေကာ ပုရာဏယာနကာရပုေတၱာ အတၱမေနာ အတၱမနဝါစံ နိစၧာေရသိ – ‘ဟဒယာ ဟဒယံ မေည အညာယ တစၧတီ’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေယ ေတ ပုဂၢလာ အႆဒၶါ, ဇီဝိကတၳာ န သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, သဌာ မာယာဝိေနာ ေကတဗိေနာ [ေကဋဳဘိေနာ (ဗဟူသု)] ဥဒၶတာ ဥႏၷဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏၰဝါစာ, ဣျႏၵိေယသု အဂုတၱဒြါရာ, ေဘာဇေန အမတၱညဳေနာ, ဇာဂရိယံ အနႏုယုတၱာ, သာမေည အနေပကၡဝေႏၲာ, သိကၡာယ န တိဗၺဂါရဝါ, ဗာဟုလိကာ သာထလိကာ, ဩကၠမေန ပုဗၺဂၤမာ, ပဝိေဝေက နိကၡိတၱဓုရာ, ကုသီတာ ဟီနဝီရိယာ မု႒ႆတီ အသမၸဇာနာ အသမာဟိတာ ဝိဗ႓ႏၲစိတၱာ ဒုပၸညာ ဧဠမူဂါ, ေတသံ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဣမိနာ ဓမၼပရိယာေယန ဟဒယာ ဟဒယံ မေည အညာယ တစၧတိ။

‘‘ေယ ပန ေတ ကုလပုတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, အသဌာ အမာယာဝိေနာ အေကတဗိေနာ အႏုဒၶတာ အႏုႏၷဠာ အစပလာ အမုခရာ အဝိကိဏၰဝါစာ, ဣျႏၵိေယသု ဂုတၱဒြါရာ, ေဘာဇေန မတၱညဳေနာ, ဇာဂရိယံ အႏုယုတၱာ, သာမေည အေပကၡဝေႏၲာ, သိကၡာယ တိဗၺဂါရဝါ, န ဗာဟုလိကာ န သာထလိကာ, ဩကၠမေန နိကၡိတၱဓုရာ, ပဝိေဝေက ပုဗၺဂၤမာ, အာရဒၶဝီရိယာ ပဟိတတၱာ ဥပ႒ိတႆတီ သမၸဇာနာ သမာဟိတာ ဧကဂၢစိတၱာ ပညဝေႏၲာ အေနဠမူဂါ, ေတ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဣမံ ဓမၼပရိယာယံ သုတြာ ပိဝႏၲိ မေည, ဃသႏၲိ မေည ဝစသာ ေစဝ မနသာ စ – ‘သာဓု ဝတ, ေဘာ, သျဗဟၼစာရီ အကုသလာ ဝု႒ာေပတြာ ကုသေလ ပတိ႒ာေပတီ’တိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ဣတၳီ ဝါ ပုရိေသာ ဝါ ဒဟေရာ ယုဝါ မ႑နကဇာတိေကာ သီသံႏွာေတာ ဥပၸလမာလံ ဝါ ဝႆိကမာလံ ဝါ အတိမုတၱကမာလံ [အဓိမုတၱကမာလံ (သ်ာ.)] ဝါ လဘိတြာ ဥေဘာဟိ ဟေတၳဟိ ပဋိဂၢေဟတြာ ဥတၱမေဂၤ သိရသၼႎ ပတိ႒ေပယ်, ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေယ ေတ ကုလပုတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, အသဌာ အမာယာဝိေနာ အေကတဗိေနာ အႏုဒၶတာ အႏုႏၷဠာ အစပလာ အမုခရာ အဝိကိဏၰဝါစာ, ဣျႏၵိေယသု ဂုတၱဒြါရာ, ေဘာဇေန မတၱညဳေနာ, ဇာဂရိယံ အႏုယုတၱာ, သာမေည အေပကၡဝေႏၲာ, သိကၡာယ တိဗၺဂါရဝါ, န ဗာဟုလိကာ န သာထလိကာ, ဩကၠမေန နိကၡိတၱဓုရာ, ပဝိေဝေက ပုဗၺဂၤမာ, အာရဒၶဝီရိယာ ပဟိတတၱာ ဥပ႒ိတႆတီ သမၸဇာနာ သမာဟိတာ ဧကဂၢစိတၱာ ပညဝေႏၲာ အေနဠမူဂါ, ေတ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဣမံ ဓမၼပရိယာယံ သုတြာ ပိဝႏၲိ မေည, ဃသႏၲိ မေည ဝစသာ ေစဝ မနသာ စ – ‘သာဓု ဝတ, ေဘာ, သျဗဟၼစာရီ အကုသလာ ဝု႒ာေပတြာ ကုသေလ ပတိ႒ာေပတီ’တိ။ ဣတိဟ ေတ ဥေဘာ မဟာနာဂါ အညမညႆ သုဘာသိတံ သမႏုေမာဒႎသူ’’တိ။

အနဂၤဏသုတၱံ နိ႒ိတံ ပၪၥမံ။

၆. အာကေခၤယ်သုတၱံ

၆၄. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘သမၸႏၷသီလာ, ဘိကၡေဝ, ဝိဟရထ သမၸႏၷပါတိေမာကၡာ; ပါတိေမာကၡသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရေဂါစရသမၸႏၷာ အဏုမေတၱသု ဝေဇၨသု ဘယဒႆာဝိေနာ; သမာဒါယ သိကၡထ သိကၡာပေဒသု။

၆၅. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘သျဗဟၼစာရီနံ ပိေယာ စ အႆံ မနာေပါ စ ဂ႐ု စ ဘာဝနီေယာ စာ’တိ [မနာေပါ ဂ႐ုဘာဝနိေယာ စာတိ (သီ.)], သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘လာဘီ အႆံ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာန’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ေယသာဟံ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသန ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရံ ပရိဘုၪၨာမိ ေတသံ ေတ ကာရာ မဟပၹလာ အႆု မဟာနိသံသာ’တိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ေယ မံ [ေယ ေမ (သီ. သ်ာ.)] ဉာတီ သာေလာဟိတာ ေပတာ ကာလကၤတာ [ကာလကတာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ပသႏၷစိတၱာ အႏုႆရႏၲိ ေတသံ တံ မဟပၹလံ အႆ မဟာနိသံသ’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၆. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘အရတိရတိသေဟာ အႆံ, န စ မံ အရတိ သေဟယ်, ဥပၸႏၷံ အရတႎ အဘိဘုယ် အဘိဘုယ် ဝိဟေရယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ဘယေဘရဝသေဟာ အႆံ, န စ မံ ဘယေဘရဝံ သေဟယ်, ဥပၸႏၷံ ဘယေဘရဝံ အဘိဘုယ် အဘိဘုယ် ဝိဟေရယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘စတုႏၷံ ဈာနာနံ အာဘိေစတသိကာနံ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရာနံ နိကာမလာဘီ အႆံ အကိစၧလာဘီ အကသိရလာဘီ’တိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ေယ ေတ သႏၲာ ဝိေမာကၡာ အတိကၠမၼ ႐ူေပ အာ႐ုပၸါ, ေတ ကာေယန ဖုသိတြာ ဝိဟေရယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၇. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘တိဏၰံ သံေယာဇနာနံ ပရိကၡယာ ေသာတာပေႏၷာ အႆံ အဝိနိပါတဓေမၼာ နိယေတာ သေမၺာဓိပရာယေဏာ’တိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘တိဏၰံ သံေယာဇနာနံ ပရိကၡယာ ရာဂေဒါသေမာဟာနံ တႏုတၱာ သကဒါဂါမီ အႆံ သကိေဒဝ ဣမံ ေလာကံ အာဂန႖ာ ဒုကၡႆႏၲံ ကေရယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ပၪၥႏၷံ ဩရမ႓ာဂိယာနံ သံေယာဇနာနံ ပရိကၡယာ ဩပပါတိေကာ အႆံ တတၳ ပရိနိဗၺာယီ အနာဝတၱိဓေမၼာ တသၼာ ေလာကာ’တိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၈. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘အေနကဝိဟိတံ ဣဒၶိဝိဓံ ပစၥႏုဘေဝယ်ံ – ဧေကာပိ ဟုတြာ ဗဟုဓာ အႆံ, ဗဟုဓာပိ ဟုတြာ ဧေကာ အႆံ; အာဝိဘာဝံ တိေရာဘာဝံ; တိေရာကုဋၬံ တိေရာပါကာရံ တိေရာပဗၺတံ အသဇၨမာေနာ ဂေစၧယ်ံ, ေသယ်ထာပိ အာကာေသ; ပထဝိယာပိ ဥမၼဳဇၨနိမုဇၨံ ကေရယ်ံ, ေသယ်ထာပိ ဥဒေက; ဥဒေကပိ အဘိဇၨမာေန ဂေစၧယ်ံ, ေသယ်ထာပိ ပထဝိယံ; အာကာေသပိ ပလႅေကၤန ကေမယ်ံ, ေသယ်ထာပိ ပကၡီ သကုေဏာ; ဣေမပိ စႏၵိမသူရိေယ ဧဝံမဟိဒၶိေက ဧဝံမဟာႏုဘာေဝ ပါဏိနာ ပရာမေသယ်ံ ပရိမေဇၨယ်ံ; ယာဝ ျဗဟၼေလာကာပိ ကာေယန ဝသံ ဝေတၱယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ဒိဗၺာယ ေသာတဓာတုယာ ဝိသုဒၶါယ အတိကၠႏၲမာႏုသိကာယ ဥေဘာ သေဒၵ သုေဏယ်ံ – ဒိေဗၺ စ မာႏုေသ စ ေယ ဒူေရ သႏၲိေက စာ’တိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ပရသတၱာနံ ပရပုဂၢလာနံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာေနယ်ံ – သရာဂံ ဝါ စိတၱံ သရာဂံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, ဝီတရာဂံ ဝါ စိတၱံ ဝီတရာဂံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; သေဒါသံ ဝါ စိတၱံ သေဒါသံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, ဝီတေဒါသံ ဝါ စိတၱံ ဝီတေဒါသံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; သေမာဟံ ဝါ စိတၱံ သေမာဟံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, ဝီတေမာဟံ ဝါ စိတၱံ ဝီတေမာဟံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; သံခိတၱံ ဝါ စိတၱံ သံခိတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, ဝိကၡိတၱံ ဝါ စိတၱံ ဝိကၡိတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; မဟဂၢတံ ဝါ စိတၱံ မဟဂၢတံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, အမဟဂၢတံ ဝါ စိတၱံ အမဟဂၢတံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; သဥတၱရံ ဝါ စိတၱံ သဥတၱရံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, အႏုတၱရံ ဝါ စိတၱံ အႏုတၱရံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; သမာဟိတံ ဝါ စိတၱံ သမာဟိတံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, အသမာဟိတံ ဝါ စိတၱံ အသမာဟိတံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ; ဝိမုတၱံ ဝါ စိတၱံ ဝိမုတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်ံ, အဝိမုတၱံ ဝါ စိတၱံ အဝိမုတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာေနယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆေရယ်ံ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ ေဒြပိ ဇာတိေယာ တိေႆာပိ ဇာတိေယာ စတေႆာပိ ဇာတိေယာ ပၪၥပိ ဇာတိေယာ ဒသပိ ဇာတိေယာ ဝီသမၸိ ဇာတိေယာ တႎသမၸိ ဇာတိေယာ စတၱာလီသမၸိ ဇာတိေယာ ပညာသမၸိ ဇာတိေယာ ဇာတိသတမၸိ ဇာတိသဟႆမၸိ ဇာတိ သတသဟႆမၸိ အေနေကပိ သံဝဋၬကေပၸ အေနေကပိ ဝိဝဋၬကေပၸ အေနေကပိ သံဝဋၬဝိဝဋၬကေပၸ – အမုၾတာသႎ ဧဝံနာေမာ ဧဝံေဂါေတၱာ ဧဝံဝေဏၰာ ဧဝမာဟာေရာ ဧဝံသုခဒုကၡပၸဋိသံေဝဒီ ဧဝမာယုပရိယေႏၲာ, ေသာ တေတာ စုေတာ အမုၾတ ဥဒပါဒႎ; တၾတာပါသႎ ဧဝံနာေမာ ဧဝံေဂါေတၱာ ဧဝံဝေဏၰာ ဧဝမာဟာေရာ ဧဝံသုခဒုကၡပၸဋိသံေဝဒီ ဧဝမာယုပရိယေႏၲာ, ေသာ တေတာ စုေတာ ဣဓူပပေႏၷာတိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆေရယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ။ေပ.။ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပေႆယ်ံ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာေနယ်ံ – ဣေမ ဝတ ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစၧာဒိ႒ိကာ မိစၧာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ, ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷာ; ဣေမ ဝါ ပန ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ အႏုပဝါဒကာ သမၼာဒိ႒ိကာ သမၼာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ, ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပႏၷာတိ, ဣတိ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပေႆယ်ံ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာေနယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

၆၉. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်’ႏၲိ, သီေလေသြဝႆ ပရိပူရကာရီ အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။

‘‘သမၸႏၷသီလာ, ဘိကၡေဝ, ဝိဟရထ သမၸႏၷပါတိေမာကၡာ; ပါတိေမာကၡသံဝရသံဝုတာ ဝိဟရထ အာစာရေဂါစရသမၸႏၷာ အဏုမေတၱသု ဝေဇၨသု ဘယဒႆာဝိေနာ; သမာဒါယ သိကၡထ သိကၡာပေဒသူ’’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတၱံ ဣဒေမတံ ပဋိစၥ ဝုတၱ’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

အာကေခၤယ်သုတၱံ နိ႒ိတံ ဆ႒ံ။

၇. ဝတၳသုတၱံ

၇၀. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဝတၳံ သံကိလိ႒ံ မလဂၢဟိတံ; တေမနံ ရဇေကာ ယသၼႎ ယသၼႎ ရဂၤဇာေတ ဥပသံဟေရယ် – ယဒိ နီလကာယ ယဒိ ပီတကာယ ယဒိ ေလာဟိတကာယ ယဒိ မၪၨိ႒ကာယ [မေၪၨ႒ကာယ (သီ. ပီ.), မေၪၨ႒ိကာယ (သ်ာ.)] ဒုရတၱဝဏၰေမဝႆ အပရိသုဒၶဝဏၰေမဝႆ။ တံ ကိႆ ေဟတု? အပရိသုဒၶတၱာ, ဘိကၡေဝ, ဝတၳႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, စိေတၱ သံကိလိေ႒, ဒုဂၢတိ ပါဋိကခၤါ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဝတၳံ ပရိသုဒၶံ ပရိေယာဒါတံ; တေမနံ ရဇေကာ ယသၼႎ ယသၼႎ ရဂၤဇာေတ ဥပသံဟေရယ် – ယဒိ နီလကာယ ယဒိ ပီတကာယ ယဒိ ေလာဟိတကာယ ယဒိ မၪၨိ႒ကာယ – သုရတၱဝဏၰေမဝႆ ပရိသုဒၶဝဏၰေမဝႆ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ပရိသုဒၶတၱာ, ဘိကၡေဝ, ဝတၳႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, စိေတၱ အသံကိလိေ႒, သုဂတိ ပါဋိကခၤါ။

၇၁. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, စိတၱႆ ဥပကၠိေလသာ? အဘိဇၩာဝိသမေလာေဘာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ဗ်ာပါေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ေကာေဓာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ဥပနာေဟာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, မေကၡာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ပဠာေသာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ဣႆာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, မစၧရိယံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, မာယာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, သာေဌယ်ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ထမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, သာရမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, မာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, အတိမာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, မေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ပမာေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ။

၇၂. ‘‘သ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ‘အဘိဇၩာဝိသမေလာေဘာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ အဘိဇၩာဝိသမေလာဘံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ဗ်ာပါေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ဗ်ာပါဒံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ေကာေဓာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ေကာဓံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ဥပနာေဟာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ဥပနာဟံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘မေကၡာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မကၡံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ပဠာေသာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ပဠာသံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ဣႆာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ဣႆံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘မစၧရိယံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မစၧရိယံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘မာယာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မာယံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘သာေဌယ်ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ သာေဌယ်ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ထမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ထမ႓ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘သာရမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ သာရမ႓ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘မာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မာနံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘အတိမာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ အတိမာနံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘မေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မဒံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ; ‘ပမာေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ပမာဒံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလသံ ပဇဟတိ။

၇၃. ‘‘ယေတာ ေခါ [ယေတာ စ ေခါ (သီ. သ်ာ.)], ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ‘အဘိဇၩာဝိသမေလာေဘာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ အဘိဇၩာဝိသမေလာေဘာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ‘ဗ်ာပါေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ဗ်ာပါေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘ေကာေဓာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ေကာေဓာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘ဥပနာေဟာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ဥပနာေဟာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘မေကၡာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မေကၡာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘ပဠာေသာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ပဠာေသာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘ဣႆာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ဣႆာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘မစၧရိယံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မစၧရိယံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘မာယာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မာယာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘သာေဌယ်ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ သာေဌယ်ံ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘ထမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ထမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘သာရမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ သာရမ႓ော စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘မာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘အတိမာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ အတိမာေနာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘မေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ မေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ; ‘ပမာေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ – ဣတိ ဝိဒိတြာ ပမာေဒါ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ။

၇၄. ‘‘ေသာ ဗုေဒၶ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ ေဟာတိ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ သုဂေတာ ေလာကဝိဒူ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဗုေဒၶါ ဘဂဝါ’တိ; ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ ေဟာတိ – ‘သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ သႏၵိ႒ိေကာ အကာလိေကာ ဧဟိပႆိေကာ ဩပေနယ်ိေကာ ပစၥတၱံ ေဝဒိတေဗၺာ ဝိညဴဟီ’တိ; သံေဃ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ ေဟာတိ – ‘သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ, ဥဇုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ, ဉာယပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ, သာမီစိပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ, ယဒိဒံ စတၱာရိ ပုရိသယုဂါနိ, အ႒ ပုရိသပုဂၢလာ။ ဧသ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ အာဟုေနေယ်ာ ပါဟုေနေယ်ာ ဒကၡိေဏေယ်ာ အၪၨလိကရဏီေယာ, အႏုတၱရံ ပုညေကၡတၱံ ေလာကႆာ’တိ။

၇၅. ‘‘ယေထာဓိ [ယေတာဓိ (အ႒ကထာယံ ပါဌႏၲရံ)] ေခါ ပနႆ စတၱံ ေဟာတိ ဝႏၲံ မုတၱံ ပဟီနံ ပဋိနိႆ႒ံ, ေသာ ‘ဗုေဒၶ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာမွီ’တိ လဘတိ အတၳေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼဴပသံဟိတံ ပါေမာဇၨံ။ ပမုဒိတႆ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနႆ ကာေယာ ပႆမ႓တိ, ပႆဒၶကာေယာ သုခံ ေဝေဒတိ, သုခိေနာ စိတၱံ သမာဓိယတိ; ‘ဓေမၼ။ေပ.။ သံေဃ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာမွီ’တိ လဘတိ အတၳေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼဴပသံဟိတံ ပါေမာဇၨံ; ပမုဒိတႆ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနႆ ကာေယာ ပႆမ႓တိ, ပႆဒၶကာေယာ သုခံ ေဝေဒတိ, သုခိေနာ စိတၱံ သမာဓိယတိ။ ‘ယေထာဓိ ေခါ ပန ေမ စတၱံ ဝႏၲံ မုတၱံ ပဟီနံ ပဋိနိႆ႒’ႏၲိ လဘတိ အတၳေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼဴပသံဟိတံ ပါေမာဇၨံ; ပမုဒိတႆ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနႆ ကာေယာ ပႆမ႓တိ, ပႆဒၶကာေယာ သုခံ ေဝေဒတိ, သုခိေနာ စိတၱံ သမာဓိယတိ။

၇၆. ‘‘သ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဧဝံသီေလာ ဧဝံဓေမၼာ ဧဝံပေညာ သာလီနံ ေစပိ ပိ႑ပါတံ ဘုၪၨတိ ဝိစိတကာဠကံ အေနကသူပံ အေနကဗ်ၪၨနံ, ေနဝႆ တံ ေဟာတိ အႏၲရာယာယ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဝတၳံ သံကိလိ႒ံ မလဂၢဟိတံ အေစၧာဒကံ အာဂမၼ ပရိသုဒၶံ ေဟာတိ ပရိေယာဒါတံ, ဥကၠာမုခံ ဝါ ပနာဂမၼ ဇာတ႐ူပံ ပရိသုဒၶံ ေဟာတိ ပရိေယာဒါတံ, ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဧဝံသီေလာ ဧဝံဓေမၼာ ဧဝံပေညာ သာလီနံ ေစပိ ပိ႑ပါတံ ဘုၪၨတိ ဝိစိတကာဠကံ အေနကသူပံ အေနကဗ်ၪၨနံ, ေနဝႆ တံ ေဟာတိ အႏၲရာယာယ။

၇၇. ‘‘ေသာ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ [စတုတၳႎ (သီ. ပီ.)]။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာပေဇၨန ဖရိတြာ ဝိဟရတိ; က႐ုဏာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ မုဒိတာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာပေဇၨန ဖရိတြာ ဝိဟရတိ။

၇၈. ‘‘ေသာ ‘အတၳိ ဣဒံ, အတၳိ ဟီနံ, အတၳိ ပဏီတံ, အတၳိ ဣမႆ သညာဂတႆ ဥတၱရႎ နိႆရဏ’ႏၲိ ပဇာနာတိ။ တႆ ဧဝံ ဇာနေတာ ဧဝံ ပႆေတာ ကာမာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ, အဝိဇၨာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ။ ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ – ‘ဘိကၡဳ သိနာေတာ အႏၲေရန သိနာေနနာ’’’တိ။

၇၉. ေတန ေခါ ပန သမေယန သုႏၵရိကဘာရဒြါေဇာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝေတာ အဝိဒူေရ နိသိေႏၷာ ေဟာတိ။ အထ ေခါ သုႏၵရိကဘာရဒြါေဇာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဂစၧတိ ပန ဘဝံ ေဂါတေမာ ဗာဟုကံ နဒႎ သိနာယိတု’’ႏၲိ? ‘‘ကႎ, ျဗာဟၼဏ, ဗာဟုကာယ နဒိယာ? ကႎ ဗာဟုကာ နဒီ ကရိႆတီ’’တိ? ‘‘ေလာကၡသမၼတာ [ေလာခ်သမၼတာ (သီ.), ေမာကၡသမၼတာ (ပီ.)] ဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, ဗာဟုကာ နဒီ ဗဟုဇနႆ, ပုညသမၼတာ ဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, ဗာဟုကာ နဒီ ဗဟုဇနႆ, ဗာဟုကာယ ပန နဒိယာ ဗဟုဇေနာ ပါပကမၼံ ကတံ ပဝါေဟတီ’’တိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ သုႏၵရိကဘာရဒြါဇံ ျဗာဟၼဏံ ဂါထာဟိ အဇၩဘာသိ –

‘‘ဗာဟုကံ အဓိကကၠၪၥ၊ ဂယံ သုႏၵရိကံ မပိ [သုႏၵရိကာမပိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)၊ သုႏၵရိကံ မဟႎ (ဣတိပိ)]။

သရႆတႎ ပယာဂၪၥ၊ အေထာ ဗာဟုမတႎ နဒႎ။

နိစၥမၸိ ဗာေလာ ပကၡေႏၵာ [ပကၡေႏၷာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)]၊ ကဏွကေမၼာ န သုဇၩတိ။

‘‘ကႎ သုႏၵရိကာ ကရိႆတိ၊ ကႎ ပယာဂါ [ပယာေဂါ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ကႎ ဗာဟုကာ နဒီ။

ေဝရႎ ကတကိဗၺိသံ နရံ၊ န ဟိ နံ ေသာဓေယ ပါပကမၼိနံ။

‘‘သုဒၶႆ ေဝ သဒါ ဖဂၢဳ၊ သုဒၶႆုေပါသေထာ သဒါ။

သုဒၶႆ သုစိကမၼႆ၊ သဒါ သမၸဇၨေတ ဝတံ။

ဣေဓဝ သိနာဟိ ျဗာဟၼဏ၊ သဗၺဘူေတသု ကေရာဟိ ေခမတံ။

‘‘သေစ မုသာ န ဘဏသိ၊ သေစ ပါဏံ န ဟႎသသိ။

သေစ အဒိႏၷံ နာဒိယသိ၊ သဒၵဟာေနာ အမစၧရီ။

ကႎ ကာဟသိ ဂယံ ဂန႖ာ၊ ဥဒပါေနာပိ ေတ ဂယာ’’တိ။

၈၀. ဧဝံ ဝုေတၱ, သုႏၵရိကဘာရဒြါေဇာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ, အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ! ေသယ်ထာပိ, ေဘာ ေဂါတမ, နိကၠဳဇၨိတံ ဝါ ဥကၠဳေဇၨယ်, ပဋိစၧႏၷံ ဝါ ဝိဝေရယ်, မူဠႇႆ ဝါ မဂၢံ အာစိေကၡယ်, အႏၶကာေရ ဝါ ေတလပေဇၨာတံ ဓာေရယ် – စကၡဳမေႏၲာ ႐ူပါနိ ဒကၡႏၲီတိ; ဧဝေမဝံ ေဘာတာ ေဂါတေမန အေနကပရိယာေယန ဓေမၼာ ပကာသိေတာ။ ဧသာဟံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ သရဏံ ဂစၧာမိ ဓမၼၪၥ ဘိကၡဳသံဃၪၥ။ လေဘယ်ာဟံ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သႏၲိေက ပဗၺဇၨံ, လေဘယ်ံ ဥပသမၸဒ’’ႏၲိ။ အလတၳ ေခါ သုႏၵရိကဘာရဒြါေဇာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝေတာ သႏၲိေက ပဗၺဇၨံ, အလတၳ ဥပသမၸဒံ။ အစိ႐ူပသမၸေႏၷာ ေခါ ပနာယသၼာ ဘာရဒြါေဇာ ဧေကာ ဝူပကေ႒ာ အပၸမေတၱာ အာတာပီ ပဟိတေတၱာ ဝိဟရေႏၲာ နစိရေႆဝ – ယႆတၳာယ ကုလပုတၱာ သမၼေဒဝ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႏၲိ တဒႏုတၱရံ – ျဗဟၼစရိယပရိေယာသာနံ ဒိေ႒ဝဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသိ။ ‘‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’’တိ အဗ႓ညာသိ။ အညတေရာ ေခါ ပနာယသၼာ ဘာရဒြါေဇာ အရဟတံ အေဟာသီတိ။

ဝတၳသုတၱံ နိ႒ိတံ သတၱမံ။

၈. သေလႅခသုတၱံ

၈၁. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာစုေႏၵာ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ မဟာစုေႏၵာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ယာ ဣမာ, ဘေႏၲ, အေနကဝိဟိတာ ဒိ႒ိေယာ ေလာေက ဥပၸဇၨႏၲိ – အတၱဝါဒပဋိသံယုတၱာ ဝါ ေလာကဝါဒပဋိသံယုတၱာ ဝါ – အာဒိေမဝ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, ဘိကၡဳေနာ မနသိကေရာေတာ ဧဝေမတာသံ ဒိ႒ီနံ ပဟာနံ ေဟာတိ, ဧဝေမတာသံ ဒိ႒ီနံ ပဋိနိႆေဂၢါ ေဟာတီ’’တိ?

၈၂. ‘‘ယာ ဣမာ, စုႏၵ, အေနကဝိဟိတာ ဒိ႒ိေယာ ေလာေက ဥပၸဇၨႏၲိ – အတၱဝါဒပဋိသံယုတၱာ ဝါ ေလာကဝါဒပဋိသံယုတၱာ ဝါ – ယတၳ ေစတာ ဒိ႒ိေယာ ဥပၸဇၨႏၲိ ယတၳ စ အႏုေသႏၲိ ယတၳ စ သမုဒါစရႏၲိ တံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမ ေသာ အတၱာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာ ပႆေတာ ဧဝေမတာသံ ဒိ႒ီနံ ပဟာနံ ေဟာတိ, ဧဝေမတာသံ ဒိ႒ီနံ ပဋိနိႆေဂၢါ ေဟာတိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရာ ဧေတ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရာ ဧေတ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟေရယ်, သေတာ စ သမၸဇာေနာ သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒယ်, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရာ ဧေတ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရာ ဧေတ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ႐ူပသညာနံ သမတိကၠမာ, ပဋိဃသညာနံ အတၳဂၤမာ, နာနတၱသညာနံ အမနသိကာရာ, ‘အနေႏၲာ အာကာေသာ’တိ အာကာသာနၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ သႏၲာ ဧေတ ဝိဟာရာ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကာသာနၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘အနႏၲံ ဝိညာဏ’ႏၲိ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ သႏၲာ ဧေတ ဝိဟာရာ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘နတၳိ ကိၪၥီ’တိ အာကိၪၥညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ သႏၲာ ဧေတ ဝိဟာရာ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, စုႏၵ, ဝိဇၨတိ ယံ ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကိၪၥညာယတနံ သမတိကၠမၼ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘သေလႅေခန ဝိဟရာမီ’တိ။ န ေခါ ပေနေတ, စုႏၵ, အရိယႆ ဝိနေယ သေလႅခါ ဝုစၥႏၲိ။ သႏၲာ ဧေတ ဝိဟာရာ အရိယႆ ဝိနေယ ဝုစၥႏၲိ။

၈၃. ‘‘ဣဓ ေခါ ပန ေဝါ, စုႏၵ, သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဝိဟႎသကာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အဝိဟႎသကာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ပါဏာတိပါတီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အဒိႏၷာဒါယီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အျဗဟၼစာရီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ျဗဟၼစာရီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မုသာဝါဒီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ပိသုဏဝါစာ [ပိသုဏာ ဝါစာ (သီ. ပီ.)] ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဖ႐ုသဝါစာ [ဖ႐ုသာ ဝါစာ (သီ. ပီ.)] ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ သမၹပၸလာပီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၹပၸလာပါ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အဘိဇၩာလူ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အနဘိဇၩာလူ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဗ်ာပႏၷစိတၱာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အဗ်ာပႏၷစိတၱာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာဒိ႒ီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာဒိ႒ီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာသကၤပၸါ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာသကၤပၸါ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာဝါစာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာဝါစာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာကမၼႏၲာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာကမၼႏၲာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာအာဇီဝါ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာအာဇီဝါ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာဝါယာမာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာဝါယာမာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာသတီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာသတီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာသမာဓိ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာသမာဓီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာဉာဏီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာဉာဏီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မိစၧာဝိမုတၱီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သမၼာဝိမုတၱီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။

‘‘‘ပေရ ထီနမိဒၶပရိယု႒ိတာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ဝိဂတထီနမိဒၶါ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဥဒၶတာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အႏုဒၶတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဝိစိကိစၧီ [ေဝစိကိစၧီ (သီ. ပီ. က.)] ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ တိဏၰဝိစိကိစၧာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ေကာဓနာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အေကၠာဓနာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဥပနာဟီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အႏုပနာဟီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မကၡီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အမကၡီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ပဠာသီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အပဠာသီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဣႆုကီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အနိႆုကီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မစၧရီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အမစၧရီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ သဌာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အသဌာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မာယာဝီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အမာယာဝီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ထဒၶါ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အတၳဒၶါ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အတိမာနီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အနတိမာနီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဒုဗၺစာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သုဝစာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ပါပမိတၱာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ကလ်ာဏမိတၱာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ပမတၱာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အပၸမတၱာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အႆဒၶါ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ သဒၶါ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အဟိရိကာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ဟိရိမနာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အေနာတၱာပီ [အေနာတၱပၸီ (က.)] ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ဩတၱာပီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ အပၸႆုတာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ဗဟုႆုတာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ကုသီတာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အာရဒၶဝီရိယာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ မု႒ႆတီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ဥပ႒ိတႆတီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ ဒုပၸညာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ပညာသမၸႏၷာ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။ ‘ပေရ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အသႏၵိ႒ိပရာမာသီ အနာဓာနဂၢါဟီ သုပၸဋိနိႆဂၢီ ဘဝိႆာမာ’တိ သေလႅေခါ ကရဏီေယာ။

၈၄. ‘‘စိတၱဳပၸါဒမၸိ ေခါ အဟံ, စုႏၵ, ကုသေလသု ဓေမၼသု ဗဟုကာရံ [ဗဟူပကာရံ (က.)] ဝဒါမိ, ေကာ ပန ဝါေဒါ ကာေယန ဝါစာယ အႏုဝိဓီယနာသု! တသၼာတိဟ, စုႏၵ, ‘ပေရ ဝိဟႎသကာ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အဝိဟႎသကာ ဘဝိႆာမာ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။ ‘ပေရ ပါဏာတိပါတီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတာ ဘဝိႆာမာ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။‘ပေရ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ ဘဝိႆႏၲိ, မယေမတၳ အသႏၵိ႒ိပရာမာသီ အနာဓာနဂၢါဟီ သုပၸဋိနိႆဂၢီ ဘဝိႆာမာ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

၈၅. ‘‘ေသယ်ထာပိ, စုႏၵ, ဝိသေမာ မေဂၢါ အႆ, တႆ [မေဂၢါ တႆာႆ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] အေညာ သေမာ မေဂၢါ ပရိကၠမနာယ; ေသယ်ထာ ဝါ ပန, စုႏၵ, ဝိသမံ တိတၳံ အႆ, တႆ အညံ သမံ တိတၳံ ပရိကၠမနာယ; ဧဝေမဝ ေခါ, စုႏၵ, ဝိဟႎသကႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဝိဟႎသာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ပါဏာတိပါတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အဒိႏၷာဒါယိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဒိႏၷာဒါနာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အျဗဟၼစာရိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အျဗဟၼစရိယာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မုသာဝါဒိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ မုသာဝါဒါ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ပိသုဏဝါစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဖ႐ုသဝါစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, သမၹပၸလာပိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၹပၸလာပါ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အဘိဇၩာလုႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အနဘိဇၩာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဗ်ာပါေဒါ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာဒိ႒ိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာသကၤပၸႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာသကၤေပၸါ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာဝါစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဝါစာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာကမၼႏၲႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာကမၼေႏၲာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာအာဇီဝႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာအာဇီေဝါ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာဝါယာမႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဝါယာေမာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာသတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာသတိ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာသမာဓိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာသမာဓိ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာဉာဏိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဉာဏံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မိစၧာဝိမုတၱိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဝိမုတၱိ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ။

‘‘ထီနမိဒၶပရိယု႒ိတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဝိဂတထိနမိဒၶတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဥဒၶတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အႏုဒၶစၥံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဝိစိကိစၧိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ တိဏၰဝိစိကိစၧတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ေကာဓနႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အေကၠာေဓာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဥပနာဟိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အႏုပနာေဟာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မကၡိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အမေကၡာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ပဠာသိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အပဠာေသာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဣႆုကိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အနိႆုကိတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မစၧရိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အမစၧရိယံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, သဌႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အသာေဌယ်ံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မာယာဝိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အမာယာ [အမာယာဝိတာ (က.)] ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ထဒၶႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အတၳဒၶိယံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အတိမာနိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အနတိမာေနာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဒုဗၺစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ေသာဝစႆတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ပါပမိတၱႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ကလ်ာဏမိတၱတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ပမတၱႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အပၸမာေဒါ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အႆဒၶႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သဒၶါ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အဟိရိကႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဟိရီ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အေနာတၱာပိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဩတၱပၸံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, အပၸႆုတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဗာဟုသစၥံ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ကုသီတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဝီရိယာရမ႓ော ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, မု႒ႆတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဥပ႒ိတႆတိတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, ဒုပၸညႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပညာသမၸဒါ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ, သႏၵိ႒ိပရာမာသိ-အာဓာနဂၢါဟိ-ဒုပၸဋိနိႆဂၢိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အသႏၵိ႒ိပရာမာသိအနာဓာနဂၢါဟိ-သုပၸဋိနိႆဂၢိတာ ေဟာတိ ပရိကၠမနာယ။

၈၆. ‘‘ေသယ်ထာပိ, စုႏၵ, ေယ ေကစိ အကုသလာ ဓမၼာ သေဗၺ ေတ အေဓာဘာဂဂၤမနီယာ [အေဓာဘာဝဂၤမနီယာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ေယ ေကစိ ကုသလာ ဓမၼာ သေဗၺ ေတ ဥပရိဘာဂဂၤမနီယာ [ဥပရိဘာဝဂၤမနီယာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ဧဝေမဝ ေခါ, စုႏၵ, ဝိဟႎသကႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဝိဟႎသာ ေဟာတိ ဥပရိဘာဂါယ [ဥပရိဘာဝါယ (သီ. သ်ာ. က.)], ပါဏာတိပါတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ဥပရိဘာဂါယ။ေပ.။ သႏၵိ႒ိပရာမာသိ-အာဓာနဂၢါဟိ-ဒုပၸဋိနိႆဂၢိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အသႏၵိ႒ိပရာမာသိ-အနာဓာနဂၢါဟိ-သုပၸဋိနိႆဂၢိတာ ေဟာတိ ဥပရိဘာဂါယ။

၈၇. ‘‘ေသာ ဝတ, စုႏၵ, အတၱနာ ပလိပပလိပေႏၷာ ပရံ ပလိပပလိပႏၷံ ဥဒၶရိႆတီတိ ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေသာ ဝတ, စုႏၵ, အတၱနာ အပလိပပလိပေႏၷာ ပရံ ပလိပပလိပႏၷံ ဥဒၶရိႆတီတိ ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ေသာ ဝတ, စုႏၵ, အတၱနာ အဒေႏၲာ အဝိနီေတာ အပရိနိဗၺဳေတာ ပရံ ဒေမႆတိ ဝိေနႆတိ ပရိနိဗၺာေပႆတီတိ ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေသာ ဝတ, စုႏၵ, အတၱနာ ဒေႏၲာ ဝိနီေတာ ပရိနိဗၺဳေတာ ပရံ ဒေမႆတိ ဝိေနႆတိ ပရိနိဗၺာေပႆတီတိ ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, စုႏၵ, ဝိဟႎသကႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဝိဟႎသာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ, ပါဏာတိပါတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အဒိႏၷာဒါယိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဒိႏၷာဒါနာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အျဗဟၼစာရိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အျဗဟၼစရိယာ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မုသာဝါဒိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ မုသာဝါဒါ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ပိသုဏဝါစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဖ႐ုသဝါစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ သမၹပၸလာပိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၹပၸလာပါ ေဝရမဏီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အဘိဇၩာလုႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အနဘိဇၩာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အဗ်ာပါေဒါ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာဒိ႒ိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာသကၤပၸႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာသကၤေပၸါ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာဝါစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဝါစာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာကမၼႏၲႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာကမၼေႏၲာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာအာဇီဝႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာအာဇီေဝါ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာဝါယာမႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဝါယာေမာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာသတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာသတိ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာသမာဓိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာသမာဓိ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာဉာဏိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဉာဏံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မိစၧာဝိမုတၱိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သမၼာဝိမုတၱိ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။

‘‘ထီနမိဒၶပရိယု႒ိတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဝိဂတထိနမိဒၶတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဥဒၶတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အႏုဒၶစၥံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဝိစိကိစၧိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ တိဏၰဝိစိကိစၧတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ေကာဓနႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အေကၠာေဓာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဥပနာဟိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အႏုပနာေဟာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မကၡိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အမေကၡာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ပဠာသိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အပဠာေသာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဣႆုကိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အနိႆုကိတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မစၧရိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အမစၧရိယံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ သဌႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အသာေဌယ်ံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မာယာဝိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အမာယာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ထဒၶႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အတၳဒၶိယံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အတိမာနိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အနတိမာေနာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဒုဗၺစႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ေသာဝစႆတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ပါပမိတၱႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ကလ်ာဏမိတၱတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ပမတၱႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အပၸမာေဒါ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အႆဒၶႆ ပုရိသပုဂၢလႆ သဒၶါ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အဟိရိကႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဟိရီ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အေနာတၱာပိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဩတၱပၸံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ အပၸႆုတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဗာဟုသစၥံ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ကုသီတႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဝီရိယာရမ႓ော ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ မု႒ႆတိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ဥပ႒ိတႆတိတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ ဒုပၸညႆ ပုရိသပုဂၢလႆ ပညာသမၸဒါ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။ သႏၵိ႒ိပရာမာသိ-အာဓာနဂၢါဟိ-ဒုပၸဋိနိႆဂၢိႆ ပုရိသပုဂၢလႆ အသႏၵိ႒ိပရာမာသိ-အနာဓာနဂၢါဟိ-သုပၸဋိနိႆဂၢိတာ ေဟာတိ ပရိနိဗၺာနာယ။

၈၈. ‘‘ဣတိ ေခါ, စုႏၵ, ေဒသိေတာ မယာ သေလႅခပရိယာေယာ, ေဒသိေတာ စိတၱဳပၸါဒပရိယာေယာ, ေဒသိေတာ ပရိကၠမနပရိယာေယာ, ေဒသိေတာ ဥပရိဘာဂပရိယာေယာ, ေဒသိေတာ ပရိနိဗၺာနပရိယာေယာ။ ယံ ေခါ, စုႏၵ, သတၳာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိေတသိနာ အႏုကမၸေကန အႏုကမၸံ ဥပါဒါယ, ကတံ ေဝါ တံ မယာ။ ‘ဧတာနိ, စုႏၵ, ႐ုကၡမူလာနိ, ဧတာနိ သုညာဂါရာနိ, ဈာယထ, စုႏၵ, မာ ပမာဒတၳ, မာ ပစၧာဝိပၸဋိသာရိေနာ အဟုဝတၳ’ – အယံ ေခါ အမွာကံ အႏုသာသနီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ အာယသၼာ မဟာစုေႏၵာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

စတုတၱာလီသပဒါ ဝုတၱာ၊ သႏၶေယာ ပၪၥ ေဒသိတာ။

သေလႅေခါ နာမ သုတၱေႏၲာ၊ ဂမ႓ီေရာ သာဂ႐ူပေမာတိ။

သေလႅခသုတၱံ နိ႒ိတံ အ႒မံ။

၉. သမၼာဒိ႒ိသုတၱံ

၈၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာဝုေသာ ဘိကၡေဝ’’တိ။ ‘‘အာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဧတဒေဝါစ –

‘‘‘သမၼာဒိ႒ိ [သမၼာဒိ႒ီ (သီ. သ်ာ.)] သမၼာဒိ႒ီ’တိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ?

‘‘ဒူရေတာပိ ေခါ မယံ, အာဝုေသာ, အာဂေစၧယ်ာမ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ သႏၲိေက ဧတႆ ဘာသိတႆ အတၳမညာတုံ။ သာဓု ဝတာယသၼႏၲံေယဝ သာရိပုတၱံ ပဋိဘာတု ဧတႆ ဘာသိတႆ အေတၳာ။ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ သုတြာ ဘိကၡဴ ဓာေရႆႏၲီ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟိ, အာဝုေသာ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ အကုသလၪၥ ပဇာနာတိ, အကုသလမူလၪၥ ပဇာနာတိ, ကုသလၪၥ ပဇာနာတိ, ကုသလမူလၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, အကုသလံ, ကတမံ အကုသလမူလံ, ကတမံ ကုသလံ, ကတမံ ကုသလမူလံ? ပါဏာတိပါေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အကုသလံ, အဒိႏၷာဒါနံ အကုသလံ, ကာေမသုမိစၧာစာေရာ အကုသလံ, မုသာဝါေဒါ အကုသလံ, ပိသုဏာ ဝါစာ [ပိသုဏဝါစာ (က.)] အကုသလံ, ဖ႐ုသာ ဝါစာ [ဖ႐ုသဝါစာ (က.)] အကုသလံ, သမၹပၸလာေပါ အကုသလံ, အဘိဇၩာ အကုသလံ, ဗ်ာပါေဒါ အကုသလံ, မိစၧာဒိ႒ိ အကုသလံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ အကုသလံ။ ကတမၪၥာဝုေသာ, အကုသလမူလံ? ေလာေဘာ အကုသလမူလံ, ေဒါေသာ အကုသလမူလံ, ေမာေဟာ အကုသလမူလံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အကုသလမူလံ။

‘‘ကတမၪၥာဝုေသာ, ကုသလံ? ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီ ကုသလံ, အဒိႏၷာဒါနာ ေဝရမဏီ ကုသလံ, ကာေမသုမိစၧာစာရာ ေဝရမဏီ ကုသလံ, မုသာဝါဒါ ေဝရမဏီ ကုသလံ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ ကုသလံ, ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ ကုသလံ, သမၹပၸလာပါ ေဝရမဏီ ကုသလံ, အနဘိဇၩာ ကုသလံ, အဗ်ာပါေဒါ ကုသလံ, သမၼာဒိ႒ိ ကုသလံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ကုသလံ။ ကတမၪၥာဝုေသာ, ကုသလမူလံ? အေလာေဘာ ကုသလမူလံ, အေဒါေသာ ကုသလမူလံ, အေမာေဟာ ကုသလမူလံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ကုသလမူလံ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ အကုသလံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အကုသလမူလံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ကုသလံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ကုသလမူလံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ, ပဋိဃာႏုသယံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ, ‘အသၼီ’တိ ဒိ႒ိမာနာႏုသယံ သမူဟနိတြာ, အဝိဇၨံ ပဟာယ ဝိဇၨံ ဥပၸါေဒတြာ, ဒိေ႒ဝဓေမၼ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၀. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဥတၱရိ [ဥတၱရႎ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ပဥႇံ အပုစၧဳံ [အပုစၧႎသု (သ်ာ.)] – ‘‘သိယာ ပနာဝုေသာ, အေညာပိ ပရိယာေယာ ယထာ အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ?

‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ အာဟာရၪၥ ပဇာနာတိ, အာဟာရသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, အာဟာရနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, အာဟာရနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတေမာ ပနာဝုေသာ, အာဟာေရာ, ကတေမာ အာဟာရသမုဒေယာ, ကတေမာ အာဟာရနိေရာေဓာ, ကတမာ အာဟာရနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? စတၱာေရာေမ, အာဝုေသာ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတၱာနံ ဌိတိယာ, သမ႓ေဝသီနံ ဝါ အႏုဂၢဟာယ။ ကတေမ စတၱာေရာ? ကဗဠီကာေရာ အာဟာေရာ ဩဠာရိေကာ ဝါ သုခုေမာ ဝါ, ဖေႆာ ဒုတိေယာ, မေနာသေၪၥတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတၳံ။ တဏွာသမုဒယာ အာဟာရသမုဒေယာ, တဏွာနိေရာဓာ အာဟာရနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ အာဟာရနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤေပၸါ သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼေႏၲာ, သမၼာအာဇီေဝါ သမၼာဝါယာေမာ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓိ’။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ အာဟာရံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အာဟာရသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အာဟာရနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အာဟာရနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ, ပဋိဃာႏုသယံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ, ‘အသၼီ’တိ ဒိ႒ိမာနာႏုသယံ သမူဟနိတြာ, အဝိဇၨံ ပဟာယ ဝိဇၨံ ဥပၸါေဒတြာ, ဒိေ႒ဝဓေမၼ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၁. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဥတၱရိ ပဥႇံ အပုစၧဳံ – ‘‘သိယာ ပနာဝုေသာ, အေညာပိ ပရိယာေယာ ယထာ အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ?

‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဒုကၡၪၥ ပဇာနာတိ, ဒုကၡသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဒုကၡနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, ဒုကၡံ, ကတေမာ ဒုကၡသမုဒေယာ, ကတေမာ ဒုကၡနိေရာေဓာ, ကတမာ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဇာတိပိ ဒုကၡာ, ဇရာပိ ဒုကၡာ, မရဏမၸိ ဒုကၡံ, ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာပိ ဒုကၡာ, အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါပိ ဒုေကၡာ, ပိေယဟိ ဝိပၸေယာေဂါပိ ဒုေကၡာ, ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ, သံခိေတၱန ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ [ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာပိ (က.)] ဒုကၡာ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဒုကၡံ။ ကတေမာ စာဝုေသာ, ဒုကၡသမုဒေယာ? ယာယံ တဏွာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ နႏၵီရာဂသဟဂတာ [ေပါေနာဘဝိကာ (သီ. ပီ.)] တၾတတၾတာဘိနႏၵိနီ [နႏၵိရာဂသဟဂတာ (သီ. ပီ.)], ေသယ်ထိဒံ, ကာမတဏွာ ဘဝတဏွာ ဝိဘဝတဏွာ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဒုကၡသမုဒေယာ။ ကတေမာ စာဝုေသာ, ဒုကၡနိေရာေဓာ? ေယာ တႆာေယဝ တဏွာယ အေသသဝိရာဂနိေရာေဓာ စာေဂါ ပဋိနိႆေဂၢါ မုတၱိ အနာလေယာ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဒုကၡနိေရာေဓာ။ ကတမာ စာဝုေသာ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ, ေသယ်ထိဒံ, သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဒုကၡံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဒုကၡသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဒုကၡနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ, ပဋိဃာႏုသယံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ, ‘အသၼီ’တိ ဒိ႒ိမာနာႏုသယံ သမူဟနိတြာ, အဝိဇၨံ ပဟာယ ဝိဇၨံ ဥပၸါေဒတြာ, ဒိေ႒ဝဓေမၼ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၂. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဥတၱရိ ပဥႇံ အပုစၧဳံ – ‘‘သိယာ ပနာဝုေသာ, အေညာပိ ပရိယာေယာ ယထာ အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ?

‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဇရာမရဏၪၥ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဇရာမရဏနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, ဇရာမရဏံ, ကတေမာ ဇရာမရဏသမုဒေယာ, ကတေမာ ဇရာမရဏနိေရာေဓာ, ကတမာ ဇရာမရဏနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ယာ ေတသံ ေတသံ သတၱာနံ တမွိ တမွိ သတၱနိကာေယ ဇရာ ဇီရဏတာ ခ႑ိစၥံ ပါလိစၥံ ဝလိတၱစတာ အာယုေနာ သံဟာနိ ဣျႏၵိယာနံ ပရိပါေကာ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဇရာ။ ကတမၪၥာဝုေသာ, မရဏံ? ယာ [ယံ (ပီ. က.), သတိပ႒ာနသုေတၱပိ] ေတသံ ေတသံ သတၱာနံ တမွာ တမွာ သတၱနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ေဘေဒါ အႏၲရဓာနံ မစၥဳ မရဏံ ကာလံကိရိယာ ခႏၶာနံ ေဘေဒါ, ကေဠဝရႆ နိေကၡေပါ, ဇီဝိတိျႏၵိယႆုပေစၧေဒါ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, မရဏံ။ ဣတိ အယၪၥ ဇရာ ဣဒၪၥ မရဏံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဇရာမရဏံ။ ဇာတိသမုဒယာ ဇရာမရဏသမုဒေယာ, ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ဇရာမရဏနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဇရာမရဏံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏသမုဒံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇရာမရဏနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၃. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဇာတိၪၥ ပဇာနာတိ, ဇာတိသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဇာတိနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဇာတိနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမာ ပနာဝုေသာ, ဇာတိ, ကတေမာ ဇာတိသမုဒေယာ, ကတေမာ ဇာတိနိေရာေဓာ, ကတမာ ဇာတိနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ယာ ေတသံ ေတသံ သတၱာနံ တမွိ တမွိ သတၱနိကာေယ ဇာတိ သၪၨာတိ ဩကၠႏၲိ အဘိနိဗၺတၱိ ခႏၶာနံ ပါတုဘာေဝါ, အာယတနာနံ ပဋိလာေဘာ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ဇာတိ။ ဘဝသမုဒယာ ဇာတိသမုဒေယာ, ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ဇာတိနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဇာတႎ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇာတိသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇာတိနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဇာတိနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၄. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဘဝၪၥ ပဇာနာတိ, ဘဝသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဘဝနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဘဝနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတေမာ ပနာဝုေသာ, ဘေဝါ, ကတေမာ ဘဝသမုဒေယာ, ကတေမာ ဘဝနိေရာေဓာ, ကတမာ ဘဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? တေယာေမ, အာဝုေသာ, ဘဝါ – ကာမဘေဝါ, ႐ူပဘေဝါ, အ႐ူပဘေဝါ။ ဥပါဒါနသမုဒယာ ဘဝသမုဒေယာ, ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ဘဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဘဝံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဘဝသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဘဝနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဘဝနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၅. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဥပါဒါနၪၥ ပဇာနာတိ, ဥပါဒါနသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဥပါဒါနနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဥပါဒါနနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, ဥပါဒါနံ, ကတေမာ ဥပါဒါနသမုဒေယာ, ကတေမာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, ကတမာ ဥပါဒါနနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? စတၱာရိမာနိ, အာဝုေသာ, ဥပါဒါနာနိ – ကာမုပါဒါနံ, ဒိ႒ဳပါဒါနံ, သီလဗၺတုပါဒါနံ, အတၱဝါဒုပါဒါနံ။ တဏွာသမုဒယာ ဥပါဒါနသမုဒေယာ, တဏွာနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ဥပါဒါနနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဥပါဒါနံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဥပါဒါနသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဥပါဒါနနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဥပါဒါနနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၆. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ တဏွၪၥ ပဇာနာတိ, တဏွာသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, တဏွာနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, တဏွာနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမာ ပနာဝုေသာ, တဏွာ, ကတေမာ တဏွာသမုဒေယာ, ကတေမာ တဏွာနိေရာေဓာ, ကတမာ တဏွာနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိေမ, အာဝုေသာ, တဏွာကာယာ – ႐ူပတဏွာ, သဒၵတဏွာ, ဂႏၶတဏွာ, ရသတဏွာ, ေဖာ႒ဗၺတဏွာ, ဓမၼတဏွာ။ ေဝဒနာသမုဒယာ တဏွာသမုဒေယာ, ေဝဒနာနိေရာဓာ တဏွာနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ တဏွာနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ တဏွံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ တဏွာသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ တဏွာနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ တဏွာနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၇. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ေဝဒနၪၥ ပဇာနာတိ, ေဝဒနာသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ေဝဒနာနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ေဝဒနာနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမာ ပနာဝုေသာ, ေဝဒနာ, ကတေမာ ေဝဒနာသမုဒေယာ, ကတေမာ ေဝဒနာနိေရာေဓာ, ကတမာ ေဝဒနာနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိေမ, အာဝုေသာ, ေဝဒနာကာယာ – စကၡဳသမၹႆဇာ ေဝဒနာ, ေသာတသမၹႆဇာ ေဝဒနာ, ဃာနသမၹႆဇာ ေဝဒနာ, ဇိဝွာသမၹႆဇာ ေဝဒနာ, ကာယသမၹႆဇာ ေဝဒနာ, မေနာသမၹႆဇာ ေဝဒနာ။ ဖႆသမုဒယာ ေဝဒနာသမုဒေယာ, ဖႆနိေရာဓာ ေဝဒနာနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ေဝဒနာနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ေဝဒနံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ေဝဒနာသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ေဝဒနာနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ေဝဒနာနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၈. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဖႆၪၥ ပဇာနာတိ, ဖႆသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဖႆနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဖႆနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတေမာ ပနာဝုေသာ, ဖေႆာ, ကတေမာ ဖႆသမုဒေယာ, ကတေမာ ဖႆနိေရာေဓာ, ကတမာ ဖႆနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိေမ, အာဝုေသာ, ဖႆကာယာ – စကၡဳသမၹေႆာ, ေသာတသမၹေႆာ, ဃာနသမၹေႆာ, ဇိဝွာသမၹေႆာ, ကာယသမၹေႆာ, မေနာသမၹေႆာ။ သဠာယတနသမုဒယာ ဖႆသမုဒေယာ, သဠာယတနနိေရာဓာ ဖႆနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ဖႆနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဖႆံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဖႆသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဖႆနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဖႆနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၉၉. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သဠာယတနၪၥ ပဇာနာတိ, သဠာယတနသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, သဠာယတနနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, သဠာယတနနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, သဠာယတနံ, ကတေမာ သဠာယတနသမုဒေယာ, ကတေမာ သဠာယတနနိေရာေဓာ, ကတမာ သဠာယတနနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိမာနိ, အာဝုေသာ, အာယတနာနိ – စကၡာယတနံ, ေသာတာယတနံ, ဃာနာယတနံ, ဇိဝွာယတနံ, ကာယာယတနံ, မနာယတနံ။ နာမ႐ူပသမုဒယာ သဠာယတနသမုဒေယာ, နာမ႐ူပနိေရာဓာ သဠာယတနနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သဠာယတနနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ သဠာယတနံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သဠာယတနသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သဠာယတနနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သဠာယတနနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၁၀၀. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ နာမ႐ူပၪၥ ပဇာနာတိ, နာမ႐ူပသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, နာမ႐ူပနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, နာမ႐ူပနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, နာမ႐ူပံ, ကတေမာ နာမ႐ူပသမုဒေယာ, ကတေမာ နာမ႐ူပနိေရာေဓာ, ကတမာ နာမ႐ူပနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ေဝဒနာ, သညာ, ေစတနာ, ဖေႆာ, မနသိကာေရာ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, နာမံ; စတၱာရိ စ မဟာဘူတာနိ, စတုႏၷၪၥ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ႐ူပံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, ႐ူပံ။ ဣတိ ဣဒၪၥ နာမံ ဣဒၪၥ ႐ူပံ – ဣဒံ ဝုစၥတာဝုေသာ, နာမ႐ူပံ။ ဝိညာဏသမုဒယာ နာမ႐ူပသမုဒေယာ, ဝိညာဏနိေရာဓာ နာမ႐ူပနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ နာမ႐ူပနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ နာမ႐ူပံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ နာမ႐ူပသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ နာမ႐ူပနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ နာမ႐ူပနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၁၀၁. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဝိညာဏၪၥ ပဇာနာတိ, ဝိညာဏသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, ဝိညာဏနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, ဝိညာဏနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမံ ပနာဝုေသာ, ဝိညာဏံ, ကတေမာ ဝိညာဏသမုဒေယာ, ကတေမာ ဝိညာဏနိေရာေဓာ, ကတမာ ဝိညာဏနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ဆယိေမ, အာဝုေသာ, ဝိညာဏကာယာ – စကၡဳဝိညာဏံ, ေသာတဝိညာဏံ, ဃာနဝိညာဏံ, ဇိဝွာဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံ, မေနာဝိညာဏံ။ သခၤါရသမုဒယာ ဝိညာဏသမုဒေယာ, သခၤါရနိေရာဓာ ဝိညာဏနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ဝိညာဏနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ ဝိညာဏံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဝိညာဏသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဝိညာဏနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ ဝိညာဏနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ။ေပ.။ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၁၀၂. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သခၤါေရ စ ပဇာနာတိ, သခၤါရသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, သခၤါရနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, သခၤါရနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတေမ ပနာဝုေသာ, သခၤါရာ, ကတေမာ သခၤါရသမုဒေယာ, ကတေမာ သခၤါရနိေရာေဓာ, ကတမာ သခၤါရနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? တေယာေမ, အာဝုေသာ, သခၤါရာ – ကာယသခၤါေရာ, ဝစီသခၤါေရာ, စိတၱသခၤါေရာ။ အဝိဇၨာသမုဒယာ သခၤါရသမုဒေယာ, အဝိဇၨာနိေရာဓာ သခၤါရနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သခၤါရနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ သခၤါေရ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သခၤါရသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သခၤါရနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ သခၤါရနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ, ပဋိဃာႏုသယံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ, ‘အသၼီ’တိ ဒိ႒ိမာနာႏုသယံ သမူဟနိတြာ, အဝိဇၨံ ပဟာယ ဝိဇၨံ ဥပၸါေဒတြာ, ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၁၀၃. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ။ေပ.။ အပုစၧဳံ – သိယာ ပနာဝုေသာ။ေပ.။ ‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ အဝိဇၨၪၥ ပဇာနာတိ, အဝိဇၨာသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, အဝိဇၨာနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, အဝိဇၨာနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတမာ ပနာဝုေသာ, အဝိဇၨာ, ကတေမာ အဝိဇၨာသမုဒေယာ, ကတေမာ အဝိဇၨာနိေရာေဓာ, ကတမာ အဝိဇၨာနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ? ယံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဒုေကၡ အညာဏံ, ဒုကၡသမုဒေယ အညာဏံ, ဒုကၡနိေရာေဓ အညာဏံ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အဝိဇၨာ။ အာသဝသမုဒယာ အဝိဇၨာသမုဒေယာ, အာသဝနိေရာဓာ အဝိဇၨာနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ အဝိဇၨာနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ အဝိဇၨံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အဝိဇၨာသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အဝိဇၨာနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အဝိဇၨာနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ, ပဋိဃာႏုသယံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ, ‘အသၼီ’တိ ဒိ႒ိမာနာႏုသယံ သမူဟနိတြာ, အဝိဇၨံ ပဟာယ ဝိဇၨံ ဥပၸါေဒတြာ, ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

၁၀၄. ‘‘သာဓာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဥတၱရိ ပဥႇံ အပုစၧဳံ – ‘‘သိယာ ပနာဝုေသာ, အေညာပိ ပရိယာေယာ ယထာ အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ?

‘‘သိယာ, အာဝုေသာ။ ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ အာသဝၪၥ ပဇာနာတိ, အာသဝသမုဒယၪၥ ပဇာနာတိ, အာသဝနိေရာဓၪၥ ပဇာနာတိ, အာသဝနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒၪၥ ပဇာနာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼံ။ ကတေမာ ပနာဝုေသာ, အာသေဝါ, ကတေမာ အာသဝသမုဒေယာ, ကတေမာ အာသဝနိေရာေဓာ, ကတမာ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါတိ? တေယာေမ, အာဝုေသာ, အာသဝါ – ကာမာသေဝါ, ဘဝါသေဝါ, အဝိဇၨာသေဝါ။ အဝိဇၨာသမုဒယာ အာသဝသမုဒေယာ, အဝိဇၨာနိေရာဓာ အာသဝနိေရာေဓာ, အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ။ေပ.။ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ယေတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ ဧဝံ အာသဝံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အာသဝသမုဒယံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အာသဝနိေရာဓံ ပဇာနာတိ, ဧဝံ အာသဝနိေရာဓဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ပဇာနာတိ, ေသာ သဗၺေသာ ရာဂါႏုသယံ ပဟာယ, ပဋိဃာႏုသယံ ပဋိဝိေနာေဒတြာ, ‘အသၼီ’တိ ဒိ႒ိမာနာႏုသယံ သမူဟနိတြာ, အဝိဇၨံ ပဟာယ ဝိဇၨံ ဥပၸါေဒတြာ, ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ ဒုကၡႆႏၲကေရာ ေဟာတိ – ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, အရိယသာဝေကာ သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, ဥဇုဂတာႆ ဒိ႒ိ, ဓေမၼ အေဝစၥပၸသာေဒန သမႏၷာဂေတာ, အာဂေတာ ဣမံ သဒၶမၼ’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစာယသၼာ သာရိပုေတၱာ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

သမၼာဒိ႒ိသုတၱံ နိ႒ိတံ နဝမံ။ [ဣေတာ ပရံ ေကသုစိ ေပါတၳေကသု ဣမာပိ ဂါထာေယာ§ဧဝံ ဒိႆႏၲိ –§ဒုကၡံ ဇရာမရဏံ ဥပါဒါနံ, သဠာယတနံ နာမ႐ူပံ။ ဝိညာဏံ ယာ သာ ပေရ, ကတမာ ပနာဝုေသာ ပဒါနံ။§ကႎ ဇာတိ တဏွာ စ ေဝဒနာ, အဝိဇၨာယ စတုကၠနေယာ။ စတၱာရိ ပေရ ကတမာ, ပနာဝုေသာ ပဒါနံ ေကဝလံ။§အာဟာေရာ စ ဘေဝါ ဖေႆာ, သခၤါေရာ အာသဝပၪၥေမာ။ ယာဝ ပၪၥ ပေရ ကတမာ, ပနာဝုေသာ ပဒါနံ ကႎ။§ကတမႏၲိ ဆဗၺိဓာ ဝုတၱံ, ကတမာနိ စတုဗၺိဓာနိ။ ကတေမာ ပၪၥဝိေဓာ ဝုေတၱာ, သေဗၺသံ ဧကသခၤါနံ ပၪၥနယပဒါနိ စာတိ။ ]

၁၀. မဟာသတိပ႒ာနသုတၱံ

၁၀၅. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကု႐ူသု ဝိဟရတိ ကမၼာသဓမၼံ နာမ ကု႐ူနံ နိဂေမာ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

ဥေဒၵေသာ

၁၀၆. ‘‘ဧကာယေနာ အယံ, ဘိကၡေဝ, မေဂၢါ သတၱာနံ ဝိသုဒၶိယာ, ေသာကပရိေဒဝါနံ [ပရိဒၵဝါနံ (သီ. ပီ.)] သမတိကၠမာယ, ဒုကၡေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာယ, ဉာယႆ အဓိဂမာယ, နိဗၺာနႆ သစၧိကိရိယာယ, ယဒိဒံ စတၱာေရာ သတိပ႒ာနာ။

‘‘ကတေမ စတၱာေရာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ, ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ; ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ, ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ; စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ, ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ; ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ, ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ။

ဥေဒၵေသာ နိ႒ိေတာ။

ကာယာႏုပႆနာ အာနာပါနပဗၺံ

၁၀၇. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရညဂေတာ ဝါ ႐ုကၡမူလဂေတာ ဝါ သုညာဂါရဂေတာ ဝါ နိသီဒတိ, ပလႅကႍ အာဘုဇိတြာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ, ပရိမုခံ သတႎ ဥပ႒ေပတြာ။ ေသာ သေတာဝ အႆသတိ, သေတာဝ [သေတာ (သီ. သ်ာ.)] ပႆသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အႆသေႏၲာ ‘ဒီဃံ အႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပႆသေႏၲာ ‘ဒီဃံ ပႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရႆံ ဝါ အႆသေႏၲာ ‘ရႆံ အႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရႆံ ဝါ ပႆသေႏၲာ ‘ရႆံ ပႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သဗၺကာယပဋိသံေဝဒီ အႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ, ‘သဗၺကာယပဋိသံေဝဒီ ပႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ, ‘ပႆမ႓ယံ ကာယသခၤါရံ အႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ, ‘ပႆမ႓ယံ ကာယသခၤါရံ ပႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဒေကၡာ ဘမကာေရာ ဝါ ဘမကာရေႏၲဝါသီ ဝါ ဒီဃံ ဝါ အၪၧေႏၲာ ‘ဒီဃံ အၪၧာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရႆံ ဝါ အၪၧေႏၲာ ‘ရႆံ အၪၧာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဒီဃံ ဝါ အႆသေႏၲာ ‘ဒီဃံ အႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝါ ပႆသေႏၲာ ‘ဒီဃံ ပႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရႆံ ဝါ အႆသေႏၲာ ‘ရႆံ အႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရႆံ ဝါ ပႆသေႏၲာ ‘ရႆံ ပႆသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗၺကာယပဋိသံေဝဒီ အႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ, ‘သဗၺကာယပဋိသံေဝဒီ ပႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ; ‘ပႆမ႓ယံ ကာယသခၤါရံ အႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ, ‘ပႆမ႓ယံ ကာယသခၤါရံ ပႆသိႆာမီ’တိ သိကၡတိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ကာေယာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ [ဧဝမၸိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

အာနာပါနပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ကာယာႏုပႆနာ ဣရိယာပထပဗၺံ

၁၀၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဂစၧေႏၲာ ဝါ ‘ဂစၧာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဌိေတာ ဝါ ‘ဌိေတာမွီ’တိ ပဇာနာတိ, နိသိေႏၷာ ဝါ ‘နိသိေႏၷာမွီ’တိ ပဇာနာတိ, သယာေနာ ဝါ ‘သယာေနာမွီ’တိ ပဇာနာတိ။ ယထာ ယထာ ဝါ ပနႆ ကာေယာ ပဏိဟိေတာ ေဟာတိ တထာ တထာ နံ ပဇာနာတိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ကာေယာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

ဣရိယာပထပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ကာယာႏုပႆနာ သမၸဇာနပဗၺံ

၁၀၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အဘိကၠေႏၲ ပဋိကၠေႏၲ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, အာေလာကိေတ ဝိေလာကိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, သမိၪၨိေတ ပသာရိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, သံဃာဋိပတၱစီဝရဓာရေဏ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, အသိေတ ပီေတ ခါယိေတ သာယိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, ဥစၥာရပႆာဝကေမၼ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, ဂေတ ဌိေတ နိသိေႏၷ သုေတၱ ဇာဂရိေတ ဘာသိေတ တုဏွီဘာေဝ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

သမၸဇာနပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ကာယာႏုပႆနာ ပဋိကူလမနသိကာရပဗၺံ

၁၁၀. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ ဥဒၶံ ပါဒတလာ, အေဓာ ေကသမတၳကာ, တစပရိယႏၲံ ပူရံ နာနပၸကာရႆ အသုစိေနာ ပစၥေဝကၡတိ – ‘အတၳိ ဣမသၼႎ ကာေယ ေကသာ ေလာမာ နခါ ဒႏၲာ တေစာ မံသံ ႏွာ႐ု [နဟာ႐ု (သီ. သ်ာ. ပီ.)] အ႒ိ အ႒ိမိၪၨံ ဝကၠံ ဟဒယံ ယကနံ ကိေလာမကံ ပိဟကံ ပပၹါသံ အႏၲံ အႏၲဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ ပိတၱံ ေသမွံ ပုေဗၺာ ေလာဟိတံ ေသေဒါ ေမေဒါ အႆု ဝသာ ေခေဠာ သိဃၤာဏိကာ လသိကာ မုတၱ’ႏၲိ [မုတၱံ မတၳလုဂၤႏၲိ (က.)]။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဥဘေတာမုခါ ပုေတာဠိ [မူေတာဠီ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ပူရာ နာနာဝိဟိတႆ ဓညႆ, ေသယ်ထိဒံ – သာလီနံ ဝီဟီနံ မုဂၢါနံ မာသာနံ တိလာနံ တ႑ဳလာနံ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ မုၪၥိတြာ ပစၥေဝေကၡယ် – ‘ဣေမ သာလီ ဣေမ ဝီဟီ ဣေမ မုဂၢါ ဣေမ မာသာ ဣေမ တိလာ ဣေမ တ႑ဳလာ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ ဥဒၶံ ပါဒတလာ, အေဓာ ေကသမတၳကာ, တစပရိယႏၲံ ပူရံ နာနပၸကာရႆ အသုစိေနာ ပစၥေဝကၡတိ – ‘အတၳိ ဣမသၼႎ ကာေယ ေကသာ ေလာမာ။ေပ.။ မုတၱ’ႏၲိ။

‘‘ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

ပဋိကူလမနသိကာရပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ကာယာႏုပႆနာ ဓာတုမနသိကာရပဗၺံ

၁၁၁. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုေသာ ပစၥေဝကၡတိ – ‘အတၳိ ဣမသၼႎ ကာေယ ပထဝီဓာတု အာေပါဓာတု ေတေဇာဓာတု ဝါေယာဓာတူ’တိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဒေကၡာ ေဂါဃာတေကာ ဝါ ေဂါဃာတကေႏၲဝါသီ ဝါ ဂါဝႎ ဝဓိတြာ စတုမဟာပေထ [စာတုမၼဟာပေထ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဗိလေသာ ဝိဘဇိတြာ နိသိေႏၷာ အႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ ယထာဌိတံ ယထာပဏိဟိတံ ဓာတုေသာ ပစၥေဝကၡတိ – ‘အတၳိ ဣမသၼႎ ကာေယ ပထဝီဓာတု အာေပါဓာတု ေတေဇာဓာတု ဝါေယာဓာတူ’တိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

ဓာတုမနသိကာရပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ကာယာႏုပႆနာ နဝသိဝထိကပဗၺံ

၁၁၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသယ်ထာပိ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ ဧကာဟမတံ ဝါ ဒြီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ ဥဒၶဳမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗၺကဇာတံ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမၸိ ေခါ ကာေယာ ဧဝံဓေမၼာ ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီေတာ’တိ [ဧတံ အနတီေတာတိ (သီ. ပီ.)]။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသယ်ထာပိ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ ကာေကဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ ကုလေလဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ ဂိေဇၩဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ ကေကၤဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ သုနေခဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ ဗ်ေဂၣဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ ဒီပီဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ သိဂၤါေလဟိ ဝါ [ဂိေဇၩဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, သုဝါေနဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, သိဂါေလဟိ ဝါ (သ်ာ. ပီ.)] ခဇၨမာနံ ဝိဝိေဓဟိ ဝါ ပါဏကဇာေတဟိ ခဇၨမာနံ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမၸိ ေခါ ကာေယာ ဧဝံဓေမၼာ ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီေတာ’တိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသယ်ထာပိ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ အ႒ိကသခၤလိကံ သမံသေလာဟိတံ ႏွာ႐ုသမၺႏၶံ။ေပ.။ အ႒ိကသခၤလိကံ နိမံသေလာဟိတမကၡိတံ ႏွာ႐ုသမၺႏၶံ။ေပ.။ အ႒ိကသခၤလိကံ အပဂတမံသေလာဟိတံ ႏွာ႐ုသမၺႏၶံ။ေပ.။ အ႒ိကာနိ အပဂတသမၺႏၶာနိ [အပဂတႏွာ႐ုသမၺႏၶာနိ (သ်ာ.)] ဒိသာ ဝိဒိသာ ဝိကၡိတၱာနိ, အေညန ဟတၳ႒ိကံ အေညန ပါဒ႒ိကံ အေညန ေဂါပၹက႒ိကံ [‘‘အေညန ေဂါပၹက႒ိက’’ႏၲိ ဣဒံ သီ. သ်ာ. ပီ. ေပါတၳေကသု နတၳိ] အေညန ဇဃၤ႒ိကံ အေညန ဦ႐ု႒ိကံ အေညန ကဋိ႒ိကံ [အေညန ကဋ႒ိကံ အေညန ပိ႒႒ိကံ အေညန ကဏၬက႒ိကံ အေညန ဖာသုက႒ိကံ အေညန ဥရ႒ိကံ အေညန အံသ႒ိကံ အေညန ဗာဟု႒ိကံ (သ်ာ.)] အေညန ဖာသုက႒ိကံ အေညန ပိ႒ိ႒ိကံ အေညန ခႏၶ႒ိကံ [အေညန ကဋ႒ိကံ အေညန ပိ႒႒ိကံ အေညန ကဏၬက႒ိကံ အေညန ဖာသုက႒ိကံ အေညန ဥရ႒ိကံ အေညန အံသ႒ိကံ အေညန ဗာဟု႒ိကံ (သ်ာ.)] အေညန ဂီဝ႒ိကံ အေညန ဟႏုက႒ိကံ အေညန ဒႏၲ႒ိကံ အေညန သီသကဋာဟံ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမၸိ ေခါ ကာေယာ ဧဝံဓေမၼာ ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီေတာ’တိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသယ်ထာပိ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ, အ႒ိကာနိ ေသတာနိ သခၤဝဏၰပဋိဘာဂါနိ [သခၤဝဏၰဴပနိဘာနိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ။ေပ.။ အ႒ိကာနိ ပုၪၨကိတာနိ ေတေရာဝႆိကာနိ။ေပ.။ အ႒ိကာနိ ပူတီနိ စုဏၰကဇာတာနိ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ ဥပသံဟရတိ – ‘အယမၸိ ေခါ ကာေယာ ဧဝံဓေမၼာ ဧဝံဘာဝီ ဧဝံအနတီေတာ’တိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ကာယသၼႎ ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ကာေယာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

နဝသိဝထိကပဗၺံ နိ႒ိတံ။

စုဒၵသကာယာႏုပႆနာ နိ႒ိတာ။

ေဝဒနာႏုပႆနာ

၁၁၃. ‘‘ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သုခံ ဝါ [သုခံ, ဒုကၡံ, အဒုကၡမသုခံ (သီ. သ်ာ. ပီ. က.)] ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘သုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ဒုကၡံ ဝါ [သုခံ, ဒုကၡံ အဒုကၡမသုခံ (သီ. သ်ာ. ပီ. က.)] ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘ဒုကၡံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; အဒုကၡမသုခံ ဝါ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘အဒုကၡမသုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; သာမိသံ ဝါ သုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘သာမိသံ သုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; နိရာမိသံ ဝါ သုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘နိရာမိသံ သုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; သာမိသံ ဝါ ဒုကၡံ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘သာမိသံ ဒုကၡံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; နိရာမိသံ ဝါ ဒုကၡံ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘နိရာမိသံ ဒုကၡံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; သာမိသံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘သာမိသံ အဒုကၡမသုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; နိရာမိသံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယမာေနာ ‘နိရာမိသံ အဒုကၡမသုခံ ေဝဒနံ ေဝဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ေဝဒနာသု ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ေဝဒနာသု ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ေဝဒနာသု ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ေဝဒနာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

ေဝဒနာႏုပႆနာ နိ႒ိတာ။

စိတၱာႏုပႆနာ

၁၁၄. ‘‘ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သရာဂံ ဝါ စိတၱံ ‘သရာဂံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝီတရာဂံ ဝါ စိတၱံ ‘ဝီတရာဂံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; သေဒါသံ ဝါ စိတၱံ ‘သေဒါသံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝီတေဒါသံ ဝါ စိတၱံ ‘ဝီတေဒါသံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; သေမာဟံ ဝါ စိတၱံ ‘သေမာဟံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝီတေမာဟံ ဝါ စိတၱံ ‘ဝီတေမာဟံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; သံခိတၱံ ဝါ စိတၱံ ‘သံခိတၱံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝိကၡိတၱံ ဝါ စိတၱံ ‘ဝိကၡိတၱံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; မဟဂၢတံ ဝါ စိတၱံ ‘မဟဂၢတံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, အမဟဂၢတံ ဝါ စိတၱံ ‘အမဟဂၢတံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; သဥတၱရံ ဝါ စိတၱံ ‘သဥတၱရံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, အႏုတၱရံ ဝါ စိတၱံ ‘အႏုတၱရံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; သမာဟိတံ ဝါ စိတၱံ ‘သမာဟိတံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, အသမာဟိတံ ဝါ စိတၱံ ‘အသမာဟိတံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; ဝိမုတၱံ ဝါ စိတၱံ ‘ဝိမုတၱံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, အဝိမုတၱံ ဝါ စိတၱံ ‘အဝိမုတၱံ စိတၱ’ႏၲိ ပဇာနာတိ။ ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ စိတၱသၼႎ ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ စိတၱသၼႎ ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ စိတၱသၼႎ ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ စိတၱ’ႏၲိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ။

စိတၱာႏုပႆနာ နိ႒ိတာ။

ဓမၼာႏုပႆနာ နီဝရဏပဗၺံ

၁၁၅. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ပၪၥသု နီဝရေဏသု။ ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ပၪၥသု နီဝရေဏသု?

‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ကာမစၧႏၵံ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ကာမစၧေႏၵာ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ကာမစၧႏၵံ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ကာမစၧေႏၵာ’တိ ပဇာနာတိ; ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ကာမစၧႏၵႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ကာမစၧႏၵႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ ကာမစၧႏၵႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဗ်ာပါဒံ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဗ်ာပါေဒါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဗ်ာပါဒံ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဗ်ာပါေဒါ’တိ ပဇာနာတိ; ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ဗ်ာပါဒႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ဗ်ာပါဒႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ ဗ်ာပါဒႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ထီနမိဒၶံ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ထီနမိဒၶ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ထီနမိဒၶံ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ထီနမိဒၶ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ထီနမိဒၶႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ထီနမိဒၶႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ ထီနမိဒၶႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥံ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥံ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥ’ႏၲိ ပဇာနာတိ; ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဝိစိကိစၧံ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဝိစိကိစၧာ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဝိစိကိစၧံ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဝိစိကိစၧာ’တိ ပဇာနာတိ; ယထာ စ အႏုပၸႏၷာယ ဝိစိကိစၧာယ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷာယ ဝိစိကိစၧာယ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနာယ ဝိစိကိစၧာယ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ဓမၼာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ပၪၥသု နီဝရေဏသု။

နီဝရဏပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ဓမၼာႏုပႆနာ ခႏၶပဗၺံ

၁၁၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု။ ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ – ‘ဣတိ ႐ူပံ, ဣတိ ႐ူပႆ သမုဒေယာ, ဣတိ ႐ူပႆ အတၳဂၤေမာ; ဣတိ ေဝဒနာ, ဣတိ ေဝဒနာယ သမုဒေယာ, ဣတိ ေဝဒနာယ အတၳဂၤေမာ; ဣတိ သညာ, ဣတိ သညာယ သမုဒေယာ, ဣတိ သညာယ အတၳဂၤေမာ; ဣတိ သခၤါရာ, ဣတိ သခၤါရာနံ သမုဒေယာ, ဣတိ သခၤါရာနံ အတၳဂၤေမာ; ဣတိ ဝိညာဏံ, ဣတိ ဝိညာဏႆ သမုဒေယာ, ဣတိ ဝိညာဏႆ အတၳဂၤေမာ’တိ; ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ဓမၼာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု။

ခႏၶပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ဓမၼာႏုပႆနာ အာယတနပဗၺံ

၁၁၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇၩတၱိကဗာဟိေရသု အာယတေနသု။ ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇၩတၱိကဗာဟိေရသု အာယတေနသု?

‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စကၡဳၪၥ ပဇာနာတိ, ႐ူေပ စ ပဇာနာတိ, ယၪၥ တဒုဘယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သံေယာဇနံ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ သံေယာဇနႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ေသာတၪၥ ပဇာနာတိ, သေဒၵ စ ပဇာနာတိ, ယၪၥ တဒုဘယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သံေယာဇနံ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ သံေယာဇနႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ဃာနၪၥ ပဇာနာတိ, ဂေႏၶ စ ပဇာနာတိ, ယၪၥ တဒုဘယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သံေယာဇနံ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ သံေယာဇနႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ဇိဝွၪၥ ပဇာနာတိ, ရေသ စ ပဇာနာတိ, ယၪၥ တဒုဘယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သံေယာဇနံ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ သံေယာဇနႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ကာယၪၥ ပဇာနာတိ, ေဖာ႒ေဗၺ စ ပဇာနာတိ, ယၪၥ တဒုဘယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သံေယာဇနံ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ သံေယာဇနႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘မနၪၥ ပဇာနာတိ, ဓေမၼ စ ပဇာနာတိ, ယၪၥ တဒုဘယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သံေယာဇနံ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သံေယာဇနႆ ပဟာနံ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ပဟီနႆ သံေယာဇနႆ အာယတႎ အႏုပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ဓမၼာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ ဆသု အဇၩတၱိကဗာဟိေရသု အာယတေနသု။

အာယတနပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ဓမၼာႏုပႆနာ ေဗာဇၩဂၤပဗၺံ

၁၁၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ သတၱသု ေဗာဇၩေဂၤသု။ ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ သတၱသု ေဗာဇၩေဂၤသု? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ သတိသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ သတိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ သတိသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ သတိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သတိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သတိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ဓမၼဝိစယသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဝီရိယသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဝီရိယသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဝီရိယသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဝီရိယသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ဝီရိယသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ဝီရိယသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ပီတိသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ပီတိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ပီတိသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ပီတိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ပီတိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ပီတိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ပႆဒၶိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ သမာဓိသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ သမာဓိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ သမာဓိသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ သမာဓိသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ သမာဓိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ သမာဓိသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘သႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩဂႍ ‘အတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, အသႏၲံ ဝါ အဇၩတၱံ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩဂႍ ‘နတၳိ ေမ အဇၩတၱံ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩေဂၤါ’တိ ပဇာနာတိ, ယထာ စ အႏုပၸႏၷႆ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩဂၤႆ ဥပၸါေဒါ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ, ယထာ စ ဥပၸႏၷႆ ဥေပကၡာသေမၺာဇၩဂၤႆ ဘာဝနာယ ပါရိပူရီ ေဟာတိ တၪၥ ပဇာနာတိ။

‘‘ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ဓမၼာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ သတၱသု ေဗာဇၩေဂၤသု။

ေဗာဇၩဂၤပဗၺံ နိ႒ိတံ [ေဗာဇၩဂၤပဗၺံ နိ႒ိတံ။ ပဌမဘာဏဝါရံ (သ်ာ.)]။

ဓမၼာႏုပႆနာ သစၥပဗၺံ

၁၁၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသေစၥသု။ ကထၪၥ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသေစၥသု? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။

ပဌမဘာဏဝါေရာ နိ႒ိေတာ။

ဒုကၡသစၥနိေဒၵေသာ

၁၂၀. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡံ အရိယသစၥံ? ဇာတိပိ ဒုကၡာ, ဇရာပိ ဒုကၡာ, မရဏမၸိ ဒုကၡံ, ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာပိ ဒုကၡာ, အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါပိ ဒုေကၡာ, ပိေယဟိ ဝိပၸေယာေဂါပိ ဒုေကၡာ [‘‘အပၸိေယဟိ။ေပ.။ ဝိပၸေယာေဂါပိ ဒုေကၡာ’’တိ ပါေဌာ ေစဝ တံနိေဒၵေသာ စ သီ. ပီ. ေပါတၳေကသု န ဒိႆတိ, သုမဂၤလဝိလာသိနိယံပိ တံသံဝဏၰနာ နတၳိ], ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ, သံခိေတၱန ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ [ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာပိ (က.)] ဒုကၡာ။

၁၂၁. ‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိ? ယာ ေတသံ ေတသံ သတၱာနံ တမွိ တမွိ သတၱနိကာေယ ဇာတိ သၪၨာတိ ဩကၠႏၲိ အဘိနိဗၺတၱိ ခႏၶာနံ ပါတုဘာေဝါ အာယတနာနံ ပဋိလာေဘာ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိ။

၁၂၂. ‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, ဇရာ? ယာ ေတသံ ေတသံ သတၱာနံ တမွိ တမွိ သတၱနိကာေယ ဇရာ ဇီရဏတာ ခ႑ိစၥံ ပါလိစၥံ ဝလိတၱစတာ အာယုေနာ သံဟာနိ ဣျႏၵိယာနံ ပရိပါေကာ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဇရာ။

၁၂၃. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, မရဏံ? ယံ [သုမဂၤလဝိလာသိနီ ဩေလာေကတဗၺာ] ေတသံ ေတသံ သတၱာနံ တမွာ တမွာ သတၱနိကာယာ စုတိ စဝနတာ ေဘေဒါ အႏၲရဓာနံ မစၥဳ မရဏံ ကာလကႋရိယာ ခႏၶာနံ ေဘေဒါ ကေဠဝရႆ နိေကၡေပါ ဇီဝိတိျႏၵိယႆုပေစၧေဒါ, ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, မရဏံ။

၁၂၄. ‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, ေသာေကာ? ေယာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အညတရညတေရန ဗ်သေနန သမႏၷာဂတႆ အညတရညတေရန ဒုကၡဓေမၼန ဖု႒ႆ ေသာေကာ ေသာစနာ ေသာစိတတၱံ အေႏၲာေသာေကာ အေႏၲာပရိေသာေကာ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ေသာေကာ။

၁၂၅. ‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, ပရိေဒေဝါ? ေယာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အညတရညတေရန ဗ်သေနန သမႏၷာဂတႆ အညတရညတေရန ဒုကၡဓေမၼန ဖု႒ႆ အာေဒေဝါ ပရိေဒေဝါ အာေဒဝနာ ပရိေဒဝနာ အာေဒဝိတတၱံ ပရိေဒဝိတတၱံ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ပရိေဒေဝါ။

၁၂၆. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡံ? ယံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာယိကံ ဒုကၡံ ကာယိကံ အသာတံ ကာယသမၹႆဇံ ဒုကၡံ အသာတံ ေဝဒယိတံ, ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡံ။

၁၂၇. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ေဒါမနႆံ? ယံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေစတသိကံ ဒုကၡံ ေစတသိကံ အသာတံ မေနာသမၹႆဇံ ဒုကၡံ အသာတံ ေဝဒယိတံ, ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ေဒါမနႆံ။

၁၂၈. ‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, ဥပါယာေသာ? ေယာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အညတရညတေရန ဗ်သေနန သမႏၷာဂတႆ အညတရညတေရန ဒုကၡဓေမၼန ဖု႒ႆ အာယာေသာ ဥပါယာေသာ အာယာသိတတၱံ ဥပါယာသိတတၱံ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဥပါယာေသာ။

၁၂၉. ‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ? ဣဓ ယႆ ေတ ေဟာႏၲိ အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ႐ူပါ သဒၵါ ဂႏၶာ ရသာ ေဖာ႒ဗၺာ ဓမၼာ, ေယ ဝါ ပနႆ ေတ ေဟာႏၲိ အနတၳကာမာ အဟိတကာမာ အဖာသုကကာမာ အေယာဂေကၡမကာမာ, ယာ ေတဟိ သဒၶႎ သဂၤတိ သမာဂေမာ သေမာဓာနံ မိႆီဘာေဝါ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ။

၁၃၀. ‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, ပိေယဟိ ဝိပၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ? ဣဓ ယႆ ေတ ေဟာႏၲိ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ႐ူပါ သဒၵါ ဂႏၶာ ရသာ ေဖာ႒ဗၺာ ဓမၼာ, ေယ ဝါ ပနႆ ေတ ေဟာႏၲိ အတၳကာမာ ဟိတကာမာ ဖာသုကကာမာ ေယာဂေကၡမကာမာ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ မိတၱာ ဝါ အမစၥာ ဝါ ဉာတိသာေလာဟိတာ ဝါ, ယာ ေတဟိ သဒၶႎ အသဂၤတိ အသမာဂေမာ အသေမာဓာနံ အမိႆီဘာေဝါ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ပိေယဟိ ဝိပၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ။

၁၃၁. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ? ဇာတိဓမၼာနံ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနံ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸဇၨတိ – ‘အေဟာ ဝတ မယံ န ဇာတိဓမၼာ အႆာမ, န စ ဝတ ေနာ ဇာတိ အာဂေစၧယ်ာ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ ဣစၧာယ ပတၱဗၺံ, ဣဒမၸိ ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ။ ဇရာဓမၼာနံ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနံ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸဇၨတိ – ‘အေဟာ ဝတ မယံ န ဇရာဓမၼာ အႆာမ, န စ ဝတ ေနာ ဇရာ အာဂေစၧယ်ာ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ ဣစၧာယ ပတၱဗၺံ, ဣဒမၸိ ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ။ ဗ်ာဓိဓမၼာနံ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနံ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸဇၨတိ – ‘အေဟာ ဝတ မယံ န ဗ်ာဓိဓမၼာ အႆာမ, န စ ဝတ ေနာ ဗ်ာဓိ အာဂေစၧယ်ာ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ ဣစၧာယ ပတၱဗၺံ, ဣဒမၸိ ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ။ မရဏဓမၼာနံ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနံ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸဇၨတိ – ‘အေဟာ ဝတ မယံ န မရဏဓမၼာ အႆာမ, န စ ဝတ ေနာ မရဏံ အာဂေစၧယ်ာ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ ဣစၧာယ ပတၱဗၺံ, ဣဒမၸိ ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ။ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသဓမၼာနံ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနံ ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸဇၨတိ – ‘အေဟာ ဝတ မယံ န ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသဓမၼာ အႆာမ, န စ ဝတ ေနာ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသဓမၼာ အာဂေစၧယ်ဳ’ႏၲိ။ န ေခါ ပေနတံ ဣစၧာယ ပတၱဗၺံ, ဣဒမၸိ ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ။

၁၃၂. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, သံခိေတၱန ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ ဒုကၡာ? ေသယ်ထိဒံ – ႐ူပုပါဒါနကၡေႏၶာ, ေဝဒႏုပါဒါနကၡေႏၶာ, သညဳပါဒါနကၡေႏၶာ, သခၤါ႐ုပါဒါနကၡေႏၶာ, ဝိညာဏုပါဒါနကၡေႏၶာ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲိ, ဘိကၡေဝ, သံခိေတၱန ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ ဒုကၡာ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡံ အရိယသစၥံ။

သမုဒယသစၥနိေဒၵေသာ

၁၃၃. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡသမုဒယံ [ဒုကၡသမုဒေယာ (သ်ာ.)] အရိယသစၥံ? ယာယံ တဏွာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ [ေပါေနာဘဝိကာ (သီ. ပီ.)] နႏၵီရာဂသဟဂတာ [နႏၵိရာဂသဟဂတာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] တၾတတၾတာဘိနႏၵိနီ။ ေသယ်ထိဒံ – ကာမတဏွာ ဘဝတဏွာ ဝိဘဝတဏွာ။

‘‘သာ ေခါ ပေနသာ, ဘိကၡေဝ, တဏွာ ကတၳ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ကတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ? ယံ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘ကိၪၥ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ? စကၡဳ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ ေသာတံ ေလာေက။ေပ.။ ဃာနံ ေလာေက။ ဇိဝွာ ေလာေက။ ကာေယာ ေလာေက။ မေနာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘႐ူပါ ေလာေက။ သဒၵါ ေလာေက။ ဂႏၶာ ေလာေက။ ရသာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺာ ေလာေက။ ဓမၼာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘စကၡဳဝိညာဏံ ေလာေက။ ေသာတဝိညာဏံ ေလာေက။ ဃာနဝိညာဏံ ေလာေက။ ဇိဝွာဝိညာဏံ ေလာေက။ ကာယဝိညာဏံ ေလာေက။ မေနာဝိညာဏံ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘စကၡဳသမၹေႆာ ေလာေက။ ေသာတသမၹေႆာ ေလာေက။ ဃာနသမၹေႆာ ေလာေက။ ဇိဝွာသမၹေႆာ ေလာေက။ ကာယသမၹေႆာ ေလာေက။ မေနာသမၹေႆာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘စကၡဳသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ေသာတသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ဃာနသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ဇိဝွာသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ကာယသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ မေနာသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘႐ူပသညာ ေလာေက။ သဒၵသညာ ေလာေက။ ဂႏၶသညာ ေလာေက။ ရသသညာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺသညာ ေလာေက။ ဓမၼသညာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘႐ူပသေၪၥတနာ ေလာေက။ သဒၵသေၪၥတနာ ေလာေက။ ဂႏၶသေၪၥတနာ ေလာေက။ ရသသေၪၥတနာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺသေၪၥတနာ ေလာေက။ ဓမၼသေၪၥတနာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘႐ူပတဏွာ ေလာေက။ သဒၵတဏွာ ေလာေက။ ဂႏၶတဏွာ ေလာေက။ ရသတဏွာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺတဏွာ ေလာေက။ ဓမၼတဏွာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘႐ူပဝိတေကၠာ ေလာေက။ သဒၵဝိတေကၠာ ေလာေက။ ဂႏၶဝိတေကၠာ ေလာေက။ ရသဝိတေကၠာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺဝိတေကၠာ ေလာေက။ ဓမၼဝိတေကၠာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။

‘‘႐ူပဝိစာေရာ ေလာေက။ သဒၵဝိစာေရာ ေလာေက။ ဂႏၶဝိစာေရာ ေလာေက။ ရသဝိစာေရာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺဝိစာေရာ ေလာေက။ ဓမၼဝိစာေရာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ဥပၸဇၨမာနာ ဥပၸဇၨတိ, ဧတၳ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡသမုဒယံ အရိယသစၥံ။

နိေရာဓသစၥနိေဒၵေသာ

၁၃၄. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡနိေရာဓံ [ဒုကၡနိေရာေဓာ (သ်ာ.)] အရိယသစၥံ? ေယာ တႆာေယဝ တဏွာယ အေသသဝိရာဂနိေရာေဓာ စာေဂါ ပဋိနိႆေဂၢါ မုတၱိ အနာလေယာ။

‘‘သာ ေခါ ပေနသာ, ဘိကၡေဝ, တဏွာ ကတၳ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ကတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ? ယံ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘ကိၪၥ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ? စကၡဳ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။ ေသာတံ ေလာေက။ေပ.။ ဃာနံ ေလာေက။ ဇိဝွာ ေလာေက။ ကာေယာ ေလာေက။ မေနာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘႐ူပါ ေလာေက။ သဒၵါ ေလာေက။ ဂႏၶာ ေလာေက။ ရသာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺာ ေလာေက။ ဓမၼာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘စကၡဳဝိညာဏံ ေလာေက။ ေသာတဝိညာဏံ ေလာေက။ ဃာနဝိညာဏံ ေလာေက။ ဇိဝွာဝိညာဏံ ေလာေက။ ကာယဝိညာဏံ ေလာေက။ မေနာဝိညာဏံ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘စကၡဳသမၹေႆာ ေလာေက။ ေသာတသမၹေႆာ ေလာေက။ ဃာနသမၹေႆာ ေလာေက။ ဇိဝွာသမၹေႆာ ေလာေက။ ကာယသမၹေႆာ ေလာေက။ မေနာသမၹေႆာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘စကၡဳသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ေသာတသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ဃာနသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ဇိဝွာသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ ကာယသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက။ မေနာသမၹႆဇာ ေဝဒနာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘႐ူပသညာ ေလာေက။ သဒၵသညာ ေလာေက။ ဂႏၶသညာ ေလာေက။ ရသသညာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺသညာ ေလာေက။ ဓမၼသညာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘႐ူပသေၪၥတနာ ေလာေက။ သဒၵသေၪၥတနာ ေလာေက။ ဂႏၶသေၪၥတနာ ေလာေက။ ရသသေၪၥတနာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺသေၪၥတနာ ေလာေက။ ဓမၼသေၪၥတနာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘႐ူပတဏွာ ေလာေက။ သဒၵတဏွာ ေလာေက။ ဂႏၶတဏွာ ေလာေက။ ရသတဏွာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺတဏွာ ေလာေက။ ဓမၼတဏွာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘႐ူပဝိတေကၠာ ေလာေက။ သဒၵဝိတေကၠာ ေလာေက။ ဂႏၶဝိတေကၠာ ေလာေက။ ရသဝိတေကၠာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺဝိတေကၠာ ေလာေက။ ဓမၼဝိတေကၠာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ, ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။

‘‘႐ူပဝိစာေရာ ေလာေက။ သဒၵဝိစာေရာ ေလာေက။ ဂႏၶဝိစာေရာ ေလာေက။ ရသဝိစာေရာ ေလာေက။ ေဖာ႒ဗၺဝိစာေရာ ေလာေက။ ဓမၼဝိစာေရာ ေလာေက ပိယ႐ူပံ သာတ႐ူပံ။ ဧေတၳသာ တဏွာ ပဟီယမာနာ ပဟီယတိ, ဧတၳ နိ႐ုဇၩာမာနာ နိ႐ုဇၩတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡနိေရာဓံ အရိယသစၥံ။

မဂၢသစၥနိေဒၵေသာ

၁၃၅. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစၥံ? အယေမဝ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤေပၸါ သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼေႏၲာ သမၼာအာဇီေဝါ သမၼာဝါယာေမာ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓိ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာဒိ႒ိ? ယံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဒုေကၡ ဉာဏံ, ဒုကၡသမုဒေယ ဉာဏံ, ဒုကၡနိေရာေဓ ဉာဏံ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာဒိ႒ိ။

‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာသကၤေပၸါ? ေနကၡမၼသကၤေပၸါ အဗ်ာပါဒသကၤေပၸါ အဝိဟႎသာသကၤေပၸါ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာသကၤေပၸါ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာဝါစာ? မုသာဝါဒါ ေဝရမဏီ [ေဝရမဏိ (က.)], ပိသုဏာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ, ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီ, သမၹပၸလာပါ ေဝရမဏီ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာဝါစာ။

‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာကမၼေႏၲာ? ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီ, အဒိႏၷာဒါနာ ေဝရမဏီ, ကာေမသုမိစၧာစာရာ ေဝရမဏီ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာကမၼေႏၲာ။

‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာအာဇီေဝါ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ မိစၧာအာဇီဝံ ပဟာယ သမၼာအာဇီေဝန ဇီဝိတံ ကေပၸတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာအာဇီေဝါ။

‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာဝါယာေမာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အႏုပၸႏၷာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ အႏုပၸါဒါယ ဆႏၵံ ဇေနတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတၱံ ပဂၢဏွာတိ ပဒဟတိ; ဥပၸႏၷာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတၱံ ပဂၢဏွာတိ ပဒဟတိ; အႏုပၸႏၷာနံ ကုသလာနံ ဓမၼာနံ ဥပၸါဒါယ ဆႏၵံ ဇေနတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတၱံ ပဂၢဏွာတိ ပဒဟတိ; ဥပၸႏၷာနံ ကုသလာနံ ဓမၼာနံ ဌိတိယာ အသေမၼာသာယ ဘိေယ်ာဘာဝါယ ေဝပုလႅာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ ဆႏၵံ ဇေနတိ ဝါယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတၱံ ပဂၢဏွာတိ ပဒဟတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာဝါယာေမာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာသတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ကာယာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ; ေဝဒနာသု ေဝဒနာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ; စိေတၱ စိတၱာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ; ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမၸဇာေနာ သတိမာ ဝိေနယ် ေလာေက အဘိဇၩာေဒါမနႆံ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာသတိ။

‘‘ကတေမာ စ, ဘိကၡေဝ, သမၼာသမာဓိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, သမၼာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစၥံ။

၁၃၆. ‘‘ဣတိ အဇၩတၱံ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱဗဟိဒၶါ ဝါ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ; သမုဒယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, ဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ, သမုဒယဝယဓမၼာႏုပႆီ ဝါ ဓေမၼသု ဝိဟရတိ။ ‘အတၳိ ဓမၼာ’တိ ဝါ ပနႆ သတိ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ။ ယာဝေဒဝ ဉာဏမတၱာယ ပဋိႆတိမတၱာယ အနိႆိေတာ စ ဝိဟရတိ, န စ ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼသု ဓမၼာႏုပႆီ ဝိဟရတိ စတူသု အရိယသေစၥသု။

သစၥပဗၺံ နိ႒ိတံ။

ဓမၼာႏုပႆနာ နိ႒ိတာ။

၁၃၇. ‘‘ေယာ ဟိ ေကာစိ, ဘိကၡေဝ, ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ဧဝံ ဘာေဝယ် သတၱ ဝႆာနိ, တႆ ဒြိႏၷံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကခႍ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညာ; သတိ ဝါ ဥပါဒိေသေသ အနာဂါမိတာ။

‘‘တိ႒ႏၲဳ, ဘိကၡေဝ, သတၱ ဝႆာနိ။ ေယာ ဟိ ေကာစိ, ဘိကၡေဝ, ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ဧဝံ ဘာေဝယ် ဆ ဝႆာနိ။ေပ.။ ပၪၥ ဝႆာနိ။ စတၱာရိ ဝႆာနိ။ တီဏိ ဝႆာနိ။ ေဒြ ဝႆာနိ။ ဧကံ ဝႆံ။ တိ႒တု, ဘိကၡေဝ, ဧကံ ဝႆံ။ ေယာ ဟိ ေကာစိ, ဘိကၡေဝ, ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ဧဝံ ဘာေဝယ် သတၱ မာသာနိ, တႆ ဒြိႏၷံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကခႍ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညာ; သတိ ဝါ ဥပါဒိေသေသ အနာဂါမိတာ။ တိ႒ႏၲဳ, ဘိကၡေဝ, သတၱ မာသာနိ။ ေယာ ဟိ ေကာစိ, ဘိကၡေဝ, ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ဧဝံ ဘာေဝယ် ဆ မာသာနိ။ေပ.။ ပၪၥ မာသာနိ။ စတၱာရိ မာသာနိ။ တီဏိ မာသာနိ။ ေဒြ မာသာနိ။ ဧကံ မာသံ။ အၯမာသံ။ တိ႒တု, ဘိကၡေဝ, အၯမာေသာ။ ေယာ ဟိ ေကာစိ, ဘိကၡေဝ, ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ဧဝံ ဘာေဝယ် သတၱာဟံ, တႆ ဒြိႏၷံ ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကခႍ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညာ သတိ ဝါ ဥပါဒိေသေသ အနာဂါမိတာ’’တိ။

၁၃၈. ‘‘‘ဧကာယေနာ အယံ, ဘိကၡေဝ, မေဂၢါ သတၱာနံ ဝိသုဒၶိယာ ေသာကပရိေဒဝါနံ သမတိကၠမာယ ဒုကၡေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာယ ဉာယႆ အဓိဂမာယ နိဗၺာနႆ သစၧိကိရိယာယ ယဒိဒံ စတၱာေရာ သတိပ႒ာနာ’တိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတၱံ, ဣဒေမတံ ပဋိစၥ ဝုတၱ’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာသတိပ႒ာနသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒသမံ။

မူလပရိယာယဝေဂၢါ နိ႒ိေတာ ပဌေမာ။

တႆုဒၵါနံ – [ဣေတာ ပရံ ေကသုစိ ေပါတၳေကသု ဣမာပိ ဂါထာေယာ ဧဝံ ဒိႆႏၲိ –§အဇရံ အမတံ အမတာဓိဂမံ, ဖလမဂၢနိဒႆနံ ဒုကၡႏုဒံ။ သဟိတတၱံ မဟာရသဟႆကရံ, ဘူတမိတိ သာရံ ဝိဝိဓံ သုဏာထ။§တဠာကံ ဝသုပူရိတံ ဃမၼပေထ, တိဝိဓဂၢိပိေဠသိတနိဗၺာပနံ။ ဗ်ာဓိပႏုဒနဩသဓေယာ, ပစၧိမသုတၱပဝရာ ဌပိတာ။§မဓုမႏၵဝရသာမဒါနံ, ခိၮာရတိ ဇနနိမႏုသံဃာတံ။ တထာ သုေတၱ ေဝယ်ာကရဏာ ဌပိတာ, သက်ပုတၱာနမဘိဒမနတၳာယ။§ပညာသံ စ ဒိယဎ္ဍသတံ, ေဒြ စ ေဝယ်ာကရဏံ အပေရ စ။ ေတဝနာမဂတံ စ အႏုပုဗၺံ, ဧကမနာ နိသာေမထ မုဒဂၢံ။]

မူလသုသံဝရဓမၼဒါယာဒါ၊ ေဘရဝါနဂၤဏာကေခၤယ်ဝတၳံ။

သေလႅခသမၼာဒိ႒ိသတိပ႒ံ၊ ဝဂၢဝေရာ အသေမာ သုသမေတၱာ။

၂. သီဟနာဒဝေဂၢါ

၁. စူဠသီဟနာဒသုတၱံ

၁၃၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဣေဓဝ, ဘိကၡေဝ, သမေဏာ, ဣဓ ဒုတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ တတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ စတုေတၳာ သမေဏာ; သုညာ ပရပၸဝါဒါ သမေဏဘိ အေညဟီတိ [သမေဏဟိ အေညတိ (သီ. ပီ. က.) ဧတၳ အေညဟီတိ သကာယ ပဋိညာယ သစၥာဘိေညဟီတိ အေတၳာ ေဝဒိတေဗၺာ]။ ဧဝေမတံ [ဧဝေမဝ (သ်ာ. က.)], ဘိကၡေဝ, သမၼာ သီဟနာဒံ နဒထ။

၁၄၀. ‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, ဘိကၡေဝ, ဝိဇၨတိ ယံ အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဝေဒယ်ဳံ – ‘ေကာ ပနာယသၼႏၲာနံ အႆာေသာ, ကႎ ဗလံ, ေယန တုေမွ အာယသၼေႏၲာ ဧဝံ ဝေဒထ – ဣေဓဝ သမေဏာ, ဣဓ ဒုတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ တတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ စတုေတၳာ သမေဏာ; သုညာ ပရပၸဝါဒါ သမေဏဘိ အေညဟီ’တိ? ဧဝံဝါဒိေနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝမႆု ဝစနီယာ – ‘အတၳိ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ေတန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပႆတာ အရဟတာ သမၼာသမၺဳေဒၶန စတၱာေရာ ဓမၼာ အကၡာတာ ေယ မယံ အတၱနိ သမၸႆမာနာ ဧဝံ ဝေဒမ – ဣေဓဝ သမေဏာ, ဣဓ ဒုတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ တတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ စတုေတၳာ သမေဏာ; သုညာ ပရပၸဝါဒါ သမေဏဘိ အေညဟီတိ။ ကတေမ စတၱာေရာ? အတၳိ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, သတၳရိ ပသာေဒါ, အတၳိ ဓေမၼ ပသာေဒါ, အတၳိ သီေလသု ပရိပူရကာရိတာ; သဟဓမၼိကာ ေခါ ပန ပိယာ မနာပါ – ဂဟ႒ာ ေစဝ ပဗၺဇိတာ စ။ ဣေမ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ေတန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပႆတာ အရဟတာ သမၼာသမၺဳေဒၶန စတၱာေရာ ဓမၼာ အကၡာတာ ေယ မယံ အတၱနိ သမၸႆမာနာ ဧဝံ ဝေဒမ – ဣေဓဝ သမေဏာ, ဣဓ ဒုတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ တတိေယာ သမေဏာ, ဣဓ စတုေတၳာ သမေဏာ; သုညာ ပရပၸဝါဒါ သမေဏဘိ အေညဟီ’တိ။

၁၄၁. ‘‘ဌာနံ ေခါ ပေနတံ, ဘိကၡေဝ, ဝိဇၨတိ ယံ အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဝေဒယ်ဳံ – ‘အမွာကမၸိ ေခါ, အာဝုေသာ, အတၳိ သတၳရိ ပသာေဒါ ေယာ အမွာကံ သတၳာ, အမွာကမၸိ အတၳိ ဓေမၼ ပသာေဒါ ေယာ အမွာကံ ဓေမၼာ, မယမၸိ သီေလသု ပရိပူရကာရိေနာ ယာနိ အမွာကံ သီလာနိ, အမွာကမၸိ သဟဓမၼိကာ ပိယာ မနာပါ – ဂဟ႒ာ ေစဝ ပဗၺဇိတာ စ။ ဣဓ ေနာ, အာဝုေသာ, ေကာ ဝိေသေသာ ေကာ အဓိပၸယာေသာ [အဓိပၸါေယာ (က. သီ. သ်ာ. ပီ.), အဓိပၸေယာေဂါ (က.)] ကႎ နာနာကရဏံ ယဒိဒံ တုမွာကေၪၥဝ အမွာကၪၥာ’တိ?

‘‘ဧဝံဝါဒိေနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝမႆု ဝစနီယာ – ‘ကႎ ပနာဝုေသာ, ဧကာ နိ႒ာ, ဥဒါဟု ပုထု နိ႒ာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘ဧကာဝုေသာ, နိ႒ာ, န ပုထု နိ႒ာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ သရာဂႆ ဥဒါဟု ဝီတရာဂႆာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘ဝီတရာဂႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ သရာဂႆာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ သေဒါသႆ ဥဒါဟု ဝီတေဒါသႆာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘ဝီတေဒါသႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ သေဒါသႆာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ သေမာဟႆ ဥဒါဟု ဝီတေမာဟႆာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘ဝီတေမာဟႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ သေမာဟႆာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ သတဏွႆ ဥဒါဟု ဝီတတဏွႆာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘ဝီတတဏွႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ သတဏွႆာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ သဥပါဒါနႆ ဥဒါဟု အႏုပါဒါနႆာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘အႏုပါဒါနႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ သဥပါဒါနႆာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ ဝိဒၵသုေနာ ဥဒါဟု အဝိဒၵသုေနာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘ဝိဒၵသုေနာ, အာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ အဝိဒၵသုေနာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ အႏု႐ုဒၶပၸဋိဝိ႐ုဒၶႆ ဥဒါဟု အနႏု႐ုဒၶအပၸဋိဝိ႐ုဒၶႆာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘အနႏု႐ုဒၶအပၸဋိဝိ႐ုဒၶႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ, န သာ နိ႒ာ အႏု႐ုဒၶပၸဋိဝိ႐ုဒၶႆာ’တိ။

‘‘‘သာ ပနာဝုေသာ, နိ႒ာ ပပၪၥာရာမႆ ပပၪၥရတိေနာ ဥဒါဟု နိပၸပၪၥာရာမႆ နိပၸပၪၥရတိေနာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ်ဳံ – ‘နိပၸပၪၥာရာမႆာဝုေသာ, သာ နိ႒ာ နိပၸပၪၥရတိေနာ, န သာ နိ႒ာ ပပၪၥာရာမႆ ပပၪၥရတိေနာ’တိ။

၁၄၂. ‘‘ေဒြမာ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိေယာ – ဘဝဒိ႒ိ စ ဝိဘဝဒိ႒ိ စ။ ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဘဝဒိ႒ႎ အလႅီနာ ဘဝဒိ႒ႎ ဥပဂတာ ဘဝဒိ႒ႎ အေဇၩာသိတာ, ဝိဘဝဒိ႒ိယာ ေတ ပဋိဝိ႐ုဒၶါ။ ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဝိဘဝဒိ႒ႎ အလႅီနာ ဝိဘဝဒိ႒ႎ ဥပဂတာ ဝိဘဝဒိ႒ႎ အေဇၩာသိတာ, ဘဝဒိ႒ိယာ ေတ ပဋိဝိ႐ုဒၶါ။ ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဣမာသံ ဒြိႏၷံ ဒိ႒ီနံ သမုဒယၪၥ အတၳဂၤမၪၥ အႆာဒၪၥ အာဒီနဝၪၥ နိႆရဏၪၥ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ, ‘ေတ သရာဂါ ေတ သေဒါသာ ေတ သေမာဟာ ေတ သတဏွာ ေတ သဥပါဒါနာ ေတ အဝိဒၵသုေနာ ေတ အႏု႐ုဒၶပၸဋိဝိ႐ုဒၶါ ေတ ပပၪၥာရာမာ ပပၪၥရတိေနာ; ေတ န ပရိမုစၥႏၲိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ; န ပရိမုစၥႏၲိ ဒုကၡသၼာ’တိ ဝဒါမိ။ ေယ စ ေခါ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဣမာသံ ဒြိႏၷံ ဒိ႒ီနံ သမုဒယၪၥ အတၳဂၤမၪၥ အႆာဒၪၥ အာဒီနဝၪၥ နိႆရဏၪၥ ယထာဘူတံ ပဇာနႏၲိ, ‘ေတ ဝီတရာဂါ ေတ ဝီတေဒါသာ ေတ ဝီတေမာဟာ ေတ ဝီတတဏွာ ေတ အႏုပါဒါနာ ေတ ဝိဒၵသုေနာ ေတ အနႏု႐ုဒၶအပၸဋိဝိ႐ုဒၶါ ေတ နိပၸပၪၥာရာမာ နိပၸပၪၥရတိေနာ; ေတ ပရိမုစၥႏၲိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ; ပရိမုစၥႏၲိ ဒုကၡသၼာ’တိ ဝဒါမိ။

၁၄၃. ‘‘စတၱာရိမာနိ, ဘိကၡေဝ, ဥပါဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတၱာရိ? ကာမုပါဒါနံ, ဒိ႒ဳပါဒါနံ, သီလဗၺတုပါဒါနံ, အတၱဝါဒုပါဒါနံ။ သႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ။ ေတ န သမၼာ သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပႏၲိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဣမာနိ ဟိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ တီဏိ ဌာနာနိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ။ တသၼာ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ; ေတ န သမၼာ သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပႏၲိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။

‘‘သႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ။ ေတ န သမၼာ သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပႏၲိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဣမာနိ ဟိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ေဒြ ဌာနာနိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ။ တသၼာ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ; ေတ န သမၼာ [ပဋိဇာနမာနာ န သမၼာ (?)] သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပႏၲိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။

‘‘သႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ။ ေတ န သမၼာ သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပႏၲိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဣမဥႇိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧကံ ဌာနံ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ။ တသၼာ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါဒါ ပဋိဇာနမာနာ; ေတ န သမၼာ [ပဋိဇာနမာနာ န သမၼာ (?)] သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပႏၲိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။

‘‘ဧဝ႐ူေပ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼဝိနေယ ေယာ သတၳရိ ပသာေဒါ ေသာ န သမၼဂၢေတာ အကၡာယတိ; ေယာ ဓေမၼ ပသာေဒါ ေသာ န သမၼဂၢေတာ အကၡာယတိ; ယာ သီေလသု ပရိပူရကာရိတာ သာ န သမၼဂၢတာ အကၡာယတိ; ယာ သဟဓမၼိေကသု ပိယမနာပတာ သာ န သမၼဂၢတာ အကၡာယတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ ဒုရကၡာေတ ဓမၼဝိနေယ ဒုပၸေဝဒိေတ အနိယ်ာနိေက အႏုပသမသံဝတၱနိေက အသမၼာသမၺဳဒၶပၸေဝဒိေတ။

၁၄၄. ‘‘တထာဂေတာ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ သဗၺဳပါဒါနပရိညာဝါေဒါ ပဋိဇာနမာေနာ သမၼာ သဗၺဳပါဒါနပရိညံ ပညေပတိ – ကာမုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပတိ, ဒိ႒ဳပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပတိ, သီလဗၺတုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပတိ, အတၱဝါဒုပါဒါနႆ ပရိညံ ပညေပတိ။ ဧဝ႐ူေပ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼဝိနေယ ေယာ သတၳရိ ပသာေဒါ ေသာ သမၼဂၢေတာ အကၡာယတိ; ေယာ ဓေမၼ ပသာေဒါ ေသာ သမၼဂၢေတာ အကၡာယတိ; ယာ သီေလသု ပရိပူရကာရိတာ သာ သမၼဂၢတာ အကၡာယတိ; ယာ သဟဓမၼိေကသု ပိယမနာပတာ သာ သမၼဂၢတာ အကၡာယတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ သြာကၡာေတ ဓမၼဝိနေယ သုပၸေဝဒိေတ နိယ်ာနိေက ဥပသမသံဝတၱနိေက သမၼာသမၺဳဒၶပၸေဝဒိေတ။

၁၄၅. ‘‘ဣေမ စ, ဘိကၡေဝ, စတၱာေရာ ဥပါဒါနာ။ ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ? ဣေမ စတၱာေရာ ဥပါဒါနာ တဏွာနိဒါနာ တဏွာသမုဒယာ တဏွာဇာတိကာ တဏွာပဘဝါ။ တဏွာ စာယံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ? တဏွာ ေဝဒနာနိဒါနာ ေဝဒနာသမုဒယာ ေဝဒနာဇာတိကာ ေဝဒနာပဘဝါ။ ေဝဒနာ စာယံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ? ေဝဒနာ ဖႆနိဒါနာ ဖႆသမုဒယာ ဖႆဇာတိကာ ဖႆပဘဝါ။ ဖေႆာ စာယံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါေနာ ကႎသမုဒေယာ ကႎဇာတိေကာ ကႎပဘေဝါ? ဖေႆာ သဠာယတနနိဒါေနာ သဠာယတနသမုဒေယာ သဠာယတနဇာတိေကာ သဠာယတနပဘေဝါ။ သဠာယတနၪၥိဒံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနံ ကႎသမုဒယံ ကႎဇာတိကံ ကႎပဘဝံ? သဠာယတနံ နာမ႐ူပနိဒါနံ နာမ႐ူပသမုဒယံ နာမ႐ူပဇာတိကံ နာမ႐ူပပဘဝံ။ နာမ႐ူပၪၥိဒံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနံ ကႎသမုဒယံ ကႎဇာတိကံ ကႎပဘဝံ? နာမ႐ူပံ ဝိညာဏနိဒါနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။ ဝိညာဏၪၥိဒံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနံ ကႎသမုဒယံ ကႎဇာတိကံ ကႎပဘဝံ? ဝိညာဏံ သခၤါရနိဒါနံ သခၤါရသမုဒယံ သခၤါရဇာတိကံ သခၤါရပဘဝံ။ သခၤါရာ စိေမ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ? သခၤါရာ အဝိဇၨာနိဒါနာ အဝိဇၨာသမုဒယာ အဝိဇၨာဇာတိကာ အဝိဇၨာပဘဝါ။

‘‘ယေတာ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ အဝိဇၨာ ပဟီနာ ေဟာတိ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ, ေသာ အဝိဇၨာဝိရာဂါ ဝိဇၨဳပၸါဒါ ေနဝ ကာမုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ, န ဒိ႒ဳပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ, န သီလဗၺတုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ, န အတၱဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယတိ။ အႏုပါဒိယံ န ပရိတႆတိ, အပရိတႆံ ပစၥတၱေညဝ ပရိနိဗၺာယတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

စူဠသီဟနာဒသုတၱံ နိ႒ိတံ ပဌမံ။

၂. မဟာသီဟနာဒသုတၱံ

၁၄၆. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ေဝသာလိယံ ဝိဟရတိ ဗဟိနဂေရ အပရပုေရ ဝနသေ႑။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သုနကၡေတၱာ လိစၧဝိပုေတၱာ အစိရပကၠေႏၲာ ေဟာတိ ဣမသၼာ ဓမၼဝိနယာ။ ေသာ ေဝသာလိယံ ပရိသတိ [ပရိသတႎ (သီ. ပီ.)] ဧဝံ [ဧတံ (ပီ. က.)] ဝါစံ ဘာသတိ – ‘‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိ [ဥတၱရႎ (ပီ.)] မႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ။ တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယႆ စ ခြာႆ အတၳာယ ဓေမၼာ ေဒသိေတာ ေသာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယာ’’တိ။

အထ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ေဝသာလႎ ပိ႑ာယ ပါဝိသိ။ အေႆာသိ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ သုနကၡတၱႆ လိစၧဝိပုတၱႆ ေဝသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသမာနႆ – ‘‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ။ တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယႆ စ ခြာႆ အတၳာယ ဓေမၼာ ေဒသိေတာ ေသာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယာ’’တိ။

အထ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေဝသာလိယံ ပိ႑ာယ စရိတြာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သုနကၡေတၱာ, ဘေႏၲ, လိစၧဝိပုေတၱာ အစိရပကၠေႏၲာ ဣမသၼာ ဓမၼဝိနယာ။ ေသာ ေဝသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ။ တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာနံ။ ယႆ စ ခြာႆ အတၳာယ ဓေမၼာ ေဒသိေတာ ေသာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယာ’’’တိ။

၁၄၇. ‘‘ေကာဓေနာ ေဟေသာ, သာရိပုတၱ, သုနကၡေတၱာ ေမာဃပုရိေသာ။ ေကာဓာ စ ပနႆ ဧသာ ဝါစာ ဘာသိတာ။ ‘အဝဏၰံ ဘာသိႆာမီ’တိ ေခါ, သာရိပုတၱ, သုနကၡေတၱာ ေမာဃပုရိေသာ ဝဏၰံေယဝ တထာဂတႆ ဘာသတိ။ ဝေဏၰာ ေဟေသာ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ ေယာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘ယႆ စ ခြာႆ အတၳာယ ဓေမၼာ ေဒသိေတာ ေသာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယာ’တိ။

‘‘အယမၸိ ဟိ နာမ, သာရိပုတၱ, သုနကၡတၱႆ ေမာဃပုရိသႆ မယိ ဓမၼႏြေယာ န ဘဝိႆတိ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ သုဂေတာ ေလာကဝိဒူ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ, သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ, ဗုေဒၶါ ဘဂဝါ’တိ။

‘‘အယမၸိ ဟိ နာမ, သာရိပုတၱ, သုနကၡတၱႆ ေမာဃပုရိသႆ မယိ ဓမၼႏြေယာ န ဘဝိႆတိ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အေနကဝိဟိတံ ဣဒၶိဝိဓံ ပစၥႏုေဘာတိ – ဧေကာပိ ဟုတြာ ဗဟုဓာ ေဟာတိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတြာ ဧေကာ ေဟာတိ; အာဝိဘာဝံ, တိေရာဘာဝံ; တိေရာကုဋၬံ တိေရာပါကာရံ တိေရာပဗၺတံ အသဇၨမာေနာ ဂစၧတိ, ေသယ်ထာပိ အာကာေသ; ပထဝိယာပိ ဥမၼဳဇၨနိမုဇၨံ ကေရာတိ, ေသယ်ထာပိ ဥဒေက; ဥဒေကပိ အဘိဇၨမာေနာ ဂစၧတိ, ေသယ်ထာပိ ပထဝိယံ; အာကာေသပိ ပလႅေကၤန ကမတိ, ေသယ်ထာပိ ပကၡီ သကုေဏာ; ဣေမပိ စႏၵိမသူရိေယ ဧဝံမဟိဒၶိေက ဧဝံမဟာႏုဘာေဝ ပါဏိနာ ပရိမသတိ ပရိမဇၨတိ; ယာဝ ျဗဟၼေလာကာပိ ကာေယန ဝသံ ဝေတၱတီ’တိ။

‘‘အယမၸိ ဟိ နာမ, သာရိပုတၱ, သုနကၡတၱႆ ေမာဃပုရိသႆ မယိ ဓမၼႏြေယာ န ဘဝိႆတိ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ ဒိဗၺာယ ေသာတဓာတုယာ ဝိသုဒၶါယ အတိကၠႏၲမာႏုသိကာယ ဥေဘာ သေဒၵ သုဏာတိ – ဒိေဗၺ စ မာႏုေသ စ, ေယ ဒူေရ သႏၲိေက စာ’တိ။

‘‘အယမၸိ ဟိ နာမ, သာရိပုတၱ, သုနကၡတၱႆ ေမာဃပုရိသႆ မယိ ဓမၼႏြေယာ န ဘဝိႆတိ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ ပရသတၱာနံ ပရပုဂၢလာနံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာတိ – သရာဂံ ဝါ စိတၱံ သရာဂံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝီတရာဂံ ဝါ စိတၱံ ဝီတရာဂံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; သေဒါသံ ဝါ စိတၱံ သေဒါသံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝီတေဒါသံ ဝါ စိတၱံ ဝီတေဒါသံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; သေမာဟံ ဝါ စိတၱံ သေမာဟံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝီတေမာဟံ ဝါ စိတၱံ ဝီတေမာဟံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; သံခိတၱံ ဝါ စိတၱံ သံခိတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, ဝိကၡိတၱံ ဝါ စိတၱံ ဝိကၡိတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; မဟဂၢတံ ဝါ စိတၱံ မဟဂၢတံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, အမဟဂၢတံ ဝါ စိတၱံ အမဟဂၢတံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; သဥတၱရံ ဝါ စိတၱံ သဥတၱရံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, အႏုတၱရံ ဝါ စိတၱံ အႏုတၱရံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; သမာဟိတံ ဝါ စိတၱံ သမာဟိတံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, အသမာဟိတံ ဝါ စိတၱံ အသမာဟိတံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ; ဝိမုတၱံ ဝါ စိတၱံ ဝိမုတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတိ, အဝိမုတၱံ ဝါ စိတၱံ အဝိမုတၱံ စိတၱႏၲိ ပဇာနာတီ’တိ။

၁၄၈. ‘‘ဒသ ေခါ ပနိမာနိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလာနိ ေယဟိ ဗေလဟိ သမႏၷာဂေတာ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။ ကတမာနိ ဒသ?

‘‘ဣဓ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ဌာနၪၥ ဌာနေတာ အ႒ာနၪၥ အ႒ာနေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ဌာနၪၥ ဌာနေတာ အ႒ာနၪၥ အ႒ာနေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷာနံ ကမၼသမာဒါနာနံ ဌာနေသာ ေဟတုေသာ ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷာနံ ကမၼသမာဒါနာနံ ဌာနေသာ ေဟတုေသာ ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ သဗၺတၳဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ သဗၺတၳဂါမိနႎ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အေနကဓာတုနာနာဓာတုေလာကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အေနကဓာတုနာနာဓာတုေလာကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ သတၱာနံ နာနာဓိမုတၱိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ သတၱာနံ နာနာဓိမုတၱိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ပရသတၱာနံ ပရပုဂၢလာနံ ဣျႏၵိယပေရာပရိယတၱံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ပရသတၱာနံ ပရပုဂၢလာနံ ဣျႏၵိယပေရာပရိယတၱံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ဈာနဝိေမာကၡသမာဓိသမာပတၱီနံ သံကိေလသံ ေဝါဒါနံ ဝု႒ာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ဈာနဝိေမာကၡသမာဓိသမာပတၱီနံ သံကိေလသံ ေဝါဒါနံ ဝု႒ာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ ေဒြပိ ဇာတိေယာ တိေႆာပိ ဇာတိေယာ စတေႆာပိ ဇာတိေယာ ပၪၥပိ ဇာတိေယာ ဒသပိ ဇာတိေယာ ဝီသမၸိ ဇာတိေယာ တႎသမၸိ ဇာတိေယာ စတၱာလီသမၸိ ဇာတိေယာ ပညာသမၸိ ဇာတိေယာ ဇာတိသတမၸိ ဇာတိသဟႆမၸိ ဇာတိသတသဟႆမၸိ အေနေကပိ သံဝဋၬကေပၸ အေနေကပိ ဝိဝဋၬကေပၸ အေနေကပိ သံဝဋၬဝိဝဋၬကေပၸ – ‘အမုၾတာသႎ ဧဝံနာေမာ ဧဝံေဂါေတၱာ ဧဝံဝေဏၰာ ဧဝမာဟာေရာ ဧဝံသုခဒုကၡပၸဋိသံေဝဒီ ဧဝမာယုပရိယေႏၲာ, ေသာ တေတာ စုေတာ အမုၾတ ဥဒပါဒႎ; တၾတာပါသႎ ဧဝံနာေမာ ဧဝံေဂါေတၱာ ဧဝံဝေဏၰာ ဧဝမာဟာေရာ ဧဝံသုခဒုကၡပၸဋိသံေဝဒီ ဧဝမာယုပရိယေႏၲာ, ေသာ တေတာ စုေတာ ဣဓူပပေႏၷာ’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ ေဒြပိ ဇာတိေယာ။ေပ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆတိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ – ‘ဣေမ ဝတ ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစၧာဒိ႒ိကာ မိစၧာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ, ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷာ။ ဣေမ ဝါ ပန ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ အႏုပဝါဒကာ သမၼာဒိ႒ိကာ သမၼာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ, ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပႏၷာ’တိ။ ဣတိ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆတိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆတိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ – ‘ဣေမ ဝတ ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစၧာဒိ႒ိကာ မိစၧာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ, ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷာ။ ဣေမ ဝါ ပန ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ ဝစီသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ မေနာသုစရိေတန သမႏၷာဂတာ အရိယာနံ အႏုပဝါဒကာ သမၼာဒိ႒ိကာ သမၼာဒိ႒ိကမၼသမာဒါနာ, ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပႏၷာ’တိ။ ဣတိ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆတိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ။ ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ယမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂေတာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ, ဣဒမၸိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ တထာဂတဗလံ ေဟာတိ ယံ ဗလံ အာဂမၼ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ဣမာနိ ေခါ, သာရိပုတၱ, ဒသ တထာဂတႆ တထာဂတဗလာနိ ေယဟိ ဗေလဟိ သမႏၷာဂေတာ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

၁၄၉. ‘‘ေယာ ေခါ မံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဇာနႏၲံ ဧဝံ ပႆႏၲံ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ; တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာန’ႏၲိ, တံ, သာရိပုတၱ, ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ သီလသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸေႏၷာ ပညာသမၸေႏၷာ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညံ အာရာေဓယ်, ဧဝံ သမၸဒမိဒံ, သာရိပုတၱ, ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပၸဟာယ, တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။

၁၅၀. ‘‘စတၱာရိမာနိ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ ေဝသာရဇၨာနိ ေယဟိ ေဝသာရေဇၨဟိ သမႏၷာဂေတာ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။ ကတမာနိ စတၱာရိ?

‘‘‘သမၼာသမၺဳဒၶႆ ေတ ပဋိဇာနေတာ ဣေမ ဓမၼာ အနဘိသမၺဳဒၶါ’တိ။ တၾတ ဝတ မံ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ ေဒေဝါ ဝါ မာေရာ ဝါ ျဗဟၼာ ဝါ ေကာစိ ဝါ ေလာကသၼႎ သဟဓေမၼန ပဋိေစာေဒႆတီတိ နိမိတၱေမတံ, သာရိပုတၱ, န သမႏုပႆာမိ။ ဧတမဟံ [ဧတမၸဟံ (သီ. ပီ.)], သာရိပုတၱ, နိမိတၱံ အသမႏုပႆေႏၲာ ေခမပၸေတၱာ အဘယပၸေတၱာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘‘ခီဏာသဝႆ ေတ ပဋိဇာနေတာ ဣေမ အာသဝါ အပရိကၡီဏာ’တိ။ တၾတ ဝတ မံ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ ေဒေဝါ ဝါ မာေရာ ဝါ ျဗဟၼာ ဝါ ေကာစိ ဝါ ေလာကသၼႎ သဟဓေမၼန ပဋိေစာေဒႆတီတိ နိမိတၱေမတံ, သာရိပုတၱ, န သမႏုပႆာမိ။ ဧတမဟံ, သာရိပုတၱ, နိမိတၱံ အသမႏုပႆေႏၲာ ေခမပၸေတၱာ အဘယပၸေတၱာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘‘ေယ ေခါ ပန ေတ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ, ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’တိ။ တၾတ ဝတ မံ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ ေဒေဝါ ဝါ မာေရာ ဝါ ျဗဟၼာ ဝါ ေကာစိ ဝါ ေလာကသၼႎ သဟဓေမၼန ပဋိေစာေဒႆတီတိ နိမိတၱေမတံ, သာရိပုတၱ, န သမႏုပႆာမိ။ ဧတမဟံ, သာရိပုတၱ, နိမိတၱံ အသမႏုပႆေႏၲာ ေခမပၸေတၱာ အဘယပၸေတၱာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘‘ယႆ ေခါ ပန ေတ အတၳာယ ဓေမၼာ ေဒသိေတာ, ေသာ န နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယာ’တိ။ တၾတ ဝတ မံ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ ေဒေဝါ ဝါ မာေရာ ဝါ ျဗဟၼာ ဝါ ေကာစိ ဝါ ေလာကသၼႎ သဟဓေမၼန ပဋိေစာေဒႆတီ’တိ နိမိတၱေမတံ, သာရိပုတၱ, န သမႏုပႆာမိ။ ဧတမဟံ, သာရိပုတၱ, နိမိတၱံ အသမႏုပႆေႏၲာ ေခမပၸေတၱာ အဘယပၸေတၱာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘ဣမာနိ ေခါ, သာရိပုတၱ, စတၱာရိ တထာဂတႆ ေဝသာရဇၨာနိ ေယဟိ ေဝသာရေဇၨဟိ သမႏၷာဂေတာ တထာဂေတာ အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ျဗဟၼစကၠံ ပဝေတၱတိ။

‘‘ေယာ ေခါ မံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဇာနႏၲံ ဧဝံ ပႆႏၲံ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ, တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာန’ႏၲိ, တံ, သာရိပုတၱ, ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ သီလသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸေႏၷာ ပညာသမၸေႏၷာ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညံ အာရာေဓယ်, ဧဝံ သမၸဒမိဒံ, သာရိပုတၱ, ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။

၁၅၁. ‘‘အ႒ ေခါ ဣမာ, သာရိပုတၱ, ပရိသာ။ ကတမာ အ႒? ခတၱိယပရိသာ, ျဗာဟၼဏပရိသာ, ဂဟပတိပရိသာ, သမဏပရိသာ, စာတုမဟာရာဇိကပရိသာ [စာတုမၼဟာရာဇိကာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], တာဝတႎသပရိသာ, မာရပရိသာ, ျဗဟၼပရိသာ – ဣမာ ေခါ, သာရိပုတၱ, အ႒ ပရိသာ။ ဣေမဟိ ေခါ, သာရိပုတၱ, စတူဟိ ေဝသာရေဇၨဟိ သမႏၷာဂေတာ တထာဂေတာ ဣမာ အ႒ ပရိသာ ဥပသကၤမတိ အေဇၩာဂါဟတိ။ အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, အေနကသတံ ခတၱိယပရိသံ ဥပသကၤမိတာ။ တၾတပိ မယာ သႏၷိသိႏၷပုဗၺေၪၥဝ, သလႅပိတပုဗၺၪၥ, သာကစၧာ စ သမာပဇၨိတပုဗၺာ။ တၾတ ဝတ မံ ဘယံ ဝါ သာရဇၨံ ဝါ ဩကၠမိႆတီတိ နိမိတၱေမတံ, သာရိပုတၱ, န သမႏုပႆာမိ။ ဧတမဟံ, သာရိပုတၱ, နိမိတၱံ အသမႏုပႆေႏၲာ ေခမပၸေတၱာ အဘယပၸေတၱာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, အေနကသတံ ျဗာဟၼဏပရိသံ။ေပ.။ ဂဟပတိပရိသံ။ သမဏပရိသံ။ စာတုမဟာရာဇိကပရိသံ။ တာဝတႎသပရိသံ။ မာရပရိသံ။ ျဗဟၼပရိသံ ဥပသကၤမိတာ။ တၾတပိ မယာ သႏၷိသိႏၷပုဗၺေၪၥဝ, သလႅပိတပုဗၺၪၥ, သာကစၧာ စ သမာပဇၨိတပုဗၺာ။ တၾတ ဝတ မံ ဘယံ ဝါ သာရဇၨံ ဝါ ဩကၠမိႆတီတိ နိမိတၱေမတံ, သာရိပုတၱ, န သမႏုပႆာမိ။ ဧတမဟံ, သာရိပုတၱ, နိမိတၱံ အသမႏုပႆေႏၲာ ေခမပၸေတၱာ အဘယပၸေတၱာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘ေယာ ေခါ မံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဇာနႏၲံ ဧဝံ ပႆႏၲံ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ, တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာန’ႏၲိ, တံ, သာရိပုတၱ, ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ သီလသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸေႏၷာ ပညာသမၸေႏၷာ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညံ အာရာေဓယ်, ဧဝံ သမၸဒမိဒံ, သာရိပုတၱ, ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။

၁၅၂. ‘‘စတေႆာ ေခါ ဣမာ, သာရိပုတၱ, ေယာနိေယာ။ ကတမာ စတေႆာ? အ႑ဇာ ေယာနိ, ဇလာဗုဇာ ေယာနိ, သံေသဒဇာ ေယာနိ, ဩပပါတိကာ ေယာနိ။ ကတမာ စ, သာရိပုတၱ, အ႑ဇာ ေယာနိ? ေယ ေခါ ေတ, သာရိပုတၱ, သတၱာ အ႑ေကာသံ အဘိနိဗ႓ိဇၨ ဇာယႏၲိ – အယံ ဝုစၥတိ, သာရိပုတၱ, အ႑ဇာ ေယာနိ။ ကတမာ စ, သာရိပုတၱ, ဇလာဗုဇာ ေယာနိ? ေယ ေခါ ေတ, သာရိပုတၱ, သတၱာ ဝတၳိေကာသံ အဘိနိဗ႓ိဇၨ ဇာယႏၲိ – အယံ ဝုစၥတိ, သာရိပုတၱ, ဇလာဗုဇာ ေယာနိ။ ကတမာ စ, သာရိပုတၱ, သံေသဒဇာ ေယာနိ? ေယ ေခါ ေတ, သာရိပုတၱ, သတၱာ ပူတိမေစၧ ဝါ ဇာယႏၲိ ပူတိကုဏေပ ဝါ ပူတိကုမၼာေသ ဝါ စႏၵနိကာေယ ဝါ ဩဠိဂေလႅ ဝါ ဇာယႏၲိ – အယံ ဝုစၥတိ, သာရိပုတၱ, သံေသဒဇာ ေယာနိ။ ကတမာ စ, သာရိပုတၱ, ဩပပါတိကာ ေယာနိ? ေဒဝါ, ေနရယိကာ, ဧကေစၥ စ မႏုႆာ, ဧကေစၥ စ ဝိနိပါတိကာ – အယံ ဝုစၥတိ, သာရိပုတၱ, ဩပပါတိကာ ေယာနိ။ ဣမာ ေခါ, သာရိပုတၱ, စတေႆာ ေယာနိေယာ။

‘‘ေယာ ေခါ မံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဇာနႏၲံ ဧဝံ ပႆႏၲံ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ, တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာန’ႏၲိ, တံ, သာရိပုတၱ, ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ သီလသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸေႏၷာ ပညာသမၸေႏၷာ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညံ အာရာေဓယ်, ဧဝံ သမၸဒမိဒံ, သာရိပုတၱ, ဝဒါမိ။ တံ ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။

၁၅၃. ‘‘ပၪၥ ေခါ ဣမာ, သာရိပုတၱ, ဂတိေယာ။ ကတမာ ပၪၥ? နိရေယာ, တိရစၧာနေယာနိ, ေပတၱိဝိသေယာ, မႏုႆာ, ေဒဝါ။ နိရယၪၥာဟံ, သာရိပုတၱ, ပဇာနာမိ, နိရယဂါမိၪၥ မဂၢံ, နိရယဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ; ယထာ ပဋိပေႏၷာ စ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨတိ တၪၥ ပဇာနာမိ။ တိရစၧာနေယာနိၪၥာဟံ, သာရိပုတၱ, ပဇာနာမိ, တိရစၧာနေယာနိဂါမိၪၥ မဂၢံ, တိရစၧာနေယာနိဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ; ယထာ ပဋိပေႏၷာ စ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တိရစၧာနေယာနႎ ဥပပဇၨတိ တၪၥ ပဇာနာမိ။ ေပတၱိဝိသယံ စာဟံ, သာရိပုတၱ, ပဇာနာမိ, ေပတၱိဝိသယဂါမိၪၥ မဂၢံ, ေပတၱိဝိသယဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ; ယထာ ပဋိပေႏၷာ စ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေပတၱိဝိသယံ ဥပပဇၨတိ တၪၥ ပဇာနာမိ။ မႏုေႆ စာဟံ, သာရိပုတၱ, ပဇာနာမိ, မႏုႆေလာကဂါမိၪၥ မဂၢံ, မႏုႆေလာကဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ; ယထာ ပဋိပေႏၷာ စ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ မႏုေႆသု ဥပပဇၨတိ တၪၥ ပဇာနာမိ။ ေဒေဝ စာဟံ, သာရိပုတၱ, ပဇာနာမိ, ေဒဝေလာကဂါမိၪၥ မဂၢံ, ေဒဝေလာကဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ; ယထာ ပဋိပေႏၷာ စ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨတိ တၪၥ ပဇာနာမိ။ နိဗၺာနၪၥာဟံ, သာရိပုတၱ, ပဇာနာမိ, နိဗၺာနဂါမိၪၥ မဂၢံ, နိဗၺာနဂါမိနိၪၥ ပဋိပဒံ; ယထာ ပဋိပေႏၷာ စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ တၪၥ ပဇာနာမိ။

၁၅၄. ‘‘ဣဓာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷံ, ဧကႏၲဒုကၡာ တိဗၺာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, အဂၤါရကာသု သာဓိကေပါရိသာ ပူရာ အဂၤါရာနံ ဝီတစၥိကာနံ ဝီတဓူမာနံ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ ဧကာယေနန မေဂၢန တေမဝ အဂၤါရကာသုံ ပဏိဓာယ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ဣမံေယဝ အဂၤါရကာသုံ အာဂမိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပေႆယ် အပေရန သမေယန တႆာ အဂၤါရကာသုယာ ပတိတံ, ဧကႏၲဒုကၡာ တိဗၺာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣေဓကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷံ, ဧကႏၲဒုကၡာ တိဗၺာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တိရစၧာနေယာနႎ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တိရစၧာနေယာနႎ ဥပပႏၷံ, ဒုကၡာ တိဗၺာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဂူထကူေပါ သာဓိကေပါရိေသာ, ပူေရာ ဂူထႆ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ ဧကာယေနန မေဂၢန တေမဝ ဂူထကူပံ ပဏိဓာယ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ ယထာ ဣမံေယဝ ဂူထကူပံ အာဂမိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပေႆယ် အပေရန သမေယန တသၼႎ ဂူထကူေပ ပတိတံ, ဒုကၡာ တိဗၺာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣေဓကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တိရစၧာနေယာနႎ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တိရစၧာနေယာနႎ ဥပပႏၷံ, ဒုကၡာ တိဗၺာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေပတၱိဝိသယံ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေပတၱိဝိသယံ ဥပပႏၷံ, ဒုကၡဗဟုလာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ႐ုေကၡာ ဝိသေမ ဘူမိဘာေဂ ဇာေတာ တႏုပတၱပလာေသာ ကဗရစၧာေယာ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ ဧကာယေနန မေဂၢန တေမဝ ႐ုကၡံ ပဏိဓာယ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ဣမံေယဝ ႐ုကၡံ အာဂမိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပေႆယ်, အပေရန သမေယန တႆ ႐ုကၡႆ ဆာယာယ နိသိႏၷံ ဝါ နိပႏၷံ ဝါ ဒုကၡဗဟုလာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣေဓကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေပတၱိဝိသယံ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေပတၱိဝိသယံ ဥပပႏၷံ, ဒုကၡဗဟုလာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ မႏုေႆသု ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ မႏုေႆသု ဥပပႏၷံ, သုခဗဟုလာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ႐ုေကၡာ သေမ ဘူမိဘာေဂ ဇာေတာ ဗဟလပတၱပလာေသာ သႏၵစၧာေယာ [သ႑စၧာေယာ (သ်ာ.), သႏၲစၧာေယာ (က.)]။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ ဧကာယေနန မေဂၢန တေမဝ ႐ုကၡံ ပဏိဓာယ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ဣမေမဝ ႐ုကၡံ အာဂမိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပေႆယ် အပေရန သမေယန တႆ ႐ုကၡႆ ဆာယာယ နိသိႏၷံ ဝါ နိပႏၷံ ဝါ သုခဗဟုလာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣေဓကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ မႏုေႆသု ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ မႏုေႆသု ဥပပႏၷံ, သုခဗဟုလာ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပႏၷံ, ဧကႏၲသုခါ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ပါသာေဒါ, တၾတာႆ ကူဋာဂါရံ ဥလႅိတၱာဝလိတၱံ နိဝါတံ ဖုသိတဂၢဠံ ပိဟိတဝါတပါနံ။ တၾတာႆ ပလႅေကၤာ ေဂါနကတၳေတာ ပဋိကတၳေတာ ပဋလိကတၳေတာ ကဒလိမိဂပဝရပစၥတၳရေဏာ သဥတၱရစၧေဒါ ဥဘေတာေလာဟိတကူပဓာေနာ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ ဧကာယေနန မေဂၢန တေမဝ ပါသာဒံ ပဏိဓာယ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘တထာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ဣမံေယဝ ပါသာဒံ အာဂမိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပေႆယ် အပေရန သမေယန တသၼႎ ပါသာေဒ တသၼႎ ကူဋာဂါေရ တသၼႎ ပလႅေကၤ နိသိႏၷံ ဝါ နိပႏၷံ ဝါ ဧကႏၲသုခါ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣေဓကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ ယထာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပႏၷံ, ဧကႏၲသုခါ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။

‘‘ဣဓ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကစၥံ ပုဂၢလံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆတီတိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရႏၲံ, ဧကႏၲသုခါ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ေပါကၡရဏီ အေစၧာဒကာ သာေတာဒကာ သီေတာဒကာ ေသတကာ သုပတိတၳာ ရမဏီယာ။ အဝိဒူေရ စႆာ တိေဗၺာ ဝနသေ႑ာ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ ဧကာယေနန မေဂၢန တေမဝ ေပါကၡရဏႎ ပဏိဓာယ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘တထာ ဘဝံ ပုရိေသာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ ဣမံေယဝ ေပါကၡရဏႎ အာဂမိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပေႆယ် အပေရန သမေယန တံ ေပါကၡရဏႎ ဩဂါေဟတြာ ႏွာယိတြာ စ ပိဝိတြာ စ သဗၺဒရထကိလမထပရိဠာဟံ ပဋိပၸႆမ႓ေတြာ ပစၥဳတၱရိတြာ တသၼႎ ဝနသေ႑ နိသိႏၷံ ဝါ နိပႏၷံ ဝါ, ဧကႏၲသုခါ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣေဓကစၥံ ပုဂၢလံ ဧဝံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ပဇာနာမိ – တထာယံ ပုဂၢေလာ ပဋိပေႏၷာ တထာ စ ဣရိယတိ တၪၥ မဂၢံ သမာ႐ူေဠႇာ, ယထာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆတီ’တိ။ တေမနံ ပႆာမိ အပေရန သမေယန အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရႏၲံ, ဧကႏၲသုခါ ေဝဒနာ ေဝဒယမာနံ။ ဣမာ ေခါ, သာရိပုတၱ, ပၪၥ ဂတိေယာ။

‘‘ေယာ ေခါ မံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဇာနႏၲံ ဧဝံ ပႆႏၲံ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘နတၳိ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ; တကၠပရိယာဟတံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဝီမံသာႏုစရိတံ သယံပဋိဘာန’ႏၲိ တံ, သာရိပုတၱ, ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ သီလသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸေႏၷာ ပညာသမၸေႏၷာ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အညံ အာရာေဓယ်, ဧဝံ သမၸဒမိဒံ, သာရိပုတၱ, ဝဒါမိ ‘တံ ဝါစံ အပၸဟာယ တံ စိတၱံ အပၸဟာယ တံ ဒိ႒ႎ အပၸဋိနိႆဇၨိတြာ ယထာဘတံ နိကၡိေတၱာ ဧဝံ နိရေယ’။

၁၅၅. ‘‘အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, စတုရဂၤသမႏၷာဂတံ ျဗဟၼစရိယံ စရိတာ [စရိတြာ (က.)] – တပႆီ သုဒံ ေဟာမိ ပရမတပႆီ, လူေခါ သုဒံ [လူခႆုဒံ (သီ. ပီ.)] ေဟာမိ ပရမလူေခါ, ေဇဂုစၧီ သုဒံ ေဟာမိ ပရမေဇဂုစၧီ, ပဝိဝိေတၱာ သုဒံ [ပဝိဝိတၱႆုဒံ (သီ. ပီ.)] ေဟာမိ ပရမပဝိဝိေတၱာ။ တၾတာႆု ေမ ဣဒံ, သာရိပုတၱ, တပႆိတာယ ေဟာတိ – အေစလေကာ ေဟာမိ မုတၱာစာေရာ ဟတၳာပေလခေနာ [ဟတၳာဝေလခေနာ (သ်ာ.)], န ဧဟိဘဒၵႏၲိေကာ န တိ႒ဘဒၵႏၲိေကာ; နာဘိဟဋံ န ဥဒၵိႆကတံ န နိမႏၲနံ သာဒိယာမိ။ ေသာ န ကုမ႓ိမုခါ ပဋိဂၢဏွာမိ, န ကေဠာပိမုခါ ပဋိဂၢဏွာမိ, န ဧဠကမႏၲရံ, န ဒ႑မႏၲရံ, န မုသလမႏၲရံ, န ဒြိႏၷံ ဘုၪၨမာနာနံ, န ဂဗ႓ိနိယာ, န ပါယမာနာယ [ပါယႏၲိယာ (က.)], န ပုရိသႏၲရဂတာယ, န သကႋတၱီသု, န ယတၳ သာ ဥပ႒ိေတာ ေဟာတိ, န ယတၳ မကၡိကာ သ႑သ႑စာရိနီ; န မစၧံ န မံသံ န သုရံ န ေမရယံ န ထုေသာဒကံ ပိဝါမိ; ေသာ ဧကာဂါရိေကာ ဝါ ေဟာမိ ဧကာေလာပိေကာ, ဒြါဂါရိေကာ ဝါ ေဟာမိ ဒြါေလာပိေကာ။ေပ.။ သတၱာဂါရိေကာ ဝါ ေဟာမိ သတၱာေလာပိေကာ; ဧကိႆာပိ ဒတၱိယာ ယာေပမိ, ဒြီဟိပိ ဒတၱီဟိ ယာေပမိ။ေပ.။ သတၱဟိပိ ဒတၱီဟိ ယာေပမိ; ဧကာဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရမိ, ဒြီဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရမိ။ေပ.။ သတၱာဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရမိ; ဣတိ ဧဝ႐ူပံ အဒၶမာသိကမၸိ ပရိယာယဘတၱေဘာဇနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ ဝိဟရာမိ။

‘‘ေသာ သာကဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, သာမာကဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, နီဝါရဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, ဒဒၵဳလဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, ဟဋဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, ကဏဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, အာစာမဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, ပိညာကဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, တိဏဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, ေဂါမယဘေကၡာ ဝါ ေဟာမိ, ဝနမူလဖလာဟာေရာ ယာေပမိ ပဝတၱဖလေဘာဇီ။

‘‘ေသာ သာဏာနိပိ ဓာေရမိ, မသာဏာနိပိ ဓာေရမိ, ဆဝဒုႆာနိပိ ဓာေရမိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓာေရမိ, တိရီဋာနိပိ ဓာေရမိ, အဇိနမၸိ ဓာေရမိ, အဇိနကၡိပမၸိ ဓာေရမိ, ကုသစီရမၸိ ဓာေရမိ, ဝါကစီရမၸိ ဓာေရမိ, ဖလကစီရမၸိ ဓာေရမိ, ေကသကမၺလမၸိ ဓာေရမိ, ဝါဠကမၺလမၸိ ဓာေရမိ, ဥလူကပကၡမၸိ ဓာေရမိ; ေကသမႆုေလာစေကာပိ ေဟာမိ ေကသမႆုေလာစနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ; ဥဗ႓႒ေကာပိ ေဟာမိ အာသနပဋိကၡိေတၱာ; ဥကၠဳဋိေကာပိ ေဟာမိ ဥကၠဳဋိကပၸဓာနမႏုယုေတၱာ; ကဏၬကာပႆယိေကာပိ ေဟာမိ ကဏၬကာပႆေယ ေသယ်ံ ကေပၸမိ [ဣမႆာနႏၲေရ အေညာပိ ေကာစိ ပါဌပေဒေသာ အေညသု အာဇီဝကဝတဒီပကသုေတၱသု ဒိႆတိ]; သာယတတိယကမၸိ ဥဒေကာေရာဟနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ ဝိဟရာမိ – ဣတိ ဧဝ႐ူပံ အေနကဝိဟိတံ ကာယႆ အာတာပနပရိတာပနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ ဝိဟရာမိ။ ဣဒံသု ေမ, သာရိပုတၱ, တပႆိတာယ ေဟာတိ။

၁၅၆. ‘‘တၾတာႆု ေမ ဣဒံ, သာရိပုတၱ, လူခသၼႎ ေဟာတိ – ေနကဝႆဂဏိကံ ရေဇာဇလႅံ ကာေယ သႏၷိစိတံ ေဟာတိ ပပဋိကဇာတံ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, တိႏၵဳကခါဏု ေနကဝႆဂဏိေကာ သႏၷိစိေတာ ေဟာတိ ပပဋိကဇာေတာ, ဧဝေမဝါႆု ေမ, သာရိပုတၱ, ေနကဝႆဂဏိကံ ရေဇာဇလႅံ ကာေယ သႏၷိစိတံ ေဟာတိ ပပဋိကဇာတံ။ တႆ မယွံ, သာရိပုတၱ, န ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ဣမံ ရေဇာဇလႅံ ပါဏိနာ ပရိမေဇၨယ်ံ, အေည ဝါ ပန ေမ ဣမံ ရေဇာဇလႅံ ပါဏိနာ ပရိမေဇၨယ်ဳ’ႏၲိ။ ဧဝမၸိ ေမ, သာရိပုတၱ, န ေဟာတိ။ ဣဒံသု ေမ, သာရိပုတၱ, လူခသၼႎ ေဟာတိ။

‘‘တၾတာႆု ေမ ဣဒံ, သာရိပုတၱ, ေဇဂုစၧိသၼႎ ေဟာတိ – ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, သေတာဝ အဘိကၠမာမိ, သေတာဝ ပဋိကၠမာမိ, ယာဝ ဥဒကဗိႏၵဳမွိပိ ေမ ဒယာ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာတိ – ‘မာဟံ ခုဒၵေက ပါေဏ ဝိသမဂေတ သံဃာတံ အာပါေဒသိ’ႏၲိ။ ဣဒံသု ေမ, သာရိပုတၱ, ေဇဂုစၧိသၼႎ ေဟာတိ။

‘‘တၾတာႆု ေမ ဣဒံ, သာရိပုတၱ, ပဝိဝိတၱသၼႎ ေဟာတိ – ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, အညတရံ အရညာယတနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟရာမိ။ ယဒါ ပႆာမိ ေဂါပါလကံ ဝါ ပသုပါလကံ ဝါ တိဏဟာရကံ ဝါ က႒ဟာရကံ ဝါ ဝနကမၼိကံ ဝါ, ဝေနန ဝနံ ဂဟေနန ဂဟနံ နိေႏၷန နိႏၷံ ထေလန ထလံ သံပတာမိ [ပပတာမိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)]။ တံ ကိႆ ေဟတု? မာ မံ ေတ အဒၵသံသု အဟၪၥ မာ ေတ အဒၵသႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, အာရညေကာ မေဂါ မႏုေႆ ဒိသြာ ဝေနန ဝနံ ဂဟေနန ဂဟနံ နိေႏၷန နိႏၷံ ထေလန ထလံ သံပတတိ, ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ယဒါ ပႆာမိ ေဂါပါလကံ ဝါ ပသုပါလကံ ဝါ တိဏဟာရကံ ဝါ က႒ဟာရကံ ဝါ ဝနကမၼိကံ ဝါ ဝေနန ဝနံ ဂဟေနန ဂဟနံ နိေႏၷန နိႏၷံ ထေလန ထလံ သံပတာမိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? မာ မံ ေတ အဒၵသံသု အဟၪၥ မာ ေတ အဒၵသႏၲိ။ ဣဒံသု ေမ, သာရိပုတၱ, ပဝိဝိတၱသၼႎ ေဟာတိ။

‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ေယ ေတ ေဂါ႒ာ ပ႒ိတဂါေဝါ အပဂတေဂါပါလကာ, တတၳ စတုကၠဳ႑ိေကာ ဥပသကၤမိတြာ ယာနိ တာနိ ဝစၧကာနံ တ႐ုဏကာနံ ေဓႏုပကာနံ ေဂါမယာနိ တာနိ သုဒံ အာဟာေရမိ။ ယာဝကီဝၪၥ ေမ, သာရိပုတၱ, သကံ မုတၱကရီသံ အပရိယာဒိႏၷံ ေဟာတိ, သကံေယဝ သုဒံ မုတၱကရီသံ အာဟာေရမိ။ ဣဒံသု ေမ, သာရိပုတၱ, မဟာဝိကဋေဘာဇနသၼႎ ေဟာတိ။

၁၅၇. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, အညတရံ ဘႎသနကံ ဝနသ႑ံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟရာမိ။ တၾတာႆုဒံ, သာရိပုတၱ, ဘႎသနကႆ ဝနသ႑ႆ ဘႎသနကတသၼႎ ေဟာတိ – ေယာ ေကာစိ အဝီတရာေဂါ တံ ဝနသ႑ံ ပဝိသတိ, ေယဘုေယ်န ေလာမာနိ ဟံသႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ယာ တာ ရတၱိေယာ သီတာ ေဟမႏၲိကာ အႏၲရ႒ကာ ဟိမပါတသမယာ [အႏၲရ႒ေက ဟိမပါတသမေယ (သီ. ပီ.)] တထာ႐ူပါသု ရတၱီသု ရတၱႎ အဗ႓ောကာေသ ဝိဟရာမိ, ဒိဝါ ဝနသေ႑; ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ ဒိဝါ အဗ႓ောကာေသ ဝိဟရာမိ, ရတၱႎ ဝနသေ႑။ အပိႆု မံ, သာရိပုတၱ, အယံ အနစၧရိယဂါထာ ပဋိဘာသိ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ –

‘‘ေသာတေတၱာ ေသာသိေႏၷာ [ေသာသီေနာ (သီ. ပီ. က.)၊ ေသာသိေနာ (သ်ာ.)၊ ေသာသိေႏၵာ (သဒၵနီတိ)] ေစဝ၊ ဧေကာ ဘႎသနေက ဝေန။

နေဂၢါ န စဂၢိမာသီေနာ၊ ဧသနာပသုေတာ မုနီ’’တိ။

‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, သုသာေန ေသယ်ံ ကေပၸမိ ဆဝ႒ိကာနိ ဥပဓာယ။ အပိႆု မံ, သာရိပုတၱ, ဂါမ႑လာ [ေဂါမ႑လာ (ဗဟူသု) စရိယာပိဋကအ႒ကထာ ဩေလာေကတဗၺာ] ဥပသကၤမိတြာ ဩ႒ဳဘႏၲိပိ, ဩမုေတၱႏၲိပိ, ပံသုေကနပိ ဩကိရႏၲိ, ကဏၰေသာေတသုပိ သလာကံ ပေဝေသႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, အဘိဇာနာမိ ေတသု ပါပကံ စိတၱံ ဥပၸါေဒတာ။ ဣဒံသု ေမ, သာရိပုတၱ, ဥေပကၡာဝိဟာရသၼႎ ေဟာတိ။

၁၅၈. ‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘အာဟာေရန သုဒၶီ’တိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘ေကာေလဟိ ယာေပမာ’တိ။ ေတ ေကာလမၸိ ခါဒႏၲိ, ေကာလစုဏၰမၸိ ခါဒႏၲိ, ေကာေလာဒကမၸိ ပိဝႏၲိ – အေနကဝိဟိတမၸိ ေကာလဝိကတႎ ပရိဘုၪၨႏၲိ။ အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကံေယဝ ေကာလံ အာဟာရံ အာဟာရိတာ။ သိယာ ေခါ ပန ေတ, သာရိပုတၱ, ဧဝမႆ – ‘မဟာ ႏူန ေတန သမေယန ေကာေလာ အေဟာသီ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဒ႒ဗၺံ။ တဒါပိ ဧတပရေမာေယဝ ေကာေလာ အေဟာသိ ေသယ်ထာပိ ဧတရဟိ။ တႆ မယွံ, သာရိပုတၱ, ဧကံေယဝ ေကာလံ အာဟာရံ အာဟာရယေတာ အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ အာသီတိကပဗၺာနိ ဝါ ကာဠပဗၺာနိ ဝါ, ဧဝေမဝႆု ေမ အဂၤပစၥဂၤါနိ ဘဝႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဩ႒ပဒံ, ဧဝေမဝႆု ေမ အာနိသဒံ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဝဋၬနာဝဠီ, ဧဝေမဝႆု ေမ ပိ႒ိကဏၬေကာ ဥႏၷတာဝနေတာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ေဂါပါနသိေယာ ဩလုဂၢဝိလုဂၢါ ဘဝႏၲိ, ဧဝေမဝႆု ေမ ဖာသုဠိေယာ ဩလုဂၢဝိလုဂၢါ ဘဝႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဂမ႓ီေရ ဥဒပါေန ဥဒကတာရကာ ဂမ႓ီရဂတာ ဩကၡာယိကာ ဒိႆႏၲိ, ဧဝေမဝႆု ေမ အကၡိကူေပသု အကၡိတာရကာ ဂမ႓ီရဂတာ ဩကၡာယိကာ ဒိႆႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ တိတၱကာလာဗုအာမကစၧိေႏၷာ ဝါတာတေပန သံဖုဋိေတာ [သမၹဳသိေတာ (သ်ာ.), သံပုဋိေတာ (ပီ. က.) ဧတၳ သံဖုဋိေတာတိ သကၤုစိေတာတိ အေတၳာ] ေဟာတိ သမၼိလာေတာ, ဧဝေမဝႆု ေမ သီသစၧဝိ သံဖုဋိတာ ေဟာတိ သမၼိလာတာ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ‘ဥဒရစၧဝႎ ပရိမသိႆာမီ’တိ ပိ႒ိကဏၬကံေယဝ ပရိဂၢဏွာမိ, ‘ပိ႒ိကဏၬကံ ပရိမသိႆာမီ’တိ ဥဒရစၧဝႎေယဝ ပရိဂၢဏွာမိ, ယာဝႆု ေမ, သာရိပုတၱ, ဥဒရစၧဝိ ပိ႒ိကဏၬကံ အလႅီနာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ‘ဝစၥံ ဝါ မုတၱံ ဝါ ကရိႆာမီ’တိ တေတၳဝ အဝကုေဇၨာ ပပတာမိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, တေမဝ ကာယံ အႆာေသေႏၲာ ပါဏိနာ ဂတၱာနိ အေနာမဇၨာမိ။ တႆ မယွံ, သာရိပုတၱ, ပါဏိနာ ဂတၱာနိ အေနာမဇၨေတာ ပူတိမူလာနိ ေလာမာနိ ကာယသၼာ ပတႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။

၁၅၉. ‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘အာဟာေရန သုဒၶီ’တိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘မုေဂၢဟိ ယာေပမ။ေပ.။ တိေလဟိ ယာေပမ။ေပ.။ တ႑ဳေလဟိ ယာေပမာ’တိ။ ေတ တ႑ဳလမၸိ ခါဒႏၲိ, တ႑ဳလစုဏၰမၸိ ခါဒႏၲိ, တ႑ဳေလာဒကမၸိ ပိဝႏၲိ – အေနကဝိဟိတမၸိ တ႑ဳလဝိကတႎ ပရိဘုၪၨႏၲိ။ အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ, သာရိပုတၱ, ဧကံေယဝ တ႑ဳလံ အာဟာရံ အာဟာရိတာ။ သိယာ ေခါ ပန ေတ, သာရိပုတၱ, ဧဝမႆ – ‘မဟာ ႏူန ေတန သမေယန တ႑ဳေလာ အေဟာသီ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဒ႒ဗၺံ။ တဒါပိ ဧတပရေမာေယဝ တ႑ဳေလာ အေဟာသိ, ေသယ်ထာပိ ဧတရဟိ။ တႆ မယွံ, သာရိပုတၱ, ဧကံေယဝ တ႑ဳလံ အာဟာရံ အာဟာရယေတာ အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ အာသီတိကပဗၺာနိ ဝါ ကာဠပဗၺာနိ ဝါ, ဧဝေမဝႆု ေမ အဂၤပစၥဂၤါနိ ဘဝႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဩ႒ပဒံ, ဧဝေမဝႆု ေမ အာနိသဒံ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဝဋၬနာဝဠီ, ဧဝေမဝႆု ေမ ပိ႒ိကဏၬေကာ ဥႏၷတာဝနေတာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ေဂါပါနသိေယာ ဩလုဂၢဝိလုဂၢါ ဘဝႏၲိ, ဧဝေမဝႆု ေမ ဖာသုဠိေယာ ဩလုဂၢဝိလုဂၢါ ဘဝႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဂမ႓ီေရ ဥဒပါေန ဥဒကတာရကာ ဂမ႓ီရဂတာ ဩကၡာယိကာ ဒိႆႏၲိ, ဧဝေမဝႆု ေမ အကၡိကူေပသု အကၡိတာရကာ ဂမ႓ီရဂတာ ဩကၡာယိကာ ဒိႆႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ တိတၱကာလာဗု အာမကစၧိေႏၷာ ဝါတာတေပန သံဖုဋိေတာ ေဟာတိ သမၼိလာေတာ, ဧဝေမဝႆု ေမ သီသစၧဝိ သံဖုဋိတာ ေဟာတိ သမၼိလာတာ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ‘ဥဒရစၧဝႎ ပရိမသိႆာမီ’တိ ပိ႒ိကဏၬကံေယဝ ပရိဂၢဏွာမိ, ‘ပိ႒ိကဏၬကံ ပရိမသိႆာမီ’တိ ဥဒရစၧဝႎေယဝ ပရိဂၢဏွာမိ။ ယာဝႆု ေမ, သာရိပုတၱ, ဥဒရစၧဝိ ပိ႒ိကဏၬကံ အလႅီနာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ‘ဝစၥံ ဝါ မုတၱံ ဝါ ကရိႆာမီ’တိ တေတၳဝ အဝကုေဇၨာ ပပတာမိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, တေမဝ ကာယံ အႆာေသေႏၲာ ပါဏိနာ ဂတၱာနိ အေနာမဇၨာမိ။ တႆ မယွံ, သာရိပုတၱ, ပါဏိနာ ဂတၱာနိ အေနာမဇၨေတာ ပူတိမူလာနိ ေလာမာနိ ကာယသၼာ ပတႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။

‘‘တာယပိ ေခါ အဟံ, သာရိပုတၱ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုကၠရကာရိကာယ နာဇၩဂမံ ဥတၱရႎ မႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသံ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဣမိႆာေယဝ အရိယာယ ပညာယ အနဓိဂမာ, ယာယံ အရိယာ ပညာ အဓိဂတာ အရိယာ နိယ်ာနိကာ, နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယ။

၁၆၀. ‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘သံသာေရန သုဒၶီ’တိ။ န ေခါ ပန ေသာ [န ေခါ ပေနေသာ (သီ. သ်ာ.)], သာရိပုတၱ, သံသာေရာ သုလဘ႐ူေပါ ေယာ မယာ အသံသရိတပုေဗၺာ ဣမိနာ ဒီေဃန အဒၶဳနာ, အညၾတ သုဒၶါဝါေသဟိ ေဒေဝဟိ။ သုဒၶါဝါေသ စာဟံ, သာရိပုတၱ, ေဒေဝ သံသေရယ်ံ, နယိမံ ေလာကံ ပုနရာဂေစၧယ်ံ။

‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘ဥပပတၱိယာ သုဒၶီ’တိ။ န ေခါ ပန သာ, သာရိပုတၱ, ဥပပတၱိ သုလဘ႐ူပါ ယာ မယာ အႏုပပႏၷပုဗၺာ ဣမိနာ ဒီေဃန အဒၶဳနာ, အညၾတ သုဒၶါဝါေသဟိ ေဒေဝဟိ။ သုဒၶါဝါေသ စာဟံ, သာရိပုတၱ, ေဒေဝ ဥပပေဇၨယ်ံ, နယိမံ ေလာကံ ပုနရာဂေစၧယ်ံ။

‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘အာဝါေသန သုဒၶီ’တိ။ န ေခါ ပန ေသာ, သာရိပုတၱ, အာဝါေသာ သုလဘ႐ူေပါ ေယာ မယာ အနာဝု႒ပုေဗၺာ [အနာဝုတၳပုေဗၺာ (သီ. ပီ.)] ဣမိနာ ဒီေဃန အဒၶဳနာ, အညၾတ သုဒၶါဝါေသဟိ ေဒေဝဟိ။ သုဒၶါဝါေသ စာဟံ, သာရိပုတၱ, ေဒေဝ အာဝေသယ်ံ, နယိမံ ေလာကံ ပုနရာဂေစၧယ်ံ။

‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘ယေညန သုဒၶီ’တိ။ န ေခါ ပန ေသာ, သာရိပုတၱ, ယေညာ သုလဘ႐ူေပါ ေယာ မယာ အယိ႒ပုေဗၺာ ဣမိနာ ဒီေဃန အဒၶဳနာ, တၪၥ ေခါ ရညာ ဝါ သတာ ခတၱိေယန မုဒၶါဝသိေတၱန ျဗာဟၼေဏန ဝါ မဟာသာေလန။

‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘အဂၢိပရိစရိယာယ သုဒၶီ’တိ။ န ေခါ ပန ေသာ, သာရိပုတၱ, အဂၢိ သုလဘ႐ူေပါ ေယာ မယာ အပရိစိဏၰပုေဗၺာ ဣမိနာ ဒီေဃန အဒၶဳနာ, တၪၥ ေခါ ရညာ ဝါ သတာ ခတၱိေယန မုဒၶါဝသိေတၱန ျဗာဟၼေဏန ဝါ မဟာသာေလန။

၁၆၁. ‘‘သႏၲိ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘ယာဝေဒဝါယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ဒဟေရာ ေဟာတိ ယုဝါ သုသုကာဠေကေသာ ဘေျဒန ေယာဗၺေနန သမႏၷာဂေတာ ပဌေမန ဝယသာ တာဝေဒဝ ပရေမန ပညာေဝယ်တၱိေယန သမႏၷာဂေတာ ေဟာတိ။ ယေတာ စ ေခါ အယံ ဘဝံ ပုရိေသာ ဇိေဏၰာ ေဟာတိ ဝုေဒၶါ မဟလႅေကာ အဒၶဂေတာ ဝေယာအႏုပၸေတၱာ, အာသီတိေကာ ဝါ နာဝုတိေကာ ဝါ ဝႆသတိေကာ ဝါ ဇာတိယာ, အထ တမွာ ပညာေဝယ်တၱိယာ, ပရိဟာယတီ’တိ။ န ေခါ ပေနတံ, သာရိပုတၱ, ဧဝံ ဒ႒ဗၺံ။ အဟံ ေခါ ပန, သာရိပုတၱ, ဧတရဟိ ဇိေဏၰာ ဝုေဒၶါ မဟလႅေကာ အဒၶဂေတာ ဝေယာအႏုပၸေတၱာ, အာသီတိေကာ ေမ ဝေယာ ဝတၱတိ။ ဣဓ ေမ အႆု, သာရိပုတၱ, စတၱာေရာ သာဝကာ ဝႆသတာယုကာ ဝႆသတဇီဝိေနာ, ပရမာယ သတိယာ စ ဂတိယာ စ ဓိတိယာ စ သမႏၷာဂတာ ပရေမန စ ပညာေဝယ်တၱိေယန။ ေသယ်ထာပိ, သာရိပုတၱ, ဒဠႇဓမၼာ [ဒဠႇဓေမၼာ (ဗဟူသု) ဋီကာ စ ေမာဂၢလႅာနဗ်ာကရဏံ စ ဩေလာေကတဗၺံ] ဓႏုဂၢေဟာ သိကၡိေတာ ကတဟေတၳာ ကတူပါသေနာ လဟုေကန အသေနန အပၸကသိေရေနဝ တိရိယံ တာလစၧာယံ အတိပါေတယ်, ဧဝံ အဓိမတၱသတိမေႏၲာ ဧဝံ အဓိမတၱဂတိမေႏၲာ ဧဝံ အဓိမတၱဓိတိမေႏၲာ ဧဝံ ပရေမန ပညာေဝယ်တၱိေယန သမႏၷာဂတာ။ ေတ မံ စတုႏၷံ သတိပ႒ာနာနံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ပဥႇံ ပုေစၧယ်ဳံ, ပုေ႒ာ ပုေ႒ာ စာဟံ ေတသံ ဗ်ာကေရယ်ံ, ဗ်ာကတၪၥ ေမ ဗ်ာကတေတာ ဓာေရယ်ဳံ, န စ မံ ဒုတိယကံ ဥတၱရိ ပဋိပုေစၧယ်ဳံ။ အညၾတ အသိတပီတခါယိတသာယိတာ အညၾတ ဥစၥာရပႆာဝကမၼာ, အညၾတ နိဒၵါကိလမထပဋိဝိေနာဒနာ အပရိယာဒိႏၷာေယဝႆ, သာရိပုတၱ, တထာဂတႆ ဓမၼေဒသနာ, အပရိယာဒိႏၷံေယဝႆ တထာဂတႆ ဓမၼပဒဗ်ၪၨနံ, အပရိယာဒိႏၷံေယဝႆ တထာဂတႆ ပဥႇပဋိဘာနံ။ အထ ေမ ေတ စတၱာေရာ သာဝကာ ဝႆသတာယုကာ ဝႆသတဇီဝိေနာ ဝႆသတႆ အစၥေယန ကာလံ ကေရယ်ဳံ။ မၪၥေကန ေစပိ မံ, သာရိပုတၱ, ပရိဟရိႆထ, ေနဝတၳိ တထာဂတႆ ပညာေဝယ်တၱိယႆ အညထတၱံ။ ယံ ေခါ တံ [ယံ ေခါ ပေနတံ (သီ.)], သာရိပုတၱ, သမၼာ ဝဒမာေနာ ဝေဒယ် – ‘အသေမၼာဟဓေမၼာ သေတၱာ ေလာေက ဥပၸေႏၷာ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ ေလာကာႏုကမၸါယ အတၳာယ ဟိတာယ သုခါယ ေဒဝမႏုႆာန’ႏၲိ, မေမဝ တံ သမၼာ ဝဒမာေနာ ဝေဒယ် ‘အသေမၼာဟဓေမၼာ သေတၱာ ေလာေက ဥပၸေႏၷာ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခါယ ေလာကာႏုကမၸါယ အတၳာယ ဟိတာယ သုခါယ ေဒဝမႏုႆာန’’’ႏၲိ။

၁၆၂. ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ နာဂသမာေလာ ဘဂဝေတာ ပိ႒ိေတာ ဌိေတာ ေဟာတိ ဘဂဝႏၲံ ဗီဇယမာေနာ။ အထ ေခါ အာယသၼာ နာဂသမာေလာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အစၧရိယံ, ဘေႏၲ, အဗ႓ဳတံ, ဘေႏၲ! အပိ ဟိ ေမ, ဘေႏၲ, ဣမံ ဓမၼပရိယာယံ သုတြာ ေလာမာနိ ဟ႒ာနိ။ ေကာနာေမာ အယံ, ဘေႏၲ, ဓမၼပရိယာေယာ’’တိ? ‘‘တသၼာတိဟ တြံ, နာဂသမာလ, ဣမံ ဓမၼပရိယာယံ ေလာမဟံသနပရိယာေယာ ေတြဝ နံ ဓာေရဟီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ အာယသၼာ နာဂသမာေလာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

မဟာသီဟနာဒသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒုတိယံ။

၃. မဟာဒုကၡကၡႏၶသုတၱံ

၁၆၃. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အထ ေခါ သမၺဟုလာ ဘိကၡဴ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ သာဝတၳႎ ပိ႑ာယ ပါဝိသႎသု။ အထ ေခါ ေတသံ ဘိကၡဴနံ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘အတိပၸေဂါ ေခါ တာဝ သာဝတၳိယံ ပိ႑ာယ စရိတုံ, ယံ ႏူန မယံ ေယန အညတိတၳိယာနံ ပရိဗၺာဇကာနံ အာရာေမာ ေတႏုပသကၤေမယ်ာမာ’’တိ။ အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေယန အညတိတၳိယာနံ ပရိဗၺာဇကာနံ အာရာေမာ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ေတဟိ အညတိတၳိေယဟိ ပရိဗၺာဇေကဟိ သဒၶႎ သေမၼာဒႎသု; သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေတ အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘သမေဏာ, အာဝုေသာ, ေဂါတေမာ ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပတိ, မယမၸိ ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပမ; သမေဏာ, အာဝုေသာ, ေဂါတေမာ ႐ူပါနံ ပရိညံ ပညေပတိ, မယမၸိ ႐ူပါနံ ပရိညံ ပညေပမ; သမေဏာ, အာဝုေသာ, ေဂါတေမာ ေဝဒနာနံ ပရိညံ ပညေပတိ, မယမၸိ ေဝဒနာနံ ပရိညံ ပညေပမ; ဣဓ ေနာ, အာဝုေသာ, ေကာ ဝိေသေသာ, ေကာ အဓိပၸယာေသာ, ကႎ နာနာကရဏံ သမဏႆ ဝါ ေဂါတမႆ အမွာကံ ဝါ – ယဒိဒံ ဓမၼေဒသနာယ ဝါ ဓမၼေဒသနံ, အႏုသာသနိယာ ဝါ အႏုသာသနိ’’ႏၲိ? အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေတသံ အညတိတၳိယာနံ ပရိဗၺာဇကာနံ ဘာသိတံ ေနဝ အဘိနႏၵႎသု, နပၸဋိေကၠာသႎသု; အနဘိနႏၵိတြာ အပၸဋိေကၠာသိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ပကၠမႎသု – ‘‘ဘဂဝေတာ သႏၲိေက ဧတႆ ဘာသိတႆ အတၳံ အာဇာနိႆာမာ’’တိ။

၁၆၄. အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ သာဝတၳိယံ ပိ႑ာယ စရိတြာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠႏၲာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ သာဝတၳႎ ပိ႑ာယ ပါဝိသိမွ။ ေတသံ ေနာ, ဘေႏၲ, အမွာကံ ဧတဒေဟာသိ – ‘အတိပၸေဂါ ေခါ တာဝ သာဝတၳိယံ ပိ႑ာယ စရိတုံ, ယံ ႏူန မယံ ေယန အညတိတၳိယာနံ ပရိဗၺာဇကာနံ အာရာေမာ ေတႏုပသကၤေမယ်ာမာ’တိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, ေယန အညတိတၳိယာနံ ပရိဗၺာဇကာနံ အာရာေမာ ေတႏုပသကၤမိမွ; ဥပသကၤမိတြာ ေတဟိ အညတိတၳိေယဟိ ပရိဗၺာဇေကဟိ သဒၶႎ သေမၼာဒိမွ; သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိမွ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷ ေခါ အေမွ, ဘေႏၲ, ေတ အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧတဒေဝါစုံ – ‘သမေဏာ, အာဝုေသာ, ေဂါတေမာ ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပတိ, မယမၸိ ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပမ။ သမေဏာ, အာဝုေသာ, ေဂါတေမာ ႐ူပါနံ ပရိညံ ပညေပတိ, မယမၸိ ႐ူပါနံ ပရိညံ ပညေပမ။ သမေဏာ, အာဝုေသာ, ေဂါတေမာ ေဝဒနာနံ ပရိညံ ပညေပတိ, မယမၸိ ေဝဒနာနံ ပရိညံ ပညေပမ။ ဣဓ ေနာ, အာဝုေသာ, ေကာ ဝိေသေသာ, ေကာ အဓိပၸယာေသာ, ကႎ နာနာကရဏံ သမဏႆ ဝါ ေဂါတမႆ အမွာကံ ဝါ, ယဒိဒံ ဓမၼေဒသနာယ ဝါ ဓမၼေဒသနံ အႏုသာသနိယာ ဝါ အႏုသာသနိ’ႏၲိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, ေတသံ အညတိတၳိယာနံ ပရိဗၺာဇကာနံ ဘာသိတံ ေနဝ အဘိနႏၵိမွ, နပၸဋိေကၠာသိမွ; အနဘိနႏၵိတြာ အပၸဋိေကၠာသိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ပကၠမိမွ – ‘ဘဂဝေတာ သႏၲိေက ဧတႆ ဘာသိတႆ အတၳံ အာဇာနိႆာမာ’’’တိ။

၁၆၅. ‘‘ဧဝံဝါဒိေနာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ ဧဝမႆု ဝစနီယာ – ‘ေကာ ပနာဝုေသာ, ကာမာနံ အႆာေဒါ, ေကာ အာဒီနေဝါ, ကႎ နိႆရဏံ? ေကာ ႐ူပါနံ အႆာေဒါ, ေကာ အာဒီနေဝါ, ကႎ နိႆရဏံ? ေကာ ေဝဒနာနံ အႆာေဒါ, ေကာ အာဒီနေဝါ, ကႎ နိႆရဏ’ႏၲိ? ဧဝံ ပု႒ာ, ဘိကၡေဝ, အညတိတၳိယာ ပရိဗၺာဇကာ န ေစဝ သမၸါယိႆႏၲိ, ဥတၱရိၪၥ ဝိဃာတံ အာပဇၨိႆႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ယထာ တံ, ဘိကၡေဝ, အဝိသယသၼႎ။ နာဟံ တံ, ဘိကၡေဝ, ပႆာမိ သေဒဝေက ေလာေက သမာရေက သျဗဟၼေက သႆမဏျဗာဟၼဏိယာ ပဇာယ သေဒဝမႏုႆာယ ေယာ ဣေမသံ ပဥႇာနံ ေဝယ်ာကရေဏန စိတၱံ အာရာေဓယ်, အညၾတ တထာဂေတန ဝါ တထာဂတသာဝေကန ဝါ, ဣေတာ ဝါ ပန သုတြာ။

၁၆၆. ‘‘ေကာ စ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အႆာေဒါ? ပၪၥိေမ, ဘိကၡေဝ, ကာမဂုဏာ။ ကတေမ ပၪၥ? စကၡဳဝိေညယ်ာ ႐ူပါ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ပိယ႐ူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, ေသာတဝိေညယ်ာ သဒၵါ။ေပ.။ ဃာနဝိေညယ်ာ ဂႏၶာ ။ ဇိဝွာဝိေညယ်ာ ရသာ။ ကာယဝိေညယ်ာ ေဖာ႒ဗၺာ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ပိယ႐ူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣေမ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥ ကာမဂုဏာ။ ယံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေမ ပၪၥ ကာမဂုေဏ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သုခံ ေသာမနႆံ – အယံ ကာမာနံ အႆာေဒါ။

၁၆၇. ‘‘ေကာ စ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ကုလပုေတၱာ ေယန သိပၸ႒ာေနန ဇီဝိကံ ကေပၸတိ – ယဒိ မုဒၵါယ ယဒိ ဂဏနာယ ယဒိ သခၤါေနန [သခၤါယ (က.)] ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇၨာယ ယဒိ ေဂါရေကၡန ယဒိ ဣႆေတၳန ယဒိ ရာဇေပါရိေသန ယဒိ သိပၸညတေရန – သီတႆ ပုရကၡေတာ ဥဏွႆ ပုရကၡေတာ ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမၹေႆဟိ ရိႆမာေနာ [ဤရယမာေနာ (က.), သမၹႆမာေနာ (စူဠနိ. ခဂၢဝိသာဏသုတၱ ၁၃၆)] ခုပၸိပါသာယ မီယမာေနာ; အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘တႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ကုလပုတၱႆ ဧဝံ ဥ႒ဟေတာ ဃဋေတာ ဝါယမေတာ ေတ ေဘာဂါ နာဘိနိပၹဇၨႏၲိ။ ေသာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ, သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ – ‘ေမာဃံ ဝတ ေမ ဥ႒ာနံ, အဖေလာ ဝတ ေမ ဝါယာေမာ’တိ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘တႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ကုလပုတၱႆ ဧဝံ ဥ႒ဟေတာ ဃဋေတာ ဝါယမေတာ ေတ ေဘာဂါ အဘိနိပၹဇၨႏၲိ။ ေသာ ေတသံ ေဘာဂါနံ အာရကၡာဓိကရဏံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ – ‘ကိႏၲိ ေမ ေဘာေဂ ေနဝ ရာဇာေနာ ဟေရယ်ဳံ, န ေစာရာ ဟေရယ်ဳံ, န အဂၢိ ဒေဟယ်, န ဥဒကံ ဝေဟယ် [ဝါေဟယ် (က.)], န အပၸိယာ ဒါယာဒါ ဟေရယ်ဳ’ႏၲိ။ တႆ ဧဝံ အာရကၡေတာ ေဂါပယေတာ ေတ ေဘာေဂ ရာဇာေနာ ဝါ ဟရႏၲိ, ေစာရာ ဝါ ဟရႏၲိ, အဂၢိ ဝါ ဒဟတိ, ဥဒကံ ဝါ ဝဟတိ, အပၸိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟရႏၲိ။ ေသာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ, သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ – ‘ယမၸိ ေမ အေဟာသိ တမၸိ ေနာ နတၳီ’တိ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

၁၆၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု ရာဇာေနာပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒႏၲိ, ခတၱိယာပိ ခတၱိေယဟိ ဝိဝဒႏၲိ, ျဗာဟၼဏာပိ ျဗာဟၼေဏဟိ ဝိဝဒႏၲိ, ဂဟပတီပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒႏၲိ, မာတာပိ ပုေတၱန ဝိဝဒတိ, ပုေတၱာပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ, ပိတာပိ ပုေတၱန ဝိဝဒတိ, ပုေတၱာပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ, ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, သဟာေယာပိ သဟာေယန ဝိဝဒတိ။ ေတ တတၳ ကလဟဝိဂၢဟဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ ပါဏီဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ, ေလၮဴဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ, ဒေ႑ဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ, သေတၳဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု အသိစမၼံ ဂေဟတြာ, ဓႏုကလာပံ သႏၷယွိတြာ, ဥဘေတာဗ်ဴဠႇံ သဂၤါမံ ပကၡႏၵႏၲိ ဥသူသုပိ ခိပၸမာေနသု, သတၱီသုပိ ခိပၸမာနာသု, အသီသုပိ ဝိေဇၨာတလေႏၲသု။ ေတ တတၳ ဥသူဟိပိ ဝိဇၩႏၲိ, သတၱိယာပိ ဝိဇၩႏၲိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိႏၵႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု အသိစမၼံ ဂေဟတြာ, ဓႏုကလာပံ သႏၷယွိတြာ, အဒၵါဝေလပနာ [အဋၬာဝေလပနာ (သ်ာ. က.)] ဥပကာရိေယာ ပကၡႏၵႏၲိ ဥသူသုပိ ခိပၸမာေနသု, သတၱီသုပိ ခိပၸမာနာသု, အသီသုပိ ဝိေဇၨာတလေႏၲသု။ ေတ တတၳ ဥသူဟိပိ ဝိဇၩႏၲိ, သတၱိယာပိ ဝိဇၩႏၲိ, ဆကဏကာယပိ [ပက႒ိယာပိ (သီ.)] ဩသိၪၥႏၲိ, အဘိဝေဂၢနပိ ဩမဒၵႏၲိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိႏၵႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

၁၆၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု သႏၶိမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, နိေလႅာပမၸိ ဟရႏၲိ, ဧကာဂါရိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ပရိပေႏၳပိ တိ႒ႏၲိ, ပရဒါရမၸိ ဂစၧႏၲိ။ တေမနံ ရာဇာေနာ ဂေဟတြာ ဝိဝိဓာ ကမၼကာရဏာ ကာေရႏၲိ – ကသာဟိပိ တာေဠႏၲိ, ေဝေတၱဟိပိ တာေဠႏၲိ, အၯဒ႑ေကဟိပိ တာေဠႏၲိ; ဟတၳမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ပါဒမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ဟတၳပါဒမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ကဏၰမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, နာသမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ကဏၰနာသမၸိ ဆိႏၵႏၲိ; ဗိလဂၤထာလိကမၸိ ကေရာႏၲိ, သခၤမု႑ိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ရာဟုမုခမၸိ ကေရာႏၲိ, ေဇာတိမာလိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဟတၳပေဇၨာတိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဧရကဝတၱိကမၸိ ကေရာႏၲိ, စီရကဝါသိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဧေဏယ်ကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဗဠိသမံသိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ကဟာပဏိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ခါရာပတစၧိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ပလိဃပရိဝတၱိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ပလာလပီဌကမၸိ ကေရာႏၲိ, တေတၱနပိ ေတေလန ဩသိၪၥႏၲိ, သုနေခဟိပိ ခါဒါေပႏၲိ, ဇီဝႏၲမၸိ သူေလ ဥတၱာေသႏၲိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိႏၵႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု ကာေယန ဒုစၥရိတံ စရႏၲိ, ဝါစာယ ဒုစၥရိတံ စရႏၲိ, မနသာ ဒုစၥရိတံ စရႏၲိ။ ေတ ကာေယန ဒုစၥရိတံ စရိတြာ, ဝါစာယ ဒုစၥရိတံ စရိတြာ, မနသာ ဒုစၥရိတံ စရိတြာ, ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သမၸရာယိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

၁၇၀. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနံ နိႆရဏံ? ေယာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာေမသု ဆႏၵရာဂဝိနေယာ ဆႏၵရာဂပၸဟာနံ – ဣဒံ ကာမာနံ နိႆရဏံ။

‘‘ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဧဝံ ကာမာနံ အႆာဒၪၥ အႆာဒေတာ အာဒီနဝၪၥ အာဒီနဝေတာ နိႆရဏၪၥ နိႆရဏေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ ေတ ဝတ သာမံ ဝါ ကာေမ ပရိဇာနိႆႏၲိ, ပရံ ဝါ တထတၱာယ သမာဒေပႆႏၲိ ယထာ ပဋိပေႏၷာ ကာေမ ပရိဇာနိႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေယ စ ေခါ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဧဝံ ကာမာနံ အႆာဒၪၥ အႆာဒေတာ အာဒီနဝၪၥ အာဒီနဝေတာ နိႆရဏၪၥ နိႆရဏေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနႏၲိ, ေတ ဝတ သာမံ ဝါ ကာေမ ပရိဇာနိႆႏၲိ ပရံ ဝါ တထတၱာယ သမာဒေပႆႏၲၷၱၱိ ယထာ ပဋိပေႏၷာ ကာေမ ပရိဇာနိႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။

၁၇၁. ‘‘ေကာ စ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အႆာေဒါ? ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ခတၱိယကညာ ဝါ ျဗာဟၼဏကညာ ဝါ ဂဟပတိကညာ ဝါ ပႏၷရသဝႆုေဒၵသိကာ ဝါ ေသာဠသဝႆုေဒၵသိကာ ဝါ, နာတိဒီဃာ နာတိရႆာ နာတိကိသာ နာတိထူလာ နာတိကာဠီ နာေစၥာဒါတာ ပရမာ သာ, ဘိကၡေဝ, တသၼႎ သမေယ သုဘာ ဝဏၰနိဘာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ ယံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သုဘံ ဝဏၰနိဘံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သုခံ ေသာမနႆံ – အယံ ႐ူပါနံ အႆာေဒါ။

‘‘ေကာ စ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, တေမဝ ဘဂိနႎ ပေႆယ် အပေရန သမေယန အာသီတိကံ ဝါ နာဝုတိကံ ဝါ ဝႆသတိကံ ဝါ ဇာတိယာ, ဇိဏၰံ ေဂါပါနသိဝကႍ ေဘာဂၢံ ဒ႑ပရာယနံ ပေဝဓမာနံ ဂစၧႏၲႎ အာတုရံ ဂတေယာဗၺနံ ခ႑ဒႏၲံ [ခ႑ဒႏၲႎ (သီ. ပီ.)] ပလိတေကသံ [ပလိတေကသႎ], ဝိလူနံ ခလိတသိရံ ဝလိနံ တိလကာဟတဂတၱံ [တိလကာဟတဂတၱႎ (ဗဟူသု) အ႒ကထာ ဋီကာ ဩေလာေကတဗၺာ]။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏၰနိဘာ သာ အႏၲရဟိတာ, အာဒီနေဝါ ပါတုဘူေတာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, တေမဝ ဘဂိနႎ ပေႆယ် အာဗာဓိကံ ဒုကၡိတံ ဗာဠႇဂိလာနံ, သေက မုတၱကရီေသ ပလိပႏၷံ ေသမာနံ [ေသယ်မာနံ (က.)], အေညဟိ ဝု႒ာပိယမာနံ, အေညဟိ သံေဝသိယမာနံ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏၰနိဘာ သာ အႏၲရဟိတာ, အာဒီနေဝါ ပါတုဘူေတာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ။

၁၇၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, တေမဝ ဘဂိနႎ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ – ဧကာဟမတံ ဝါ ဒြီဟမတံ ဝါ တီဟမတံ ဝါ, ဥဒၶဳမာတကံ ဝိနီလကံ ဝိပုဗၺကဇာတံ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏၰနိဘာ သာ အႏၲရဟိတာ, အာဒီနေဝါ ပါတုဘူေတာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, တေမဝ ဘဂိနႎ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ – ကာေကဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, ကုလေလဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, ဂိေဇၩဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, ကေကၤဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, သုနေခဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, ဗ်ေဂၣဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, ဒီပီဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, သိဂၤါေလဟိ ဝါ ခဇၨမာနံ, ဝိဝိေဓဟိ ဝါ ပါဏကဇာေတဟိ ခဇၨမာနံ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏၰနိဘာ သာ အႏၲရဟိတာ, အာဒီနေဝါ ပါတုဘူေတာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, တေမဝ ဘဂိနႎ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ – အ႒ိကသခၤလိကံ သမံသေလာဟိတံ ႏွာ႐ုသမၺႏၶံ, အ႒ိကသခၤလိကံ နိမံသေလာဟိတမကၡိတံ ႏွာ႐ုသမၺႏၶံ, အ႒ိကသခၤလိကံ အပဂတမံသေလာဟိတံ ႏွာ႐ုသမၺႏၶံ, အ႒ိကာနိ အပဂတသမၺႏၶာနိ ဒိသာဝိဒိသာဝိကၡိတၱာနိ – အေညန ဟတၳ႒ိကံ, အေညန ပါဒ႒ိကံ, အေညန ေဂါပၹက႒ိကံ, အေညန ဇဃၤ႒ိကံ, အေညန ဦ႐ု႒ိကံ, အေညန ကဋိ႒ိကံ, အေညန ဖာသုက႒ိကံ, အေညန ပိ႒ိ႒ိကံ, အေညန ခႏၶ႒ိကံ, အေညန ဂီဝ႒ိကံ, အေညန ဟႏုက႒ိကံ, အေညန ဒႏၲ႒ိကံ, အေညန သီသကဋာဟံ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏၰနိဘာ သာ အႏၲရဟိတာ, အာဒီနေဝါ ပါတုဘူေတာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, တေမဝ ဘဂိနႎ ပေႆယ် သရီရံ သိဝထိကာယ ဆၮိတံ – အ႒ိကာနိ ေသတာနိ သခၤဝဏၰပဋိဘာဂါနိ, အ႒ိကာနိ ပုၪၨကိတာနိ ေတေရာဝႆိကာနိ, အ႒ိကာနိ ပူတီနိ စုဏၰကဇာတာနိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယာ ပုရိမာ သုဘာ ဝဏၰနိဘာ သာ အႏၲရဟိတာ, အာဒီနေဝါ ပါတုဘူေတာတိ? ‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’။ အယမၸိ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ အာဒီနေဝါ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပါနံ နိႆရဏံ? ေယာ, ဘိကၡေဝ, ႐ူေပသု ဆႏၵရာဂဝိနေယာ ဆႏၵရာဂပၸဟာနံ – ဣဒံ ႐ူပါနံ နိႆရဏံ။

‘‘ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဧဝံ ႐ူပါနံ အႆာဒၪၥ အႆာဒေတာ အာဒီနဝၪၥ အာဒီနဝေတာ နိႆရဏၪၥ နိႆရဏေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ ေတ ဝတ သာမံ ဝါ ႐ူေပ ပရိဇာနိႆႏၲိ, ပရံ ဝါ တထတၱာယ သမာဒေပႆႏၲိ ယထာ ပဋိပေႏၷာ ႐ူေပ ပရိဇာနိႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေယ စ ေခါ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဧဝံ ႐ူပါနံ အႆာဒၪၥ အႆာဒေတာ အာဒီနဝၪၥ အာဒီနဝေတာ နိႆရဏၪၥ နိႆရဏေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနႏၲိ ေတ ဝတ သာမံ ဝါ ႐ူေပ ပရိဇာနိႆႏၲိ ပရံ ဝါ တထတၱာယ သမာဒေပႆႏၲိ ယထာ ပဋိပေႏၷာ ႐ူေပ ပရိဇာနိႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။

၁၇၃. ‘‘ေကာ စ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာနံ အႆာေဒါ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ယသၼႎ သမေယ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ, ေနဝ တသၼႎ သမေယ အတၱဗ်ာဗာဓာယပိ ေစေတတိ, န ပရဗ်ာဗာဓာယပိ ေစေတတိ, န ဥဘယဗ်ာဗာဓာယပိ ေစေတတိ; အဗ်ာဗဇၩံေယဝ တသၼႎ သမေယ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ။ အဗ်ာဗဇၩပရမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာနံ အႆာဒံ ဝဒါမိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ယသၼႎ သမေယ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ, ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ေပ.။ ယသၼႎ သမေယ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ, ေနဝ တသၼႎ သမေယ အတၱဗ်ာဗာဓာယပိ ေစေတတိ, န ပရဗ်ာဗာဓာယပိ ေစေတတိ, န ဥဘယဗ်ာဗာဓာယပိ ေစေတတိ; အဗ်ာဗဇၩံေယဝ တသၼႎ သမေယ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ။ အဗ်ာဗဇၩပရမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာနံ အႆာဒံ ဝဒါမိ။

၁၇၄. ‘‘ေကာ စ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာနံ အာဒီနေဝါ? ယံ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာ အနိစၥာ ဒုကၡာ ဝိပရိဏာမဓမၼာ – အယံ ေဝဒနာနံ အာဒီနေဝါ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာနံ နိႆရဏံ? ေယာ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာသု ဆႏၵရာဂဝိနေယာ, ဆႏၵရာဂပၸဟာနံ – ဣဒံ ေဝဒနာနံ နိႆရဏံ။

‘‘ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဧဝံ ေဝဒနာနံ အႆာဒၪၥ အႆာဒေတာ အာဒီနဝၪၥ အာဒီနဝေတာ နိႆရဏၪၥ နိႆရဏေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနႏၲိ, ေတ ဝတ သာမံ ဝါ ေဝဒနံ ပရိဇာနိႆႏၲိ, ပရံ ဝါ တထတၱာယ သမာဒေပႆႏၲိ ယထာ ပဋိပေႏၷာ ေဝဒနံ ပရိဇာနိႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေယ စ ေခါ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဧဝံ ေဝဒနာနံ အႆာဒၪၥ အႆာဒေတာ အာဒီနဝၪၥ အာဒီနဝေတာ နိႆရဏၪၥ နိႆရဏေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနႏၲိ ေတ ဝတ သာမံ ဝါ ေဝဒနံ ပရိဇာနိႆႏၲိ, ပရံ ဝါ တထတၱာယ သမာဒေပႆႏၲိ ယထာ ပဋိပေႏၷာ ေဝဒနံ ပရိဇာနိႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာဒုကၡကၡႏၶသုတၱံ နိ႒ိတံ တတိယံ။

၄. စူဠဒုကၡကၡႏၶသုတၱံ

၁၇၅. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သေကၠသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတၳဳသၼႎ နိေျဂာဓာရာေမ။ အထ ေခါ မဟာနာေမာ သေကၠာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ မဟာနာေမာ သေကၠာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဒီဃရတၱာဟံ, ဘေႏၲ, ဘဂဝတာ ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ေလာေဘာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ေဒါေသာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ေမာေဟာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ။ ဧဝၪၥာဟံ [ဧဝံပါဟံ (က.)], ဘေႏၲ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ေလာေဘာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ေဒါေသာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ, ေမာေဟာ စိတၱႆ ဥပကၠိေလေသာ’တိ။ အထ စ ပန ေမ ဧကဒါ ေလာဘဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ, ေဒါသဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ, ေမာဟဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ။ တႆ မယွံ, ဘေႏၲ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ေကာသု နာမ ေမ ဓေမၼာ အဇၩတၱံ အပၸဟီေနာ ေယန ေမ ဧကဒါ ေလာဘဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ, ေဒါသဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ, ေမာဟဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲီ’’’တိ။

၁၇၆. ‘‘ေသာ ဧဝ ေခါ ေတ, မဟာနာမ, ဓေမၼာ အဇၩတၱံ အပၸဟီေနာ ေယန ေတ ဧကဒါ ေလာဘဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ, ေဒါသဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ, ေမာဟဓမၼာပိ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒ႏၲိ။ ေသာ စ ဟိ ေတ, မဟာနာမ, ဓေမၼာ အဇၩတၱံ ပဟီေနာ အဘဝိႆ, န တြံ အဂါရံ အဇၩာဝေသယ်ာသိ, န ကာေမ ပရိဘုေၪၨယ်ာသိ။ ယသၼာ စ ေခါ ေတ, မဟာနာမ, ေသာ ဧဝ ဓေမၼာ အဇၩတၱံ အပၸဟီေနာ တသၼာ တြံ အဂါရံ အဇၩာဝသသိ, ကာေမ ပရိဘုၪၨသိ။

၁၇၇. ‘‘‘အပၸႆာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ [ဗဟူပါယာသာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဧတၳ ဘိေယ်ာ’တိ – ဣတိ ေစပိ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကႆ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒ံ ေဟာတိ, ေသာ စ [ေသာဝ (က.)] အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ ပီတိသုခံ နာဓိဂစၧတိ, အညံ ဝါ တေတာ သႏၲတရံ; အထ ေခါ ေသာ ေနဝ တာဝ အနာဝဋၬီ ကာေမသု ေဟာတိ။ ယေတာ စ ေခါ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကႆ ‘အပၸႆာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒ံ ေဟာတိ, ေသာ စ အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ ပီတိသုခံ အဓိဂစၧတိ အညံ ဝါ တေတာ သႏၲတရံ; အထ ေခါ ေသာ အနာဝဋၬီ ကာေမသု ေဟာတိ။

‘‘မယွမၸိ ေခါ, မဟာနာမ, ပုေဗၺဝ သေမၺာဓာ, အနဘိသမၺဳဒၶႆ ေဗာဓိသတၱေႆဝ သေတာ, ‘အပၸႆာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒ံ ေဟာတိ, ေသာ စ အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ ပီတိသုခံ နာဇၩဂမံ, အညံ ဝါ တေတာ သႏၲတရံ; အထ ခြာဟံ ေနဝ တာဝ အနာဝဋၬီ ကာေမသု ပစၥညာသႎ။ ယေတာ စ ေခါ ေမ, မဟာနာမ, ‘အပၸႆာဒါ ကာမာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒ံ အေဟာသိ, ေသာ စ [ေသာဝ (က.)] အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ ပီတိသုခံ အဇၩဂမံ, အညံ ဝါ တေတာ သႏၲတရံ; အထာဟံ အနာဝဋၬီ ကာေမသု ပစၥညာသႎ။

၁၇၈. ‘‘ေကာ စ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အႆာေဒါ? ပၪၥိေမ, မဟာနာမ, ကာမဂုဏာ။ ကတေမ ပၪၥ? စကၡဳဝိေညယ်ာ ႐ူပါ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ပိယ႐ူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ; ေသာတဝိေညယ်ာ သဒၵါ။ေပ.။ ဃာနဝိေညယ်ာ ဂႏၶာ။ ဇိဝွာဝိေညယ်ာ ရသာ။ ကာယဝိေညယ်ာ ေဖာ႒ဗၺာ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ပိယ႐ူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣေမ ေခါ, မဟာနာမ, ပၪၥ ကာမဂုဏာ။ ယံ ေခါ, မဟာနာမ, ဣေမ ပၪၥ ကာမဂုေဏ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ သုခံ ေသာမနႆံ – အယံ ကာမာနံ အႆာေဒါ။

‘‘ေကာ စ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ? ဣဓ, မဟာနာမ, ကုလပုေတၱာ ေယန သိပၸ႒ာေနန ဇီဝိကံ ကေပၸတိ – ယဒိ မုဒၵါယ ယဒိ ဂဏနာယ ယဒိ သခၤါေနန ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇၨာယ ယဒိ ေဂါရေကၡန ယဒိ ဣႆေတၳန ယဒိ ရာဇေပါရိေသန ယဒိ သိပၸညတေရန, သီတႆ ပုရကၡေတာ ဥဏွႆ ပုရကၡေတာ ဍံသမကသဝါတာတပသရီံသပသမၹေႆဟိ ရိႆမာေနာ ခုပၸိပါသာယ မီယမာေနာ; အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘တႆ ေစ မဟာနာမ ကုလပုတၱႆ ဧဝံ ဥ႒ဟေတာ ဃဋေတာ ဝါယမေတာ ေတ ေဘာဂါ နာဘိနိပၹဇၨႏၲိ, ေသာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ ‘ေမာဃံ ဝတ ေမ ဥ႒ာနံ, အဖေလာ ဝတ ေမ ဝါယာေမာ’တိ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘တႆ ေစ, မဟာနာမ, ကုလပုတၱႆ ဧဝံ ဥ႒ဟေတာ ဃဋေတာ ဝါယမေတာ ေတ ေဘာဂါ အဘိနိပၹဇၨႏၲိ။ ေသာ ေတသံ ေဘာဂါနံ အာရကၡာဓိကရဏံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ – ‘ကိႏၲိ ေမ ေဘာေဂ ေနဝ ရာဇာေနာ ဟေရယ်ဳံ, န ေစာရာ ဟေရယ်ဳံ, န အဂၢိ ဒေဟယ်, န ဥဒကံ ဝေဟယ်, န အပၸိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟေရယ်ဳ’ႏၲိ။ တႆ ဧဝံ အာရကၡေတာ ေဂါပယေတာ ေတ ေဘာေဂ ရာဇာေနာ ဝါ ဟရႏၲိ, ေစာရာ ဝါ ဟရႏၲိ, အဂၢိ ဝါ ဒဟတိ, ဥဒကံ ဝါ ဝဟတိ, အပၸိယာ ဝါ ဒါယာဒါ ဟရႏၲိ။ ေသာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ – ‘ယမၸိ ေမ အေဟာသိ တမၸိ ေနာ နတၳီ’တိ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု ရာဇာေနာပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒႏၲိ, ခတၱိယာပိ ခတၱိေယဟိ ဝိဝဒႏၲိ, ျဗာဟၼဏာပိ ျဗာဟၼေဏဟိ ဝိဝဒႏၲိ, ဂဟပတီပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒႏၲိ, မာတာပိ ပုေတၱန ဝိဝဒတိ, ပုေတၱာပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ, ပိတာပိ ပုေတၱန ဝိဝဒတိ, ပုေတၱာပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ, ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, သဟာေယာပိ သဟာေယန ဝိဝဒတိ။ ေတ တတၳ ကလဟဝိဂၢဟဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ ပါဏီဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ, ေလၮဴဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ, ဒေ႑ဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ, သေတၳဟိပိ ဥပကၠမႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု အသိစမၼံ ဂေဟတြာ, ဓႏုကလာပံ သႏၷယွိတြာ, ဥဘေတာဗ်ဴဠႇံ သဂၤါမံ ပကၡႏၵႏၲိ ဥသူသုပိ ခိပၸမာေနသု, သတၱီသုပိ ခိပၸမာနာသု, အသီသုပိ ဝိေဇၨာတလေႏၲသု။ ေတ တတၳ ဥသူဟိပိ ဝိဇၩႏၲိ, သတၱိယာပိ ဝိဇၩႏၲိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိႏၵႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု အသိစမၼံ ဂေဟတြာ, ဓႏုကလာပံ သႏၷယွိတြာ, အဒၵါဝေလပနာ ဥပကာရိေယာ ပကၡႏၵႏၲိ ဥသူသုပိ ခိပၸမာေနသု, သတၱီသုပိ ခိပၸမာနာသု, အသီသုပိ ဝိေဇၨာတလေႏၲသု။ ေတ တတၳ ဥသူဟိပိ ဝိဇၩႏၲိ, သတၱိယာပိ ဝိဇၩႏၲိ, ဆကဏကာယပိ ဩသိၪၥႏၲိ, အဘိဝေဂၢနပိ ဩမဒၵႏၲိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိႏၵႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု သႏၶိမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, နိေလႅာပမၸိ ဟရႏၲိ, ဧကာဂါရိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ပရိပေႏၳပိ တိ႒ႏၲိ, ပရဒါရမၸိ ဂစၧႏၲိ။ တေမနံ ရာဇာေနာ ဂေဟတြာ ဝိဝိဓာ ကမၼကာရဏာ ကာေရႏၲိ – ကသာဟိပိ တာေဠႏၲိ, ေဝေတၱဟိပိ တာေဠႏၲိ, အၯဒ႑ေကဟိပိ တာေဠႏၲိ; ဟတၳမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ပါဒမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ဟတၳပါဒမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ကဏၰမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, နာသမၸိ ဆိႏၵႏၲိ, ကဏၰနာသမၸိ ဆိႏၵႏၲိ; ဗိလဂၤထာလိကမၸိ ကေရာႏၲိ, သခၤမု႑ိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ရာဟုမုခမၸိ ကေရာႏၲိ, ေဇာတိမာလိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဟတၳပေဇၨာတိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဧရကဝတၱိကမၸိ ကေရာႏၲိ, စီရကဝါသိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဧေဏယ်ကမၸိ ကေရာႏၲိ, ဗဠိသမံသိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ကဟာပဏိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ခါရာပတစၧိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ပလိဃပရိဝတၱိကမၸိ ကေရာႏၲိ, ပလာလပီဌကမၸိ ကေရာႏၲိ, တေတၱနပိ ေတေလန ဩသိၪၥႏၲိ, သုနေခဟိပိ ခါဒါေပႏၲိ, ဇီဝႏၲမၸိ သူေလ ဥတၱာေသႏၲိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိႏၵႏၲိ။ ေတ တတၳ မရဏမၸိ နိဂစၧႏၲိ, မရဏမတၱမၸိ ဒုကၡံ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သႏၵိ႒ိေကာ ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

‘‘ပုန စပရံ, မဟာနာမ, ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု ကာေယန ဒုစၥရိတံ စရႏၲိ, ဝါစာယ ဒုစၥရိတံ စရႏၲိ, မနသာ ဒုစၥရိတံ စရႏၲိ။ ေတ ကာေယန ဒုစၥရိတံ စရိတြာ, ဝါစာယ ဒုစၥရိတံ စရိတြာ, မနသာ ဒုစၥရိတံ စရိတြာ, ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ, အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။ အယမၸိ, မဟာနာမ, ကာမာနံ အာဒီနေဝါ သမၸရာယိေကာ, ဒုကၡကၡေႏၶာ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနေမဝ ေဟတု။

၁၇၉. ‘‘ဧကမိဒါဟံ, မဟာနာမ, သမယံ ရာဇဂေဟ ဝိဟရာမိ ဂိဇၩကူေဋ ပဗၺေတ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သမၺဟုလာ နိဂဏၭာ [နိဂႏၳာ (သ်ာ. က.)] ဣသိဂိလိပေႆ ကာဠသိလာယံ ဥဗ႓႒ကာ ေဟာႏၲိ အာသနပဋိကၡိတၱာ, ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ။ အထ ခြာဟံ, မဟာနာမ, သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယန ဣသိဂိလိပေႆ ကာဠသိလာ ေယန ေတ နိဂဏၭာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ေတ နိဂေဏၭ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကိႏၷဳ တုေမွ, အာဝုေသာ, နိဂဏၭာ ဥဗ႓႒ကာ အာသနပဋိကၡိတၱာ, ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယထာ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, မဟာနာမ, ေတ နိဂဏၭာ မံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘နိဂေဏၭာ, အာဝုေသာ, နာဋပုေတၱာ [နာထပုေတၱာ (သီ. ပီ.)] သဗၺညဴ သဗၺဒႆာဝီ အပရိေသသံ ဉာဏဒႆနံ ပဋိဇာနာတိ – ‘‘စရေတာ စ ေမ တိ႒ေတာ စ သုတၱႆ စ ဇာဂရႆ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒႆနံ ပစၥဳပ႒ိတ’’ႏၲိ။ ေသာ ဧဝမာဟ – ‘‘အတၳိ ေခါ ေဝါ [အတၳိ ေခါ ေဘာ (သ်ာ. က.)], နိဂဏၭာ, ပုေဗၺ ပါပကမၼံ ကတံ, တံ ဣမာယ ကဋဳကာယ ဒုကၠရကာရိကာယ နိဇၨီေရထ [နိဇၨေရထ (သီ. သ်ာ. ပီ.)]; ယံ ပေနတၳ [မယံ ပေနတၳ (က.)] ဧတရဟိ ကာေယန သံဝုတာ ဝါစာယ သံဝုတာ မနသာ သံဝုတာ တံ အာယတႎ ပါပႆ ကမၼႆ အကရဏံ; ဣတိ ပုရာဏာနံ ကမၼာနံ တပသာ ဗ်ႏၲိဘာဝါ, နဝါနံ ကမၼာနံ အကရဏာ, အာယတႎ အနဝႆေဝါ; အာယတႎ အနဝႆဝါ ကမၼကၡေယာ, ကမၼကၡယာ ဒုကၡကၡေယာ, ဒုကၡကၡယာ ေဝဒနာကၡေယာ, ေဝဒနာကၡယာ သဗၺံ ဒုကၡံ နိဇၨိဏၰံ ဘဝိႆတီ’’တိ။ တၪၥ ပနမွာကံ ႐ုစၥတိ ေစဝ ခမတိ စ, ေတန စမွ အတၱမနာ’တိ။

၁၈၀. ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, မဟာနာမ, ေတ နိဂေဏၭ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကႎ ပန တုေမွ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ဇာနာထ – အဟုဝေမွဝ မယံ ပုေဗၺ န နာဟုဝမွာ’တိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။ ‘ကႎ ပန တုေမွ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ဇာနာထ – အကရေမွဝ မယံ ပုေဗၺ ပါပကမၼံ န နာကရမွာ’တိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။ ‘ကႎ ပန တုေမွ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ဇာနာထ – ဧဝ႐ူပံ ဝါ ဧဝ႐ူပံ ဝါ ပါပကမၼံ အကရမွာ’တိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။ ‘ကႎ ပန တုေမွ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ဇာနာထ – ဧတၱကံ ဝါ ဒုကၡံ နိဇၨိဏၰံ, ဧတၱကံ ဝါ ဒုကၡံ နိဇၨီေရတဗၺံ, ဧတၱကမွိ ဝါ ဒုေကၡ နိဇၨိေဏၰ သဗၺံ ဒုကၡံ နိဇၨိဏၰံ ဘဝိႆတီ’တိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။ ‘ကႎ ပန တုေမွ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ဇာနာထ – ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနံ, ကုသလာနံ ဓမၼာနံ ဥပသမၸဒ’ႏၲိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။

‘‘‘ဣတိ ကိရ တုေမွ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, န ဇာနာထ – အဟုဝေမွဝ မယံ ပုေဗၺ န နာဟုဝမွာတိ, န ဇာနာထ – အကရေမွဝ မယံ ပုေဗၺ ပါပကမၼံ န နာကရမွာတိ, န ဇာနာထ – ဧဝ႐ူပံ ဝါ ဧဝ႐ူပံ ဝါ ပါပကမၼံ အကရမွာတိ, န ဇာနာထ – ဧတၱကံ ဝါ ဒုကၡံ နိဇၨိဏၰံ, ဧတၱကံ ဝါ ဒုကၡံ နိဇၨီေရတဗၺံ, ဧတၱကမွိ ဝါ ဒုေကၡ နိဇၨိေဏၰ သဗၺံ ဒုကၡံ နိဇၨိဏၰံ ဘဝိႆတီတိ။ န ဇာနာထ – ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနံ, ကုသလာနံ ဓမၼာနံ ဥပသမၸဒံ။ ဧဝံ သေႏၲ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ေယ ေလာေက လုဒၵါ ေလာဟိတပါဏိေနာ ကု႐ူရကမၼႏၲာ မႏုေႆသု ပစၥာဇာတာ ေတ နိဂေဏၭသု ပဗၺဇႏၲီ’တိ? ‘န ေခါ, အာဝုေသာ ေဂါတမ, သုေခန သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ, ဒုေကၡန ေခါ သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ; သုေခန စာဝုေသာ ေဂါတမ, သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ အဘဝိႆ, ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ သုခံ အဓိဂေစၧယ်, ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ သုခဝိဟာရိတေရာ အာယသၼတာ ေဂါတေမနာ’တိ။

‘‘‘အဒၶါယသၼေႏၲဟိ နိဂေဏၭဟိ သဟသာ အပၸဋိသခၤါ ဝါစာ ဘာသိတာ – န ေခါ, အာဝုေသာ ေဂါတမ, သုေခန သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ, ဒုေကၡန ေခါ သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ; သုေခန စာဝုေသာ ေဂါတမ, သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ အဘဝိႆ, ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ သုခံ အဓိဂေစၧယ်, ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ သုခဝိဟာရိတေရာ အာယသၼတာ ေဂါတေမနာ’’တိ။ အပိ စ အဟေမဝ တတၳ ပဋိပုစၧိတေဗၺာ – ေကာ ႏု ေခါ အာယသၼႏၲာနံ သုခဝိဟာရိတေရာ ရာဇာ ဝါ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ အာယသၼာ ဝါ ေဂါတေမာ’တိ? အဒၶါဝုေသာ ေဂါတမ, အေမွဟိ သဟသာ အပၸဋိသခၤါ ဝါစာ ဘာသိတာ, န ေခါ, အာဝုေသာ ေဂါတမ, သုေခန သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ, ဒုေကၡန ေခါ သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ; သုေခန စာဝုေသာ ေဂါတမ, သုခံ အဓိဂႏၲဗၺံ အဘဝိႆ, ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ သုခံ အဓိဂေစၧယ်, ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ သုခဝိဟာရိတေရာ အာယသၼတာ ေဂါတေမနာတိ။ အပိ စ တိ႒ေတတံ, ဣဒါနိပိ မယံ အာယသၼႏၲံ ေဂါတမံ ပုစၧာမ – ေကာ ႏု ေခါ အာယသၼႏၲာနံ သုခဝိဟာရိတေရာ ရာဇာ ဝါ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ အာယသၼာ ဝါ ေဂါတေမာ’တိ?

‘‘‘ေတန ဟာဝုေသာ နိဂဏၭာ, တုေမွဝ တတၳ ပဋိပုစၧိႆာမိ, ယထာ ေဝါ ခေမယ် တထာ နံ ဗ်ာကေရယ်ာထ။ တံ ကႎ မညထာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ပေဟာတိ ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ, အနိၪၨမာေနာ ကာေယန, အဘာသမာေနာ ဝါစံ, သတၱ ရတၱိႏၵိဝါနိ ဧကႏၲသုခံ ပဋိသံေဝဒီ ဝိဟရိတု’ႏၲိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။

‘‘‘တံ ကႎ မညထာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ပေဟာတိ ရာဇာ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ, အနိၪၨမာေနာ ကာေယန, အဘာသမာေနာ ဝါစံ, ဆ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ေပ.။ ပၪၥ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ စတၱာရိ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ တီဏိ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ ေဒြ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ ဧကံ ရတၱိႏၵိဝံ ဧကႏၲသုခံ ပဋိသံေဝဒီ ဝိဟရိတု’ႏၲိ? ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’။

‘‘‘အဟံ ေခါ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ပေဟာမိ အနိၪၨမာေနာ ကာေယန, အဘာသမာေနာ ဝါစံ, ဧကံ ရတၱိႏၵိဝံ ဧကႏၲသုခံ ပဋိသံေဝဒီ ဝိဟရိတုံ။ အဟံ ေခါ, အာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ပေဟာမိ အနိၪၨမာေနာ ကာေယန, အဘာသမာေနာ ဝါစံ, ေဒြ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ တီဏိ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ စတၱာရိ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ ပၪၥ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ ဆ ရတၱိႏၵိဝါနိ။ သတၱ ရတၱိႏၵိဝါနိ ဧကႏၲသုခံ ပဋိသံေဝဒီ ဝိဟရိတုံ။ တံ ကႎ မညထာဝုေသာ နိဂဏၭာ, ဧဝံ သေႏၲ ေကာ သုခဝိဟာရိတေရာ ရာဇာ ဝါ မာဂေဓာ ေသနိေယာ ဗိမၺိသာေရာ အဟံ ဝါ’တိ? ‘ဧဝံ သေႏၲ အာယသၼာဝ ေဂါတေမာ သုခဝိဟာရိတေရာ ရညာ မာဂေဓန ေသနိေယန ဗိမၺိသာေရနာ’’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ မဟာနာေမာ သေကၠာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

စူဠဒုကၡကၡႏၶသုတၱံ နိ႒ိတံ စတုတၳံ။

၅. အႏုမာနသုတၱံ

၁၈၁. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘေဂၢသု ဝိဟရတိ သုသုမာရဂိေရ [သုံသုမာရဂိေရ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ေဘသကဠာဝေန မိဂဒါေယ။ တၾတ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာဝုေသာ, ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘အာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ပဝါေရတိ ေစပိ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ – ‘ဝဒႏၲဳ မံ အာယသၼေႏၲာ, ဝစနီေယာမွိ အာယသၼေႏၲဟီ’တိ, ေသာ စ ေဟာတိ ဒုဗၺေစာ, ေဒါဝစႆကရေဏဟိ ဓေမၼဟိ သမႏၷာဂေတာ, အကၡေမာ အပၸဒကၡိဏဂၢါဟီ အႏုသာသနႎ, အထ ေခါ နံ သျဗဟၼစာရီ န ေစဝ ဝတၱဗၺံ မညႏၲိ, န စ အႏုသာသိတဗၺံ မညႏၲိ, န စ တသၼႎ ပုဂၢေလ ဝိႆာသံ အာပဇၨိတဗၺံ မညႏၲိ။

‘‘ကတေမ စာဝုေသာ, ေဒါဝစႆကရဏာ ဓမၼာ? ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပါပိေစၧာ ေဟာတိ, ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပါပိေစၧာ ေဟာတိ, ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အတၱဳကၠံသေကာ ေဟာတိ ပရဝမ႓ီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အတၱဳကၠံသေကာ ေဟာတိ ပရဝမ႓ီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓာဘိဘူေတာ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓာဘိဘူေတာ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓသာမႏၲာ [ေကာဓသာမႏၲံ (သ်ာ. ပီ. က.)] ဝါစံ နိစၧာေရတာ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ [စုဒိေတာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ေစာဒေကန ေစာဒကံ ပဋိပၹရတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ ပဋိပၹရတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ အပသာေဒတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ အပသာေဒတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ ပစၥာေရာေပတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ ပစၥာေရာေပတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အေညနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမတိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အေညနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမတိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန န သမၸါယတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန န သမၸါယတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ မကၡီ ေဟာတိ ပဠာသီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ မကၡီ ေဟာတိ ပဠာသီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ဣႆုကီ ေဟာတိ မစၧရီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ဣႆုကီ ေဟာတိ မစၧရီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ သေဌာ ေဟာတိ မာယာဝီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ သေဌာ ေဟာတိ မာယာဝီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ထေဒၶါ ေဟာတိ အတိမာနီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ထေဒၶါ ေဟာတိ အတိမာနီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ ေဟာတိ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ ေဟာတိ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေဒါဝစႆကရေဏာ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲာဝုေသာ, ေဒါဝစႆကရဏာ ဓမၼာ။

၁၈၂. ‘‘ေနာ ေစပိ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပဝါေရတိ – ‘ဝဒႏၲဳ မံ အာယသၼေႏၲာ, ဝစနီေယာမွိ အာယသၼေႏၲဟီ’တိ, ေသာ စ ေဟာတိ သုဝေစာ, ေသာဝစႆကရေဏဟိ ဓေမၼဟိ သမႏၷာဂေတာ, ခေမာ ပဒကၡိဏဂၢါဟီ အႏုသာသနႎ, အထ ေခါ နံ သျဗဟၼစာရီ ဝတၱဗၺေၪၥဝ မညႏၲိ, အႏုသာသိတဗၺၪၥ မညႏၲိ, တသၼိၪၥ ပုဂၢေလ ဝိႆာသံ အာပဇၨိတဗၺံ မညႏၲိ။

‘‘ကတေမ စာဝုေသာ, ေသာဝစႆကရဏာ ဓမၼာ? ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ပါပိေစၧာ ေဟာတိ, န ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ပါပိေစၧာ ေဟာတိ န ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အနတၱဳကၠံသေကာ ေဟာတိ အပရဝမ႓ီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အနတၱဳကၠံသေကာ ေဟာတိ အပရဝမ႓ီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓာဘိဘူေတာ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓာဘိဘူေတာ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ န ေကာဓေနာ ေဟာတိ န ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ နပၸဋိပၹရတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ နပၸဋိပၹရတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ န အပသာေဒတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ န အပသာေဒတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ န ပစၥာေရာေပတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ န ပစၥာေရာေပတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန န အေညနညံ ပဋိစရတိ, န ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမတိ, န ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန န အေညနညံ ပဋိစရတိ, န ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမတိ, န ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန သမၸါယတိ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန သမၸါယတိ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အမကၡီ ေဟာတိ အပဠာသီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အမကၡီ ေဟာတိ အပဠာသီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အနိႆုကီ ေဟာတိ အမစၧရီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အနိႆုကီ ေဟာတိ အမစၧရီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အသေဌာ ေဟာတိ အမာယာဝီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အသေဌာ ေဟာတိ အမာယာဝီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အတၳေဒၶါ ေဟာတိ အနတိမာနီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အတၳေဒၶါ ေဟာတိ အနတိမာနီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အသႏၵိ႒ိပရာမာသီ ေဟာတိ အနာဓာနဂၢါဟီ သုပၸဋိနိႆဂၢီ။ ယမၸါဝုေသာ, ဘိကၡဳ အသႏၵိ႒ိပရာမာသီ ေဟာတိ, အနာဓာနဂၢါဟီ သုပၸဋိနိႆဂၢီ – အယမၸိ ဓေမၼာ ေသာဝစႆကရေဏာ။ ဣေမ ဝုစၥႏၲာဝုေသာ, ေသာဝစႆကရဏာ ဓမၼာ။

၁၈၃. ‘‘တၾတာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ အႏုမိနိတဗၺံ [အႏုမာနိတဗၺံ (သီ.)] – ‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ပါပိေစၧာ, ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ပါပိေစၧာ ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘န ပါပိေစၧာ ဘဝိႆာမိ, န ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ အတၱဳကၠံသေကာ ပရဝမ႓ီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ အတၱဳကၠံသေကာ ပရဝမ႓ီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘အနတၱဳကၠံသေကာ ဘဝိႆာမိ အပရဝမ႓ီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေကာဓေနာ ေကာဓာဘိဘူေတာ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ။ အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ေကာဓေနာ ေကာဓာဘိဘူေတာ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘န ေကာဓေနာ ဘဝိႆာမိ န ေကာဓာဘိဘူေတာ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘န ေကာဓေနာ ဘဝိႆာမိ န ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘န ေကာဓေနာ ဘဝိႆာမိ န ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေကာဓေနာ ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ေကာဓေနာ ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘န ေကာဓေနာ ဘဝိႆာမိ န ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ ပဋိပၹရတိ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပန ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ ပဋိပၹေရယ်ံ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ နပၸဋိပၹရိႆာမီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ အပသာေဒတိ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပန ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ အပသာေဒယ်ံ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ န အပသာေဒႆာမီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ ပစၥာေရာေပတိ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပန ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ ပစၥာေရာေပယ်ံ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ န ပစၥာေရာေပႆာမီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အေညနညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမတိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာတိ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပန ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အေညနညံ ပဋိစေရယ်ံ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမယ်ံ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရယ်ံ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန န အေညနညံ ပဋိစရိႆာမိ, န ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမႆာမိ, န ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကရိႆာမီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန န သမၸါယတိ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပန ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန န သမၸါေယယ်ံ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန သမၸါယိႆာမီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ မကၡီ ပဠာသီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ မကၡီ ပဠာသီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘အမကၡီ ဘဝိႆာမိ အပဠာသီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ဣႆုကီ မစၧရီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ဣႆုကီ မစၧရီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘အနိႆုကီ ဘဝိႆာမိ အမစၧရီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ သေဌာ မာယာဝီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ သေဌာ မာယာဝီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘အသေဌာ ဘဝိႆာမိ အမာယာဝီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ ထေဒၶါ အတိမာနီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ ထေဒၶါ အတိမာနီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘အတၳေဒၶါ ဘဝိႆာမိ အနတိမာနီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

‘‘‘ေယာ ခြာယံ ပုဂၢေလာ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ, အယံ ေမ ပုဂၢေလာ အပၸိေယာ အမနာေပါ; အဟေၪၥဝ ေခါ ပနႆံ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ, အဟံပါႆံ ပေရသံ အပၸိေယာ အမနာေပါ’တိ။ ဧဝံ ဇာနေႏၲနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ‘အသႏၵိ႒ိပရာမာသီ ဘဝိႆာမိ အနာဓာနဂၢါဟီ သုပၸဋိနိႆဂၢီ’တိ စိတၱံ ဥပၸါေဒတဗၺံ။

၁၈၄. ‘‘တၾတာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ပါပိေစၧာ, ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ပါပိေစၧာ ေခါမွိ, ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ေခါမွိ ပါပိေစၧာ, န ပါပိကာနံ ဣစၧာနံ ဝသံ ဂေတာ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ အတၱဳကၠံသေကာ ပရဝမ႓ီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အတၱဳကၠံသေကာ ေခါမွိ ပရဝမ႓ီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနတၱဳကၠံသေကာ ေခါမွိ အပရဝမ႓ီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓာဘိဘူေတာ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေကာဓေနာ ေခါမွိ ေကာဓာဘိဘူေတာ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓာဘိဘူေတာ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ ‘ေကာဓေနာ ေခါမွိ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ ‘န ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု ဥပနာဟီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေကာဓေနာ ေခါမွိ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓေဟတု အဘိသဂႌ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေကာဓေနာ ေခါမွိ ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘န ေခါမွိ ေကာဓေနာ ေကာဓသာမႏၲာ ဝါစံ နိစၧာေရတာ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ ပဋိပၹရာမီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန ေစာဒကံ ပဋိပၹရာမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန ေစာဒကံ နပၸဋိပၹရာမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကံ အပသာေဒမီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန ေစာဒကံ အပသာေဒမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန ေစာဒကံ န အပသာေဒမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ ပစၥာေရာေပမီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ ပစၥာေရာေပမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန ေစာဒကႆ န ပစၥာေရာေပမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အေညနညံ ပဋိစရာမိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမမိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာမီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန အေညနညံ ပဋိစရာမိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမမိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန န အေညနညံ ပဋိစရာမိ, န ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမမိ, န ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတုကေရာမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ေစာဒိေတာ ေစာဒေကန အပဒါေန န သမၸါယာမီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန အပဒါေန န သမၸါယာမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေစာဒိေတာ ေခါမွိ ေစာဒေကန အပဒါေန သမၸါယာမီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ မကၡီ ပဠာသီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘မကၡီ ေခါမွိ ပဠာသီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အမကၡီ ေခါမွိ အပဠာသီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ဣႆုကီ မစၧရီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဣႆုကီ ေခါမွိ မစၧရီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အနိႆုကီ ေခါမွိ အမစၧရီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ သေဌာ မာယာဝီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘သေဌာ ေခါမွိ မာယာဝီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အသေဌာ ေခါမွိ အမာယာဝီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ ထေဒၶါ အတိမာနီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ထေဒၶါ ေခါမွိ အတိမာနီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အတၳေဒၶါ ေခါမွိ အနတိမာနီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ပုန စပရံ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ အတၱနာဝ အတၱာနံ ဧဝံ ပစၥေဝကၡိတဗၺံ – ‘ကႎ ႏု ေခါမွိ သႏၵိ႒ိပရာမာသီ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ’တိ? သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘သႏၵိ႒ိပရာမာသီ ေခါမွိ အာဓာနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂၢီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတသံေယဝ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အသႏၵိ႒ိပရာမာသီ ေခါမွိ အနာဓာနဂၢါဟီ သုပၸဋိနိႆဂၢီ’တိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘သေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ သေဗၺပိေမ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ အပၸဟီေန အတၱနိ သမႏုပႆတိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ သေဗၺသံေယဝ ဣေမသံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ သေဗၺပိေမ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ ပဟီေန အတၱနိ သမႏုပႆတိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ, အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသု။

‘‘ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ဣတၳီ ဝါ ပုရိေသာ ဝါ, ဒဟေရာ ယုဝါ မ႑နဇာတိေကာ, အာဒါေသ ဝါ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ, အေစၧ ဝါ ဥဒကပေတၱ, သကံ မုခနိမိတၱံ ပစၥေဝကၡမာေနာ, သေစ တတၳ ပႆတိ ရဇံ ဝါ အဂၤဏံ ဝါ, တေႆဝ ရဇႆ ဝါ အဂၤဏႆ ဝါ ပဟာနာယ ဝါယမတိ; ေနာ ေစ တတၳ ပႆတိ ရဇံ ဝါ အဂၤဏံ ဝါ, ေတေနဝ အတၱမေနာ ေဟာတိ – ‘လာဘာ ဝတ ေမ, ပရိသုဒၶံ ဝတ ေမ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, သေစ ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ သေဗၺပိေမ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ အပၸဟီေန အတၱနိ သမႏုပႆတိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ သေဗၺသံေယဝ ဣေမသံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ ပဟာနာယ ဝါယမိတဗၺံ။ သေစ ပနာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ပစၥေဝကၡမာေနာ သေဗၺပိေမ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ ပဟီေန အတၱနိ သမႏုပႆတိ, ေတနာဝုေသာ, ဘိကၡဳနာ ေတေနဝ ပီတိပါေမာေဇၨန ဝိဟာတဗၺံ, အေဟာရတၱာႏုသိကၡိနာ ကုသေလသု ဓေမၼသူ’’တိ။

ဣဒမေဝါစာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

အႏုမာနသုတၱံ နိ႒ိတံ ပၪၥမံ။

၆. ေစေတာခိလသုတၱံ

၁၈၅. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ပၪၥ ေစေတာခိလာ အပၸဟီနာ, ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ [ေစတေသာဝိနိဗဒၶါ (သီ.), ေစေတာဝိနိဗဒၶါ (သာရတၳဒီပနီဋီကာ)] အသမုစၧိႏၷာ, ေသာ ဝတိမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။

‘‘ကတမာႆ ပၪၥ ေစေတာခိလာ အပၸဟီနာ ေဟာႏၲိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သတၳရိ ကခၤတိ ဝိစိကိစၧတိ နာဓိမုစၥတိ န သမၸသီဒတိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သတၳရိ ကခၤတိ ဝိစိကိစၧတိ နာဓိမုစၥတိ န သမၸသီဒတိ တႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပဌေမာ ေစေတာခိေလာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼ ကခၤတိ ဝိစိကိစၧတိ နာဓိမုစၥတိ န သမၸသီဒတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ ဒုတိေယာ ေစေတာခိေလာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သံေဃ ကခၤတိ ဝိစိကိစၧတိ နာဓိမုစၥတိ န သမၸသီဒတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ တတိေယာ ေစေတာခိေလာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သိကၡာယ ကခၤတိ ဝိစိကိစၧတိ နာဓိမုစၥတိ န သမၸသီဒတိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သိကၡာယ ကခၤတိ ဝိစိကိစၧတိ နာဓိမုစၥတိ န သမၸသီဒတိ, တႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ စတုေတၳာ ေစေတာခိေလာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သျဗဟၼစာရီသု ကုပိေတာ ေဟာတိ အနတၱမေနာ အာဟတစိေတၱာ ခိလဇာေတာ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သျဗဟၼစာရီသု ကုပိေတာ ေဟာတိ အနတၱမေနာ အာဟတစိေတၱာ ခိလဇာေတာ, တႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပၪၥေမာ ေစေတာခိေလာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ။ ဣမာႆ ပၪၥ ေစေတာခိလာ အပၸဟီနာ ေဟာႏၲိ။

၁၈၆. ‘‘ကတမာႆ ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ အသမုစၧိႏၷာ ေဟာႏၲိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေမ အဝီတရာေဂါ [အဝိဂတရာေဂါ (ကတၳစိ)] ေဟာတိ အဝိဂတစၧေႏၵာ အဝိဂတေပေမာ အဝိဂတပိပါေသာ အဝိဂတပရိဠာေဟာ အဝိဂတတေဏွာ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေမ အဝီတရာေဂါ ေဟာတိ အဝိဂတစၧေႏၵာ အဝိဂတေပေမာ အဝိဂတပိပါေသာ အဝိဂတပရိဠာေဟာ အဝိဂတတေဏွာ, တႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပဌေမာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ အသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ အဝီတရာေဂါ ေဟာတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ ဒုတိေယာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ အသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ႐ူေပ အဝီတရာေဂါ ေဟာတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ တတိေယာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ အသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယာဝဒတၳံ ဥဒရာဝေဒဟကံ ဘုၪၨိတြာ ေသယ်သုခံ ပႆသုခံ မိဒၶသုခံ အႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယာဝဒတၳံ ဥဒရာဝေဒဟကံ ဘုၪၨိတြာ ေသယ်သုခံ ပႆသုခံ မိဒၶသုခံ အႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ, တႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ စတုေတၳာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ အသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ေဒဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ျဗဟၼစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီေလန ဝါ ဝေတန ဝါ တေပန ဝါ ျဗဟၼစရိေယန ဝါ ေဒေဝါ ဝါ ဘဝိႆာမိ ေဒဝညတေရာ ဝါ’တိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ေဒဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ျဗဟၼစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီေလန ဝါ ဝေတန ဝါ တေပန ဝါ ျဗဟၼစရိေယန ဝါ ေဒေဝါ ဝါ ဘဝိႆာမိ ေဒဝညတေရာ ဝါ’တိ, တႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ န နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပၪၥေမာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ အသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။ ဣမာႆ ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ အသမုစၧိႏၷာ ေဟာႏၲိ။

‘‘ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ဣေမ ပၪၥ ေစေတာခိလာ အပၸဟီနာ, ဣေမ ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ အသမုစၧိႏၷာ, ေသာ ဝတိမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။

၁၈၇. ‘‘ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ပၪၥ ေစေတာခိလာ ပဟီနာ, ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ သုသမုစၧိႏၷာ, ေသာ ဝတိမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။

‘‘ကတမာႆ ပၪၥ ေစေတာခိလာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သတၳရိ န ကခၤတိ န ဝိစိကိစၧတိ အဓိမုစၥတိ သမၸသီဒတိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သတၳရိ န ကခၤတိ န ဝိစိကိစၧတိ အဓိမုစၥတိ သမၸသီဒတိ, တႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပဌေမာ ေစေတာခိေလာ ပဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓေမၼ န ကခၤတိ န ဝိစိကိစၧတိ အဓိမုစၥတိ သမၸသီဒတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ ဒုတိေယာ ေစေတာခိေလာ ပဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သံေဃ န ကခၤတိ န ဝိစိကိစၧတိ အဓိမုစၥတိ သမၸသီဒတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ တတိေယာ ေစေတာခိေလာ ပဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သိကၡာယ န ကခၤတိ န ဝိစိကိစၧတိ အဓိမုစၥတိ သမၸသီဒတိ။ေပ.။ ဧဝမႆာယံ စတုေတၳာ ေစေတာခိေလာ ပဟီေနာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သျဗဟၼစာရီသု န ကုပိေတာ ေဟာတိ န အနတၱမေနာ [အတၱမေနာ (သီ. ပီ.)] အနာဟတစိေတၱာ အခိလဇာေတာ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သျဗဟၼစာရီသု န ကုပိေတာ ေဟာတိ န အနတၱမေနာ အနာဟတစိေတၱာ အခိလဇာေတာ, တႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပၪၥေမာ ေစေတာခိေလာ ပဟီေနာ ေဟာတိ။ ဣမာႆ ပၪၥ ေစေတာခိလာ ပဟီနာ ေဟာႏၲိ။

၁၈၈. ‘‘ကတမာႆ ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ သုသမုစၧိႏၷာ ေဟာႏၲိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေမ ဝီတရာေဂါ ေဟာတိ ဝိဂတစၧေႏၵာ ဝိဂတေပေမာ ဝိဂတပိပါေသာ ဝိဂတပရိဠာေဟာ ဝိဂတတေဏွာ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေမ ဝီတရာေဂါ ေဟာတိ ဝိဂတစၧေႏၵာ ဝိဂတေပေမာ ဝိဂတပိပါေသာ ဝိဂတပရိဠာေဟာ ဝိဂတတေဏွာ, တႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပဌေမာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ သုသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာေယ ဝီတရာေဂါ ေဟာတိ။ေပ.။ ႐ူေပ ဝီတရာေဂါ ေဟာတိ။ေပ.။ န ယာဝဒတၳံ ဥဒရာဝေဒဟကံ ဘုၪၨိတြာ ေသယ်သုခံ ပႆသုခံ မိဒၶသုခံ အႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ယာဝဒတၳံ ဥဒရာဝေဒဟကံ ဘုၪၨိတြာ ေသယ်သုခံ ပႆသုခံ မိဒၶသုခံ အႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ, တႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ စတုေတၳာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ သုသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န အညတရံ ေဒဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ျဗဟၼစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီေလန ဝါ ဝေတန ဝါ တေပန ဝါ ျဗဟၼစရိေယန ဝါ ေဒေဝါ ဝါ ဘဝိႆာမိ ေဒဝညတေရာ ဝါ’တိ။ ေယာ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န အညတရံ ေဒဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ျဗဟၼစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီေလန ဝါ ဝေတန ဝါ တေပန ဝါ ျဗဟၼစရိေယန ဝါ ေဒေဝါ ဝါ ဘဝိႆာမိ ေဒဝညတေရာ ဝါ’တိ, တႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ။ ယႆ စိတၱံ နမတိ အာတပၸါယ အႏုေယာဂါယ သာတစၥာယ ပဓာနာယ, ဧဝမႆာယံ ပၪၥေမာ ေစတေသာဝိနိဗေႏၶာ သုသမုစၧိေႏၷာ ေဟာတိ။ ဣမာႆ ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ သုသမုစၧိႏၷာ ေဟာႏၲိ။

‘‘ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ဣေမ ပၪၥ ေစေတာခိလာ ပဟီနာ, ဣေမ ပၪၥ ေစတေသာဝိနိဗႏၶာ သုသမုစၧိႏၷာ, ေသာ ဝတိမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။

၁၈၉. ‘‘ေသာ ဆႏၵသမာဓိပဓာနသခၤါရသမႏၷာဂတံ ဣဒၶိပါဒံ ဘာေဝတိ, ဝီရိယသမာဓိပဓာနသခၤါရသမႏၷာဂတံ ဣဒၶိပါဒံ ဘာေဝတိ, စိတၱသမာဓိပဓာနသခၤါရသမႏၷာဂတံ ဣဒၶိပါဒံ ဘာေဝတိ, ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသခၤါရသမႏၷာဂတံ ဣဒၶိပါဒံ ဘာေဝတိ, ဥေႆာဠႇီေယဝ ပၪၥမီ။ သ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဥေႆာဠႇီပႏၷရသဂၤသမႏၷာဂေတာ ဘိကၡဳ ဘေဗၺာ အဘိနိဗၺိဒါယ, ဘေဗၺာ သေမၺာဓာယ, ဘေဗၺာ အႏုတၱရႆ ေယာဂေကၡမႆ အဓိဂမာယ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ကုကၠဳဋိယာ အ႑ာနိ အ႒ ဝါ ဒသ ဝါ ဒြါဒသ ဝါ။ တာနႆု ကုကၠဳဋိယာ သမၼာ အဓိသယိတာနိ သမၼာ ပရိေသဒိတာနိ သမၼာ ပရိဘာဝိတာနိ။ ကိၪၥာပိ တႆာ ကုကၠဳဋိယာ န ဧဝံ ဣစၧာ ဥပၸေဇၨယ် – ‘အေဟာ ဝတိေမ ကုကၠဳဋေပါတကာ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတု႑ေကန ဝါ အ႑ေကာသံ ပဒါေလတြာ ေသာတၳိနာ အဘိနိဗ႓ိေဇၨယ်ဳ’ႏၲိ။ အထ ေခါ ဘဗၺာဝ ေတ ကုကၠဳဋေပါတကာ ပါဒနခသိခါယ ဝါ မုခတု႑ေကန ဝါ အ႑ေကာသံ ပဒါေလတြာ ေသာတၳိနာ အဘိနိဗ႓ိဇၨိတုံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဥေႆာဠႇိပႏၷရသဂၤသမႏၷာဂေတာ ဘိကၡဳ ဘေဗၺာ အဘိနိဗၺိဒါယ, ဘေဗၺာ သေမၺာဓာယ, ဘေဗၺာ အႏုတၱရႆ ေယာဂေကၡမႆ အဓိဂမာယာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ေစေတာခိလသုတၱံ နိ႒ိတံ ဆ႒ံ။

၇. ဝနပတၳသုတၱံ

၁၉၀. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဝနပတၳပရိယာယံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ေဒေသႆာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၁၉၁. ‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ, တႆ ေမ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ရတၱိဘာဂံ ဝါ ဒိဝသဘာဂံ ဝါ တမွာ ဝနပတၳာ ပကၠမိတဗၺံ, န ဝတၳဗၺံ။

၁၉၂. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ စီဝရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ န ပိ႑ပါတေဟတု။ေပ.။ န ေသနာသနေဟတု။ေပ.။ န ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ။ အထ စ ပန ေမ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာမီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ သခၤါပိ တမွာ ဝနပတၳာ ပကၠမိတဗၺံ, န ဝတၳဗၺံ။

၁၉၃. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ, ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ စီဝရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ, န ပိ႑ပါတေဟတု။ေပ.။ န ေသနာသနေဟတု။ေပ.။ န ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ။ အထ စ ပန ေမ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာမီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ သခၤါပိ တသၼႎ ဝနပေတၳ ဝတၳဗၺံ, န ပကၠမိတဗၺံ။

၁၉၄. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ဝနပတၳံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ယာဝဇီဝမၸိ တသၼႎ ဝနပေတၳ ဝတၳဗၺံ, န ပကၠမိတဗၺံ။

၁၉၅. ‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ဂါမံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ ။ေပ.။ အညတရံ နိဂမံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ေပ.။ အညတရံ နဂရံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ေပ.။ အညတရံ ဇနပဒံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ေပ.။ အညတရံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ရတၱိဘာဂံ ဝါ ဒိဝသဘာဂံ ဝါ ေသာ ပုဂၢေလာ အနာပုစၧာ ပကၠမိတဗၺံ, နာႏုဗႏၶိတေဗၺာ။

၁၉၆. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ, ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ စီဝရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ, န ပိ႑ပါတေဟတု။ေပ.။ န ေသနာသနေဟတု။ေပ.။ န ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ။ အထ စ ပန ေမ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ န ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ န သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ န ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နာႏုပါပုဏာမီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ သခၤါပိ ေသာ ပုဂၢေလာ အာပုစၧာ ပကၠမိတဗၺံ, နာႏုဗႏၶိတေဗၺာ။

၁၉၇. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ ကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ န ေခါ ပနာဟံ စီဝရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ, န ပိ႑ပါတေဟတု။ေပ.။ န ေသနာသနေဟတု။ေပ.။ န ဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရေဟတု အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ။ အထ စ ပန ေမ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာမီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ သခၤါပိ ေသာ ပုဂၢေလာ အႏုဗႏၶိတေဗၺာ, န ပကၠမိတဗၺံ။

၁၉၈. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အညတရံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရတိ။ တႆ တံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာတိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡိတဗၺံ – ‘အဟံ ေခါ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရာမိ။ တႆ ေမ ဣမံ ပုဂၢလံ ဥပနိႆာယ ဝိဟရေတာ အႏုပ႒ိတာ ေစဝ သတိ ဥပ႒ာတိ, အသမာဟိတၪၥ စိတၱံ သမာဓိယတိ, အပရိကၡီဏာ စ အာသဝါ ပရိကၡယံ ဂစၧႏၲိ, အနႏုပၸတၱၪၥ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ အႏုပါပုဏာမိ။ ေယ စ ေခါ ဣေမ ပဗၺဇိေတန ဇီဝိတပရိကၡာရာ သမုဒါေနတဗၺာ – စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရာ – ေတ အပၸကသိေရန သမုဒါဂစၧႏၲီ’တိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ယာဝဇီဝမၸိ ေသာ ပုဂၢေလာ အႏုဗႏၶိတေဗၺာ, န ပကၠမိတဗၺံ, အပိ ပႏုဇၨမာေနနပီ’’တိ [အပိ ပဏုဇၨမာေနနာတိ (?)]။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ဝနပတၳသုတၱံ နိ႒ိတံ သတၱမံ။

၈. မဓုပိ႑ိကသုတၱံ

၁၉၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သေကၠသု ဝိဟရတိ ကပိလဝတၳဳသၼႎ နိေျဂာဓာရာေမ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတၳဳံ ပိ႑ာယ ပါဝိသိ။ ကပိလဝတၳဳသၼႎ ပိ႑ာယ စရိတြာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ ေယန မဟာဝနံ ေတႏုပသကၤမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ မဟာဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ေဗလုဝလ႒ိကာယ မူေလ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ ဒ႑ပါဏိပိ ေခါ သေကၠာ ဇဃၤာဝိဟာရံ [ဇဃၤဝိဟာရံ (က.)] အႏုစကၤမမာေနာ အႏုဝိစရမာေနာ ေယန မဟာဝနံ ေတႏုပသကၤမိ။ မဟာဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ေယန ေဗလုဝလ႒ိကာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဒ႑ေမာလုဗ႓ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ ဒ႑ပါဏိ သေကၠာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ကႎဝါဒီ သမေဏာ ကိမကၡာယီ’’တိ? ‘‘ယထာဝါဒီ ေခါ, အာဝုေသာ, သေဒဝေက ေလာေက သမာရေက သျဗဟၼေက သႆမဏျဗာဟၼဏိယာ ပဇာယ သေဒဝမႏုႆာယ န ေကနစိ ေလာေက ဝိဂၢယွ တိ႒တိ, ယထာ စ ပန ကာေမဟိ ဝိသံယုတၱံ ဝိဟရႏၲံ တံ ျဗာဟၼဏံ အကထံကထႎ ဆိႏၷကုကၠဳစၥံ ဘဝါဘေဝ ဝီတတဏွံ သညာ နာႏုေသႏၲိ – ဧဝံဝါဒီ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဧဝမကၡာယီ’’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ ဒ႑ပါဏိ သေကၠာ သီသံ ဩကေမၸတြာ, ဇိဝွံ နိလႅာေဠတြာ, တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာေဋ ဝု႒ာေပတြာ ဒ႑ေမာလုဗ႓ ပကၠာမိ။

၂၀၀. အထ ေခါ ဘဂဝါ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယန နိေျဂာဓာရာေမာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ပညေတၱ အာသေန နိသီဒိ။ နိသဇၨ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိကၡေဝ, ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ကပိလဝတၳဳံ ပိ႑ာယ ပါဝိသႎ။ ကပိလဝတၳဳသၼႎ ပိ႑ာယ စရိတြာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ ေယန မဟာဝနံ ေတႏုပသကၤမႎ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ မဟာဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ေဗလုဝလ႒ိကာယ မူေလ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒႎ။ ဒ႑ပါဏိပိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သေကၠာ ဇဃၤာဝိဟာရံ အႏုစကၤမမာေနာ အႏုဝိစရမာေနာ ေယန မဟာဝနံ ေတႏုပသကၤမိ။ မဟာဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ေယန ေဗလုဝလ႒ိကာ ေယနာဟံ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ မယာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဒ႑ေမာလုဗ႓ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဒ႑ပါဏိ သေကၠာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ကႎဝါဒီ သမေဏာ ကိမကၡာယီ’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဒ႑ပါဏႎ သကၠံ ဧတဒေဝါစံ – ယထာဝါဒီ ေခါ, အာဝုေသာ, သေဒဝေက ေလာေက သမာရေက သျဗဟၼေက သႆမဏျဗာဟၼဏိယာ ပဇာယ သေဒဝမႏုႆာယ န ေကနစိ ေလာေက ဝိဂၢယွ တိ႒တိ, ယထာ စ ပန ကာေမဟိ ဝိသံယုတၱံ ဝိဟရႏၲံ တံ ျဗာဟၼဏံ အကထံကထႎ ဆိႏၷကုကၠဳစၥံ ဘဝါဘေဝ ဝီတတဏွံ သညာ နာႏုေသႏၲိ – ဧဝံဝါဒီ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဧဝမကၡာယီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ ဘိကၡေဝ, ဒ႑ပါဏိ သေကၠာ သီသံ ဩကေမၸတြာ, ဇိဝွံ နိလႅာေဠတြာ, တိဝိသာခံ နလာဋိကံ နလာေဋ ဝု႒ာေပတြာ ဒ႑ေမာလုဗ႓ ပကၠာမီ’’တိ။

၂၀၁. ဧဝံ ဝုေတၱ အညတေရာ ဘိကၡဳ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ကႎဝါဒီ ပန, ဘေႏၲ, ဘဂဝါ သေဒဝေက ေလာေက သမာရေက သျဗဟၼေက သႆမဏျဗာဟၼဏိယာ ပဇာယ သေဒဝမႏုႆာယ န ေကနစိ ေလာေက ဝိဂၢယွ တိ႒တိ? ကထၪၥ ပန, ဘေႏၲ, ဘဂဝႏၲံ ကာေမဟိ ဝိသံယုတၱံ ဝိဟရႏၲံ တံ ျဗာဟၼဏံ အကထံကထႎ ဆိႏၷကုကၠဳစၥံ ဘဝါဘေဝ ဝီတတဏွံ သညာ နာႏုေသႏၲီ’’တိ? ‘‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ။ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ပဋိဃာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဒိ႒ာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဝိစိကိစၧာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ မာနာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဘဝရာဂါႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ အဝိဇၨာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဒ႑ာဒါန-သတၳာဒါန-ကလဟ-ဝိဂၢဟ-ဝိဝါဒ-တုဝံတုဝံ-ေပသုည-မုသာဝါဒါနံ။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’တိ။ ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတြာန သုဂေတာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။

၂၀၂. အထ ေခါ ေတသံ ဘိကၡဴနံ အစိရပကၠႏၲႆ ဘဂဝေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘ဣဒံ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ, ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳၱၳၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ။ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ။ေပ.။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’တိ။ ေကာ ႏု ေခါ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘေဇယ်ာ’’တိ? အထ ေခါ ေတသံ ဘိကၡဴနံ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘အယံ ေခါ အာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ သတၳဳ ေစဝ သံဝဏၰိေတာ သမ႓ာဝိေတာ စ ဝိညဴနံ သျဗဟၼစာရီနံ။ ပေဟာတိ စာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံႏူန မယံ ေယနာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ေတႏုပသကၤေမယ်ာမ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ မဟာကစၥာနံ ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာမာ’’တိ။

အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေယနာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼတာ မဟာကစၥာေနန သဒၶႎ သေမၼာဒႎသု။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼႏၲံ မဟာကစၥာနံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ဣဒံ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ ကစၥာန, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ။ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ။ေပ.။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’တိ။ ေတသံ ေနာ, အာဝုေသာ ကစၥာန, အမွာကံ အစိရပကၠႏၲႆ ဘဂဝေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘ဣဒံ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ။ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ။ေပ.။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’’တိ။ ေကာ ႏု ေခါ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘေဇယ်ာတိ? ေတသံ ေနာ, အာဝုေသာ ကစၥာန, အမွာကံ ဧတဒေဟာသိ – ‘အယံ ေခါ အာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ သတၳဳ ေစဝ သံဝဏၰိေတာ သမ႓ာဝိေတာ စ ဝိညဴနံ သျဗဟၼစာရီနံ, ပေဟာတိ စာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံႏူန မယံ ေယနာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ေတႏုပသကၤေမယ်ာမ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ မဟာကစၥာနံ ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာမာ’တိ။ ဝိဘဇတာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ’’တိ။

၂၀၃. ‘‘ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ မူလံ, အတိကၠမၼ ခႏၶံ, သာခါပလာေသ သာရံ ပရိေယသိတဗၺံ မေညယ်; ဧဝံသမၸဒမိဒံ အာယသၼႏၲာနံ သတၳရိ သမၼဳခီဘူေတ, တံ ဘဂဝႏၲံ အတိသိတြာ, အေမွ ဧတမတၳံ ပဋိပုစၧိတဗၺံ မညထ။ ေသာ ဟာဝုေသာ, ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပႆံ ပႆတိ, စကၡဳဘူေတာ ဉာဏဘူေတာ ဓမၼဘူေတာ ျဗဟၼဘူေတာ, ဝတၱာ ပဝတၱာ, အတၳႆ နိေႏၷတာ, အမတႆ ဒါတာ, ဓမၼႆာမီ တထာဂေတာ။ ေသာ ေစဝ ပေနတႆ ကာေလာ အေဟာသိ, ယံ ဘဂဝႏၲံေယဝ ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာထ။ ယထာ ေဝါ ဘဂဝါ ဗ်ာကေရယ် တထာ နံ ဓာေရယ်ာထာ’’တိ။ ‘‘အဒၶါဝုေသာ ကစၥာန, ဘဂဝါ ဇာနံ ဇာနာတိ, ပႆံ ပႆတိ, စကၡဳဘူေတာ ဉာဏဘူေတာ ဓမၼဘူေတာ ျဗဟၼဘူေတာ, ဝတၱာ ပဝတၱာ, အတၳႆ နိေႏၷတာ, အမတႆ ဒါတာ, ဓမၼႆာမီ တထာဂေတာ။ ေသာ ေစဝ ပေနတႆ ကာေလာ အေဟာသိ, ယံ ဘဂဝႏၲံေယဝ ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာမ။ ယထာ ေနာ ဘဂဝါ ဗ်ာကေရယ် တထာ နံ ဓာေရယ်ာမ။ အပိ စာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ သတၳဳ ေစဝ သံဝဏၰိေတာ သမ႓ာဝိေတာ စ ဝိညဴနံ သျဗဟၼစာရီနံ, ပေဟာတိ စာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘဇိတုံ။ ဝိဘဇတာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ အဂ႐ုံ ကတြာ’’တိ [အဂ႐ုကတြာ (သီ.), အဂ႐ုကရိတြာ (သ်ာ. ပီ.)]။ ‘‘ေတန ဟာဝုေသာ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ မဟာကစၥာနႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ဧတဒေဝါစ –

၂၀၄. ‘‘ယံ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ, ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ။ေပ.။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’တိ, ဣမႆ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဧဝံ ဝိတၳာေရန အတၳံ အာဇာနာမိ –

‘‘စကၡဳၪၥာဝုေသာ, ပဋိစၥ ႐ူေပ စ ဥပၸဇၨတိ စကၡဳဝိညာဏံ, တိဏၰံ သဂၤတိ ဖေႆာ, ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာ, ယံ ေဝေဒတိ တံ သၪၨာနာတိ, ယံ သၪၨာနာတိ တံ ဝိတေကၠတိ, ယံ ဝိတေကၠတိ တံ ပပေၪၥတိ, ယံ ပပေၪၥတိ တေတာနိဒါနံ ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸေႏၷသု စကၡဳဝိေညေယ်သု ႐ူေပသု။ ေသာတၪၥာဝုေသာ, ပဋိစၥ သေဒၵ စ ဥပၸဇၨတိ ေသာတဝိညာဏံ။ေပ.။ ဃာနၪၥာဝုေသာ, ပဋိစၥ ဂေႏၶ စ ဥပၸဇၨတိ ဃာနဝိညာဏံ။ေပ.။ ဇိဝွၪၥာဝုေသာ, ပဋိစၥ ရေသ စ ဥပၸဇၨတိ ဇိဝွာဝိညာဏံ။ေပ.။ ကာယၪၥာဝုေသာ, ပဋိစၥ ေဖာ႒ေဗၺ စ ဥပၸဇၨတိ ကာယဝိညာဏံ။ေပ.။ မနၪၥာဝုေသာ, ပဋိစၥ ဓေမၼ စ ဥပၸဇၨတိ မေနာဝိညာဏံ, တိဏၰံ သဂၤတိ ဖေႆာ, ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာ, ယံ ေဝေဒတိ တံ သၪၨာနာတိ, ယံ သၪၨာနာတိ တံ ဝိတေကၠတိ, ယံ ဝိတေကၠတိ တံ ပပေၪၥတိ, ယံ ပပေၪၥတိ တေတာနိဒါနံ ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸေႏၷသု မေနာဝိေညေယ်သု ဓေမၼသု။

‘‘ေသာ ဝတာဝုေသာ, စကၡဳသၼႎ သတိ ႐ူေပ သတိ စကၡဳဝိညာေဏ သတိ ဖႆပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ဖႆပညတၱိယာ သတိ ေဝဒနာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ေဝဒနာပညတၱိယာ သတိ သညာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ သညာပညတၱိယာ သတိ ဝိတကၠပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ဝိတကၠပညတၱိယာ သတိ ပပၪၥသညာသခၤါသမုဒါစရဏပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ေသာ ဝတာဝုေသာ, ေသာတသၼႎ သတိ သေဒၵ သတိ။ေပ.။ ဃာနသၼႎ သတိ ဂေႏၶ သတိ။ေပ.။ ဇိဝွာယ သတိ ရေသ သတိ။ေပ.။ ကာယသၼႎ သတိ ေဖာ႒ေဗၺ သတိ။ေပ.။ မနသၼႎ သတိ ဓေမၼ သတိ မေနာဝိညာေဏ သတိ ဖႆပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ဖႆပညတၱိယာ သတိ ေဝဒနာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ေဝဒနာပညတၱိယာ သတိ သညာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ သညာပညတၱိယာ သတိ ဝိတကၠပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။ ဝိတကၠပညတၱိယာ သတိ ပပၪၥသညာသခၤါသမုဒါစရဏပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ဌာနေမတံ ဝိဇၨတိ။

‘‘ေသာ ဝတာဝုေသာ, စကၡဳသၼႎ အသတိ ႐ူေပ အသတိ စကၡဳဝိညာေဏ အသတိ ဖႆပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ဖႆပညတၱိယာ အသတိ ေဝဒနာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေဝဒနာပညတၱိယာ အသတိ သညာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ သညာပညတၱိယာ အသတိ ဝိတကၠပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ဝိတကၠပညတၱိယာ အသတိ ပပၪၥသညာသခၤါသမုဒါစရဏပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေသာ ဝတာဝုေသာ, ေသာတသၼႎ အသတိ သေဒၵ အသတိ။ေပ.။ ဃာနသၼႎ အသတိ ဂေႏၶ အသတိ။ေပ.။ ဇိဝွာယ အသတိ ရေသ အသတိ။ေပ.။ ကာယသၼႎ အသတိ ေဖာ႒ေဗၺ အသတိ။ေပ.။ မနသၼႎ အသတိ ဓေမၼ အသတိ မေနာဝိညာေဏ အသတိ ဖႆပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ဖႆပညတၱိယာ အသတိ ေဝဒနာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ေဝဒနာပညတၱိယာ အသတိ သညာပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ သညာပညတၱိယာ အသတိ ဝိတကၠပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။ ဝိတကၠပညတၱိယာ အသတိ ပပၪၥသညာသခၤါသမုဒါစရဏပညတၱႎ ပညာေပႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ။

‘‘ယံ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ။ေပ.။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’တိ, ဣမႆ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဧဝံ ဝိတၳာေရန အတၳံ အာဇာနာမိ။ အာကခၤမာနာ စ ပန တုေမွ အာယသၼေႏၲာ ဘဂဝႏၲံေယဝ ဥပသကၤမိတြာ ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာထ။ ယထာ ေနာ ဘဂဝါ ဗ်ာကေရာတိ တထာ နံ ဓာေရယ်ာထာ’’တိ။

၂၀၅. အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ မဟာကစၥာနႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ယံ ေခါ ေနာ, ဘေႏၲ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ။ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ။ေပ.။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’တိ။ ေတသံ ေနာ, ဘေႏၲ, အမွာကံ အစိရပကၠႏၲႆ ဘဂဝေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘ဣဒံ ေခါ ေနာ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန ဥေဒၵသံ ဥဒၵိသိတြာ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘဇိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိေ႒ာ – ‘‘ယေတာနိဒါနံ, ဘိကၡဳ, ပုရိသံ ပပၪၥသညာသခၤါ သမုဒါစရႏၲိ။ ဧတၳ ေစ နတၳိ အဘိနႏၵိတဗၺံ အဘိဝဒိတဗၺံ အေဇၩာသိတဗၺံ။ ဧေသဝေႏၲာ ရာဂါႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ပဋိဃာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဒိ႒ာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဝိစိကိစၧာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ မာနာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဘဝရာဂါႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ အဝိဇၨာႏုသယာနံ, ဧေသဝေႏၲာ ဒ႑ာဒါန-သတၳာဒါန-ကလဟ-ဝိဂၢဟ-ဝိဝါဒတုဝံတုဝံ-ေပသုည-မုသာဝါဒါနံ။ ဧေတၳေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲီ’’တိ။ ေကာ ႏု ေခါ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘေဇယ်ာ’တိ? ေတသံ ေနာ, ဘေႏၲ, အမွာကံ ဧတဒေဟာသိ – ‘အယံ ေခါ အာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ သတၳဳ ေစဝ သံဝဏၰိေတာ သမ႓ာဝိေတာ စ ဝိညဴနံ သျဗဟၼစာရီနံ, ပေဟာတိ စာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ဣမႆ ဘဂဝတာ သံခိေတၱန ဥေဒၵသႆ ဥဒၵိ႒ႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ ဝိတၳာေရန အတၳံ ဝိဘဇိတုံ, ယံႏူန မယံ ေယနာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ေတႏုပသကၤေမယ်ာမ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ မဟာကစၥာနံ ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာမာ’တိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, ေယနာယသၼာ မဟာကစၥာေနာ ေတႏုပသကၤမိမွ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ မဟာကစၥာနံ ဧတမတၳံ ပဋိပုစၧိမွ။ ေတသံ ေနာ, ဘေႏၲ, အာယသၼတာ မဟာကစၥာေနန ဣေမဟိ အာကာေရဟိ ဣေမဟိ ပေဒဟိ ဣေမဟိ ဗ်ၪၨေနဟိ အေတၳာ ဝိဘေတၱာ’’တိ။ ‘‘ပ႑ိေတာ, ဘိကၡေဝ, မဟာကစၥာေနာ; မဟာပေညာ, ဘိကၡေဝ, မဟာကစၥာေနာ။ မံ ေစပိ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧတမတၳံ ပဋိပုေစၧယ်ာထ, အဟမၸိ တံ ဧဝေမဝံ ဗ်ာကေရယ်ံ ယထာ တံ မဟာကစၥာေနန ဗ်ာကတံ။ ဧေသာ ေစေဝတႆ အေတၳာ။ ဧဝၪၥ [ဧေဝေမဝ စ (က.)] နံ ဓာေရထာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုေတၱ အာယသၼာ အာနေႏၵာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘေႏၲ, ပုရိေသာ ဇိဃစၧာဒုဗၺလ်ပေရေတာ မဓုပိ႑ိကံ အဓိဂေစၧယ်, ေသာ ယေတာ ယေတာ သာေယယ်, လေဘေထဝ သာဒုရသံ အေသစနကံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘေႏၲ, ေစတေသာ ဘိကၡဳ ဒဗၺဇာတိေကာ, ယေတာ ယေတာ ဣမႆ ဓမၼပရိယာယႆ ပညာယ အတၳံ ဥပပရိေကၡယ်, လေဘေထဝ အတၱမနတံ, လေဘေထဝ ေစတေသာ ပသာဒံ။ ေကာ နာေမာ အယံ [ေကာ နာမာယံ (သ်ာ.)], ဘေႏၲ, ဓမၼပရိယာေယာ’’တိ? ‘‘တသၼာတိဟ တြံ, အာနႏၵ, ဣမံ ဓမၼပရိယာယံ မဓုပိ႑ိကပရိယာေယာ ေတြဝ နံ ဓာေရဟီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ အာယသၼာ အာနေႏၵာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

မဓုပိ႑ိကသုတၱံ နိ႒ိတံ အ႒မံ။

၉. ေဒြဓာဝိတကၠသုတၱံ

၂၀၆. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ပုေဗၺဝ ေမ, ဘိကၡေဝ, သေမၺာဓာ အနဘိသမၺဳဒၶႆ ေဗာဓိသတၱေႆဝ သေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ ဒြိဓာ ကတြာ ဒြိဓာ ကတြာ ဝိတေကၠ ဝိဟေရယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ေယာ စာယံ ကာမဝိတေကၠာ ေယာ စ ဗ်ာပါဒဝိတေကၠာ ေယာ စ ဝိဟႎသာဝိတေကၠာ – ဣမံ ဧကံ ဘာဂမကာသႎ; ေယာ စာယံ ေနကၡမၼဝိတေကၠာ ေယာ စ အဗ်ာပါဒဝိတေကၠာ ေယာ စ အဝိဟႎသာဝိတေကၠာ – ဣမံ ဒုတိယံ ဘာဂမကာသႎ။

၂၀၇. ‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸဇၨတိ ကာမဝိတေကၠာ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပၸေႏၷာ ေခါ ေမ အယံ ကာမဝိတေကၠာ။ ေသာ စ ေခါ အတၱဗ်ာဗာဓာယပိ သံဝတၱတိ, ပရဗ်ာဗာဓာယပိ သံဝတၱတိ, ဥဘယဗ်ာဗာဓာယပိ သံဝတၱတိ, ပညာနိေရာဓိေကာ ဝိဃာတပကၡိေကာ အနိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’ [အနိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’’တိ (?)]။ ‘အတၱဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတီ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ; ‘ပရဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတီ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ; ‘ဥဘယဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတီ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ; ‘ပညာနိေရာဓိေကာ ဝိဃာတပကၡိေကာ အနိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥပၸႏၷဳပၸႏၷံ ကာမဝိတကၠံ ပဇဟေမဝ [အတီတကာလိကကိရိယာပဒါနိေယဝ] ဝိေနာဒေမဝ [အတီတကာလိကကိရိယာပဒါနိေယဝ] ဗ်ႏၲေမဝ [ဗ်ေႏၲဝ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] နံ အကာသႎ။

၂၀၈. ‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸဇၨတိ ဗ်ာပါဒဝိတေကၠာ။ေပ.။ ဥပၸဇၨတိ ဝိဟႎသာဝိတေကၠာ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပၸေႏၷာ ေခါ ေမ အယံ ဝိဟႎသာဝိတေကၠာ။ ေသာ စ ေခါ အတၱဗ်ာဗာဓာယပိ သံဝတၱတိ, ပရဗ်ာဗာဓာယပိ သံဝတၱတိ, ဥဘယဗ်ာဗာဓာယပိ သံဝတၱတိ, ပညာနိေရာဓိေကာ ဝိဃာတပကၡိေကာ အနိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’။ ‘အတၱဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတီ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ; ‘ပရဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတီ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ; ‘ဥဘယဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတီ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ; ‘ပညာနိေရာဓိေကာ ဝိဃာတပကၡိေကာ အနိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’တိပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အဗ႓တၳံ ဂစၧတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥပၸႏၷဳပၸႏၷံ ဝိဟႎသာဝိတကၠံ ပဇဟေမဝ ဝိေနာဒေမဝ ဗ်ႏၲေမဝ နံ အကာသႎ။

‘‘ယညေဒဝ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗဟုလမႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ, တထာ တထာ နတိ ေဟာတိ ေစတေသာ။ ကာမဝိတကၠံ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗဟုလမႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ, ပဟာသိ ေနကၡမၼဝိတကၠံ, ကာမဝိတကၠံ ဗဟုလမကာသိ, တႆ တံ ကာမဝိတကၠာယ စိတၱံ နမတိ။ ဗ်ာပါဒဝိတကၠံ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ဝိဟႎသာဝိတကၠံ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗဟုလမႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ, ပဟာသိ အဝိဟႎသာဝိတကၠံ, ဝိဟႎသာဝိတကၠံ ဗဟုလမကာသိ, တႆ တံ ဝိဟႎသာဝိတကၠာယ စိတၱံ နမတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဝႆာနံ ပစၧိေမ မာေသ သရဒသမေယ ကိ႒သမၺာေဓ ေဂါပါလေကာ ဂါေဝါ ရေကၡယ်။ ေသာ တာ ဂါေဝါ တေတာ တေတာ ဒေ႑န အာေကာေဋယ် ပဋိေကာေဋယ် သႏၷိ႐ုေႏၶယ် သႏၷိဝါေရယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? ပႆတိ ဟိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ေဂါပါလေကာ တေတာနိဒါနံ ဝဓံ ဝါ ဗႏၶနံ ဝါ ဇာနႎ ဝါ ဂရဟံ ဝါ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, အဒၵသံ အကုသလာနံ ဓမၼာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိေလသံ, ကုသလာနံ ဓမၼာနံ ေနကၡေမၼ အာနိသံသံ ေဝါဒါနပကၡံ။

၂၀၉. ‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸဇၨတိ ေနကၡမၼဝိတေကၠာ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပၸေႏၷာ ေခါ ေမ အယံ ေနကၡမၼဝိတေကၠာ။ ေသာ စ ေခါ ေနဝတၱဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတိ, န ပရဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတိ, န ဥဘယဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတိ, ပညာဝုဒၶိေကာ အဝိဃာတပကၡိေကာ နိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’။ ရတၱႎ ေစပိ နံ, ဘိကၡေဝ, အႏုဝိတေကၠယ်ံ အႏုဝိစာေရယ်ံ, ေနဝ တေတာနိဒါနံ ဘယံ သမႏုပႆာမိ။ ဒိဝသံ ေစပိ နံ, ဘိကၡေဝ, အႏုဝိတေကၠယ်ံ အႏုဝိစာေရယ်ံ, ေနဝ တေတာနိဒါနံ ဘယံ သမႏုပႆာမိ။ ရတၱိႏၵိဝံ ေစပိ နံ, ဘိကၡေဝ, အႏုဝိတေကၠယ်ံ အႏုဝိစာေရယ်ံ, ေနဝ တေတာနိဒါနံ ဘယံ သမႏုပႆာမိ။ အပိ စ ေခါ ေမ အတိစိရံ အႏုဝိတကၠယေတာ အႏုဝိစာရယေတာ ကာေယာ ကိလေမယ်။ ကာေယ ကိလေႏၲ [ကိလမေႏၲ (က.)] စိတၱံ ဦဟေညယ်။ ဦဟေတ စိေတၱ အာရာ စိတၱံ သမာဓိမွာတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သဏၭေပမိ သႏၷိသာေဒမိ ဧေကာဒႎ ကေရာမိ [ဧေကာဒိ ကေရာမိ (ပီ.)] သမာဒဟာမိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘မာ ေမ စိတၱံ ဦဟညီ’တိ [ဥဂၣာဋီတိ (သ်ာ. က.), ဦဟနီတိ (ပီ.)]။

၂၁၀. ‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ ဥပၸဇၨတိ အဗ်ာပါဒဝိတေကၠာ။ေပ.။ ဥပၸဇၨတိ အဝိဟႎသာဝိတေကၠာ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာမိ – ‘ဥပၸေႏၷာ ေခါ ေမ အယံ အဝိဟႎသာဝိတေကၠာ။ ေသာ စ ေခါ ေနဝတၱဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတိ, န ပရဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတိ, န ဥဘယဗ်ာဗာဓာယ သံဝတၱတိ, ပညာဝုဒၶိေကာ အဝိဃာတပကၡိေကာ နိဗၺာနသံဝတၱနိေကာ’။ ရတၱႎ ေစပိ နံ, ဘိကၡေဝ, အႏုဝိတေကၠယ်ံ အႏုဝိစာေရယ်ံ, ေနဝ တေတာနိဒါနံ ဘယံ သမႏုပႆာမိ။ ဒိဝသံ ေစပိ နံ, ဘိကၡေဝ, အႏုဝိတေကၠယ်ံ အႏုဝိစာေရယ်ံ, ေနဝ တေတာနိဒါနံ ဘယံ သမႏုပႆာမိ။ ရတၱိႏၵိဝံ ေစပိ နံ, ဘိကၡေဝ, အႏုဝိတေကၠယ်ံ အႏုဝိစာေရယ်ံ, ေနဝ တေတာနိဒါနံ ဘယံ သမႏုပႆာမိ။ အပိ စ ေခါ ေမ အတိစိရံ အႏုဝိတကၠယေတာ အႏုဝိစာရယေတာ ကာေယာ ကိလေမယ်။ ကာေယ ကိလေႏၲ စိတၱံ ဦဟေညယ်။ ဦဟေတ စိေတၱ အာရာ စိတၱံ သမာဓိမွာတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သဏၭေပမိ, သႏၷိသာေဒမိ, ဧေကာဒႎ ကေရာမိ သမာဒဟာမိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ‘မာ ေမ စိတၱံ ဦဟညီ’တိ။

‘‘ယညေဒဝ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗဟုလမႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ, တထာ တထာ နတိ ေဟာတိ ေစတေသာ။ ေနကၡမၼဝိတကၠေၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗဟုလမႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ, ပဟာသိ ကာမဝိတကၠံ, ေနကၡမၼဝိတကၠံ ဗဟုလမကာသိ, တႆံ တံ ေနကၡမၼဝိတကၠာယ စိတၱံ နမတိ။ အဗ်ာပါဒဝိတကၠေၪၥ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ အဝိဟႎသာဝိတကၠေၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗဟုလမႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ, ပဟာသိ ဝိဟႎသာဝိတကၠံ, အဝိဟႎသာဝိတကၠံ ဗဟုလမကာသိ, တႆ တံ အဝိဟႎသာဝိတကၠာယ စိတၱံ နမတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ သဗၺသေႆသု ဂါမႏၲသမ႓ေတသု ေဂါပါလေကာ ဂါေဝါ ရေကၡယ်, တႆ ႐ုကၡမူလဂတႆ ဝါ အဗ႓ောကာသဂတႆ ဝါ သတိကရဏီယေမဝ ေဟာတိ – ‘ဧတာ [ဧေတ (က.)] ဂါေဝါ’တိ။ ဧဝေမဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သတိကရဏီယေမဝ အေဟာသိ – ‘ဧေတ ဓမၼာ’တိ။

၂၁၁. ‘‘အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, ဘိကၡေဝ, ဝီရိယံ အေဟာသိ အသလႅီနံ, ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ, ပႆေဒၶါ ကာေယာ အသာရေဒၶါ, သမာဟိတံ စိတၱံ ဧကဂၢံ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟာသႎ သေတာ စ သမၸဇာေနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒသႎ, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ, တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။

၂၁၂. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ ပုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရာမိ။ ေသယ်ထိဒံ, ဧကမၸိ ဇာတႎ။ေပ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရာမိ။ အယံ ေခါ ေမ, ဘိကၡေဝ, ရတၱိယာ ပဌေမ ယာေမ ပဌမာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ; အဝိဇၨာ ဝိဟတာ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ; တေမာ ဝိဟေတာ အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ; ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။

၂၁၃. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ သတၱာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆာမိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန။ေပ.။ ဣေမ ဝတ ေဘာေႏၲာ သတၱာ ကာယဒုစၥရိေတန သမႏၷာဂတာ။ေပ.။ ဣတိ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆာမိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ, ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာမိ။ အယံ ေခါ ေမ, ဘိကၡေဝ, ရတၱိယာ မဇၩိေမ ယာေမ ဒုတိယာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ; အဝိဇၨာ ဝိဟတာ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ; တေမာ ဝိဟေတာ အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ; ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။

၂၁၄. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ။ ‘ဣေမ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ။ တႆ ေမ ဧဝံ ဇာနေတာ ဧဝံ ပႆေတာ ကာမာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, ဘဝါသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, အဝိဇၨာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ အေဟာသိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ အဗ႓ညာသႎ။ အယံ ေခါ ေမ, ဘိကၡေဝ, ရတၱိယာ ပစၧိေမ ယာေမ တတိယာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ; အဝိဇၨာ ဝိဟတာ ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ; တေမာ ဝိဟေတာ အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ; ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။

၂၁၅. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, အရေည ပဝေန မဟႏၲံ နိႏၷံ ပလႅလံ။ တေမနံ မဟာမိဂသံေဃာ ဥပနိႆာယ ဝိဟေရယ်။ တႆ ေကာစိေဒဝ ပုရိေသာ ဥပၸေဇၨယ် အနတၳကာေမာ အဟိတကာေမာ အေယာဂေကၡမကာေမာ။ ေသာ ယြာႆ မေဂၢါ ေခေမာ ေသာဝတၳိေကာ ပီတိဂမနီေယာ တံ မဂၢံ ပိဒေဟယ်, ဝိဝေရယ် ကုမၼဂၢံ, ဩဒေဟယ် ဩကစရံ, ဌေပယ် ဩကစာရိကံ။ ဧဝဥႇိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, မဟာမိဂသံေဃာ အပေရန သမေယန အနယဗ်သနံ [အနယဗ်သနံ တႏုတၱံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] အာပေဇၨယ်။ တေႆဝ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, မဟေတာ မိဂသံဃႆ ေကာစိေဒဝ ပုရိေသာ ဥပၸေဇၨယ် အတၳကာေမာ ဟိတကာေမာ ေယာဂေကၡမကာေမာ။ ေသာ ယြာႆ မေဂၢါ ေခေမာ ေသာဝတၳိေကာ ပီတိဂမနီေယာ တံ မဂၢံ ဝိဝေရယ်, ပိဒေဟယ် ကုမၼဂၢံ, ဦဟေနယ် ဩကစရံ, နာေသယ် ဩကစာရိကံ။ ဧဝဥႇိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, မဟာမိဂသံေဃာ အပေရန သမေယန ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပေဇၨယ်။

‘‘ဥပမာ ေခါ ေမ အယံ, ဘိကၡေဝ, ကတာ အတၳႆ ဝိညာပနာယ။ အယံ ေစေဝတၳ အေတၳာ – မဟႏၲံ နိႏၷံ ပလႅလႏၲိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာမာနေမတံ အဓိဝစနံ။ မဟာမိဂသံေဃာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနေမတံ အဓိဝစနံ။ ပုရိေသာ အနတၳကာေမာ အဟိတကာေမာ အေယာဂေကၡမကာေမာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မာရေႆတံ ပါပိမေတာ အဓိဝစနံ။ ကုမၼေဂၢါတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အ႒ဂႋကေႆတံ မိစၧာမဂၢႆ အဓိဝစနံ, ေသယ်ထိဒံ – မိစၧာဒိ႒ိယာ မိစၧာသကၤပၸႆ မိစၧာဝါစာယ မိစၧာကမၼႏၲႆ မိစၧာအာဇီဝႆ မိစၧာဝါယာမႆ မိစၧာသတိယာ မိစၧာသမာဓိႆ။ ဩကစေရာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, နႏၵီရာဂေႆတံ အဓိဝစနံ။ ဩကစာရိကာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အဝိဇၨာေယတံ အဓိဝစနံ။ ပုရိေသာ အတၳကာေမာ ဟိတကာေမာ ေယာဂေကၡမကာေမာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တထာဂတေႆတံ အဓိဝစနံ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ ေခေမာ မေဂၢါ ေသာဝတၳိေကာ ပီတိဂမနီေယာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရိယေႆတံ အ႒ဂႋကႆ မဂၢႆ အဓိဝစနံ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိယာ သမၼာသကၤပၸႆ သမၼာဝါစာယ သမၼာကမၼႏၲႆ သမၼာအာဇီဝႆ သမၼာဝါယာမႆ သမၼာသတိယာ သမၼာသမာဓိႆ။

‘‘ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဝိဝေဋာ မယာ ေခေမာ မေဂၢါ ေသာဝတၳိေကာ ပီတိဂမနီေယာ, ပိဟိေတာ ကုမၼေဂၢါ, ဦဟေတာ ဩကစေရာ, နာသိတာ ဩကစာရိကာ။ ယံ, ဘိကၡေဝ, သတၳာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိေတသိနာ အႏုကမၸေကန အႏုကမၸံ ဥပါဒါယ, ကတံ ေဝါ တံ မယာ။ ဧတာနိ, ဘိကၡေဝ, ႐ုကၡမူလာနိ, ဧတာနိ သုညာဂါရာနိ; ဈာယထ, ဘိကၡေဝ, မာ ပမာဒတၳ; မာ ပစၧာ ဝိပၸဋိသာရိေနာ အဟုဝတၳ။ အယံ ေဝါ အမွာကံ အႏုသာသနီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ေဒြဓာဝိတကၠသုတၱံ နိ႒ိတံ နဝမံ။

၁၀. ဝိတကၠသဏၭာနသုတၱံ

၂၁၆. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘အဓိစိတၱမႏုယုေတၱန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ပၪၥ နိမိတၱာနိ ကာေလန ကာလံ မနသိ ကာတဗၺာနိ။ ကတမာနိ ပၪၥ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ယံ နိမိတၱံ အာဂမၼ ယံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ဥပၸဇၨႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ တမွာ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိ ကာတဗၺံ ကုသလူပသံဟိတံ။ တႆ တမွာ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ကုသလူပသံဟိတံ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ [ဧေကာဒိေဘာတိ (သ်ာ. က.)] သမာဓိယတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဒေကၡာ ပလဂေ႑ာ ဝါ ပလဂ႑ေႏၲဝါသီ ဝါ သုခုမာယ အာဏိယာ ဩဠာရိကံ အာဏႎ အဘိနိဟေနယ် အဘိနီဟေရယ် အဘိနိဝေတၱယ် [အဘိနိဝေဇၨယ် (သီ. ပီ.)]; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ယံ နိမိတၱံ အာဂမၼ ယံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ဥပၸဇၨႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ တမွာ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိ ကာတဗၺံ ကုသလူပသံဟိတံ။ တႆ တမွာ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ကုသလူပသံဟိတံ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။

၂၁၇. ‘‘တႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ တမွာ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ကုသလူပသံဟိတံ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ေတသံ ဝိတကၠာနံ အာဒီနေဝါ ဥပပရိကၡိတေဗၺာ – ‘ဣတိပိေမ ဝိတကၠာ အကုသလာ, ဣတိပိေမ ဝိတကၠာ သာဝဇၨာ, ဣတိပိေမ ဝိတကၠာ ဒုကၡဝိပါကာ’တိ။ တႆ ေတသံ ဝိတကၠာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိကၡေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဣတၳီ ဝါ ပုရိေသာ ဝါ ဒဟေရာ ယုဝါ မ႑နကဇာတိေကာ အဟိကုဏေပန ဝါ ကုကၠဳရကုဏေပန ဝါ မႏုႆကုဏေပန ဝါ ကေဏၭ အာသေတၱန အဋၬိေယယ် ဟရာေယယ် ဇိဂုေစၧယ်; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တႆ ေစ ဘိကၡဳေနာ တမွာပိ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ကုသလူပသံဟိတံ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ေတသံ ဝိတကၠာနံ အာဒီနေဝါ ဥပပရိကၡိတေဗၺာ – ‘ဣတိပိေမ ဝိတကၠာ အကုသလာ, ဣတိပိေမ ဝိတကၠာ သာဝဇၨာ, ဣတိပိေမ ဝိတကၠာ ဒုကၡဝိပါကာ’တိ။ တႆ ေတသံ ဝိတကၠာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိကၡေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။

၂၁၈. ‘‘တႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိကၡေတာ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ေတသံ ဝိတကၠာနံ အသတိအမနသိကာေရာ အာပဇၨိတေဗၺာ။ တႆ ေတသံ ဝိတကၠာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇၨေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, စကၡဳမာ ပုရိေသာ အာပါထဂတာနံ ႐ူပါနံ အဒႆနကာေမာ အႆ; ေသာ နိမီေလယ် ဝါ အေညန ဝါ အပေလာေကယ်။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တႆ ေစ ဘိကၡဳေနာ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိကၡေတာ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။

၂၁၉. ‘‘တႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇၨေတာ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ေတသံ ဝိတကၠာနံ ဝိတကၠသခၤါရသဏၭာနံ မနသိကာတဗၺံ။ တႆ ေတသံ ဝိတကၠာနံ ဝိတကၠသခၤါရသဏၭာနံ မနသိကေရာေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သီဃံ ဂေစၧယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ သီဃံ ဂစၧာမိ? ယံႏူနာဟံ သဏိကံ ဂေစၧယ်’ႏၲိ။ ေသာ သဏိကံ ဂေစၧယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ သဏိကံ ဂစၧာမိ? ယံႏူနာဟံ တိေ႒ယ်’ႏၲိ။ ေသာ တိေ႒ယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ ဌိေတာ? ယံႏူနာဟံ နိသီေဒယ်’ႏၲိ။ ေသာ နိသီေဒယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ နိသိေႏၷာ? ယံႏူနာဟံ နိပေဇၨယ်’ႏၲိ။ ေသာ နိပေဇၨယ်။ ဧဝဥႇိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ ဩဠာရိကံ ဩဠာရိကံ ဣရိယာပထံ အဘိနိဝေဇၨတြာ [အဘိနိႆေဇၨတြာ (သ်ာ.)] သုခုမံ သုခုမံ ဣရိယာပထံ ကေပၸယ်။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တႆ ေစ ဘိကၡဳေနာ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇၨေတာ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။

၂၂၀. ‘‘တႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ ဝိတကၠသခၤါရသဏၭာနံ မနသိကေရာေတာ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဒေႏၲဘိဒႏၲမာဓာယ [ဒေႏၲ + အဘိဒႏၲံ + အာဓာယာတိ ဋီကာယံ ပဒေစၧေဒါ, ဒေႏၲဘီတိ ပေနတၳ ကရဏေတၳာ ယုေတၱာ ဝိယ ဒိႆတိ] ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွိတဗၺံ အဘိနိပၸီေဠတဗၺံ အဘိသႏၲာေပတဗၺံ။ တႆ ဒေႏၲဘိဒႏၲမာဓာယ ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွေတာ အဘိနိပၸီဠယေတာ အဘိသႏၲာပယေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဗလဝါ ပုရိေသာ ဒုဗၺလတရံ ပုရိသံ သီေသ ဝါ ဂေလ ဝါ ခေႏၶ ဝါ ဂေဟတြာ အဘိနိဂၢေဏွယ် အဘိနိပၸီေဠယ် အဘိသႏၲာေပယ်; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တႆ ေစ ဘိကၡဳေနာ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ ဝိတကၠသခၤါရသဏၭာနံ မနသိကေရာေတာ ဥပၸဇၨေႏၲဝ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ။ ေတန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ဒေႏၲဘိဒႏၲမာဓာယ ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွိတဗၺံ အဘိနိပၸီေဠတဗၺံ အဘိသႏၲာေပတဗၺံ။ တႆ ဒေႏၲဘိဒႏၲမာဓာယ ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွေတာ အဘိနိပၸီဠယေတာ အဘိသႏၲာပယေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။

၂၂၁. ‘‘ယေတာ ေခါ [ယေတာ စ ေခါ (သ်ာ. က.)], ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ယံ နိမိတၱံ အာဂမၼ ယံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ဥပၸဇၨႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ, တႆ တမွာ နိမိတၱာ အညံ နိမိတၱံ မနသိကေရာေတာ ကုသလူပသံဟိတံ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ အာဒီနဝံ ဥပပရိကၡေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ အသတိအမနသိကာရံ အာပဇၨေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ေတသမၸိ ဝိတကၠာနံ ဝိတကၠသခၤါရသဏၭာနံ မနသိကေရာေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ ဒေႏၲဘိဒႏၲမာဓာယ ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွေတာ အဘိနိပၸီဠယေတာ အဘိသႏၲာပယေတာ ေယ ပါပကာ အကုသလာ ဝိတကၠာ ဆႏၵဴပသံဟိတာပိ ေဒါသူပသံဟိတာပိ ေမာဟူပသံဟိတာပိ ေတ ပဟီယႏၲိ ေတ အဗ႓တၳံ ဂစၧႏၲိ။ ေတသံ ပဟာနာ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သႏၲိ႒တိ သႏၷိသီဒတိ ဧေကာဒိ ေဟာတိ သမာဓိယတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝသီ ဝိတကၠပရိယာယပေထသု။ ယံ ဝိတကၠံ အာကခႋႆတိ တံ ဝိတကၠံ ဝိတေကၠႆတိ, ယံ ဝိတကၠံ နာကခႋႆတိ န တံ ဝိတကၠံ ဝိတေကၠႆတိ။ အေစၧစၧိ တဏွံ, ဝိဝတၱယိ [ဝါဝတၱယိ (သီ. ပီ.)] သံေယာဇနံ, သမၼာ မာနာဘိသမယာ အႏၲမကာသိ ဒုကၡႆာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ဝိတကၠသဏၭာနသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒသမံ။

သီဟနာဒဝေဂၢါ နိ႒ိေတာ ဒုတိေယာ။

တႆုဒၵါနံ –

စူဠသီဟနာဒေလာမဟံသဝေရာ၊ မဟာစူဠဒုကၡကၡႏၶအႏုမာနိကသုတၱံ။

ခိလပတၳမဓုပိ႑ိကဒြိဓာဝိတကၠ၊ ပၪၥနိမိတၱကထာ ပုန ဝေဂၢါ။

၃. ဩပမၼဝေဂၢါ

၁. ကကစူပမသုတၱံ

၂၂၂. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ အတိေဝလံ သံသေ႒ာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသေ႒ာ အာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရတိ – သေစ ေကာစိ ဘိကၡဳ အာယသၼေတာ ေမာဠိယဖဂၢဳနႆ သမၼဳခါ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ အဝဏၰံ ဘာသတိ, ေတနာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ကုပိေတာ အနတၱမေနာ အဓိကရဏမၸိ ကေရာတိ။ သေစ ပန ေကာစိ ဘိကၡဳ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ သမၼဳခါ အာယသၼေတာ ေမာဠိယဖဂၢဳနႆ အဝဏၰံ ဘာသတိ, ေတန တာ ဘိကၡဳနိေယာ ကုပိတာ အနတၱမနာ အဓိကရဏမၸိ ကေရာႏၲိ။ ဧဝံ သံသေ႒ာ အာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရတိ။ အထ ေခါ အညတေရာ ဘိကၡဳ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ေသာ ဘိကၡဳ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အာယသၼာ, ဘေႏၲ, ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ အတိေဝလံ သံသေ႒ာ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသေ႒ာ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရတိ – သေစ ေကာစိ ဘိကၡဳ အာယသၼေတာ ေမာဠိယဖဂၢဳနႆ သမၼဳခါ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ အဝဏၰံ ဘာသတိ, ေတနာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ကုပိေတာ အနတၱမေနာ အဓိကရဏမၸိ ကေရာတိ။ သေစ ပန ေကာစိ ဘိကၡဳ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ သမၼဳခါ အာယသၼေတာ ေမာဠိယဖဂၢဳနႆ အဝဏၰံ ဘာသတိ, ေတန တာ ဘိကၡဳနိေယာ ကုပိတာ အနတၱမနာ အဓိကရဏမၸိ ကေရာႏၲိ။ ဧဝံ သံသေ႒ာ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရတီ’’တိ။

၂၂၃. အထ ေခါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိကၡဳံ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဧဟိ တြံ, ဘိကၡဳ, မမ ဝစေနန ေမာဠိယဖဂၢဳနံ ဘိကၡဳံ အာမေႏၲဟိ – ‘သတၳာ တံ, အာဝုေသာ ဖဂၢဳန, အာမေႏၲတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေသာ ဘိကၡဳ ဘဂဝေတာ ပဋိႆုတြာ ေယနာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ ေမာဠိယဖဂၢဳနံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သတၳာ တံ, အာဝုေသာ ဖဂၢဳန, အာမေႏၲတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ အာယသၼာ ေမာဠိယဖဂၢဳေနာ တႆ ဘိကၡဳေနာ ပဋိႆုတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷံ ေခါ အာယသၼႏၲံ ေမာဠိယဖဂၢဳနံ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘သစၥံ ကိရ တြံ, ဖဂၢဳန, ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ အတိေဝလံ သံသေ႒ာ ဝိဟရသိ? ဧဝံ သံသေ႒ာ ကိရ တြံ, ဖဂၢဳန, ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရသိ – သေစ ေကာစိ ဘိကၡဳ တုယွံ သမၼဳခါ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ အဝဏၰံ ဘာသတိ, ေတန တြံ ကုပိေတာ အနတၱမေနာ အဓိကရဏမၸိ ကေရာသိ။ သေစ ပန ေကာစိ ဘိကၡဳ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ သမၼဳခါ တုယွံ အဝဏၰံ ဘာသတိ, ေတန တာ ဘိကၡဳနိေယာ ကုပိတာ အနတၱမနာ အဓိကရဏမၸိ ကေရာႏၲိ။ ဧဝံ သံသေ႒ာ ကိရ တြံ, ဖဂၢဳန, ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ။ ‘‘နႏု တြံ, ဖဂၢဳန, ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ။

၂၂၄. ‘‘န ေခါ ေတ ဧတံ, ဖဂၢဳန, ပတိ႐ူပံ ကုလပုတၱႆ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတႆ, ယံ တြံ ဘိကၡဳနီဟိ သဒၶႎ အတိေဝလံ သံသေ႒ာ ဝိဟေရယ်ာသိ။ တသၼာတိဟ, ဖဂၢဳန, တဝ ေစပိ ေကာစိ သမၼဳခါ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ အဝဏၰံ ဘာေသယ်, တၾတာပိ တြံ, ဖဂၢဳန, ေယ ေဂဟသိတာ [ေဂဟႆိတာ (?)] ဆႏၵာ ေယ ေဂဟသိတာ ဝိတကၠာ ေတ ပဇေဟယ်ာသိ။ တၾတာပိ ေတ, ဖဂၢဳန, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ – ‘န ေစဝ ေမ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမိ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမိ ေမတၱစိေတၱာ, န ေဒါသႏၲေရာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဖဂၢဳန, သိကၡိတဗၺံ။

‘‘တသၼာတိဟ, ဖဂၢဳန, တဝ ေစပိ ေကာစိ သမၼဳခါ တာသံ ဘိကၡဳနီနံ ပါဏိနာ ပဟာရံ ဒေဒယ်, ေလၮဳနာ ပဟာရံ ဒေဒယ်, ဒေ႑န ပဟာရံ ဒေဒယ်, သေတၳန ပဟာရံ ဒေဒယ်။ တၾတာပိ တြံ, ဖဂၢဳန, ေယ ေဂဟသိတာ ဆႏၵာ ေယ ေဂဟသိတာ ဝိတကၠာ ေတ ပဇေဟယ်ာသိ။ တၾတာပိ ေတ, ဖဂၢဳန, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ ‘န ေစဝ ေမ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမိ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမိ ေမတၱစိေတၱာ, န ေဒါသႏၲေရာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဖဂၢဳန, သိကၡိတဗၺံ။

‘‘တသၼာတိဟ, ဖဂၢဳန, တဝ ေစပိ ေကာစိ သမၼဳခါ အဝဏၰံ ဘာေသယ်, တၾတာပိ တြံ, ဖဂၢဳန, ေယ ေဂဟသိတာ ဆႏၵာ ေယ ေဂဟသိတာ ဝိတကၠာ ေတ ပဇေဟယ်ာသိ။ တၾတာပိ ေတ, ဖဂၢဳန, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ ‘န ေစဝ ေမ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမိ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမိ ေမတၱစိေတၱာ, န ေဒါသႏၲေရာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဖဂၢဳန, သိကၡိတဗၺံ။

‘‘တသၼာတိဟ, ဖဂၢဳန, တဝ ေစပိ ေကာစိ ပါဏိနာ ပဟာရံ ဒေဒယ်, ေလၮဳနာ ပဟာရံ ဒေဒယ်, ဒေ႑န ပဟာရံ ဒေဒယ်, သေတၳန ပဟာရံ ဒေဒယ်, တၾတာပိ တြံ, ဖဂၢဳန, ေယ ေဂဟသိတာ ဆႏၵာ ေယ ေဂဟသိတာ ဝိတကၠာ ေတ ပဇေဟယ်ာသိ။ တၾတာပိ ေတ, ဖဂၢဳန, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ ‘န ေစဝ ေမ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမိ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမိ ေမတၱစိေတၱာ, န ေဒါသႏၲေရာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဖဂၢဳန, သိကၡိတဗၺ’’ႏၲိ။

၂၂၅. အထ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာရာဓယႎသု ဝတ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဴ ဧကံ သမယံ စိတၱံ။ ဣဓာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဴ အာမေႏၲသႎ – အဟံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧကာသနေဘာဇနံ ဘုၪၨာမိ။ ဧကာသနေဘာဇနံ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဘုၪၨမာေနာ အပၸါဗာဓတၪၥ သၪၨာနာမိ အပၸါတကၤတၪၥ လဟု႒ာနၪၥ ဗလၪၥ ဖာသုဝိဟာရၪၥ။ ဧထ တုေမွပိ, ဘိကၡေဝ, ဧကာသနေဘာဇနံ ဘုၪၨထ။ ဧကာသနေဘာဇနံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တုေမွပိ ဘုၪၨမာနာ အပၸါဗာဓတၪၥ သၪၨာနိႆထ အပၸါတကၤတၪၥ လဟု႒ာနၪၥ ဗလၪၥ ဖာသုဝိဟာရၪၥာတိ။ န ေမ, ဘိကၡေဝ, ေတသု ဘိကၡဴသု အႏုသာသနီ ကရဏီယာ အေဟာသိ; သတုပၸါဒကရဏီယေမဝ ေမ, ဘိကၡေဝ, ေတသု ဘိကၡဴသု အေဟာသိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, သုဘူမိယံ စတုမဟာပေထ အာဇညရေထာ ယုေတၱာ အႆ ဌိေတာ ဩဓသၱပေတာေဒါ။ တေမနံ ဒေကၡာ ေယာဂၢါစရိေယာ အႆဒမၼသာရထိ အဘိ႐ုဟိတြာ, ဝါေမန ဟေတၳန ရသၼိေယာ ဂေဟတြာ, ဒကၡိေဏန ဟေတၳန ပေတာဒံ ဂေဟတြာ, ေယနိစၧကံ ယဒိစၧကံ သာေရယ်ပိ ပစၥာသာေရယ်ပိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, န ေမ ေတသု ဘိကၡဴသု အႏုသာသနီ ကရဏီယာ အေဟာသိ, သတုပၸါဒကရဏီယေမဝ ေမ, ဘိကၡေဝ, ေတသု ဘိကၡဴသု အေဟာသိ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, တုေမွပိ အကုသလံ ပဇဟထ, ကုသေလသု ဓေမၼသု အာေယာဂံ ကေရာထ။ ဧဝဥႇိ တုေမွပိ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိႆထ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဂါမႆ ဝါ နိဂမႆ ဝါ အဝိဒူေရ မဟႏၲံ သာလဝနံ။ တၪၥႆ ဧဠေ႑ဟိ သၪၧႏၷံ။ တႆ ေကာစိေဒဝ ပုရိေသာ ဥပၸေဇၨယ် အတၳကာေမာ ဟိတကာေမာ ေယာဂေကၡမကာေမာ။ ေသာ ယာ တာ သာလလ႒ိေယာ ကုဋိလာ ဩဇာပဟရဏိေယာ [ဩဇဟရဏိေယာ (က.)] တာ ေဆတြာ [တေစၧတြာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဗဟိဒၶါ နီဟေရယ်, အေႏၲာဝနံ သုဝိေသာဓိတံ ဝိေသာေဓယ်။ ယာ ပန တာ သာလလ႒ိေယာ ဥဇုကာ သုဇာတာ တာ သမၼာ ပရိဟေရယ်။ ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, သာလဝနံ အပေရန သမေယန ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပေဇၨယ်။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တုေမွပိ အကုသလံ ပဇဟထ, ကုသေလသု ဓေမၼသု အာေယာဂံ ကေရာထ။ ဧဝဥႇိ တုေမွပိ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိႆထ။

၂၂၆. ‘‘ဘူတပုဗၺံ, ဘိကၡေဝ, ဣမိႆာေယဝ သာဝတၳိယာ ေဝေဒဟိကာ နာမ ဂဟပတာနီ အေဟာသိ။ ေဝေဒဟိကာယ, ဘိကၡေဝ, ဂဟပတာနိယာ ဧဝံ ကလ်ာေဏာ ကိတၱိသေဒၵါ အဗ႓ဳဂၢေတာ – ‘ေသာရတာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ, နိဝါတာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ, ဥပသႏၲာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။ ေဝေဒဟိကာယ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, ဂဟပတာနိယာ ကာဠီ နာမ ဒါသီ အေဟာသိ ဒကၡာ အနလသာ သုသံဝိဟိတကမၼႏၲာ။

‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒေဟာသိ – ‘မယွံ ေခါ အယ်ာယ ဧဝံ ကလ်ာေဏာ ကိတၱိသေဒၵါ အဗ႓ဳဂၢေတာ – ‘‘ေသာရတာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ, နိဝါတာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ, ဥပသႏၲာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ’’တိ။ ကႎ ႏု ေခါ ေမ အယ်ာ သႏၲံေယဝ ႏု ေခါ အဇၩတၱံ ေကာပံ န ပါတုကေရာတိ ဥဒါဟု အသႏၲံ ဥဒါဟု မယွေမေဝေတ [မေယွေဝေတ (သီ. ပီ.)] ကမၼႏၲာ သုသံဝိဟိတာ ေယန ေမ အယ်ာ သႏၲံေယဝ အဇၩတၱံ ေကာပံ န ပါတုကေရာတိ, ေနာ အသႏၲံ? ယံႏူနာဟံ အယ်ံ ဝီမံေသယ်’ႏၲိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါ ဥ႒ာသိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠႎ ဒါသႎ ဧတဒေဝါစ – ‘ေဟ ေဇ ကာဠီ’တိ။ ‘ကႎ, အေယ်’တိ? ‘ကႎ, ေဇ, ဒိဝါ ဥ႒ာသီ’တိ? ‘န ခြေယ် [န ေခါ အေယ် (သီ. ပီ.)], ကိၪၥီ’တိ။ ‘ေနာ ဝတ ေရ ကိၪၥိ, ပါပိ ဒါသိ [ပါပဒါသိ (သ်ာ. က.)], ဒိဝါ ဥ႒ာသီ’တိ ကုပိတာ အနတၱမနာ ဘာကုဋႎ [ဘူကုဋႎ (သီ. ပီ.), ဘကုဋီံ (သ်ာ.)] အကာသိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒေဟာသိ – ‘သႏၲံေယဝ ေခါ ေမ အယ်ာ အဇၩတၱံ ေကာပံ န ပါတုကေရာတိ, ေနာ အသႏၲံ; မယွေမေဝေတ ကမၼႏၲာ သုသံဝိဟိတာ, ေယန ေမ အယ်ာ သႏၲံေယဝ အဇၩတၱံ ေကာပံ န ပါတုကေရာတိ, ေနာ အသႏၲံ။ ယံႏူနာဟံ ဘိေယ်ာေသာမတၱာယ အယ်ံ ဝီမံေသယ်’’’ႏၲိ။

‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါတရံေယဝ ဥ႒ာသိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠႎ ဒါသႎ ဧတဒေဝါစ – ‘ေဟ ေဇ, ကာဠီ’တိ။ ‘ကႎ, အေယ်’တိ? ‘ကႎ, ေဇ, ဒိဝါတရံ ဥ႒ာသီ’တိ? ‘န ခြေယ်, ကိၪၥီ’တိ။ ‘ေနာ ဝတ ေရ ကိၪၥိ, ပါပိ ဒါသိ, ဒိဝါတရံ ဥ႒ာသီ’တိ ကုပိတာ အနတၱမနာ အနတၱမနဝါစံ နိစၧာေရသိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠိယာ ဒါသိယာ ဧတဒေဟာသိ – ‘သႏၲံေယဝ ေခါ ေမ အယ်ာ အဇၩတၱံ ေကာပံ န ပါတုကေရာတိ, ေနာ အသႏၲံ။ မယွေမေဝေတ ကမၼႏၲာ သုသံဝိဟိတာ, ေယန ေမ အယ်ာ သႏၲံေယဝ အဇၩတၱံ ေကာပံ န ပါတုကေရာတိ, ေနာ အသႏၲံ။ ယံႏူနာဟံ ဘိေယ်ာေသာမတၱာယ အယ်ံ ဝီမံေသယ်’ႏၲိ။

‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠီ ဒါသီ ဒိဝါတရံေယဝ ဥ႒ာသိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠႎ ဒါသႎ ဧတဒေဝါစ – ‘ေဟ ေဇ, ကာဠီ’တိ။ ‘ကႎ, အေယ်’တိ? ‘ကႎ, ေဇ, ဒိဝါ ဥ႒ာသီ’တိ? ‘န ခြေယ်, ကိၪၥီ’တိ။ ‘ေနာ ဝတ ေရ ကိၪၥိ, ပါပိ ဒါသိ, ဒိဝါ ဥ႒ာသီ’တိ ကုပိတာ အနတၱမနာ အဂၢဠသူစႎ ဂေဟတြာ သီေသ ပဟာရံ အဒါသိ, သီသံ ေဝါဘိႏၵိ [ဝိ + အဝ + ဘိႏၵိ = ေဝါဘိႏၵိ]။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကာဠီ ဒါသီ ဘိေႏၷန သီေသန ေလာဟိေတန ဂလေႏၲန ပဋိဝိႆကာနံ ဥဇၩာေပသိ – ‘ပႆထေယ်, ေသာရတာယ ကမၼံ; ပႆထေယ်, နိဝါတာယ ကမၼံ, ပႆထေယ်, ဥပသႏၲာယ ကမၼံ! ကထဥႇိ နာမ ဧကဒါသိကာယ ဒိဝါ ဥ႒ာသီတိ ကုပိတာ အနတၱမနာ အဂၢဠသူစႎ ဂေဟတြာ သီေသ ပဟာရံ ဒႆတိ, သီသံ ေဝါဘိႏၵိႆတီ’တိ။

‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေဝေဒဟိကာယ ဂဟပတာနိယာ အပေရန သမေယန ဧဝံ ပါပေကာ ကိတၱိသေဒၵါ အဗ႓ဳဂၢစၧိ – ‘စ႑ီ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ, အနိဝါတာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ, အႏုပသႏၲာ ေဝေဒဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥာ ဘိကၡဳ တာဝေဒဝ ေသာရတေသာရေတာ ေဟာတိ နိဝါတနိဝါေတာ ေဟာတိ ဥပသႏၲဴပသေႏၲာ ေဟာတိ ယာဝ န အမနာပါ ဝစနပထာ ဖုသႏၲိ။ ယေတာ စ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ အမနာပါ ဝစနပထာ ဖုသႏၲိ, အထ ဘိကၡဳ ‘ေသာရေတာ’တိ ေဝဒိတေဗၺာ, ‘နိဝါေတာ’တိ ေဝဒိတေဗၺာ, ‘ဥပသေႏၲာ’တိ ေဝဒိတေဗၺာ။ နာဟံ တံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ ‘သုဝေစာ’တိ ဝဒါမိ ေယာ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရေဟတု သုဝေစာ ေဟာတိ, ေသာဝစႆတံ အာပဇၨတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? တဥႇိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရံ အလဘမာေနာ န သုဝေစာ ေဟာတိ, န ေသာဝစႆတံ အာပဇၨတိ။ ေယာ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓမၼံေယဝ သကၠေရာေႏၲာ, ဓမၼံ ဂ႐ုံ ကေရာေႏၲာ, ဓမၼံ မာေနေႏၲာ, ဓမၼံ ပူေဇေႏၲာ, ဓမၼံ အပစာယမာေနာ [ဓမၼံ ေယဝ သကၠေရာေႏၲာ ဓမၼံ ဂ႐ုကေရာေႏၲာ ဓမၼံ အပစာယမာေနာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] သုဝေစာ ေဟာတိ, ေသာဝစႆတံ အာပဇၨတိ, တမဟံ ‘သုဝေစာ’တိ ဝဒါမိ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ‘ဓမၼံေယဝ သကၠေရာႏၲာ, ဓမၼံ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲာ, ဓမၼံ မာေနႏၲာ, ဓမၼံ ပူေဇႏၲာ, ဓမၼံ အပစာယမာနာ သုဝစာ ဘဝိႆာမ, ေသာဝစႆတံ အာပဇၨိႆာမာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၂၇. ‘‘ပၪၥိေမ, ဘိကၡေဝ, ဝစနပထာ ေယဟိ ေဝါ ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ – ကာေလန ဝါ အကာေလန ဝါ; ဘူေတန ဝါ အဘူေတန ဝါ; သေဏွန ဝါ ဖ႐ုေသန ဝါ; အတၳသံဟိေတန ဝါ အနတၳသံဟိေတန ဝါ; ေမတၱစိတၱာ ဝါ ေဒါသႏၲရာ ဝါ။ ကာေလန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အကာေလန ဝါ; ဘူေတန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အဘူေတန ဝါ; သေဏွန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ဖ႐ုေသန ဝါ; အတၳသံဟိေတန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အနတၳသံဟိေတန ဝါ; ေမတၱစိတၱာ ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ေဒါသႏၲရာ ဝါ။ တၾတာပိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ – ‘န ေစဝ ေနာ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမ ေမတၱစိတၱာ, န ေဒါသႏၲရာ။ တၪၥ ပုဂၢလံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမ, တဒါရမၼဏၪၥ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန စိေတၱန ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန [အဗ်ာပေဇၩန (သီ. သ်ာ. ပီ.), အဗ်ာပေဇၨန (က.) အဂၤုတၱရတိကနိပါတဋီကာ ဩေလာေကတဗၺာ] ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၂၈. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ကုဒါလပိဋကံ [ကုဒၵါလပိဋကံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] အာဒါယ။ ေသာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အဟံ ဣမံ မဟာပထဝႎ အပထဝႎ ကရိႆာမီ’တိ။ ေသာ တၾတ တၾတ ဝိခေဏယ် [ခေဏယ် (သီ. သ်ာ. ပီ.)], တၾတ တၾတ ဝိကိေရယ်, တၾတ တၾတ ဩ႒ဳေဘယ်, တၾတ တၾတ ဩမုေတၱယ် – ‘အပထဝီ ဘဝသိ, အပထဝီ ဘဝသီ’တိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ ဣမံ မဟာပထဝႎ အပထဝႎ ကေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘အယဥႇိ, ဘေႏၲ, မဟာပထဝီ ဂမ႓ီရာ အပၸေမယ်ာ။ သာ န သုကရာ အပထဝီ ကာတုံ; ယာဝေဒဝ စ ပန ေသာ ပုရိေသာ ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ အႆာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥိေမ ဝစနပထာ ေယဟိ ေဝါ ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ – ကာေလန ဝါ အကာေလန ဝါ; ဘူေတန ဝါ အဘူေတန ဝါ; သေဏွန ဝါ ဖ႐ုေသန ဝါ; အတၳသံဟိေတန ဝါ အနတၳသံဟိေတန ဝါ; ေမတၱစိတၱာ ဝါ ေဒါသႏၲရာ ဝါ။ ကာေလန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အကာေလန ဝါ; ဘူေတန ဝါ ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အဘူေတန ဝါ; သေဏွန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ဖ႐ုေသန ဝါ; အတၳသံဟိေတန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အနတၳသံဟိေတန ဝါ; ေမတၱစိတၱာ ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ေဒါသႏၲရာ ဝါ။ တၾတာပိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ – ‘န ေစဝ ေနာ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမ ေမတၱစိတၱာ န ေဒါသႏၲရာ။ တၪၥ ပုဂၢလံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမ, တဒါရမၼဏၪၥ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ပထဝိသေမန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၂၉. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် လာခံ ဝါ ဟလိဒၵႎ ဝါ နီလံ ဝါ မၪၨိ႒ံ ဝါ အာဒါယ။ ေသာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အဟံ ဣမသၼႎ အာကာေသ ႐ူပံ လိခိႆာမိ, ႐ူပပါတုဘာဝံ ကရိႆာမီ’တိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ ဣမသၼႎ အာကာေသ ႐ူပံ လိေခယ်, ႐ူပပါတုဘာဝံ ကေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘အယဥႇိ, ဘေႏၲ, အာကာေသာ အ႐ူပီ အနိဒႆေနာ။ တတၳ န သုကရံ ႐ူပံ လိခိတုံ, ႐ူပပါတုဘာဝံ ကာတုံ; ယာဝေဒဝ စ ပန ေသာ ပုရိေသာ ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ အႆာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥိေမ ဝစနပထာ ေယဟိ ေဝါ ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ကာေလန ဝါ အကာေလန ဝါ ။ေပ.။ ‘န ေစဝ။ တဒါရမၼဏၪၥ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ အာကာသသေမန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၃၀. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် အာဒိတၱံ တိဏုကၠံ အာဒါယ။ ေသာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အဟံ ဣမာယ အာဒိတၱာယ တိဏုကၠာယ ဂဂႍ နဒႎ သႏၲာေပႆာမိ သံပရိတာေပႆာမီ’တိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ အာဒိတၱာယ တိဏုကၠာယ ဂဂႍ နဒႎ သႏၲာေပယ် သံပရိတာေပယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘ဂဂၤါ ဟိ, ဘေႏၲ, နဒီ ဂမ႓ီရာ အပၸေမယ်ာ။ သာ န သုကရာ အာဒိတၱာယ တိဏုကၠာယ သႏၲာေပတုံ သံပရိတာေပတုံ; ယာဝေဒဝ စ ပန ေသာ ပုရိေသာ ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ အႆာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥိေမ ဝစနပထာ ေယဟိ ေဝါ ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ကာေလန ဝါ အကာေလန ဝါ။ေပ.။ ‘န ေစဝ။ တဒါရမၼဏၪၥ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဂဂၤါသေမန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမာ’’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၃၁. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဗိဠာရဘသၱာ မဒၵိတာ သုမဒၵိတာ သုပရိမဒၵိတာ, မုဒုကာ တူလိနီ ဆိႏၷသႆရာ ဆိႏၷဘဗ႓ရာ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် က႒ံ ဝါ ကထလံ [ကဌလံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဝါ အာဒါယ။ ေသာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အဟံ ဣမံ ဗိဠာရဘသၱံ မဒၵိတံ သုမဒၵိတံ သုပရိမဒၵိတံ, မုဒုကံ တူလိနႎ, ဆိႏၷသႆရံ ဆိႏၷဘဗ႓ရံ ကေ႒န ဝါ ကထေလန ဝါ သရသရံ ကရိႆာမိ ဘရဘရံ ကရိႆာမီ’တိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ အမုံ ဗိဠာရဘသၱံ မဒၵိတံ သုမဒၵိတံ သုပရိမဒၵိတံ, မုဒုကံ တူလိနႎ, ဆိႏၷသႆရံ ဆိႏၷဘဗ႓ရံ ကေ႒န ဝါ ကထေလန ဝါ သရသရံ ကေရယ်, ဘရဘရံ ကေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘အမု ဟိ, ဘေႏၲ, ဗိဠာရဘသၱာ မဒၵိတာ သုမဒၵိတာ သုပရိမဒၵိတာ, မုဒုကာ တူလိနီ, ဆိႏၷသႆရာ ဆိႏၷဘဗ႓ရာ။ သာ န သုကရာ ကေ႒န ဝါ ကထေလန ဝါ သရသရံ ကာတုံ ဘရဘရံ ကာတုံ; ယာဝေဒဝ စ ပန ေသာ ပုရိေသာ ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ အႆာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥိေမ ဝစနပထာ ေယဟိ ေဝါ ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ကာေလန ဝါ အကာေလန ဝါ; ဘူေတန ဝါ အဘူေတန ဝါ; သေဏွန ဝါ ဖ႐ုေသန ဝါ; အတၳသံဟိေတန ဝါ အနတၳသံဟိေတန ဝါ; ေမတၱစိတၱာ ဝါ ေဒါသႏၲရာ ဝါ။ ကာေလန ဝါ ဘိကၡေဝ ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အကာေလန ဝါ; ဘူေတန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အဘူေတန ဝါ; သေဏွန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ဖ႐ုေသန ဝါ; အတၳသံဟိေတန ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ အနတၳသံဟိေတန ဝါ; ေမတၱစိတၱာ ဝါ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝဒမာနာ ဝေဒယ်ဳံ ေဒါသႏၲရာ ဝါ။ တၾတာပိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ – ‘န ေစဝ ေနာ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမ ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမ ေမတၱစိတၱာ န ေဒါသႏၲရာ။ တၪၥ ပုဂၢလံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမ, တဒါရမၼဏၪၥ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဗိဠာရဘသၱာသေမန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၃၂. ‘‘ဥဘေတာဒ႑ေကန ေစပိ, ဘိကၡေဝ, ကကေစန ေစာရာ ဩစရကာ အဂၤမဂၤါနိ ဩကေႏၲယ်ဳံ, တၾတာပိ ေယာ မေနာ ပဒူေသယ်, န ေမ ေသာ ေတန သာသနကေရာ။ တၾတာပိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ – ‘န ေစဝ ေနာ စိတၱံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိႆတိ, န စ ပါပိကံ ဝါစံ နိစၧာေရႆာမ, ဟိတာႏုကမၸီ စ ဝိဟရိႆာမ ေမတၱစိတၱာ န ေဒါသႏၲရာ။ တၪၥ ပုဂၢလံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမ တဒါရမၼဏၪၥ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရိႆာမာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၂၃၃. ‘‘ဣမၪၥ [ဣမေၪၥ (?)] တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ကကစူပမံ ဩဝါဒံ အဘိကၡဏံ မနသိ ကေရယ်ာထ။ ပႆထ ေနာ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, တံ ဝစနပထံ, အဏုံ ဝါ ထူလံ ဝါ, ယံ တုေမွ နာဓိဝါေသယ်ာထာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ဣမံ ကကစူပမံ ဩဝါဒံ အဘိကၡဏံ မနသိကေရာထ။ တံ ေဝါ ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ကကစူပမသုတၱံ နိ႒ိတံ ပဌမံ။

၂. အလဂဒၵဴပမသုတၱံ

၂၃၄. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန အရိ႒ႆ နာမ ဘိကၡဳေနာ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺႆ [ဂႏၶဗာဓိပုဗၺႆ (က.)] ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ ေဟာတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’တိ။ အေႆာသုံ ေခါ သမၺဟုလာ ဘိကၡဴ – ‘‘အရိ႒ႆ ကိရ နာမ ဘိကၡဳေနာ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’’တိ။ အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေယန အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘သစၥံ ကိရ ေတ, အာဝုေသာ အရိ႒, ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံဗ်ာေခါ [ဧဝံ ေခါ (?) ဘဂဝေတာ သမၼဳခါေယဝႆ ‘‘ဧဝံဗ်ာေခါ’’တိ] အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’တိ။

အထ ေခါ ေတပိ ဘိကၡဴ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုကာမာ သမႏုယုၪၨႏၲိ သမႏုဂါဟႏၲိ [သမႏုဂၢါဟႏၲိ (သ်ာ.)] သမႏုဘာသႏၲိ – ‘‘မာ ေဟဝံ, အာဝုေသာ အရိ႒, အဝစ, မာ ဘဂဝႏၲံ အဗ႓ာစိကၡိ; န ဟိ သာဓု ဘဂဝေတာ အဗ႓ကၡာနံ [အဗ႓ာစိကၡနံ (က.)], န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝေဒယ်။ အေနကပရိယာေယနာဝုေသာ အရိ႒, အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ အႏၲရာယိကာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ, အလၪၥ ပန ေတ ပဋိေသဝေတာ အႏၲရာယာယ။ အပၸႆာဒါ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ,အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အ႒ိကကၤလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ေပ.။ မံသေပသူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ တိဏုကၠဴပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ အဂၤါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ ႐ုကၡဖလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ အသိသူႏူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ သတၱိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ သပၸသိ႐ူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ’’တိ။ ဧဝမၸိ ေခါ အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ ေတဟိ ဘိကၡဴဟိ သမႏုယုၪၨိယမာေနာ သမႏုဂါဟိယမာေနာ [သမႏုဂၢါဟိယမာေနာ (သ်ာ. ဝိနေယပိ)] သမႏုဘာသိယမာေနာ တေဒဝ [တေထဝ တံ (ဝိနေယ)] ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိႆ ေဝါဟရတိ – ‘‘ဧဝံဗ်ာေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’တိ။

၂၃၅. ယေတာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ နာသကၡႎသု အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုံ, အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘အရိ႒ႆ နာမ, ဘေႏၲ, ဘိကၡဳေနာ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’တိ။ အႆုမွ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ – ‘အရိ႒ႆ ကိရ နာမ ဘိကၡဳေနာ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’တိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, ေယန အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ ေတႏုပသကၤမိမွ; ဥပသကၤမိတြာ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတဒေဝါစုမွ – ‘သစၥံ ကိရ ေတ, အာဝုေသာ အရိ႒, ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’တိ?

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ အေမွ ဧတဒေဝါစ – ‘ဧဝံဗ်ာေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’တိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုကာမာ သမႏုယုၪၨိမွ သမႏုဂါဟိမွ သမႏုဘာသိမွ – ‘မာ ေဟဝံ, အာဝုေသာ အရိ႒, အဝစ, မာ ဘဂဝႏၲံ အဗ႓ာစိကၡိ; န ဟိ သာဓု ဘဂဝေတာ အဗ႓ကၡာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝေဒယ်။ အေနကပရိယာေယနာဝုေသာ အရိ႒, အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ အႏၲရာယိကာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ, အလၪၥ ပန ေတ ပဋိေသဝေတာ အႏၲရာယာယ။ အပၸႆာဒါ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အ႒ိကကၤလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ေပ.။ သပၸသိ႐ူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ’တိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘေႏၲ, အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ အေမွဟိ သမႏုယုၪၨိယမာေနာ သမႏုဂါဟိယမာေနာ သမႏုဘာသိယမာေနာ တေဒဝ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိႆ ေဝါဟရတိ – ‘ဧဝံဗ်ာေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’တိ။ ယေတာ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, နာသကၡိမွ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုံ, အထ မယံ ဧတမတၳံ ဘဂဝေတာ အာေရာေစမာ’’တိ။

၂၃၆. အထ ေခါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိကၡဳံ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဧဟိ တြံ, ဘိကၡဳ, မမ ဝစေနန အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ အာမေႏၲဟိ – ‘သတၳာ တံ, အာဝုေသာ အရိ႒, အာမေႏၲတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေသာ ဘိကၡဳ ဘဂဝေတာ ပဋိႆုတြာ, ေယန အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သတၳာ တံ, အာဝုေသာ အရိ႒, အာမေႏၲတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ တႆ ဘိကၡဳေနာ ပဋိႆုတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷံ ေခါ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သစၥံ ကိရ ေတ, အရိ႒, ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’’တိ?

‘‘ဧဝံဗ်ာေခါ အဟံ, ဘေႏၲ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ေယေမ အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ေတ ပဋိေသဝေတာ နာလံ အႏၲရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ကႆ ေခါ နာမ တြံ, ေမာဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာသိ? နႏု မယာ, ေမာဃပုရိသ, အေနကပရိယာေယန အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ အႏၲရာယိကာ ဝုတၱာ? အလၪၥ ပန ေတ ပဋိေသဝေတာ အႏၲရာယာယ။ အပၸႆာဒါ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ, ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အ႒ိကကၤလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ မံသေပသူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ တိဏုကၠဴပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ အဂၤါရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ ႐ုကၡဖလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ အသိသူႏူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ သတၱိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ သပၸသိ႐ူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ, ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အထ စ ပန တြံ, ေမာဃပုရိသ, အတၱနာ ဒုဂၢဟိေတန အေမွ ေစဝ အဗ႓ာစိကၡသိ, အတၱာနၪၥ ခနသိ, ဗဟုၪၥ အပုညံ ပသဝသိ။ တဥႇိ ေတ, ေမာဃပုရိသ, ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာ’’တိ။

အထ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ နာယံ အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ ဥသၼီကေတာပိ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ [ကႎတိ (က.)] သိယာ, ဘေႏၲ; ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’တိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ တုဏွီဘူေတာ မကၤုဘူေတာ ပတၱကၡေႏၶာ အေဓာမုေခါ ပဇၩာယေႏၲာ အပၸဋိဘာေနာ နိသီဒိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ တုဏွီဘူတံ မကၤုဘူတံ ပတၱကၡႏၶံ အေဓာမုခံ ပဇၩာယႏၲံ အပၸဋိဘာနံ ဝိဒိတြာ အရိ႒ံ ဘိကၡဳံ ဂဒၶဗာဓိပုဗၺံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ပညာယိႆသိ ေခါ တြံ, ေမာဃပုရိသ, ဧေတန သေကန ပါပေကန ဒိ႒ိဂေတန။ ဣဓာဟံ ဘိကၡဴ ပဋိပုစၧိႆာမီ’’တိ။

၂၃၇. အထ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘တုေမွပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ အတၱနာ ဒုဂၢဟိေတန အေမွ ေစဝ အဗ႓ာစိကၡတိ, အတၱာနၪၥ ခနတိ, ဗဟုၪၥ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ။ အေနကပရိယာေယန ဟိ ေနာ, ဘေႏၲ, အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ အႏၲရာယိကာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ; အလၪၥ ပန ေတ ပဋိေသဝေတာ အႏၲရာယာယ။ အပၸႆာဒါ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အ႒ိကကၤလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ။ေပ.။ သပၸသိ႐ူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဘိကၡေဝ, သာဓု, ေခါ ေမ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာထ။ အေနကပရိယာေယန ဟိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အႏၲရာယိကာ ဓမၼာ ဝုတၱာ မယာ, အလၪၥ ပန ေတ ပဋိေသဝေတာ အႏၲရာယာယ။ အပၸႆာဒါ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ, ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အ႒ိကကၤလူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ။ေပ.။ သပၸသိ႐ူပမာ ကာမာ ဝုတၱာ မယာ, ဗဟုဒုကၡာ ဗဟုပါယာသာ, အာဒီနေဝါ ဧတၳ ဘိေယ်ာ။ အထ စ ပနာယံ အရိေ႒ာ ဘိကၡဳ ဂဒၶဗာဓိပုေဗၺာ အတၱနာ ဒုဂၢဟိေတန အေမွ ေစဝ အဗ႓ာစိကၡတိ, အတၱာနၪၥ ခနတိ, ဗဟုၪၥ အပုညံ ပသဝတိ။ တဥႇိ တႆ ေမာဃပုရိသႆ ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယ။ ေသာ ဝတ, ဘိကၡေဝ, အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ ကာမသညာယ အညၾတ ကာမဝိတေကၠဟိ ကာေမ ပဋိေသဝိႆတီတိ – ေနတံ ဌာနံ ဝိဇၨတိ’’။

၂၃၈. ‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥ ေမာဃပုရိသာ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ – သုတၱံ, ေဂယ်ံ, ေဝယ်ာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတၱကံ, ဇာတကံ, အဗ႓ဳတဓမၼံ, ေဝဒလႅံ။ ေတ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏိတြာ ေတသံ ဓမၼာနံ ပညာယ အတၳံ န ဥပပရိကၡႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ ပညာယ အတၳံ အႏုပပရိကၡတံ န နိဇၩာနံ ခမႏၲိ။ ေတ ဥပါရမ႓ာနိသံသာ ေစဝ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ ဣတိဝါဒပၸေမာကၡာနိသံသာ စ။ ယႆ စတၳာယ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုေဘာႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ ဒုဂၢဟိတာ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယ သံဝတၱႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဒုဂၢဟိတတၱာ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာနံ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အလဂဒၵတၳိေကာ အလဂဒၵဂေဝသီ အလဂဒၵပရိေယသနံ စရမာေနာ။ ေသာ ပေႆယ် မဟႏၲံ အလဂဒၵံ။ တေမနံ ေဘာေဂ ဝါ နဂၤုေ႒ ဝါ ဂေဏွယ်။ တႆ ေသာ အလဂေဒၵါ ပဋိပရိဝတၱိတြာ [ပဋိနိဝတၱိတြာ (သ်ာ. က.)] ဟေတၳ ဝါ ဗာဟာယ ဝါ အညတရသၼႎ ဝါ အဂၤပစၥေဂၤ ဍံေသယ် [ဍေသယ် (သီ. ပီ.)]။ ေသာ တေတာနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂေစၧယ် မရဏမတၱံ ဝါ ဒုကၡံ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဒုဂၢဟိတတၱာ, ဘိကၡေဝ, အလဂဒၵႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥ ေမာဃပုရိသာ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ – သုတၱံ, ေဂယ်ံ, ေဝယ်ာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတၱကံ, ဇာတကံ, အဗ႓ဳတဓမၼံ, ေဝဒလႅံ။ ေတ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏိတြာ ေတသံ ဓမၼာနံ ပညာယ အတၳံ န ဥပပရိကၡႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ ပညာယ အတၳံ အႏုပပရိကၡတံ န နိဇၩာနံ ခမႏၲိ။ ေတ ဥပါရမ႓ာနိသံသာ ေစဝ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ ဣတိဝါဒပၸေမာကၡာနိသံသာ စ။ ယႆ စတၳာယ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုေဘာႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ ဒုဂၢဟိတာ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယ သံဝတၱႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဒုဂၢဟိတတၱာ ဘိကၡေဝ ဓမၼာနံ။

၂၃၉. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥ ကုလပုတၱာ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ – သုတၱံ, ေဂယ်ံ, ေဝယ်ာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတၱကံ, ဇာတကံ, အဗ႓ဳတဓမၼံ, ေဝဒလႅံ။ ေတ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏိတြာ ေတသံ ဓမၼာနံ ပညာယ အတၳံ ဥပပရိကၡႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ ပညာယ အတၳံ ဥပပရိကၡတံ နိဇၩာနံ ခမႏၲိ။ ေတ န ေစဝ ဥပါရမ႓ာနိသံသာ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ န ဣတိဝါဒပၸေမာကၡာနိသံသာ စ [န စ ဣတိဝါဒပၸေမာကၡာနိသံသာ (?)]။ ယႆ စတၳာယ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ တၪၥႆ အတၳံ အႏုေဘာႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ သုဂၢဟိတာ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတၱႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? သုဂၢဟိတတၱာ ဘိကၡေဝ ဓမၼာနံ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အလဂဒၵတၳိေကာ အလဂဒၵဂေဝသီ အလဂဒၵပရိေယသနံ စရမာေနာ။ ေသာ ပေႆယ် မဟႏၲံ အလဂဒၵံ။ တေမနံ အဇပေဒန ဒေ႑န သုနိဂၢဟိတံ နိဂၢေဏွယ်။ အဇပေဒန ဒေ႑န သုနိဂၢဟိတံ နိဂၢဟိတြာ, ဂီဝါယ သုဂၢဟိတံ ဂေဏွယ်။ ကိၪၥာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, အလဂေဒၵါ တႆ ပုရိသႆ ဟတၳံ ဝါ ဗာဟံ ဝါ အညတရံ ဝါ အဂၤပစၥဂႍ ေဘာေဂဟိ ပလိေဝေဌယ်, အထ ေခါ ေသာ ေနဝ တေတာနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂေစၧယ် မရဏမတၱံ ဝါ ဒုကၡံ။ တံ ကိႆ ေဟတု? သုဂၢဟိတတၱာ, ဘိကၡေဝ, အလဂဒၵႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥ ကုလပုတၱာ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ – သုတၱံ, ေဂယ်ံ, ေဝယ်ာကရဏံ, ဂါထံ, ဥဒါနံ, ဣတိဝုတၱကံ, ဇာတကံ, အဗ႓ဳတဓမၼံ, ေဝဒလႅံ။ ေတ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏိတြာ ေတသံ ဓမၼာနံ ပညာယ အတၳံ ဥပပရိကၡႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ ပညာယ အတၳံ ဥပပရိကၡတံ နိဇၩာနံ ခမႏၲိ။ ေတ န ေစဝ ဥပါရမ႓ာနိသံသာ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ, န ဣတိဝါဒပၸေမာကၡာနိသံသာ စ။ ယႆ စတၳာယ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႏၲိ, တၪၥႆ အတၳံ အႏုေဘာႏၲိ။ ေတသံ ေတ ဓမၼာ သုဂၢဟိတာ ဒီဃရတၱံ အတၳာယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတၱႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? သုဂၢဟိတတၱာ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာနံ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ယႆ ေမ ဘာသိတႆ အတၳံ အာဇာေနယ်ာထ, တထာ နံ ဓာေရယ်ာထ။ ယႆ စ ပန ေမ ဘာသိတႆ အတၳံ န အာဇာေနယ်ာထ, အဟံ ေဝါ တတၳ ပဋိပုစၧိတေဗၺာ, ေယ ဝါ ပနာႆု ဝိယတၱာ ဘိကၡဴ။

၂၄၀. ‘‘ကုလႅဴပမံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼံ ေဒေသႆာမိ နိတၳရဏတၳာယ, ေနာ ဂဟဏတၳာယ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အဒၶါနမဂၢပၸဋိပေႏၷာ။ ေသာ ပေႆယ် မဟႏၲံ ဥဒကဏၰဝံ, ဩရိမံ တီရံ သာသကႍ သပၸဋိဘယံ, ပါရိမံ တီရံ ေခမံ အပၸဋိဘယံ; န စႆ နာဝါ သႏၲာရဏီ ဥတၱရေသတု ဝါ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အယံ ေခါ မဟာဥဒကဏၰေဝါ, ဩရိမံ တီရံ သာသကႍ သပၸဋိဘယံ, ပါရိမံ တီရံ ေခမံ အပၸဋိဘယံ; နတၳိ စ နာဝါ သႏၲာရဏီ ဥတၱရေသတု ဝါ အပါရာ ပါရံ ဂမနာယ။ ယံႏူနာဟံ တိဏက႒သာခါပလာသံ သံကၯိတြာ, ကုလႅံ ဗႏၶိတြာ, တံ ကုလႅံ နိႆာယ ဟေတၳဟိ စ ပါေဒဟိ စ ဝါယမမာေနာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဥတၱေရယ်’ႏၲိ။ အထ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ တိဏက႒သာခါပလာသံ သံကၯိတြာ, ကုလႅံ ဗႏၶိတြာ တံ ကုလႅံ နိႆာယ ဟေတၳဟိ စ ပါေဒဟိ စ ဝါယမမာေနာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဥတၱေရယ်။ တႆ ပုရိသႆ ဥတၱိဏၰႆ [တိဏၰႆ (ပီ. က.)] ပါရဂၤတႆ ဧဝမႆ – ‘ဗဟုကာေရာ ေခါ ေမ အယံ ကုေလႅာ; ဣမာဟံ ကုလႅံ နိႆာယ ဟေတၳဟိ စ ပါေဒဟိ စ ဝါယမမာေနာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဥတၱိေဏၰာ။ ယံႏူနာဟံ ဣမံ ကုလႅံ သီေသ ဝါ အာေရာေပတြာ ခေႏၶ ဝါ ဥစၥာေရတြာ [ဥေစၥာေပတြာ (က.)] ေယန ကာမံ ပကၠေမယ်’ႏၲိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ ဧဝံကာရီ တသၼႎ ကုေလႅ ကိစၥကာရီ အႆာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘ကထံကာရီ စ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ တသၼႎ ကုေလႅ ကိစၥကာရီ အႆ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, တႆ ပုရိသႆ ဥတၱိဏၰႆ ပါရဂၤတႆ ဧဝမႆ – ‘ဗဟုကာေရာ ေခါ ေမ အယံ ကုေလႅာ; ဣမာဟံ ကုလႅံ နိႆာယ ဟေတၳဟိ စ ပါေဒဟိ စ ဝါယမမာေနာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဥတၱိေဏၰာ။ ယံႏူနာဟံ ဣမံ ကုလႅံ ထေလ ဝါ ဥႆာေဒတြာ [ဥႆာေရတြာ (က.)] ဥဒေက ဝါ ဩပိလာေပတြာ ေယန ကာမံ ပကၠေမယ်’ႏၲိ။ ဧဝံကာရီ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ တသၼႎ ကုေလႅ ကိစၥကာရီ အႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ကုလႅဴပေမာ မယာ ဓေမၼာ ေဒသိေတာ နိတၳရဏတၳာယ, ေနာ ဂဟဏတၳာယ။ ကုလႅဴပမံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼံ ေဒသိတံ, အာဇာနေႏၲဟိ ဓမၼာပိ ေဝါ ပဟာတဗၺာ ပေဂဝ အဓမၼာ။

၂၄၁. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိ႒ာနာနိ။ ကတမာနိ ဆ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, အႆုတဝါ ပုထုဇၨေနာ အရိယာနံ အဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ အဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ အဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ အဝိနီေတာ, ႐ူပံ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; ေဝဒနံ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; သညံ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; သခၤါေရ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; ယမၸိ တံ ဒိ႒ံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတၱံ ပရိေယသိတံ, အႏုဝိစရိတံ မနသာ တမၸိ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; ယမၸိ တံ ဒိ႒ိ႒ာနံ – ေသာ ေလာေကာ ေသာ အတၱာ, ေသာ ေပစၥ ဘဝိႆာမိ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ ဌႆာမီတိ – တမၸိ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ။ သုတဝါ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ အရိယာနံ ဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ သုဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ ဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ သုဝိနီေတာ, ႐ူပံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; ေဝဒနံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; သညံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; သခၤါေရ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; ယမၸိ တံ ဒိ႒ံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတၱံ ပရိေယသိတံ, အႏုဝိစရိတံ မနသာ, တမၸိ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ; ယမၸိ တံ ဒိ႒ိ႒ာနံ – ေသာ ေလာေကာ ေသာ အတၱာ, ေသာ ေပစၥ ဘဝိႆာမိ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ ဌႆာမီတိ – တမၸိ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ။ ေသာ ဧဝံ သမႏုပႆေႏၲာ အသတိ န ပရိတႆတီ’’တိ။

၂၄၂. ဧဝံ ဝုေတၱ, အညတေရာ ဘိကၡဳ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သိယာ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, ဗဟိဒၶါ အသတိ ပရိတႆနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိကၡဴ’’တိ – ဘဂဝါ အေဝါစ။ ‘‘ဣဓ ဘိကၡဳ ဧကစၥႆ ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အဟု ဝတ ေမ, တံ ဝတ ေမ နတၳိ; သိယာ ဝတ ေမ, တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ ေသာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡဳ, ဗဟိဒၶါ အသတိ ပရိတႆနာ ေဟာတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘေႏၲ, ဗဟိဒၶါ အသတိ အပရိတႆနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိကၡဴ’’တိ – ဘဂဝါ အေဝါစ။ ‘‘ဣဓ ဘိကၡဳ ဧကစၥႆ န ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အဟု ဝတ ေမ, တံ ဝတ ေမ နတၳိ; သိယာ ဝတ ေမ, တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ ေသာ န ေသာစတိ န ကိလမတိ န ပရိေဒဝတိ န ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ န သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡဳ, ဗဟိဒၶါ အသတိ အပရိတႆနာ ေဟာတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, အဇၩတၱံ အသတိ ပရိတႆနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိကၡဴ’’တိ – ဘဂဝါ အေဝါစ။ ‘‘ဣဓ, ဘိကၡဳ, ဧကစၥႆ ဧဝံ ဒိ႒ိ ေဟာတိ – ‘ေသာ ေလာေကာ ေသာ အတၱာ, ေသာ ေပစၥ ဘဝိႆာမိ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ ဌႆာမီ’တိ။ ေသာ သုဏာတိ တထာဂတႆ ဝါ တထာဂတသာဝကႆ ဝါ သေဗၺသံ ဒိ႒ိ႒ာနာဓိ႒ာနပရိယု႒ာနာဘိနိေဝသာႏုသယာနံ သမုဂၣာတာယ သဗၺသခၤါရသမထာယ သဗၺဴပဓိပဋိနိႆဂၢါယ တဏွာကၡယာယ ဝိရာဂါယ နိေရာဓာယ နိဗၺာနာယ ဓမၼံ ေဒေသႏၲႆ။ တႆ ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ဥစၧိဇၨိႆာမိ နာမႆု, ဝိနႆိႆာမိ နာမႆု, နႆု နာမ ဘဝိႆာမီ’တိ။ ေသာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡဳ, အဇၩတၱံ အသတိ ပရိတႆနာ ေဟာတီ’’တိ။

‘‘သိယာ ပန, ဘေႏၲ, အဇၩတၱံ အသတိ အပရိတႆနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိကၡဴ’’တိ ဘဂဝါ အေဝါစ။ ‘‘ဣဓ, ဘိကၡဳ, ဧကစၥႆ န ဧဝံ ဒိ႒ိ ေဟာတိ – ‘ေသာ ေလာေကာ ေသာ အတၱာ, ေသာ ေပစၥ ဘဝိႆာမိ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ ဌႆာမီ’တိ။ ေသာ သုဏာတိ တထာဂတႆ ဝါ တထာဂတသာဝကႆ ဝါ သေဗၺသံ ဒိ႒ိ႒ာနာဓိ႒ာနပရိယု႒ာနာဘိနိေဝသာႏုသယာနံ သမုဂၣာတာယ သဗၺသခၤါရသမထာယ သဗၺဴပဓိပဋိနိႆဂၢါယ တဏွာကၡယာယ ဝိရာဂါယ နိေရာဓာယ နိဗၺာနာယ ဓမၼံ ေဒေသႏၲႆ။ တႆ န ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ဥစၧိဇၨိႆာမိ နာမႆု, ဝိနႆိႆာမိ နာမႆု, နႆု နာမ ဘဝိႆာမီ’တိ။ ေသာ န ေသာစတိ န ကိလမတိ န ပရိေဒဝတိ န ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ န သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡဳ, အဇၩတၱံ အသတိ အပရိတႆနာ ေဟာတိ’’။

၂၄၃. ‘‘တံ [တၪၥ (က.)], ဘိကၡေဝ, ပရိဂၢဟံ ပရိဂၢေဏွယ်ာထ, ယြာႆ [ယြာႆု (က.)] ပရိဂၢေဟာ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ တိေ႒ယ်။ ပႆထ ေနာ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, တံ ပရိဂၢဟံ ယြာႆ ပရိဂၢေဟာ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ တိေ႒ယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ။ အဟမၸိ ေခါ တံ, ဘိကၡေဝ, ပရိဂၢဟံ န သမႏုပႆာမိ ယြာႆ ပရိဂၢေဟာ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ သႆတိသမံ တေထဝ တိေ႒ယ်။

‘‘တံ, ဘိကၡေဝ, အတၱဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိေယထ, ယံသ [ယႆ (သ်ာ. က.)] အတၱဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယေတာ န ဥပၸေဇၨယ်ဳံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ။ ပႆထ ေနာ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, တံ အတၱဝါဒုပါဒါနံ ယံသ အတၱဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယေတာ န ဥပၸေဇၨယ်ဳံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ။ အဟမၸိ ေခါ တံ, ဘိကၡေဝ, အတၱဝါဒုပါဒါနံ န သမႏုပႆာမိ ယံသ အတၱဝါဒုပါဒါနံ ဥပါဒိယေတာ န ဥပၸေဇၨယ်ဳံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ။

‘‘တံ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိနိႆယံ နိႆေယထ ယံသ ဒိ႒ိနိႆယံ နိႆယေတာ န ဥပၸေဇၨယ်ဳံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ။ ပႆထ ေနာ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, တံ ဒိ႒ိနိႆယံ ယံသ ဒိ႒ိနိႆယံ နိႆယေတာ န ဥပၸေဇၨယ်ဳံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ။ အဟမၸိ ေခါ တံ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိနိႆယံ န သမႏုပႆာမိ ယံသ ဒိ႒ိနိႆယံ နိႆယေတာ န ဥပၸေဇၨယ်ဳံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ’’။

၂၄၄. ‘‘အတၱနိ ဝါ, ဘိကၡေဝ, သတိ အတၱနိယံ ေမ တိ အႆာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အတၱနိေယ ဝါ, ဘိကၡေဝ, သတိ အတၱာ ေမ တိ အႆာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အတၱနိ စ, ဘိကၡေဝ, အတၱနိေယ စ သစၥေတာ ေထတေတာ အႏုပလဗ႓မာေန, ယမၸိ တံ ဒိ႒ိ႒ာနံ – ‘ေသာ ေလာေကာ ေသာ အတၱာ, ေသာ ေပစၥ ဘဝိႆာမိ နိေစၥာ ဓုေဝါ သႆေတာ အဝိပရိဏာမဓေမၼာ, သႆတိသမံ တေထဝ ဌႆာမီ’တိ – နနာယံ [န စ ေခါယံ (က.)], ဘိကၡေဝ, ေကဝေလာ ပရိပူေရာ ဗာလဓေမၼာ’’’တိ?

‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ, ေကဝေလာ ဟိ, ဘေႏၲ, ပရိပူေရာ [ေကဝေလာ ပရိပူေရာ (သီ. ပီ.)] ဗာလဓေမၼာ’’တိ။

‘‘တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ႐ူပံ နိစၥံ ဝါ အနိစၥံ ဝါ’’တိ?

‘‘အနိစၥံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစၥံ, ဒုကၡံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ?

‘‘ဒုကၡံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစၥံ ဒုကၡံ ဝိပရိဏာမဓမၼံ, ကလႅံ ႏု တံ သမႏုပႆိတုံ – ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာ။ေပ.။ သညာ။ သခၤါရာ။ ဝိညာဏံ နိစၥံ ဝါ အနိစၥံ ဝါ’’တိ?

‘‘အနိစၥံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစၥံ, ဒုကၡံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ?

‘‘ဒုကၡံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ယံ ပနာနိစၥံ ဒုကၡံ ဝိပရိဏာမဓမၼံ, ကလႅံ ႏု တံ သမႏုပႆိတုံ – ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ယံ ကိၪၥိ ႐ူပံ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷံ, အဇၩတၱံ ဝါ ဗဟိဒၶါ ဝါ, ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ, ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ, ယံ ဒူေရ သႏၲိေက ဝါ, သဗၺံ ႐ူပံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ။ ယာ ကာစိ ေဝဒနာ။ေပ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ ေယ ေကစိ သခၤါရာ။ ယံ ကိၪၥိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷံ, အဇၩတၱံ ဝါ ဗဟိဒၶါ ဝါ, ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ, ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ, ယံ ဒူေရ သႏၲိေက ဝါ, သဗၺံ ဝိညာဏံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ’’။

၂၄၅. ‘‘ဧဝံ ပႆံ, ဘိကၡေဝ, သုတဝါ အရိယသာဝေကာ ႐ူပသၼႎ နိဗၺိႏၵတိ, ေဝဒနာယ နိဗၺိႏၵတိ, သညာယ နိဗၺိႏၵတိ, သခၤါေရသု နိဗၺိႏၵတိ, ဝိညာဏသၼႎ နိဗၺိႏၵတိ, နိဗၺိဒါ ဝိရဇၨတိ [နိဗၺိႏၵံ ဝိရဇၨတိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ဝိရာဂါ ဝိမုစၥတိ, ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဥကၡိတၱပလိေဃာ ဣတိပိ, သံကိဏၰပရိေကၡာ ဣတိပိ, အဗၺဴေဠႇသိေကာ ဣတိပိ, နိရဂၢေဠာ ဣတိပိ, အရိေယာ ပႏၷဒၶေဇာ ပႏၷဘာေရာ ဝိသံယုေတၱာ ဣတိပိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဥကၡိတၱပလိေဃာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ အဝိဇၨာ ပဟီနာ ေဟာတိ, ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ, အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဥကၡိတၱပလိေဃာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သံကိဏၰပရိေကၡာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေပါေနာဗ႓ဝိေကာ ဇာတိသံသာေရာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ဥစၧိႏၷမူေလာ တာလာဝတၳဳကေတာ အနဘာဝံကေတာ, အာယတႎ အႏုပၸါဒဓေမၼာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သံကိဏၰပရိေကၡာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အဗၺဴေဠႇသိေကာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ တဏွာ ပဟီနာ ေဟာတိ, ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ, အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အဗၺဴေဠႇသိေကာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ နိရဂၢေဠာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ပၪၥ ဩရမ႓ာဂိယာနိ သံေယာဇနာနိ ပဟီနာနိ ေဟာႏၲိ, ဥစၧိႏၷမူလာနိ တာလာဝတၳဳကတာနိ အနဘာဝံကတာနိ, အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာနိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ နိရဂၢေဠာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရိေယာ ပႏၷဒၶေဇာ ပႏၷဘာေရာ ဝိသံယုေတၱာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ အသၼိမာေနာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ဥစၧိႏၷမူေလာ တာလာဝတၳဳကေတာ အနဘာဝံကေတာ, အာယတႎ အႏုပၸါဒဓေမၼာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရိေယာ ပႏၷဒၶေဇာ ပႏၷဘာေရာ ဝိသံယုေတၱာ ေဟာတိ။

၂၄၆. ‘‘ဧဝံ ဝိမုတၱစိတၱံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ သဣႏၵာ ေဒဝါ သျဗဟၼကာ သပဇာပတိကာ အေႏြသံ နာဓိဂစၧႏၲိ – ‘ဣဒံ နိႆိတံ တထာဂတႆ ဝိညာဏ’ႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဒိေ႒ဝါဟံ, ဘိကၡေဝ, ဓေမၼ တထာဂတံ အနႏုဝိေဇၨာတိ ဝဒါမိ။ ဧဝံဝါဒႎ ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, ဧဝမကၡာယႎ ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ အသတာ တုစၧာ မုသာ အဘူေတန အဗ႓ာစိကၡႏၲိ – ‘ေဝနယိေကာ သမေဏာ ေဂါတေမာ, သေတာ သတၱႆ ဥေစၧဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာေပတီ’တိ။ ယထာ စာဟံ န, ဘိကၡေဝ [ဘိကၡေဝ န (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ယထာ စာဟံ န ဝဒါမိ, တထာ မံ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ အသတာ တုစၧာ မုသာ အဘူေတန အဗ႓ာစိကၡႏၲိ – ‘ေဝနယိေကာ သမေဏာ ေဂါတေမာ, သေတာ သတၱႆ ဥေစၧဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာေပတီ’တိ။ ပုေဗၺ စာဟံ ဘိကၡေဝ, ဧတရဟိ စ ဒုကၡေၪၥဝ ပညာေပမိ, ဒုကၡႆ စ နိေရာဓံ။ တၾတ ေစ, ဘိကၡေဝ, ပေရ တထာဂတံ အေကၠာသႏၲိ ပရိဘာသႏၲိ ေရာေသႏၲိ ဝိေဟေသႏၲိ, တၾတ, ဘိကၡေဝ, တထာဂတႆ န ေဟာတိ အာဃာေတာ န အပၸစၥေယာ န ေစတေသာ အနဘိရဒၶိ။

‘‘တၾတ ေစ, ဘိကၡေဝ, ပေရ တထာဂတံ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ, တၾတ, ဘိကၡေဝ, တထာဂတႆ န ေဟာတိ အာနေႏၵာ န ေသာမနႆံ န ေစတေသာ ဥပၸိလာဝိတတၱံ။ တၾတ ေစ, ဘိကၡေဝ, ပေရ ဝါ တထာဂတံ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ, တၾတ, ဘိကၡေဝ, တထာဂတႆ ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ယံ ေခါ ဣဒံ ပုေဗၺ ပရိညာတံ တတၳ ေမ ဧဝ႐ူပါ ကာရာ [သကၠာရာ (က.)] ကရီယႏၲီ’တိ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, တုေမွ ေစပိ ပေရ အေကၠာေသယ်ဳံ ပရိဘာေသယ်ဳံ ေရာေသယ်ဳံ ဝိေဟေသယ်ဳံ, တၾတ တုေမွ ဟိ န အာဃာေတာ န အပၸစၥေယာ န ေစတေသာ အနဘိရဒၶိ ကရဏီယာ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, တုေမွ ေစပိ ပေရ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ, တၾတ တုေမွဟိ န အာနေႏၵာ န ေသာမနႆံ န ေစတေသာ ဥပၸိလာဝိတတၱံ ကရဏီယံ။ တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, တုေမွ ေစပိ ပေရ သကၠေရယ်ဳံ ဂ႐ုံ ကေရယ်ဳံ မာေနယ်ဳံ ပူေဇယ်ဳံ, တၾတ တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ယံ ေခါ ဣဒံ ပုေဗၺ ပရိညာတံ, တတၳ ေမ [တတၳ ေနာ (က.) တတၳ + ဣေမတိ ပဒေစၧေဒါ] ဧဝ႐ူပါ ကာရာ ကရီယႏၲီ’တိ။

၂၄၇. ‘‘တသၼာတိဟ, ဘိကၡေဝ, ယံ န တုမွာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ေဝါ ပဟီနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ? ႐ူပံ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ေဝါ ပဟီနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ ေဝဒနာ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, တံ ပဇဟထ; သာ ေဝါ ပဟီနာ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ သညာ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, တံ ပဇဟထ; သာ ေဝါ ပဟီနာ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ သခၤါရာ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, ေတ ပဇဟထ; ေတ ေဝါ ပဟီနာ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆႏၲိ။ ဝိညာဏံ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ေဝါ ပဟီနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယံ ဣမသၼႎ ေဇတဝေန တိဏက႒သာခါပလာသံ, တံ ဇေနာ ဟေရယ် ဝါ ဒေဟယ် ဝါ ယထာပစၥယံ ဝါ ကေရယ်။ အပိ ႏု တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘အေမွ ဇေနာ ဟရတိ ဝါ ဒဟတိ ဝါ ယထာပစၥယံ ဝါ ကေရာတီ’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘န ဟိ ေနာ ဧတံ, ဘေႏၲ, အတၱာ ဝါ အတၱနိယံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ယံ န တုမွာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ေဝါ ပဟီနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ? ႐ူပံ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ေဝါ ပဟီနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။ ေဝဒနာ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ သညာ, ဘိကၡေဝ။ သခၤါရာ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ဝိညာဏံ, ဘိကၡေဝ, န တုမွာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ေဝါ ပဟီနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ ဘဝိႆတိ။

၂၄၈. ‘‘ဧဝံ သြာကၡာေတာ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼာ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ ပကာသိေတာ ဆိႏၷပိေလာတိေကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼ ဥတၱာေန ဝိဝေဋ ပကာသိေတ ဆိႏၷပိေလာတိေက ေယ ေတ ဘိကၡဴ အရဟေႏၲာ ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝေႏၲာ ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အႏုပၸတၱသဒတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇနာ သမၼဒညာ ဝိမုတၱာ, ဝဋၬံ ေတသံ နတၳိ ပညာပနာယ။ ဧဝံ သြာကၡာေတာ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼာ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ ပကာသိေတာ ဆိႏၷပိေလာတိေကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼ ဥတၱာေန ဝိဝေဋ ပကာသိေတ ဆိႏၷပိေလာတိေက ေယသံ ဘိကၡဴနံ ပေၪၥာရမ႓ာဂိယာနိ သံေယာဇနာနိ ပဟီနာနိ, သေဗၺ ေတ ဩပပါတိကာ, တတၳ ပရိနိဗၺာယိေနာ, အနာဝတၱိဓမၼာ တသၼာ ေလာကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတာ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼာ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ ပကာသိေတာ ဆိႏၷပိေလာတိေကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼ ဥတၱာေန ဝိဝေဋ ပကာသိေတ ဆိႏၷပိေလာတိေက ေယသံ ဘိကၡဴနံ တီဏိ သံေယာဇနာနိ ပဟီနာနိ, ရာဂေဒါသေမာဟာ တႏုဘူတာ, သေဗၺ ေတ သကဒါဂါမိေနာ, သကိေဒဝ ဣမံ ေလာကံ အာဂန႖ာ ဒုကၡႆႏၲံ ကရိႆႏၲိ။ ဧဝံ သြာကၡာေတာ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼာ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ ပကာသိေတာ ဆိႏၷပိေလာတိေကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼ ဥတၱာေန ဝိဝေဋ ပကာသိေတ ဆိႏၷပိေလာတိေက ေယသံ ဘိကၡဴနံ တီဏိ သံေယာဇနာနိ ပဟီနာနိ, သေဗၺ ေတ ေသာတာပႏၷာ, အဝိနိပါတဓမၼာ, နိယတာ သေမၺာဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတာ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼာ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ ပကာသိေတာ ဆိႏၷပိေလာတိေကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼ ဥတၱာေန ဝိဝေဋ ပကာသိေတ ဆိႏၷပိေလာတိေက ေယ ေတ ဘိကၡဴ ဓမၼာႏုသာရိေနာ သဒၶါႏုသာရိေနာ သေဗၺ ေတ သေမၺာဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတာ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼာ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ ပကာသိေတာ ဆိႏၷပိေလာတိေကာ။ ဧဝံ သြာကၡာေတ, ဘိကၡေဝ, မယာ ဓေမၼ ဥတၱာေန ဝိဝေဋ ပကာသိေတ ဆိႏၷပိေလာတိေက ေယသံ မယိ သဒၶါမတၱံ ေပမမတၱံ သေဗၺ ေတ သဂၢပရာယနာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

အလဂဒၵဴပမသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒုတိယံ။

၃. ဝမၼိကသုတၱံ

၂၄၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ ကုမာရကႆေပါ အႏၶဝေန ဝိဟရတိ။ အထ ေခါ အညတရာ ေဒဝတာ အဘိကၠႏၲာယ ရတၱိယာ အဘိကၠႏၲဝဏၰာ ေကဝလကပၸံ အႏၶဝနံ ဩဘာေသတြာ ေယနာယသၼာ ကုမာရကႆေပါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိတာ ေခါ သာ ေဒဝတာ အာယသၼႏၲံ ကုမာရကႆပံ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဘိကၡဳ ဘိကၡဳ, အယံ ဝမၼိေကာ [ဝမၼီေကာ (ကတၳစိ) သကၠတာႏု႐ူပံ] ရတၱႎ ဓူမာယတိ, ဒိဝါ ပဇၨလတိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ လဂၤႎ ‘လဂႌ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ လဂၤႎ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ ဥဒၶဳမာယိကံ။ ‘ဥဒၶဳမာယိကာ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ ဥဒၶဳမာယိကံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ ဒြိဓာပထံ။ ‘ဒြိဓာပေထာ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ ဒြိဓာပထံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ စဂၤဝါရံ [ပကၤဝါရံ (သ်ာ.), စကၤဝါရံ (က.)]။ ‘စဂၤဝါေရာ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ စဂၤဝါရံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ ကုမၼံ။ ‘ကုေမၼာ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ ကုမၼံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ အသိသူနံ။ ‘အသိသူနာ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ အသိသူနံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ မံသေပသႎ။ ‘မံသေပသိ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘ဥကၡိပ မံသေပသႎ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ အဒၵသ နာဂံ။ ‘နာေဂါ, ဘဒေႏၲ’တိ။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘တိ႒တု နာေဂါ, မာ နာဂံ ဃေဋၬသိ; နေမာ ကေရာဟိ နာဂႆာ’’’တိ။

‘‘ဣေမ ေခါ တြံ, ဘိကၡဳ, ပဥႇေ ဘဂဝႏၲံ ဥပသကၤမိတြာ ပုေစၧယ်ာသိ, ယထာ စ ေတ ဘဂဝါ ဗ်ာကေရာတိ တထာ နံ ဓာေရယ်ာသိ။ နာဟံ တံ, ဘိကၡဳ, ပႆာမိ သေဒဝေက ေလာေက သမာရေက သျဗဟၼေက သႆမဏျဗာဟၼဏိယာ ပဇာယ သေဒဝမႏုႆာယ, ေယာ ဣေမသံ ပဥႇာနံ ေဝယ်ာကရေဏန စိတၱံ အာရာေဓယ် အညၾတ တထာဂေတန ဝါ, တထာဂတသာဝေကန ဝါ, ဣေတာ ဝါ ပန သုတြာ’’တိ – ဣဒမေဝါစ သာ ေဒဝတာ။ ဣဒံ ဝတြာ တေတၳဝႏၲရဓာယိ။

၂၅၀. အထ ေခါ အာယသၼာ ကုမာရကႆေပါ တႆာ ရတၱိယာ အစၥေယန ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ ကုမာရကႆေပါ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဣမံ, ဘေႏၲ, ရတၱႎ အညတရာ ေဒဝတာ အဘိကၠႏၲာယ ရတၱိယာ အဘိကၠႏၲဝဏၰာ ေကဝလကပၸံ အႏၶဝနံ ဩဘာေသတြာ ေယနာဟံ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိတာ ေခါ, ဘေႏၲ, သာ ေဒဝတာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဘိကၡဳ ဘိကၡဳ, အယံ ဝမၼိေကာ ရတၱႎ ဓူမာယတိ, ဒိဝါ ပဇၨလတိ’။ ျဗာဟၼေဏာ ဧဝမာဟ – ‘အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာ’တိ။ အဘိကၡဏေႏၲာ သုေမေဓာ သတၳံ အာဒါယ။ေပ.။ ဣေတာ ဝါ ပန သုတြာတိ။ ဣဒမေဝါစ, ဘေႏၲ, သာ ေဒဝတာ။ ဣဒံ ဝတြာ တေတၳဝႏၲရဓာယိ။ ‘ေကာ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, ဝမၼိေကာ, ကာ ရတၱႎ ဓူမာယနာ, ကာ ဒိဝါ ပဇၨလနာ, ေကာ ျဗာဟၼေဏာ, ေကာ သုေမေဓာ, ကႎ သတၳံ, ကႎ အဘိကၡဏံ, ကာ လဂႌ, ကာ ဥဒၶဳမာယိကာ, ေကာ ဒြိဓာပေထာ, ကႎ စဂၤဝါရံ, ေကာ ကုေမၼာ, ကာ အသိသူနာ, ကာ မံသေပသိ, ေကာ နာေဂါ’’’တိ?

၂၅၁. ‘‘‘ဝမၼိေကာ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ဣမေႆတံ စာတုမဟာဘူတိကႆ [စာတုမၼဟာဘူတိကႆ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ကာယႆ အဓိဝစနံ, မာတာေပတၱိကသမ႓ဝႆ ဩဒနကုမၼာသူပစယႆ အနိစၥဳစၧာဒန-ပရိမဒၵနေဘဒန-ဝိဒၶံသန-ဓမၼႆ။

‘‘ယံ ေခါ, ဘိကၡဳ, ဒိဝါ ကမၼေႏၲ [ကမၼႏၲံ (က.)] အာရဗ႓ ရတၱႎ အႏုဝိတေကၠတိ အႏုဝိစာေရတိ – အယံ ရတၱႎ ဓူမာယနာ။ ယံ ေခါ, ဘိကၡဳ, ရတၱႎ အႏုဝိတေကၠတြာ အႏုဝိစာေရတြာ ဒိဝါ ကမၼေႏၲ ပေယာေဇတိ ကာေယန ဝါစာယ ‘မနသာ’ [( ) နတၳိ (သီ. သ်ာ.)] – အယံ ဒိဝါ ပဇၨလနာ။

‘‘‘ျဗာဟၼေဏာ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, တထာဂတေႆတံ အဓိဝစနံ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ ‘သုေမေဓာ’တိ ေခါ ဘိကၡဳ ေသကၡေႆတံ ဘိကၡဳေနာ အဓိဝစနံ။

‘‘‘သတၳ’ႏၲိ ေခါ, ဘိကၡဳ, အရိယာေယတံ ပညာယ အဓိဝစနံ။ ‘အဘိကၡဏ’ႏၲိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ဝီရိယာရမ႓ေႆတံ အဓိဝစနံ။

‘‘‘လဂႌ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, အဝိဇၨာေယတံ အဓိဝစနံ။ ဥကၡိပ လဂၤႎ, ပဇဟ အဝိဇၨံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘ဥဒၶဳမာယိကာ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ေကာဓူပါယာသေႆတံ အဓိဝစနံ။ ဥကၡိပ ဥဒၶဳမာယိကံ, ပဇဟ ေကာဓူပါယာသံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘ဒြိဓာပေထာ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ဝိစိကိစၧာေယတံ အဓိဝစနံ။ ဥကၡိပ ဒြိဓာပထံ, ပဇဟ ဝိစိကိစၧံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘စဂၤဝါရ’ႏၲိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ပၪၥေႏၷတံ နီဝရဏာနံ အဓိဝစနံ, ေသယ်ထိဒံ – ကာမစၧႏၵနီဝရဏႆ, ဗ်ာပါဒနီဝရဏႆ, ထီနမိဒၶနီဝရဏႆ, ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥနီဝရဏႆ, ဝိစိကိစၧာနီဝရဏႆ။ ဥကၡိပ စဂၤဝါရံ, ပဇဟ ပၪၥ နီဝရေဏ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘ကုေမၼာ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ပၪၥေႏၷတံ ဥပါဒါနကၡႏၶာနံ အဓိဝစနံ, ေသယ်ထိဒံ – ႐ူပုပါဒါနကၡႏၶႆ, ေဝဒႏုပါဒါနကၡႏၶႆ, သညဳပါဒါနကၡႏၶႆ, သခၤါ႐ုပါဒါနကၡႏၶႆ, ဝိညာဏုပါဒါနကၡႏၶႆ။ ဥကၡိပ ကုမၼံ, ပဇဟ ပၪၥဳပါဒါနကၡေႏၶ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘အသိသူနာ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ပၪၥေႏၷတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ – စကၡဳဝိေညယ်ာနံ ႐ူပါနံ ဣ႒ာနံ ကႏၲာနံ မနာပါနံ ပိယ႐ူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, ေသာတဝိေညယ်ာနံ သဒၵါနံ။ေပ.။ ဃာနဝိေညယ်ာနံ ဂႏၶာနံ။ေပ.။ ဇိဝွာဝိေညယ်ာနံ ရသာနံ။ေပ.။ ကာယဝိေညယ်ာနံ ေဖာ႒ဗၺာနံ ဣ႒ာနံ ကႏၲာနံ မနာပါနံ ပိယ႐ူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ဥကၡိပ အသိသူနံ, ပဇဟ ပၪၥ ကာမဂုေဏ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘မံသေပသီ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, နႏၵီရာဂေႆတံ အဓိဝစနံ။ ဥကၡိပ မံသေပသႎ, ပဇဟ နႏၵီရာဂံ; အဘိကၡဏ, သုေမဓ, သတၳံ အာဒါယာတိ အယေမတႆ အေတၳာ။

‘‘‘နာေဂါ’တိ ေခါ, ဘိကၡဳ, ခီဏာသဝေႆတံ ဘိကၡဳေနာ အဓိဝစနံ။ တိ႒တု နာေဂါ, မာ နာဂံ ဃေဋၬသိ; နေမာ ကေရာဟိ နာဂႆာတိ အယေမတႆ အေတၳာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ အာယသၼာ ကုမာရကႆေပါ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

ဝမၼိကသုတၱံ နိ႒ိတံ တတိယံ။

၄. ရထဝိနီတသုတၱံ

၂၅၂. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂေဟ ဝိဟရတိ ေဝဠဳဝေန ကလႏၵကနိဝါေပ။ အထ ေခါ သမၺဟုလာ ဇာတိဘူမကာ ဘိကၡဴ ဇာတိဘူမိယံ ဝႆံဝု႒ာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ေကာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိဘူမိယံ ဇာတိဘူမကာနံ ဘိကၡဴနံ သျဗဟၼစာရီနံ ဧဝံ သမ႓ာဝိေတာ – ‘အတၱနာ စ အပၸိေစၧာ အပၸိစၧကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ သႏၲဳေ႒ာ သႏၲဳ႒ိကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ ပဝိဝိေတၱာ ပဝိေဝကကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ အသံသေ႒ာ အသံသဂၢကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ အာရဒၶဝီရိေယာ ဝီရိယာရမ႓ကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ သီလသမၸေႏၷာ သီလသမၸဒါကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ သမာဓိသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸဒါကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ ပညာသမၸေႏၷာ ပညာသမၸဒါကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ ဝိမုတၱိသမၸေႏၷာ ဝိမုတၱိသမၸဒါကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸေႏၷာ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸဒါကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, ဩဝါဒေကာ ဝိညာပေကာ သႏၵႆေကာ သမာဒပေကာ သမုေတၱဇေကာ သမၸဟံသေကာ သျဗဟၼစာရီန’’’ႏၲိ? ‘‘ပုေဏၰာ နာမ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ မႏၲာဏိပုေတၱာ ဇာတိဘူမိယံ ဇာတိဘူမကာနံ ဘိကၡဴနံ သျဗဟၼစာရီနံ ဧဝံ သမ႓ာဝိေတာ – ‘အတၱနာ စ အပၸိေစၧာ အပၸိစၧကထၪၥ ဘိကၡဴနံ ကတၱာ, အတၱနာ စ သႏၲဳေ႒ာ။ေပ.။ ဩဝါဒေကာ ဝိညာပေကာ သႏၵႆေကာ သမာဒပေကာ သမုေတၱဇေကာ သမၸဟံသေကာ သျဗဟၼစာရီန’’’ႏၲိ။

၂၅၃. ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘဂဝေတာ အဝိဒူေရ နိသိေႏၷာ ေဟာတိ။ အထ ေခါ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘လာဘာ အာယသၼေတာ ပုဏၰႆ မႏၲာဏိပုတၱႆ, သုလဒၶလာဘာ အာယသၼေတာ ပုဏၰႆ မႏၲာဏိပုတၱႆ, ယႆ ဝိညဴ သျဗဟၼစာရီ သတၳဳ သမၼဳခါ အႏုမႆ အႏုမႆ ဝဏၰံ ဘာသႏၲိ, တၪၥ သတၳာ အဗ႓ႏုေမာဒတိ။ အေပၸဝ နာမ မယမၸိ ကဒါစိ ကရဟစိ အာယသၼတာ ပုေဏၰန မႏၲာဏိပုေတၱန သဒၶႎ သမာဂေစၧယ်ာမ [သမာဂမံ ဂေစၧယ် (က.)], အေပၸဝ နာမ သိယာ ေကာစိေဒဝ ကထာသလႅာေပါ’’တိ။

၂၅၄. အထ ေခါ ဘဂဝါ ရာဇဂေဟ ယထာဘိရႏၲံ ဝိဟရိတြာ ေယန သာဝတၳိ ေတန စာရိကံ ပကၠာမိ။ အႏုပုေဗၺန စာရိကံ စရမာေနာ ေယန သာဝတၳိ တဒဝသရိ။ တၾတ သုဒံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အေႆာသိ ေခါ အာယသၼာ ပုေဏၰာ မႏၲာဏိပုေတၱာ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ သာဝတၳႎ အႏုပၸေတၱာ; သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ’’တိ။

၂၅၅. အထ ေခါ အာယသၼာ ပုေဏၰာ မႏၲာဏိပုေတၱာ ေသနာသနံ သံသာေမတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ေယန သာဝတၳိ ေတန စာရိကံ ပကၠာမိ။ အႏုပုေဗၺန စာရိကံ စရမာေနာ ေယန သာဝတၳိ ေဇတဝနံ အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷံ ေခါ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ ဘဂဝါ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵေႆသိ သမာဒေပသိ သမုေတၱေဇသိ သမၸဟံေသသိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ ပုေဏၰာ မႏၲာဏိပုေတၱာ ဘဂဝတာ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵႆိေတာ သမာဒပိေတာ သမုေတၱဇိေတာ သမၸဟံသိေတာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ပဒကၡိဏံ ကတြာ ေယန အႏၶဝနံ ေတႏုပသကၤမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။

၂၅၆. အထ ေခါ အညတေရာ ဘိကၡဳ ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ယႆ ေခါ တြံ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ပုဏၰႆ နာမ ဘိကၡဳေနာ မႏၲာဏိပုတၱႆ အဘိဏွံ ကိတၱယမာေနာ အေဟာသိ, ေသာ ဘဂဝတာ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵႆိေတာ သမာဒပိေတာ သမုေတၱဇိေတာ သမၸဟံသိေတာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ပဒကၡိဏံ ကတြာ ေယန အႏၶဝနံ ေတန ပကၠေႏၲာ ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။

အထ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ တရမာန႐ူေပါ နိသီဒနံ အာဒါယ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ ပိ႒ိေတာ ပိ႒ိေတာ အႏုဗႏၶိ သီသာႏုေလာကီ။ အထ ေခါ အာယသၼာ ပုေဏၰာ မႏၲာဏိပုေတၱာ အႏၶဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ အညတရသၼႎ ႐ုကၡမူေလ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။ အာယသၼာပိ ေခါ သာရိပုေတၱာ အႏၶဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ အညတရသၼႎ ႐ုကၡမူေလ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသီဒိ။

အထ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယနာယသၼာ ပုေဏၰာ မႏၲာဏိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼတာ ပုေဏၰန မႏၲာဏိပုေတၱန သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ –

၂၅၇. ‘‘ဘဂဝတိ ေနာ, အာဝုေသာ, ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သီလဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ, စိတၱဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဒိ႒ိဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ, ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ, ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သီလဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’တိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ‘ကႎ ပနာဝုေသာ, စိတၱဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’တိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဒိ႒ိဝိသုဒၶတၳံ။ေပ.။ ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶတၳံ။ေပ.။ မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳံ။ေပ.။ ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳံ။ေပ.။ ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳံ ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’တိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ကိမတၳံ စရဟာဝုေသာ, ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ? ‘‘အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနတၳံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သီလဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ, စိတၱဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဒိ႒ိဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ, ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘ကႎ ပနာဝုေသာ, အညၾတ ဣေမဟိ ဓေမၼဟိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’’။

‘‘‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သီလဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’ႏၲိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ‘ကႎ ပနာဝုေသာ, စိတၱဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’ႏၲိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဒိ႒ိဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’ႏၲိ။ေပ.။ ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶိ။ မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ။ ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ။ ‘ကႎ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’ႏၲိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ‘ကႎ ပနာဝုေသာ, အညၾတ ဣေမဟိ ဓေမၼဟိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာန’ႏၲိ ဣတိ ပုေ႒ာ သမာေနာ ‘ေနာ ဟိဒံ, အာဝုေသာ’တိ ဝေဒသိ။ ယထာကထံ ပနာဝုေသာ, ဣမႆ ဘာသိတႆ အေတၳာ ဒ႒ေဗၺာ’’တိ?

၂၅၈. ‘‘သီလဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ် [ပညာေပႆ (သီ. သ်ာ.) ဧဝမညတၳပိ]။ စိတၱဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်။ ဒိ႒ိဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်။ ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်။ မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်။ ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်။ ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶႎ ေစ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်, သဥပါဒါနံေယဝ သမာနံ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ ပညေပယ်။ အညၾတ ေစ, အာဝုေသာ, ဣေမဟိ ဓေမၼဟိ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနံ အဘဝိႆ, ပုထုဇၨေနာ ပရိနိဗၺာေယယ်။ ပုထုဇၨေနာ ဟိ, အာဝုေသာ, အညၾတ ဣေမဟိ ဓေမၼဟိ။ ေတန ဟာဝုေသာ, ဥပမံ ေတ ကရိႆာမိ; ဥပမာယပိေဓကေစၥ ဝိညဴ ပုရိသာ ဘာသိတႆ အတၳံ အာဇာနႏၲိ။

၂၅၉. ‘‘ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ရေညာ ပေသနဒိႆ ေကာသလႆ သာဝတၳိယံ ပဋိဝသႏၲႆ သာေကေတ ကိၪၥိေဒဝ အစၥာယိကံ ကရဏီယံ ဥပၸေဇၨယ်။ တႆ အႏၲရာ စ သာဝတၳႎ အႏၲရာ စ သာေကတံ သတၱ ရထဝိနီတာနိ ဥပ႒ေပယ်ဳံ။ အထ ေခါ, အာဝုေသာ, ရာဇာ ပေသနဒိ ေကာသေလာ သာဝတၳိယာ နိကၡမိတြာ အေႏၲပုရဒြါရာ ပဌမံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်, ပဌေမန ရထဝိနီေတန ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုေဏယ်, ပဌမံ ရထဝိနီတံ ဝိႆေဇၨယ် ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်။ ဒုတိေယန ရထဝိနီေတန တတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုေဏယ်, ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိႆေဇၨယ်, တတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်။ တတိေယန ရထဝိနီေတန စတုတၳံ ရထဝိနီတံ ပါပုေဏယ်, တတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိႆေဇၨယ်, စတုတၳံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်။ စတုေတၳန ရထဝိနီေတန ပၪၥမံ ရထဝိနီတံ ပါပုေဏယ်, စတုတၳံ ရထဝိနီတံ ဝိႆေဇၨယ်, ပၪၥမံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်။ ပၪၥေမန ရထဝိနီေတန ဆ႒ံ ရထဝိနီတံ ပါပုေဏယ်, ပၪၥမံ ရထဝိနီတံ ဝိႆေဇၨယ်, ဆ႒ံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်။ ဆေ႒န ရထဝိနီေတန သတၱမံ ရထဝိနီတံ ပါပုေဏယ်, ဆ႒ံ ရထဝိနီတံ ဝိႆေဇၨယ်, သတၱမံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုေဟယ်။ သတၱေမန ရထဝိနီေတန သာေကတံ အႏုပါပုေဏယ် အေႏၲပုရဒြါရံ။ တေမနံ အေႏၲပုရဒြါရဂတံ သမာနံ မိတၱာမစၥာ ဉာတိသာေလာဟိတာ ဧဝံ ပုေစၧယ်ဳံ – ‘ဣမိနာ တြံ, မဟာရာဇ, ရထဝိနီေတန သာဝတၳိယာ သာေကတံ အႏုပၸေတၱာ အေႏၲပုရဒြါရ’ႏၲိ? ကထံ ဗ်ာကရမာေနာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ရာဇာ ပေသနဒိ ေကာသေလာ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်ာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ ဗ်ာကရမာေနာ ေခါ, အာဝုေသာ, ရာဇာ ပေသနဒိ ေကာသေလာ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ် – ‘ဣဓ ေမ သာဝတၳိယံ ပဋိဝသႏၲႆ သာေကေတ ကိၪၥိေဒဝ အစၥာယိကံ ကရဏီယံ ဥပၸဇၨိ [ဥပၸဇၨတိ (က.)]။ တႆ ေမ အႏၲရာ စ သာဝတၳႎ အႏၲရာ စ သာေကတံ သတၱ ရထဝိနီတာနိ ဥပ႒ေပသုံ။ အထ ခြာဟံ သာဝတၳိယာ နိကၡမိတြာ အေႏၲပုရဒြါရာ ပဌမံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ ပဌေမန ရထဝိနီေတန ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏႎ, ပဌမံ ရထဝိနီတံ ဝိႆဇၨႎ ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ ဒုတိေယန ရထဝိနီေတန တတိယံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏႎ, ဒုတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိႆဇၨႎ, တတိယံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ တတိေယန ရထဝိနီေတန စတုတၳံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏႎ, တတိယံ ရထဝိနီတံ ဝိႆဇၨႎ, စတုတၳံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ စတုေတၳန ရထဝိနီေတန ပၪၥမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏႎ, စတုတၳံ ရထဝိနီတံ ဝိႆဇၨႎ, ပၪၥမံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ ပၪၥေမန ရထဝိနီေတန ဆ႒ံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏႎ, ပၪၥမံ ရထဝိနီတံ ဝိႆဇၨႎ, ဆ႒ံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ ဆေ႒န ရထဝိနီေတန သတၱမံ ရထဝိနီတံ ပါပုဏႎ, ဆ႒ံ ရထဝိနီတံ ဝိႆဇၨႎ, သတၱမံ ရထဝိနီတံ အဘိ႐ုဟႎ။ သတၱေမန ရထဝိနီေတန သာေကတံ အႏုပၸေတၱာ အေႏၲပုရဒြါရ’ႏၲိ။ ဧဝံ ဗ်ာကရမာေနာ ေခါ, အာဝုေသာ, ရာဇာ ပေသနဒိ ေကာသေလာ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်ာ’’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, သီလဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ စိတၱဝိသုဒၶတၳာ, စိတၱဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ ဒိ႒ိဝိသုဒၶတၳာ, ဒိ႒ိဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶတၳာ, ကခၤါဝိတရဏဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳာ, မဂၢါမဂၢဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳာ, ပဋိပဒါဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶတၳာ, ဉာဏဒႆနဝိသုဒၶိ ယာဝေဒဝ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနတၳာ။ အႏုပါဒါပရိနိဗၺာနတၳံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတိ ျဗဟၼစရိယံ ဝုႆတီ’’တိ။

၂၆၀. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေကာနာေမာ အာယသၼာ, ကထၪၥ ပနာယသၼႏၲံ သျဗဟၼစာရီ ဇာနႏၲီ’’တိ? ‘‘ပုေဏၰာတိ ေခါ ေမ, အာဝုေသာ, နာမံ; မႏၲာဏိပုေတၱာတိ စ ပန မံ သျဗဟၼစာရီ ဇာနႏၲီ’’တိ။ ‘‘အစၧရိယံ, အာဝုေသာ, အဗ႓ဳတံ, အာဝုေသာ! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝေကန သမၼေဒဝ သတၳဳသာသနံ အာဇာနေႏၲန, ဧဝေမဝ အာယသၼတာ ပုေဏၰန မႏၲာဏိပုေတၱန ဂမ႓ီရာ ဂမ႓ီရပဥႇာ အႏုမႆ အႏုမႆ ဗ်ာကတာ။ လာဘာ သျဗဟၼစာရီနံ, သုလဒၶလာဘာ သျဗဟၼစာရီနံ, ေယ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ လဘႏၲိ ဒႆနာယ, လဘႏၲိ ပယိ႐ူပါသနာယ။ ေစလ႑ဳေကန [ေစလ႑ေကန (က.), ေစလ႑ဳေပေကန (?)] ေစပိ သျဗဟၼစာရီ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ မုဒၶနာ ပရိဟရႏၲာ လေဘယ်ဳံ ဒႆနာယ, လေဘယ်ဳံ ပယိ႐ူပါသနာယ, ေတသမၸိ လာဘာ ေတသမၸိ သုလဒၶံ, အမွာကမၸိ လာဘာ အမွာကမၸိ သုလဒၶံ, ေယ မယံ အာယသၼႏၲံ ပုဏၰံ မႏၲာဏိပုတၱံ လဘာမ ဒႆနာယ, လဘာမ ပယိ႐ူပါသနာယာ’’တိ။

ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ ပုေဏၰာ မႏၲာဏိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေကာ နာေမာ အာယသၼာ, ကထၪၥ ပနာယသၼႏၲံ သျဗဟၼစာရီ ဇာနႏၲီ’’တိ? ‘‘ဥပတိေႆာတိ ေခါ ေမ, အာဝုေသာ, နာမံ; သာရိပုေတၱာတိ စ ပန မံ သျဗဟၼစာရီ ဇာနႏၲီ’’တိ။ ‘‘သတၳဳကေပၸန ဝတ ကိရ, ေဘာ [ေခါ (က.)], သာဝေကန သဒၶႎ မႏၲယမာနာ န ဇာနိမွ – ‘အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ’တိ။ သေစ ဟိ မယံ ဇာေနယ်ာမ ‘အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ’တိ, ဧတၱကမၸိ ေနာ နပၸဋိဘာေသယ် [နပၸဋိေဘယ် (?)]။ အစၧရိယံ, အာဝုေသာ, အဗ႓ဳတံ, အာဝုေသာ! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝေကန သမၼေဒဝ သတၳဳသာသနံ အာဇာနေႏၲန, ဧဝေမဝ အာယသၼတာ သာရိပုေတၱန ဂမ႓ီရာ ဂမ႓ီရပဥႇာ အႏုမႆ အႏုမႆ ပုစၧိတာ။ လာဘာ သျဗဟၼစာရီနံ သုလဒၶလာဘာ သျဗဟၼစာရီနံ, ေယ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ လဘႏၲိ ဒႆနာယ, လဘႏၲိ ပယိ႐ူပါသနာယ။ ေစလ႑ဳေကန ေစပိ သျဗဟၼစာရီ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ မုဒၶနာ ပရိဟရႏၲာ လေဘယ်ဳံ ဒႆနာယ, လေဘယ်ဳံ ပယိ႐ူပါသနာယ, ေတသမၸိ လာဘာ ေတသမၸိ သုလဒၶံ, အမွာကမၸိ လာဘာ အမွာကမၸိ သုလဒၶံ, ေယ မယံ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ လဘာမ ဒႆနာယ, လဘာမ ပယိ႐ူပါသနာယာ’’တိ။

ဣတိဟ ေတ ဥေဘာပိ မဟာနာဂါ အညမညႆ သုဘာသိတံ သမႏုေမာဒႎသူတိ။

ရထဝိနီတသုတၱံ နိ႒ိတံ စတုတၳံ။

၅. နိဝါပသုတၱံ

၂၆၁. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘န, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိေကာ နိဝါပံ နိဝပတိ မိဂဇာတာနံ – ‘ဣမံ ေမ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မိဂဇာတာ ပရိဘုၪၨႏၲာ ဒီဃာယုကာ ဝဏၰဝေႏၲာ စိရံ ဒီဃမဒၶါနံ ယာေပႏၲဴ’တိ။ ဧဝၪၥ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိေကာ နိဝါပံ နိဝပတိ မိဂဇာတာနံ – ‘ဣမံ ေမ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မိဂဇာတာ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆႏၲိ, အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨိႆႏၲိ, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨိႆႏၲိ, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆႏၲိ ဣမသၼႎ နိဝါေပ’တိ။

၂၆၂. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု, ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။

၂၆၃. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရမႎသု, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟရႎသု။ ေတသံ ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ, တိေဏာဒကသခၤေယ, အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေတသံ အဓိမတၱကသိမာနံ ပတၱကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိေယ ပရိဟီေန တေမဝ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ ပစၥာဂမႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။

၂၆၄. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, တတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာတိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရမႎသု, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟရႎသု။ ေတသံ ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ တိေဏာဒကသခၤေယ အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေတသံ အဓိမတၱကသိမာနံ ပတၱကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိေယ ပရိဟီေန တေမဝ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ ပစၥာဂမႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။ ဧဝဥႇိ ေတ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကေပၸယ်ာမ။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆာမ, အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨိႆာမ, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨိႆာမ, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆာမ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ’တိ။ ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကပၸယႎသု။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု, ေတ တတၳ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨႎသု, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိကႆ စ ေနဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒေဟာသိ – ‘သဌာႆုနာမိေမ တတိယာ မိဂဇာတာ ေကတဗိေနာ, ဣဒၶိမႏၲာႆုနာမိေမ တတိယာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ; ဣမၪၥ နာမ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ပရိဘုၪၨႏၲိ, န စ ေနသံ ဇာနာမ အာဂတႎ ဝါ ဂတႎ ဝါ။ ယံႏူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မဟတီဟိ ဒ႑ဝါကရာဟိ [ဒ႑ဝါဂုရာဟိ (သ်ာ.)] သမႏၲာ သပၸေဒသံ အႏုပရိဝါေရယ်ာမ – အေပၸဝ နာမ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပေႆယ်ာမ, ယတၳ ေတ ဂါဟံ ဂေစၧယ်ဳ’ႏၲိ။ ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မဟတီဟိ ဒ႑ဝါကရာဟိ သမႏၲာ သပၸေဒသံ အႏုပရိဝါေရသုံ။ အဒၵသံသု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိေကာ စ ေနဝါပိကပရိသာ စ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ, ယတၳ ေတ ဂါဟံ အဂမံသု။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, တတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။

၂၆၅. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, စတုတၳာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရမႎသု။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ တတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ ဒုတိယာ မိဂဇာတာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ပဋိဝိရမႎသု။ေပ.။ ဧဝဥႇိ ေတ ဒုတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကေပၸယ်ာမ, တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆာမ, အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨိႆာမ, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨိႆာမ, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆာမ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ’တိ။ ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကပၸယႎသု, တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု, ေတ တတၳ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨႎသု, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။

‘‘တၾတ ေနဝါပိကႆ စ ေနဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒေဟာသိ – ‘သဌာႆုနာမိေမ တတိယာ မိဂဇာတာ ေကတဗိေနာ, ဣဒၶိမႏၲာႆုနာမိေမ တတိယာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ, ဣမၪၥ နာမ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ပရိဘုၪၨႏၲိ။ န စ ေနသံ ဇာနာမ အာဂတႎ ဝါ ဂတႎ ဝါ။ ယံႏူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မဟတီတိ ဒ႑ဝါကရာဟိ သမႏၲာ သပၸေဒသံ အႏုပရိဝါေရယ်ာမ, အေပၸဝ နာမ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပေႆယ်ာမ, ယတၳ ေတ ဂါဟံ ဂေစၧယ်ဳ’ႏၲိ။ ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မဟတီတိ ဒ႑ဝါကရာဟိ သမႏၲာ သပၸေဒသံ အႏုပရိဝါေရသုံ။ အဒၵသံသု ေခါ ေနဝါပိေကာ စ ေနဝါပိကပရိသာ စ တတိယာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ, ယတၳ ေတ ဂါဟံ အဂမံသု။ ဧဝဥႇိ ေတ တတိယာပိ မိဂဇာတာ န ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ ယတၳ အဂတိ ေနဝါပိကႆ စ ေနဝါပိကပရိသာယ စ တၾတာသယံ ကေပၸယ်ာမ, တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆာမ, အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨိႆာမ, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨိႆာမ, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆာမ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ’တိ။ ေတ ယတၳ အဂတိ ေနဝါပိကႆ စ ေနဝါပိကပရိသာယ စ တၾတာသယံ ကပၸယႎသု။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ေနဝါပိကႆ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု, ေတ တတၳ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨႎသု, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ ေနဝါပိကႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိကႆ စ ေနဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒေဟာသိ – ‘သဌာႆုနာမိေမ စတုတၳာ မိဂဇာတာ ေကတဗိေနာ, ဣဒၶိမႏၲာႆုနာမိေမ စတုတၳာ မိဂဇာတာ ပရဇနာ။ ဣမၪၥ နာမ နိဝါပံ နိဝုတၱံ ပရိဘုၪၨႏၲိ, န စ ေနသံ ဇာနာမ အာဂတႎ ဝါ ဂတႎ ဝါ။ ယံႏူန မယံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မဟတီဟိ ဒ႑ဝါကရာဟိ သမႏၲာ သပၸေဒသံ အႏုပရိဝါေရယ်ာမ, အေပၸဝ နာမ စတုတၳာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ ပေႆယ်ာမ ယတၳ ေတ ဂါဟံ ဂေစၧယ်ဳ’ႏၲိ။ ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မဟတီဟိ ဒ႑ဝါကရာဟိ သမႏၲာ သပၸေဒသံ အႏုပရိဝါေရသုံ။ ေနဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အဒၵသံသု ေနဝါပိေကာ စ ေနဝါပိကပရိသာ စ စတုတၳာနံ မိဂဇာတာနံ အာသယံ, ယတၳ ေတ ဂါဟံ ဂေစၧယ်ဳံ။ တၾတ, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိကႆ စ ေနဝါပိကပရိသာယ စ ဧတဒေဟာသိ – ‘သေစ ေခါ မယံ စတုေတၳ မိဂဇာေတ ဃေဋၬႆာမ, ေတ ဃဋၬိတာ အေည ဃဋၬိႆႏၲိ ေတ ဃဋၬိတာ အေည ဃဋၬိႆႏၲိ။ ဧဝံ ဣမံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ သဗၺေသာ မိဂဇာတာ ပရိမုၪၥိႆႏၲိ။ ယံႏူန မယံ စတုေတၳ မိဂဇာေတ အဇၩဳေပေကၡယ်ာမာ’တိ။ အဇၩဳေပကၡႎသု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေနဝါပိေကာ စ ေနဝါပိကပရိသာ စ စတုေတၳ မိဂဇာေတ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, စတုတၳာ မိဂဇာတာ ပရိမုစၥႎသု ေနဝါပိကႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။

၂၆၆. ‘‘ဥပမာ ေခါ ေမ အယံ, ဘိကၡေဝ, ကတာ အတၳႆ ဝိညာပနာယ။ အယံ ေစေဝတၳ အေတၳာ – နိဝါေပါတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥေႏၷတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ။ ေနဝါပိေကာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မာရေႆတံ ပါပိမေတာ အဓိဝစနံ။ ေနဝါပိကပရိသာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မာရပရိသာေယတံ အဓိဝစနံ။ မိဂဇာတာတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သမဏျဗာဟၼဏာနေမတံ အဓိဝစနံ။

၂၆၇. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ပဌမာ မိဂဇာတာ တထူပေမ အဟံ ဣေမ ပဌေမ သမဏျဗာဟၼေဏ ဝဒါမိ။

၂၆၈. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ဒုတိယာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရမႎသု, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာတိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရမႎသု, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟရႎသု။ ေတ တတၳ သာကဘကၡာပိ အေဟသုံ, သာမာကဘကၡာပိ အေဟသုံ, နီဝါရဘကၡာပိ အေဟသုံ, ဒဒၵဳလဘကၡာပိ အေဟသုံ, ဟဋဘကၡာပိ အေဟသုံ, ကဏဘကၡာပိ အေဟသုံ, အာစာမဘကၡာပိ အေဟသုံ, ပိညာကဘကၡာပိ အေဟသုံ, တိဏဘကၡာပိ အေဟသုံ, ေဂါမယဘကၡာပိ အေဟသုံ, ဝနမူလဖလာဟာရာ ယာေပသုံ ပဝတၱဖလေဘာဇီ။

‘‘ေတသံ ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ, တိေဏာဒကသခၤေယ, အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေတသံ အဓိမတၱကသိမာနံ ပတၱကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ။ ဗလဝီရိေယ ပရိဟီေန ေစေတာဝိမုတၱိ ပရိဟာယိ။ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ပရိဟီနာယ တေမဝ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ ပစၥာဂမႎသု တာနိ စ ေလာကာမိသာနိ။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ဒုတိယာပိ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ဒုတိယာ မိဂဇာတာ တထူပေမ အဟံ ဣေမ ဒုတိေယ သမဏျဗာဟၼေဏ ဝဒါမိ။

၂၆၉. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, တတိယာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ ဒုတိယာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရမႎသု။ ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟရႎသု။ ေတ တတၳ သာကဘကၡာပိ အေဟသုံ။ေပ.။ ပဝတၱဖလေဘာဇီ။ ေတသံ ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ တိေဏာဒကသခၤေယ အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေတသံ အဓိမတၱကသိမာနံ ပတၱကာယာနံ ဗလဝီရိယံ ပရိဟာယိ, ဗလဝီရိေယ ပရိဟီေန ေစေတာဝိမုတၱိ ပရိဟာယိ, ေစေတာဝိမုတၱိယာ ပရိဟီနာယ တေမဝ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ ပစၥာဂမႎသု တာနိ စ ေလာကာမိသာနိ။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အႏုပခဇၨ မုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ မဒံ အာပဇၨႎသု, မတၱာ သမာနာ ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, ပမတၱာ သမာနာ ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ ဧဝဥႇိ ေတ ဒုတိယာပိ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကေပၸယ်ာမ, တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆာမ, အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨိႆာမ, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨိႆာမ, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆာမ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ’’တိ။

‘‘ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကပၸယႎသု။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨႎသု, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ အပိ စ ေခါ ဧဝံဒိ႒ိကာ အေဟသုံ – သႆေတာ ေလာေကာ ဣတိပိ, အသႆေတာ ေလာေကာ ဣတိပိ; အႏၲဝါ ေလာေကာ ဣတိပိ, အနႏၲဝါ ေလာေကာ ဣတိပိ; တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ ဣတိပိ, အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရံ ဣတိပိ; ေဟာတိ တထာဂေတာ ပရံ မရဏာ ဣတိပိ, န ေဟာတိ တထာဂေတာ ပရံ မရဏာ ဣတိပိ, ေဟာတိ စ န စ ေဟာတိ တထာဂေတာ ပရံ မရဏာ ဣတိပိ, ေနဝ ေဟာတိ န န ေဟာတိ တထာဂေတာ ပရံ မရဏာ ဣတိပိ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, တတိယာပိ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, တတိယာ မိဂဇာတာ တထူပေမ အဟံ ဣေမ တတိေယ သမဏျဗာဟၼေဏ ဝဒါမိ။

၂၇၀. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, စတုတၳာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ ဒုတိယာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ – ‘ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရမႎသု။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ဒုတိယာပိ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ တတိယာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ ။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေယပိ ေတ ဒုတိယာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံ သမစိေႏၲသုံ ေယ ေခါ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ပဌမာ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရေမယ်ာမ, ဘယေဘာဂါ ပဋိဝိရတာ အရညာယတနာနိ အေဇၩာဂါေဟတြာ ဝိဟေရယ်ာမာ’တိ။ ေတ သဗၺေသာ နိဝါပေဘာဇနာ ေလာကာမိသာ ပဋိဝိရမႎသု။ေပ.။။ ဧဝဥႇိ ေတ ဒုတိယာပိ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကေပၸယ်ာမ။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆာမ, အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨိႆာမ, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨိႆာမ, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆာမ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသတိ။

‘‘ေတ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ ဥပနိႆာယ အာသယံ ကပၸယႎသု။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု။ ေတ တတၳ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨႎသု။ အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨႎသု။ အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ အပိ စ ေခါ ဧဝံဒိ႒ိကာ အေဟသုံ သႆေတာ ေလာေကာ ဣတိပိ။ေပ.။ ေနဝ ေဟာတိ န န ေဟာတိ တထာဂေတာ ပရံ မရဏာ ဣတိပိ။ ဧဝဥႇိ ေတ တတိယာပိ သမဏျဗာဟၼဏာ န ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ယံႏူန မယံ ယတၳ အဂတိ မာရႆ စ မာရပရိသာယ စ တၾတာသယံ ကေပၸယာမ။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨိႆာမ, အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨိႆာမ, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨိႆာမ, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ ဘဝိႆာမ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသတိ။

‘‘ေတ ယတၳ အဂတိ မာရႆ စ မာရပရိသာယ စ တၾတာသယံ ကပၸယႎသု။ တၾတာသယံ ကေပၸတြာ အမုံ နိဝါပံ နိဝုတၱံ မာရႆ အမူနိ စ ေလာကာမိသာနိ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႎသု, ေတ တတၳ အနႏုပခဇၨ အမုစၧိတာ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨမာနာ န မဒံ အာပဇၨႎသု, အမတၱာ သမာနာ န ပမာဒံ အာပဇၨႎသု, အပၸမတၱာ သမာနာ န ယထာကာမကရဏီယာ အေဟသုံ မာရႆ အမုသၼႎ နိဝါေပ အမုသၼိၪၥ ေလာကာမိေသ။ ဧဝဥႇိ ေတ, ဘိကၡေဝ, စတုတၳာ သမဏျဗာဟၼဏာ ပရိမုစၥႎသု မာရႆ ဣဒၶါႏုဘာဝါ။ ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, စတုတၳာ မိဂဇာတာ တထူပေမ အဟံ ဣေမ စတုေတၳ သမဏျဗာဟၼေဏ ဝဒါမိ။

၂၇၁. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, အဂတိ မာရႆ စ မာရပရိသာယ စ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အႏၶမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတြာ မာရစကၡဳံ အဒႆနံ ဂေတာ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ သေတာ စ သမၸဇာေနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ, ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ, အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ႐ူပသညာနံ သမတိကၠမာ ပဋိဃသညာနံ အတၳဂၤမာ နာနတၱသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနေႏၲာ အာကာေသာ’တိ အာကာသာနၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကာသာနၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘အနႏၲံ ဝိညာဏ’ႏၲိ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘နတၳိ ကိၪၥီ’တိ အာကိၪၥညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကိၪၥညာယတနံ သမတိကၠမၼ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ သမတိကၠမၼ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ပညာယ စႆ ဒိသြာ အာသဝါ ပရိကၡီဏာ ေဟာႏၲိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အႏၶမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတြာ မာရစကၡဳံ အဒႆနံ ဂေတာ ပါပိမေတာ တိေဏၰာ ေလာေက ဝိသတၱိက’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

နိဝါပသုတၱံ နိ႒ိတံ ပၪၥမံ။

၆. ပါသရာသိသုတၱံ

၂၇၂. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ သာဝတၳႎ ပိ႑ာယ ပါဝိသိ။ အထ ေခါ သမၺဟုလာ ဘိကၡဴ ေယနာယသၼာ အာနေႏၵာ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ အာနႏၵံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘စိရႆုတာ ေနာ, အာဝုေသာ အာနႏၵ, ဘဂဝေတာ သမၼဳခါ ဓမၼီ ကထာ။ သာဓု မယံ, အာဝုေသာ အာနႏၵ, လေဘယ်ာမ ဘဂဝေတာ သမၼဳခါ ဓမၼႎ ကထံ သဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟာယသၼေႏၲာ ေယန ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမာ ေတႏုပသကၤမထ; အေပၸဝ နာမ လေဘယ်ာထ ဘဂဝေတာ သမၼဳခါ ဓမၼႎ ကထံ သဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ အာနႏၵႆ ပစၥေႆာသုံ။

အထ ေခါ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ပိ႑ာယ စရိတြာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ အာယသၼႏၲံ အာနႏၵံ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာယာမာနႏၵ, ေယန ပုဗၺာရာေမာ မိဂါရမာတုပါသာေဒါ ေတႏုပသကၤမိႆာမ ဒိဝါဝိဟာရာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ အာယသၼတာ အာနေႏၵန သဒၶႎ ေယန ပုဗၺာရာေမာ မိဂါရမာတုပါသာေဒါ ေတႏုပသကၤမိ ဒိဝါဝိဟာရာယ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ အာယသၼႏၲံ အာနႏၵံ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာယာမာနႏၵ, ေယန ပုဗၺေကာ႒ေကာ ေတႏုပသကၤမိႆာမ ဂတၱာနိ ပရိသိၪၥိတု’’ႏၲိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသိ။

၂၇၃. အထ ေခါ ဘဂဝါ အာယသၼတာ အာနေႏၵန သဒၶႎ ေယန ပုဗၺေကာ႒ေကာ ေတႏုပသကၤမိ ဂတၱာနိ ပရိသိၪၥိတုံ။ ပုဗၺေကာ႒ေက ဂတၱာနိ ပရိသိၪၥိတြာ ပစၥဳတၱရိတြာ ဧကစီဝေရာ အ႒ာသိ ဂတၱာနိ ပုဗၺာပယမာေနာ။ အထ ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အယံ, ဘေႏၲ, ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမာ အဝိဒူေရ။ ရမဏီေယာ, ဘေႏၲ, ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမာ; ပါသာဒိေကာ, ဘေႏၲ, ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမာ။ သာဓု, ဘေႏၲ, ဘဂဝါ ေယန ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမာ ေတႏုပသကၤမတု အႏုကမၸံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါေသသိ ဘဂဝါ တုဏွီဘာေဝန။

အထ ေခါ ဘဂဝါ ေယန ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမာ ေတႏုပသကၤမိ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သမၺဟုလာ ဘိကၡဴ ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆေမ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၷိသိႏၷာ ေဟာႏၲိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ဗဟိဒြါရေကာ႒ေက အ႒ာသိ ကထာပရိေယာသာနံ အာဂမယမာေနာ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ကထာပရိေယာသာနံ ဝိဒိတြာ ဥကၠာသိတြာ အဂၢဠံ အာေကာေဋသိ။ ဝိဝရႎသု ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဒြါရံ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ရမၼကႆ ျဗာဟၼဏႆ အႆမံ ပဝိသိတြာ ပညေတၱ အာသေန နိသီဒိ။ နိသဇၨ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ကာယႏုတၳ, ဘိကၡေဝ, ဧတရဟိ ကထာယ သႏၷိသိႏၷာ? ကာ စ ပန ေဝါ အႏၲရာကထာ ဝိပၸကတာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝႏၲေမဝ ေခါ ေနာ, ဘေႏၲ, အာရဗ႓ ဓမၼီ ကထာ ဝိပၸကတာ, အထ ဘဂဝါ အႏုပၸေတၱာ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ! ဧတံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ပတိ႐ူပံ ကုလပုတၱာနံ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာနံ ယံ တုေမွ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၷိသီေဒယ်ာထ။ သႏၷိပတိတာနံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဒြယံ ကရဏီယံ – ဓမၼီ ဝါ ကထာ, အရိေယာ ဝါ တုဏွီဘာေဝါ’’။

၂၇၄. ‘‘ေဒြမာ, ဘိကၡေဝ, ပရိေယသနာ – အရိယာ စ ပရိေယသနာ, အနရိယာ စ ပရိေယသနာ။

‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, အနရိယာ ပရိေယသနာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ, အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ ဇရာဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ, အတၱနာ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ ဗ်ာဓိဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ, အတၱနာ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ မရဏဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ, အတၱနာ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ ေသာကဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ, အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိဓမၼံ ဝေဒထ? ပုတၱဘရိယံ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိဓမၼံ, ဒါသိဒါသံ ဇာတိဓမၼံ, အေဇဠကံ ဇာတိဓမၼံ, ကုကၠဳဋသူကရံ ဇာတိဓမၼံ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝံ ဇာတိဓမၼံ, ဇာတ႐ူပရဇတံ ဇာတိဓမၼံ။ ဇာတိဓမၼာ ေဟေတ, ဘိကၡေဝ, ဥပဓေယာ။ ဧတၳာယံ ဂထိေတာ [ဂဓီေတာ (သ်ာ. က.)] မုစၧိေတာ အဇၩာပေႏၷာ အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဇရာဓမၼံ ဝေဒထ? ပုတၱဘရိယံ, ဘိကၡေဝ, ဇရာဓမၼံ, ဒါသိဒါသံ ဇရာဓမၼံ, အေဇဠကံ ဇရာဓမၼံ, ကုကၠဳဋသူကရံ ဇရာဓမၼံ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝံ ဇရာဓမၼံ, ဇာတ႐ူပရဇတံ ဇရာဓမၼံ။ ဇရာဓမၼာ ေဟေတ, ဘိကၡေဝ, ဥပဓေယာ။ ဧတၳာယံ ဂထိေတာ မုစၧိေတာ အဇၩာပေႏၷာ အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ ဇရာဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဗ်ာဓိဓမၼံ ဝေဒထ? ပုတၱဘရိယံ, ဘိကၡေဝ, ဗ်ာဓိဓမၼံ, ဒါသိဒါသံ ဗ်ာဓိဓမၼံ, အေဇဠကံ ဗ်ာဓိဓမၼံ, ကုကၠဳဋသူကရံ ဗ်ာဓိဓမၼံ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝံ ဗ်ာဓိဓမၼံ။ ဗ်ာဓိဓမၼာ ေဟေတ, ဘိကၡေဝ, ဥပဓေယာ။ ဧတၳာယံ ဂထိေတာ မုစၧိေတာ အဇၩာပေႏၷာ အတၱနာ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ ဗ်ာဓိဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, မရဏဓမၼံ ဝေဒထ? ပုတၱဘရိယံ, ဘိကၡေဝ, မရဏဓမၼံ, ဒါသိဒါသံ မရဏဓမၼံ, အေဇဠကံ မရဏဓမၼံ, ကုကၠဳဋသူကရံ မရဏဓမၼံ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝံ မရဏဓမၼံ။ မရဏဓမၼာ ေဟေတ, ဘိကၡေဝ, ဥပဓေယာ။ ဧတၳာယံ ဂထိေတာ မုစၧိေတာ အဇၩာပေႏၷာ အတၱနာ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ မရဏဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ေသာကဓမၼံ ဝေဒထ? ပုတၱဘရိယံ, ဘိကၡေဝ, ေသာကဓမၼံ, ဒါသိဒါသံ ေသာကဓမၼံ, အေဇဠကံ ေသာကဓမၼံ, ကုကၠဳဋသူကရံ ေသာကဓမၼံ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝံ ေသာကဓမၼံ။ ေသာကဓမၼာ ေဟေတ, ဘိကၡေဝ, ဥပဓေယာ။ ဧတၳာယံ ဂထိေတာ မုစၧိေတာ အဇၩာပေႏၷာ အတၱနာ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ ေသာကဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။

‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, သံကိေလသဓမၼံ ဝေဒထ? ပုတၱဘရိယံ, ဘိကၡေဝ, သံကိေလသဓမၼံ, ဒါသိဒါသံ သံကိေလသဓမၼံ, အေဇဠကံ သံကိေလသဓမၼံ, ကုကၠဳဋသူကရံ သံကိေလသဓမၼံ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝံ သံကိေလသဓမၼံ, ဇာတ႐ူပရဇတံ သံကိေလသဓမၼံ။ သံကိေလသဓမၼာ ေဟေတ, ဘိကၡေဝ, ဥပဓေယာ။ ဧတၳာယံ ဂထိေတာ မုစၧိေတာ အဇၩာပေႏၷာ အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓမၼံေယဝ ပရိေယသတိ။ အယံ, ဘိကၡေဝ, အနရိယာ ပရိေယသနာ။

၂၇၅. ‘‘ကတမာ စ, ဘိကၡေဝ, အရိယာ ပရိေယသနာ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇာတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသတိ, အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ ဇရာဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇရံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသတိ, အတၱနာ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ ဗ်ာဓိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဗ်ာဓႎ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသတိ, အတၱနာ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ မရဏဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အမတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသတိ, အတၱနာ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ ေသာကဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အေသာကံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသတိ, အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အသံကိလိ႒ံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသတိ။ အယံ, ဘိကၡေဝ, အရိယာ ပရိေယသနာ။

၂၇၆. ‘‘အဟမၸိ သုဒံ, ဘိကၡေဝ, ပုေဗၺဝ သေမၺာဓာ အနဘိသမၺဳေဒၶါ ေဗာဓိသေတၱာဝ သမာေနာ အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ, အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ ဇရာဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ, အတၱနာ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ ဗ်ာဓိဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ, အတၱနာ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ မရဏဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ, အတၱနာ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ ေသာကဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ, အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ, အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ။ေပ.။ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ။ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ။ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ။ အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓမၼံေယဝ ပရိေယသာမိ? ယံႏူနာဟံ အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇာတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယေသယ်ံ, အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ ဇရာဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇရံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယေသယ်ံ, အတၱနာ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ ဗ်ာဓိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဗ်ာဓႎ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယေသယ်ံ, အတၱနာ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ မရဏဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အမတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယေသယ်ံ, အတၱနာ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ ေသာကဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အေသာကံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယေသယ်ံ, အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အသံကိလိ႒ံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယေသယ်’ႏၲိ။

၂၇၇. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, အပေရန သမေယန ဒဟေရာဝ သမာေနာ သုသုကာဠေကေသာ, ဘေျဒန ေယာဗၺေနန သမႏၷာဂေတာ ပဌေမန ဝယသာ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အႆုမုခါနံ ႐ုဒႏၲာနံ ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႎ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ ကႎ ကုသလဂေဝသီ [ကႎကုသလံဂေဝသီ (က.)] အႏုတၱရံ သႏၲိဝရပဒံ ပရိေယသမာေနာ ေယန အာဠာေရာ ကာလာေမာ ေတႏုပသကၤမႎ။ ဥပသကၤမိတြာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဣစၧာမဟံ, အာဝုေသာ ကာလာမ, ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ျဗဟၼစရိယံ စရိတု’ႏၲိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, အာဠာေရာ ကာလာေမာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဝိဟရတာယသၼာ; တာဒိေသာ အယံ ဓေမၼာ ယတၳ ဝိညဴ ပုရိေသာ နစိရေႆဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်ာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႎ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, တာဝတေကေနဝ ဩ႒ပဟတမေတၱန လပိတလာပနမေတၱန ဉာဏဝါဒၪၥ ဝဒါမိ ေထရဝါဒၪၥ, ‘ဇာနာမိ ပႆာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ အဟေၪၥဝ အေည စ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ အာဠာေရာ ကာလာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ေကဝလံ သဒၶါမတၱေကန သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒတိ; အဒၶါ အာဠာေရာ ကာလာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟရတီ’တိ။

‘‘အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ေယန အာဠာေရာ ကာလာေမာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကိတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ ကာလာမ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသီ’တိ [ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီတိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)]? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, အာဠာေရာ ကာလာေမာ အာကိၪၥညာယတနံ ပေဝေဒသိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ သဒၶါ, မယွံပတၳိ သဒၶါ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ ဝီရိယံ, မယွံပတၳိ ဝီရိယံ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ သတိ, မယွံပတၳိ သတိ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ သမာဓိ, မယွံပတၳိ သမာဓိ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ ပညာ, မယွံပတၳိ ပညာ။ ယံႏူနာဟံ ယံ ဓမၼံ အာဠာေရာ ကာလာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒတိ, တႆ ဓမၼႆ သစၧိကိရိယာယ ပဒေဟယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။

‘‘အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ေယန အာဠာေရာ ကာလာေမာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒေဝါစံ –

‘ဧတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ ကာလာမ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီ’တိ?

‘ဧတၱာဝတာ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒမီ’တိ။

‘အဟမၸိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဧတၱာဝတာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘လာဘာ ေနာ, အာဝုေသာ, သုလဒၶံ ေနာ, အာဝုေသာ, ေယ မယံ အာယသၼႏၲံ တာဒိသံ သျဗဟၼစာရႎ ပႆာမ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒမိ တံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ။ ယံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ တမဟံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒမိ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမၼံ ဇာနာမိ တံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ, ယံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ တမဟံ ဓမၼံ ဇာနာမိ။ ဣတိ ယာဒိေသာ အဟံ တာဒိေသာ တုဝံ, ယာဒိေသာ တုဝံ တာဒိေသာ အဟံ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုေသာ, ဥေဘာဝ သႏၲာ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာမာ’တိ။ ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အာဠာေရာ ကာလာေမာ အာစရိေယာ ေမ သမာေနာ (အတၱေနာ) [( ) နတၳိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] အေႏၲဝါသႎ မံ သမာနံ အတၱနာ [အတၱေနာ (သီ. ပီ.)] သမသမံ ဌေပသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူေဇသိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘နာယံ ဓေမၼာ နိဗၺိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိေရာဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သေမၺာဓာယ န နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ, ယာဝေဒဝ အာကိၪၥညာယတႏူပပတၱိယာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, တံ ဓမၼံ အနလကၤရိတြာ တသၼာ ဓမၼာ နိဗၺိဇၨ အပကၠမႎ။

၂၇၈. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ကႎ ကုသလဂေဝသီ အႏုတၱရံ သႏၲိဝရပဒံ ပရိေယသမာေနာ ေယန ဥဒေကာ [ဥဒၵေကာ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ရာမပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဥဒကံ ရာမပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဣစၧာမဟံ, အာဝုေသာ [အာဝုေသာ ရာမ (သီ. သ်ာ. က.) မဟာသေတၱာ ရာမပုတၱေမဝ အေဝါစ, န ရာမံ, ရာေမာ ဟိ တတၳ ဂဏာစရိေယာ ဘေဝယ်, တဒါ စ ကာလကၤေတာ အသေႏၲာ။ ေတေနေဝတၳ ရာမာယတၱာနိ ႀကိယပဒါနိ အတီတကာလဝေသန အာဂတာနိ, ဥဒေကာ စ ရာမပုေတၱာ မဟာသတၱႆ သျဗဟၼစာရီေတြဝ ဝုေတၱာ, န အာစရိေယာတိ။ ဋီကာယံ စ ‘‘ပါဠိယံ ရာမေႆဝ သမာပတၱိလာဘိတာ အာဂတာ န ဥဒကႆာ’’တိ အာဒိ ပစၧာဘာေဂ ပကာသိတာ], ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ျဗဟၼစရိယံ စရိတု’ႏၲိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဝိဟရတာယသၼာ; တာဒိေသာ အယံ ဓေမၼာ ယတၳ ဝိညဴ ပုရိေသာ နစိရေႆဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်ာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႎ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, တာဝတေကေနဝ ဩ႒ပဟတမေတၱန လပိတလာပနမေတၱန ဉာဏဝါဒၪၥ ဝဒါမိ ေထရဝါဒၪၥ, ‘ဇာနာမိ ပႆာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ အဟေၪၥဝ အေည စ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ေကဝလံ သဒၶါမတၱေကန သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသိ; အဒၶါ ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟာသီ’တိ။

‘‘အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ေယန ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဥဒကံ ရာမပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကိတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ, ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသီ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ပေဝေဒသိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ သဒၶါ, မယွံပတၳိ သဒၶါ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ ဝီရိယံ, မယွံပတၳိ ဝီရိယံ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ သတိ, မယွံပတၳိ သတိ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ သမာဓိ, မယွံပတၳိ သမာဓိ, န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ ပညာ, မယွံပတၳိ ပညာ။ ယံႏူနာဟံ ယံ ဓမၼံ ရာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသိ, တႆ ဓမၼႆ သစၧိကိရိယာယ ပဒေဟယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။

‘‘အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ေယန ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဥဒကံ ရာမပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ –

‘ဧတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ, ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီ’တိ?

‘ဧတၱာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီ’တိ။

‘အဟမၸိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဧတၱာဝတာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီ’တိ။

‘လာဘာ ေနာ, အာဝုေသာ, သုလဒၶံ ေနာ, အာဝုေသာ, ေယ မယံ အာယသၼႏၲံ တာဒိသံ သျဗဟၼစာရႎ ပႆာမ။ ဣတိ ယံ ဓမၼံ ရာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသိ, တံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ။ ယံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ, တံ ဓမၼံ ရာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသိ။ ဣတိ ယံ ဓမၼံ ရာေမာ အဘိညာသိ တံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ, ယံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ, တံ ဓမၼံ ရာေမာ အဘိညာသိ။ ဣတိ ယာဒိေသာ ရာေမာ အေဟာသိ တာဒိေသာ တုဝံ, ယာဒိေသာ တုဝံ တာဒိေသာ ရာေမာ အေဟာသိ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုေသာ, တုဝံ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာ’တိ။ ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ သျဗဟၼစာရီ ေမ သမာေနာ အာစရိယ႒ာေန မံ ဌေပသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူေဇသိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘နာယံ ဓေမၼာ နိဗၺိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိေရာဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သေမၺာဓာယ န နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ, ယာဝေဒဝ ေနဝသညာနာသညာယတႏူပပတၱိယာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, တံ ဓမၼံ အနလကၤရိတြာ တသၼာ ဓမၼာ နိဗၺိဇၨ အပကၠမႎ။

၂၇၉. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ကႎ ကုသလဂေဝသီ အႏုတၱရံ သႏၲိဝရပဒံ ပရိေယသမာေနာ မဂေဓသု အႏုပုေဗၺန စာရိကံ စရမာေနာ ေယန ဥ႐ုေဝလာ ေသနာနိဂေမာ တဒဝသရႎ။ တတၳဒၵသံ ရမဏီယံ ဘူမိဘာဂံ, ပါသာဒိကၪၥ ဝနသ႑ံ, နဒိၪၥ သႏၵႏၲႎ ေသတကံ သုပတိတၳံ ရမဏီယံ, သမႏၲာ [သာမႏၲာ (?)] စ ေဂါစရဂါမံ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ရမဏီေယာ ဝတ, ေဘာ, ဘူမိဘာေဂါ, ပါသာဒိေကာ စ ဝနသေ႑ာ, နဒီ စ သႏၵတိ ေသတကာ သုပတိတၳာ ရမဏီယာ, သမႏၲာ စ ေဂါစရဂါေမာ။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတၱႆ ပဓာနတၳိကႆ ပဓာနာယာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, တေတၳဝ နိသီဒႎ – အလမိဒံ ပဓာနာယာတိ။

၂၈၀. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, အတၱနာ ဇာတိဓေမၼာ သမာေနာ ဇာတိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇာတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာေနာ အဇာတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံ, အတၱနာ ဇရာဓေမၼာ သမာေနာ ဇရာဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇရံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာေနာ အဇရံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံ, အတၱနာ ဗ်ာဓိဓေမၼာ သမာေနာ ဗ်ာဓိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဗ်ာဓႎ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာေနာ အဗ်ာဓႎ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံ, အတၱနာ မရဏဓေမၼာ သမာေနာ မရဏဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အမတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံ, အတၱနာ ေသာကဓေမၼာ သမာေနာ ေသာကဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အေသာကံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံ, အတၱနာ သံကိေလသဓေမၼာ သမာေနာ သံကိေလသဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အသံကိလိ႒ံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာေနာ အသံကိလိ႒ံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံ။ ဉာဏၪၥ ပန ေမ ဒႆနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပၸါ ေမ ဝိမုတၱိ, အယမႏၲိမာ ဇာတိ, နတၳိ ဒါနိ ပုနဗ႓ေဝါ’တိ။

၂၈၁. ‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘အဓိဂေတာ ေခါ မ်ာယံ ဓေမၼာ ဂမ႓ီေရာ ဒုဒၵေသာ ဒုရႏုေဗာေဓာ သေႏၲာ ပဏီေတာ အတကၠာဝစေရာ နိပုေဏာ ပ႑ိတေဝဒနီေယာ။ အာလယရာမာ ေခါ ပနာယံ ပဇာ အာလယရတာ အာလယသမၼဳဒိတာ။ အာလယရာမာ ေခါ ပနာယံ ပဇာ အာလယရတာယ အာလယသမၼဳဒိတာယ ဒုဒၵသံ ဣဒံ ဌာနံ ယဒိဒံ – ဣဒပၸစၥယတာ ပဋိစၥသမုပၸါေဒါ။ ဣဒမၸိ ေခါ ဌာနံ ဒုဒၵသံ ယဒိဒံ – သဗၺသခၤါရသမေထာ သဗၺဴပဓိပဋိနိႆေဂၢါ တဏွာကၡေယာ ဝိရာေဂါ နိေရာေဓာ နိဗၺာနံ။ အဟေၪၥဝ ေခါ ပန ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ, ပေရ စ ေမ န အာဇာေနယ်ဳံ, ေသာ မမႆ ကိလမေထာ, သာ မမႆ ဝိေဟသာ’တိ။ အပိႆု မံ, ဘိကၡေဝ, ဣမာ အနစၧရိယာ ဂါထာေယာ ပဋိဘံသု ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ –

‘ကိေစၧန ေမ အဓိဂတံ၊ ဟလံ ဒါနိ ပကာသိတုံ။

ရာဂေဒါသပေရေတဟိ၊ နာယံ ဓေမၼာ သုသမၺဳေဓာ။

‘ပဋိေသာတဂါမႎ နိပုဏံ၊ ဂမ႓ီရံ ဒုဒၵသံ အဏုံ။

ရာဂရတၱာ န ဒကၡႏၲိ၊ တေမာခေႏၶန အာဝုဋာ’’’တိ [အာဝဋာတိ (သီ.)၊ အာဝုတာ (သ်ာ.)]။

၂၈၂. ‘‘ဣတိဟ ေမ, ဘိကၡေဝ, ပဋိသၪၥိကၡေတာ အေပၸါႆုကၠတာယ စိတၱံ နမတိ, ေနာ ဓမၼေဒသနာယ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼဳေနာ သဟမၸတိႆ မမ ေစတသာ ေစေတာပရိဝိတကၠမညာယ ဧတဒေဟာသိ – ‘နႆတိ ဝတ ေဘာ ေလာေကာ, ဝိနႆတိ ဝတ ေဘာ ေလာေကာ, ယၾတ ဟိ နာမ တထာဂတႆ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ အေပၸါႆုကၠတာယ စိတၱံ နမတိ [နမိႆတိ (?)], ေနာ ဓမၼေဒသနာယာ’တိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼာ သဟမၸတိ – ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိေသာ သမိၪၨိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာေရယ်, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိေၪၨယ်, ဧဝေမဝ – ျဗဟၼေလာေက အႏၲရဟိေတာ မမ ပုရေတာ ပါတုရေဟာသိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼာ သဟမၸတိ ဧကံသံ ဥတၱရာသဂႍ ကရိတြာ ေယနာဟံ ေတနၪၨလႎ ပဏာေမတြာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ေဒေသတု, ဘေႏၲ, ဘဂဝါ ဓမၼံ, ေဒေသတု သုဂေတာ ဓမၼံ။ သႏၲိ သတၱာ အပၸရဇကၡဇာတိကာ, အႆဝနတာ ဓမၼႆ ပရိဟာယႏၲိ။ ဘဝိႆႏၲိ ဓမၼႆ အညာတာေရာ’တိ။ ဣဒမေဝါစ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼာ သဟမၸတိ။ ဣဒံ ဝတြာ အထာပရံ ဧတဒေဝါစ –

‘ပါတုရေဟာသိ မဂေဓသု ပုေဗၺ၊

ဓေမၼာ အသုေဒၶါ သမေလဟိ စိႏၲိေတာ။

အပါပုေရတံ [အဝါပုေရတံ (သီ.)] အမတႆ ဒြါရံ၊

သုဏႏၲဳ ဓမၼံ ဝိမေလနာႏုဗုဒၶံ။

‘ေသေလ ယထာ ပဗၺတမုဒၶနိ႒ိေတာ၊

ယထာပိ ပေႆ ဇနတံ သမႏၲေတာ။

တထူပမံ ဓမၼမယံ သုေမဓ၊

ပါသာဒမာ႐ုယွ သမႏၲစကၡဳ။

ေသာကာဝတိဏၰံ [ေသာကာဝကိဏၰံ (သ်ာ.)] ဇနတမေပတေသာေကာ၊

အေဝကၡႆု ဇာတိဇရာဘိဘူတံ။

‘ဥေ႒ဟိ ဝီရ ဝိဇိတသဂၤါမ၊

သတၳဝါဟ အဏဏ ဝိစရ ေလာေက။

ေဒသႆု [ေဒေသတု (သ်ာ. က.)] ဘဂဝါ ဓမၼံ၊

အညာတာေရာ ဘဝိႆႏၲီ’’’တိ။

၂၈၃. ‘‘အထ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼဳေနာ စ အေဇၩသနံ ဝိဒိတြာ သေတၱသု စ ကာ႐ုညတံ ပဋိစၥ ဗုဒၶစကၡဳနာ ေလာကံ ေဝါေလာေကသႎ။ အဒၵသံ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဗုဒၶစကၡဳနာ ေလာကံ ေဝါေလာေကေႏၲာ သေတၱ အပၸရဇေကၡ မဟာရဇေကၡ, တိကၡိျႏၵိေယ မုဒိျႏၵိေယ, သြာကာေရ ဒြါကာေရ, သုဝိညာပေယ ဒုဝိညာပေယ, အေပၸကေစၥ ပရေလာကဝဇၨဘယဒႆာဝိေန [ဒႆာဝိေနာ (သ်ာ. ကံ. က.)] ဝိဟရေႏၲ, အေပၸကေစၥ န ပရေလာကဝဇၨဘယဒႆာဝိေန [ဒႆာဝိေနာ (သ်ာ. ကံ. က.)] ဝိဟရေႏၲ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဥပၸလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပု႑ရီကိနိယံ ဝါ အေပၸကစၥာနိ ဥပၸလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပု႑ရီကာနိ ဝါ ဥဒေက ဇာတာနိ ဥဒေက သံဝၯာနိ ဥဒကာႏုဂၢတာနိ အေႏၲာနိမုဂၢေပါသီနိ, အေပၸကစၥာနိ ဥပၸလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပု႑ရီကာနိ ဝါ ဥဒေက ဇာတာနိ ဥဒေက သံဝၯာနိ ဥဒကာႏုဂၢတာနိ သေမာဒကံ ဌိတာနိ, အေပၸကစၥာနိ ဥပၸလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပု႑ရီကာနိ ဝါ ဥဒေက ဇာတာနိ ဥဒေက သံဝၯာနိ ဥဒကံ အစၥဳဂၢမၼ ဌိတာနိ [တိ႒ႏၲိ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] အႏုပလိတၱာနိ ဥဒေကန; ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဗုဒၶစကၡဳနာ ေလာကံ ေဝါေလာေကေႏၲာ အဒၵသံ သေတၱ အပၸရဇေကၡ မဟာရဇေကၡ, တိကၡိျႏၵိေယ မုဒိျႏၵိေယ, သြာကာေရ ဒြါကာေရ, သုဝိညာပေယ ဒုဝိညာပေယ, အေပၸကေစၥ ပရေလာကဝဇၨဘယဒႆာဝိေန ဝိဟရေႏၲ, အေပၸကေစၥ န ပရေလာကဝဇၨဘယဒႆာဝိေန ဝိဟရေႏၲ။ အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼာနံ သဟမၸတႎ ဂါထာယ ပစၥဘာသႎ –

‘အပါ႐ုတာ ေတသံ အမတႆ ဒြါရာ၊

ေယ ေသာတဝေႏၲာ ပမုၪၥႏၲဳ သဒၶံ။

ဝိဟႎသသညီ ပဂုဏံ န ဘာသႎ၊

ဓမၼံ ပဏီတံ မႏုေဇသု ျဗေဟၼ’’’တိ။

‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼာ သဟမၸတိ ‘ကတာဝကာေသာ ေခါမွိ ဘဂဝတာ ဓမၼေဒသနာယာ’တိ မံ အဘိဝါေဒတြာ ပဒကၡိဏံ ကတြာ တေတၳဝႏၲရဓာယိ။

၂၈၄. ‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကႆ ႏု ေခါ အဟံ ပဌမံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ; ေကာ ဣမံ ဓမၼံ ခိပၸေမဝ အာဇာနိႆတီ’တိ? တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘အယံ ေခါ အာဠာေရာ ကာလာေမာ ပ႑ိေတာ ဝိယေတၱာ ေမဓာဝီ ဒီဃရတၱံ အပၸရဇကၡဇာတိေကာ။ ယံႏူနာဟံ အာဠာရႆ ကာလာမႆ ပဌမံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ။ ေသာ ဣမံ ဓမၼံ ခိပၸေမဝ အာဇာနိႆတီ’တိ။ အထ ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, ေဒဝတာ ဥပသကၤမိတြာ ဧတဒေဝါစ – ‘သတၱာဟကာလကၤေတာ, ဘေႏၲ, အာဠာေရာ ကာလာေမာ’တိ။ ဉာဏၪၥ ပန ေမ ဒႆနံ ဥဒပါဒိ – ‘သတၱာဟကာလကၤေတာ အာဠာေရာ ကာလာေမာ’တိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘မဟာဇာနိေယာ ေခါ အာဠာေရာ ကာလာေမာ။ သေစ ဟိ ေသာ ဣမံ ဓမၼံ သုေဏယ်, ခိပၸေမဝ အာဇာေနယ်ာ’တိ။

‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကႆ ႏု ေခါ အဟံ ပဌမံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ; ေကာ ဣမံ ဓမၼံ ခိပၸေမဝ အာဇာနိႆတီ’တိ? တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘အယံ ေခါ ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ပ႑ိေတာ ဝိယေတၱာ ေမဓာဝီ ဒီဃရတၱံ အပၸရဇကၡဇာတိေကာ။ ယံႏူနာဟံ ဥဒကႆ ရာမပုတၱႆ ပဌမံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ။ ေသာ ဣမံ ဓမၼံ ခိပၸေမဝ အာဇာနိႆတီ’တိ။ အထ ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, ေဒဝတာ ဥပသကၤမိတြာ ဧတဒေဝါစ – ‘အဘိေဒါသကာလကၤေတာ, ဘေႏၲ, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ’တိ။ ဉာဏၪၥ ပန ေမ ဒႆနံ ဥဒပါဒိ – ‘အဘိေဒါသကာလကၤေတာ ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ’တိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘မဟာဇာနိေယာ ေခါ ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ။ သေစ ဟိ ေသာ ဣမံ ဓမၼံ သုေဏယ်, ခိပၸေမဝ အာဇာေနယ်ာ’တိ။

‘‘တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကႆ ႏု ေခါ အဟံ ပဌမံ ဓမၼံ ေဒေသယ်ံ; ေကာ ဣမံ ဓမၼံ ခိပၸေမဝ အာဇာနိႆတီ’တိ? တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ဗဟုကာရာ ေခါ ေမ ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ, ေယ မံ ပဓာနပဟိတတၱံ ဥပ႒ဟႎသု။ ယံႏူနာဟံ ပၪၥဝဂၢိယာနံ ဘိကၡဴနံ ပဌမံ ဓမၼံ ေဒေသယ်’ႏၲိ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကဟံ ႏု ေခါ ဧတရဟိ ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ ဝိဟရႏၲီ’တိ? အဒၵသံ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန ပၪၥဝဂၢိေယ ဘိကၡဴ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရေႏၲ ဣသိပတေန မိဂဒါေယ။ အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥ႐ုေဝလာယံ ယထာဘိရႏၲံ ဝိဟရိတြာ ေယန ဗာရာဏသီ ေတန စာရိကံ ပကၠမႎ [ပကၠာမႎ (သ်ာ. ပီ. က.)]။

၂၈၅. ‘‘အဒၵသာ ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, ဥပေကာ အာဇီဝေကာ အႏၲရာ [အာဇီဝိေကာ (သီ. ပီ. က.)] စ ဂယံ အႏၲရာ စ ေဗာဓႎ အဒၶါနမဂၢပၸဋိပႏၷံ။ ဒိသြာန မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဝိပၸသႏၷာနိ ေခါ ေတ, အာဝုေသာ, ဣျႏၵိယာနိ, ပရိသုေဒၶါ ဆဝိဝေဏၰာ ပရိေယာဒါေတာ! ကံသိ တြံ, အာဝုေသာ, ဥဒၵိႆ ပဗၺဇိေတာ, ေကာ ဝါ ေတ သတၳာ, ကႆ ဝါ တြံ ဓမၼံ ေရာေစသီ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥပကံ အာဇီဝကံ ဂါထာဟိ အဇၩဘာသႎ –

‘သဗၺာဘိဘူ သဗၺဝိဒူဟမသၼိ၊ သေဗၺသု ဓေမၼသု အႏူပလိေတၱာ။

သဗၺၪၨေဟာ တဏွာကၡေယ ဝိမုေတၱာ၊ သယံ အဘိညာယ ကမုဒၵိေသယ်ံ။

‘န ေမ အာစရိေယာ အတၳိ၊ သဒိေသာ ေမ န ဝိဇၨတိ။

သေဒဝကသၼႎ ေလာကသၼႎ၊ နတၳိ ေမ ပဋိပုဂၢေလာ။

‘အဟဥႇိ အရဟာ ေလာေက၊ အဟံ သတၳာ အႏုတၱေရာ။

ဧေကာမွိ သမၼာသမၺဳေဒၶါ၊ သီတိဘူေတာသၼိ နိဗၺဳေတာ။

‘ဓမၼစကၠံ ပဝေတၱတုံ၊ ဂစၧာမိ ကာသိနံ ပုရံ။

အႏၶီဘူတသၼႎ [အႏၶဘူတသၼႎ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ေလာကသၼႎ၊ အာဟၪၧံ အမတဒုႏၵဳဘိ’ႏၲိ။

‘ယထာ ေခါ တြံ, အာဝုေသာ, ပဋိဇာနာသိ, အရဟသိ အနႏၲဇိေနာ’တိ!

‘မာဒိသာ ေဝ ဇိနာ ေဟာႏၲိ၊ ေယ ပတၱာ အာသဝကၡယံ။

ဇိတာ ေမ ပါပကာ ဓမၼာ၊ တသၼာဟမုပက ဇိေနာ’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, ဥပေကာ အာဇီဝေကာ ‘ဟုေပယ်ပါဝုေသာ’တိ [ဟုေဝယ်ပါဝုေသာ (သီ. ပီ.), ဟုေဝယ်ာဝုေသာ (သ်ာ.)] ဝတြာ သီသံ ဩကေမၸတြာ ဥမၼဂၢံ ဂေဟတြာ ပကၠာမိ။

၂၈၆. ‘‘အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, အႏုပုေဗၺန စာရိကံ စရမာေနာ ေယန ဗာရာဏသီ ဣသိပတနံ မိဂဒါေယာ ေယန ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ ေတႏုပသကၤမႎ။ အဒၵသံသု ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ ဒူရေတာ အာဂစၧႏၲံ။ ဒိသြာန အညမညံ သဏၭေပသုံ [အညမညံ ကတိကံ သဏၭေပသုံ (ဝိနယပိဋေက မဟာဝေဂၢ)] – ‘အယံ ေခါ, အာဝုေသာ, သမေဏာ ေဂါတေမာ အာဂစၧတိ ဗာဟုလႅိေကာ [ဗာဟုလိေကာ (သီ. ပီ.) သာရတၳဒီပနီဋီကာယ သေမတိ] ပဓာနဝိဗ႓ေႏၲာ အာဝေတၱာ ဗာဟုလႅာယ။ ေသာ ေနဝ အဘိဝါေဒတေဗၺာ, န ပစၥဳ႒ာတေဗၺာ; နာႆ ပတၱစီဝရံ ပဋိဂၢေဟတဗၺံ။ အပိ စ ေခါ အာသနံ ဌေပတဗၺံ, သေစ အာကခႋႆတိ နိသီဒိႆတီ’တိ။ ယထာ ယထာ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥပသကၤမႎ တထာ တထာ ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ နာသကၡႎသု သကာယ ကတိကာယ သဏၭာတုံ။ အေပၸကေစၥ မံ ပစၥဳဂၢန႖ာ ပတၱစီဝရံ ပဋိဂၢေဟသုံ, အေပၸကေစၥ အာသနံ ပညေပသုံ, အေပၸကေစၥ ပါေဒါဒကံ ဥပ႒ေပသုံ။ အပိ စ ေခါ မံ နာေမန စ အာဝုေသာဝါေဒန စ သမုဒါစရႏၲိ။

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိေယ ဘိကၡဴ ဧတဒေဝါစံ – ‘မာ, ဘိကၡေဝ, တထာဂတံ နာေမန စ အာဝုေသာဝါေဒန စ သမုဒါစရထ [သမုဒါစရိတၳ (သီ. သ်ာ. ပီ.)]။ အရဟံ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ သမၼာသမၺဳေဒၶါ။ ဩဒဟထ, ဘိကၡေဝ, ေသာတံ, အမတမဓိဂတံ, အဟမႏုသာသာမိ, အဟံ ဓမၼံ ေဒေသမိ။ ယထာႏုသိ႒ံ တထာ ပဋိပဇၨမာနာ နစိရေႆဝ – ယႆတၳာယ ကုလပုတၱာ သမၼေဒဝ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႏၲိ တဒႏုတၱရံ – ျဗဟၼစရိယပရိေယာသာနံ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆထာ’တိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ မံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘တာယပိ ေခါ တြံ, အာဝုေသာ ေဂါတမ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုကၠရကာရိကာယ နာဇၩဂမာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသံ, ကႎ ပန တြံ ဧတရဟိ ဗာဟုလႅိေကာ ပဓာနဝိဗ႓ေႏၲာ အာဝေတၱာ ဗာဟုလႅာယ အဓိဂမိႆသိ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသ’ႏၲိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိေယ ဘိကၡဴ ဧတဒေဝါစံ – ‘န, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ ဗာဟုလႅိေကာ, န ပဓာနဝိဗ႓ေႏၲာ, န အာဝေတၱာ ဗာဟုလႅာယ။ အရဟံ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ သမၼာသမၺဳေဒၶါ။ ဩဒဟထ, ဘိကၡေဝ, ေသာတံ, အမတမဓိဂတံ, အဟမႏုသာသာမိ, အဟံ ဓမၼံ ေဒေသမိ။ ယထာႏုသိ႒ံ တထာ ပဋိပဇၨမာနာ နစိရေႆဝ – ယႆတၳာယ ကုလပုတၱာ သမၼေဒဝ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႏၲိ တဒႏုတၱရံ – ျဗဟၼစရိယပရိေယာသာနံ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆထာ’တိ။ ဒုတိယမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ မံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘တာယပိ ေခါ တြံ, အာဝုေသာ ေဂါတမ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုကၠရကာရိကာယ နာဇၩဂမာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသံ, ကႎ ပန တြံ ဧတရဟိ ဗာဟုလႅိေကာ ပဓာနဝိဗ႓ေႏၲာ အာဝေတၱာ ဗာဟုလႅာယ အဓိဂမိႆသိ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသ’ႏၲိ? ဒုတိယမၸိ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိေယ ဘိကၡဴ ဧတဒေဝါစံ – ‘န, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ ဗာဟုလႅိေကာ။ေပ.။ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆထာ’တိ။ တတိယမၸိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ မံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘တာယပိ ေခါ တြံ, အာဝုေသာ ေဂါတမ, ဣရိယာယ တာယ ပဋိပဒါယ တာယ ဒုကၠရကာရိကာယ နာဇၩဂမာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသံ, ကႎ ပန တြံ ဧတရဟိ ဗာဟုလႅိေကာ ပဓာနဝိဗ႓ေႏၲာ အာဝေတၱာ ဗာဟုလႅာယ အဓိဂမိႆသိ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသ’ႏၲိ?

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိေယ ဘိကၡဴ ဧတဒေဝါစံ – ‘အဘိဇာနာထ ေမ ေနာ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဣေတာ ပုေဗၺ ဧဝ႐ူပံ ပဘာဝိတေမတ’ႏၲိ [ဘာသိတေမတႏၲိ (သီ. သ်ာ. ဝိနေယပိ)]? ‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’။ ‘အရဟံ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ သမၼာသမၺဳေဒၶါ။ ဩဒဟထ, ဘိကၡေဝ, ေသာတံ, အမတမဓိဂတံ, အဟမႏုသာသာမိ, အဟံ ဓမၼံ ေဒေသမိ။ ယထာႏုသိ႒ံ တထာ ပဋိပဇၨမာနာ နစိရေႆဝ – ယႆတၳာယ ကုလပုတၱာ သမၼေဒဝ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႏၲိ တဒႏုတၱရံ – ျဗဟၼစရိယပရိေယာသာနံ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆထာ’တိ။

‘‘အသကၡႎ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိေယ ဘိကၡဴ သညာေပတုံ။ ေဒြပိ သုဒံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဴ ဩဝဒါမိ, တေယာ ဘိကၡဴ ပိ႑ာယ စရႏၲိ။ ယံ တေယာ ဘိကၡဴ ပိ႑ာယ စရိတြာ အာဟရႏၲိ ေတန ဆဗၺဂၢိယာ [ဆဗၺဂၢါ (သီ. သ်ာ.)] ယာေပမ။ တေယာပိ သုဒံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဴ ဩဝဒါမိ, ေဒြ ဘိကၡဴ ပိ႑ာယ စရႏၲိ။ ယံ ေဒြ ဘိကၡဴ ပိ႑ာယ စရိတြာ အာဟရႏၲိ ေတန ဆဗၺဂၢိယာ ယာေပမ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥဝဂၢိယာ ဘိကၡဴ မယာ ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အႏုသာသိယမာနာ အတၱနာ ဇာတိဓမၼာ သမာနာ ဇာတိဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇာတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာနာ အဇာတံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံသု, အတၱနာ ဇရာဓမၼာ သမာနာ ဇရာဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အဇရံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာနာ အဇရံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံသု, အတၱနာ ဗ်ာဓိဓမၼာ သမာနာ။ေပ.။ အတၱနာ မရဏဓမၼာ သမာနာ။ အတၱနာ ေသာကဓမၼာ သမာနာ။ အတၱနာ သံကိေလသဓမၼာ သမာနာ သံကိေလသဓေမၼ အာဒီနဝံ ဝိဒိတြာ အသံကိလိ႒ံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ ပရိေယသမာနာ အသံကိလိ႒ံ အႏုတၱရံ ေယာဂေကၡမံ နိဗၺာနံ အဇၩဂမံသု။ ဉာဏၪၥ ပန ေနသံ ဒႆနံ ဥဒပါဒိ – ‘အကုပၸါ ေနာ ဝိမုတၱိ [အကုပၸါ ေနသံ ဝိမုတၱိ (က.)], အယမႏၲိမာ ဇာတိ, နတၳိ ဒါနိ ပုနဗ႓ေဝါ’တိ။

၂၈၇. ‘‘ပၪၥိေမ, ဘိကၡေဝ, ကာမဂုဏာ။ ကတေမ ပၪၥ? စကၡဳဝိေညယ်ာ ႐ူပါ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ပိယ႐ူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, ေသာတဝိေညယ်ာ သဒၵါ။ေပ.။ ဃာနဝိေညယ်ာ ဂႏၶာ။ ဇိဝွာဝိေညယ်ာ ရသာ။ ကာယဝိေညယ်ာ ေဖာ႒ဗၺာ ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ပိယ႐ူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣေမ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ပၪၥ ကာမဂုဏာ။ ေယ ဟိ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဣေမ ပၪၥ ကာမဂုေဏ ဂထိတာ မုစၧိတာ အေဇၩာပႏၷာ အနာဒီနဝဒႆာဝိေနာ အနိႆရဏပညာ ပရိဘုၪၨႏၲိ, ေတ ဧဝမႆု ေဝဒိတဗၺာ – ‘အနယမာပႏၷာ ဗ်သနမာပႏၷာ ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမေတာ’ [ပါပိမေတာ’’တိ (?)]။ ‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, အာရညေကာ မေဂါ ဗေဒၶါ ပါသရာသႎ အဓိသေယယ်။ ေသာ ဧဝမႆ ေဝဒိတေဗၺာ – အနယမာပေႏၷာ ဗ်သနမာပေႏၷာ ယထာကာမကရဏီေယာ လုဒၵႆ။ အာဂစၧေႏၲ စ ပန လုေဒၵ ေယန ကာမံ န ပကၠမိႆတီ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ဟိ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဣေမ ပၪၥ ကာမဂုေဏ ဂထိတာ မုစၧိတာ အေဇၩာပႏၷာ အနာဒီနဝဒႆာဝိေနာ အနိႆရဏပညာ ပရိဘုၪၨႏၲိ, ေတ ဧဝမႆု ေဝဒိတဗၺာ – ‘အနယမာပႏၷာ ဗ်သနမာပႏၷာ ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမေတာ’။ ေယ စ ေခါ ေကစိ, ဘိကၡေဝ, သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဣေမ ပၪၥ ကာမဂုေဏ အဂထိတာ အမုစၧိတာ အနေဇၩာပႏၷာ အာဒီနဝဒႆာဝိေနာ နိႆရဏပညာ ပရိဘုၪၨႏၲိ, ေတ ဧဝမႆု ေဝဒိတဗၺာ – ‘န အနယမာပႏၷာ န ဗ်သနမာပႏၷာ န ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမေတာ’။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, အာရညေကာ မေဂါ အဗေဒၶါ ပါသရာသႎ အဓိသေယယ်။ ေသာ ဧဝမႆ ေဝဒိတေဗၺာ – ‘န အနယမာပေႏၷာ န ဗ်သနမာပေႏၷာ န ယထာကာမကရဏီေယာ လုဒၵႆ။ အာဂစၧေႏၲ စ ပန လုေဒၵ ေယန ကာမံ ပကၠမိႆတီ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ဟိ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဣေမ ပၪၥ ကာမဂုေဏ အဂထိတာ အမုစၧိတာ အနေဇၩာပႏၷာ အာဒီနဝဒႆာဝိေနာ နိႆရဏပညာ ပရိဘုၪၨႏၲိ, ေတ ဧဝမႆု ေဝဒိတဗၺာ – ‘န အနယမာပႏၷာ န ဗ်သနမာပႏၷာ န ယထာကာမကရဏီယာ ပါပိမေတာ’။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, အာရညေကာ မေဂါ အရေည ပဝေန စရမာေနာ ဝိႆေတၳာ ဂစၧတိ, ဝိႆေတၳာ တိ႒တိ, ဝိႆေတၳာ နိသီဒတိ, ဝိႆေတၳာ ေသယ်ံ ကေပၸတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? အနာပါထဂေတာ, ဘိကၡေဝ, လုဒၵႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အႏၶမကာသိ မာရံ အပဒံ, ဝဓိတြာ မာရစကၡဳံ အဒႆနံ ဂေတာ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ႐ူပသညာနံ သမတိကၠမာ ပဋိဃသညာနံ အတၳဂၤမာ နာနတၱသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနေႏၲာ အာကာေသာ’တိ အာကာသာနၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကာသာနၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘အနႏၲံ ဝိညာဏ’ႏၲိ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘နတၳိ ကိၪၥီ’တိ အာကိၪၥညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကိၪၥညာယတနံ သမတိကၠမၼ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပါပိမေတာ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ သမတိကၠမၼ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ, ပညာယ စႆ ဒိသြာ အာသဝါ ပရိကၡီဏာ ေဟာႏၲိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အႏၶမကာသိ မာရံ အပဒံ, ဝဓိတြာ မာရစကၡဳံ အဒႆနံ ဂေတာ ပါပိမေတာ။ တိေဏၰာ ေလာေက ဝိသတၱိကံ ဝိႆေတၳာ ဂစၧတိ, ဝိႆေတၳာ တိ႒တိ, ဝိႆေတၳာ နိသီဒတိ, ဝိႆေတၳာ ေသယ်ံ ကေပၸတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? အနာပါထဂေတာ, ဘိကၡေဝ, ပါပိမေတာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ပါသရာသိသုတၱံ နိ႒ိတံ ဆ႒ံ။

၇. စူဠဟတၳိပေဒါပမသုတၱံ

၂၈၈. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ သဗၺေသေတန ဝဠဝါဘိရေထန [ဝဠဘီရေထန (သီ. ပီ.)] သာဝတၳိယာ နိယ်ာတိ ဒိဝါဒိဝႆ။ အဒၵသာ ေခါ ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ပိေလာတိကံ ပရိဗၺာဇကံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ။ ဒိသြာန ပိေလာတိကံ ပရိဗၺာဇကံ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဟႏၵ, ကုေတာ ႏု ဘဝံ ဝစၧာယေနာ အာဂစၧတိ ဒိဝါဒိဝႆာ’’တိ?

‘‘ဣေတာ ဟိ ေခါ အဟံ, ေဘာ, အာဂစၧာမိ သမဏႆ ေဂါတမႆ သႏၲိကာ’’တိ။

‘‘တံ ကႎ မညတိ, ဘဝံ ဝစၧာယေနာ, သမဏႆ ေဂါတမႆ ပညာေဝယ်တၱိယံ?

‘‘ပ႑ိေတာ မေည’’တိ။

‘‘ေကာ စာဟံ, ေဘာ, ေကာ စ သမဏႆ ေဂါတမႆ ပညာေဝယ်တၱိယံ ဇာနိႆာမိ! ေသာပိ ႏူနႆ တာဒိေသာဝ ေယာ သမဏႆ ေဂါတမႆ ပညာေဝယ်တၱိယံ ဇာေနယ်ာ’’တိ။

‘‘ဥဠာရာယ ခလု ဘဝံ ဝစၧာယေနာ သမဏံ ေဂါတမံ ပသံသာယ ပသံသတီ’’တိ။

‘‘ေကာ စာဟံ, ေဘာ, ေကာ စ သမဏံ ေဂါတမံ ပသံသိႆာမိ?

‘‘ပသတၳပသေတၳာဝ ေသာ ဘဝံ ေဂါတေမာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာန’’ႏၲိ။

‘‘ကံ ပန ဘဝံ ဝစၧာယေနာ အတၳဝသံ သမၸႆမာေနာ သမေဏ ေဂါတေမ ဧဝံ အဘိပၸသေႏၷာ’’တိ [အဘိပၸသေႏၷာ ေဟာတီတိ (သ်ာ.)]?

‘‘ေသယ်ထာပိ, ေဘာ, ကုသေလာ နာဂဝနိေကာ နာဂဝနံ ပဝိေသယ်။ ေသာ ပေႆယ် နာဂဝေန မဟႏၲံ ဟတၳိပဒံ, ဒီဃေတာ စ အာယတံ, တိရိယၪၥ ဝိတၳတံ။ ေသာ နိ႒ံ ဂေစၧယ် – ‘မဟာ ဝတ, ေဘာ, နာေဂါ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ အဟံ, ေဘာ, ယေတာ အဒၵသံ သမေဏ ေဂါတေမ စတၱာရိ ပဒါနိ အထာဟံ နိ႒မဂမံ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

၂၈၉. ‘‘ကတမာနိ စတၱာရိ? ဣဓာဟံ, ေဘာ, ပႆာမိ ဧကေစၥ ခတၱိယပ႑ိေတ နိပုေဏ ကတပရပၸဝါေဒ ဝါလေဝဓိ႐ူေပ, ေတ ဘိႏၵႏၲာ [ေဝါဘိႏၵႏၲာ (သီ. ပီ.) ဝိ + အဝ + ဘိႏၵႏၲာ] မေည စရႏၲိ ပညာဂေတန ဒိ႒ိဂတာနိ။ ေတ သုဏႏၲိ – ‘သမေဏာ ခလု, ေဘာ, ေဂါတေမာ အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသရိႆတီ’တိ။ ေတ ပဥႇံ အဘိသခၤေရာႏၲိ – ‘ဣမံ မယံ ပဥႇံ သမဏံ ေဂါတမံ ဥပသကၤမိတြာ ပုစၧိႆာမ။ ဧဝံ ေစ ေနာ ပုေ႒ာ ဧဝံ ဗ်ာကရိႆတိ, ဧဝမႆ မယံ ဝါဒံ အာေရာေပႆာမ။ ဧဝံ ေစပိ ေနာ ပုေ႒ာ ဧဝံ ဗ်ာကရိႆတိ, ဧဝမၸိႆ မယံ ဝါဒံ အာေရာေပႆာမာ’တိ။ ေတ သုဏႏၲိ – ‘သမေဏာ ခလု, ေဘာ, ေဂါတေမာ အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသေဋာ’တိ။ ေတ ေယန သမေဏာ ေဂါတေမာ ေတႏုပသကၤမႏၲိ။ ေတ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵေႆတိ သမာဒေပတိ သမုေတၱေဇတိ သမၸဟံေသတိ။ ေတ သမေဏန ေဂါတေမန ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵႆိတာ သမာဒပိတာ သမုေတၱဇိတာ သမၸဟံသိတာ န ေစဝ သမဏံ ေဂါတမံ ပဥႇံ ပုစၧႏၲိ, ကုေတာႆ [ကုတႆ (သီ. သ်ာ. ပီ.)] ဝါဒံ အာေရာေပႆႏၲိ? အညဒတၳဳ သမဏေႆဝ ေဂါတမႆ သာဝကာ သမၸဇၨႏၲိ။ ယဒါဟံ, ေဘာ, သမေဏ ေဂါတေမ ဣမံ ပဌမံ ပဒံ အဒၵသံ အထာဟံ နိ႒မဂမံ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

‘‘ပုန စပရာဟံ, ေဘာ, ပႆာမိ ဣေဓကေစၥ ျဗာဟၼဏပ႑ိေတ။ေပ.။ ဂဟပတိပ႑ိေတ။ေပ.။ သမဏပ႑ိေတ နိပုေဏ ကတပရပၸဝါေဒ ဝါလေဝဓိ႐ူေပ ေတ ဘိႏၵႏၲာ မေည စရႏၲိ ပညာဂေတန ဒိ႒ိဂတာနိ။ ေတ သုဏႏၲိ – ‘သမေဏာ ခလု ေဘာ ေဂါတေမာ အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသရိႆတီ’တိ။ ေတ ပဥႇံ အဘိသခၤေရာႏၲိ ‘ဣမံ မယံ ပဥႇံ သမဏံ ေဂါတမံ ဥပသကၤမိတြာ ပုစၧိႆာမ။ ဧဝံ ေစ ေနာ ပုေ႒ာ ဧဝံ ဗ်ာကရိႆတိ, ဧဝမႆ မယံ ဝါဒံ အာေရာေပႆာမ။ ဧဝံ ေစပိ ေနာ ပုေ႒ာ ဧဝံ ဗ်ာကရိႆတိ, ဧဝံပိႆ မယံ ဝါဒံ အာေရာေပႆာမာ’တိ။ ေတ သုဏႏၲိ ‘သမေဏာ ခလု ေဘာ ေဂါတေမာ အမုကံ နာမ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဩသေဋာ’တိ။ ေတ ေယန သမေဏာ ေဂါတေမာ ေတႏုပသကၤမႏၲိ။ ေတ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵေႆတိ သမာဒေပတိ သမုေတၱေဇတိ သမၸဟံေသတိ။ ေတ သမေဏန ေဂါတေမန ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵႆိတာ သမာဒပိတာ သမုေတၱဇိတာ သမၸဟံသိတာ န ေစဝ သမဏံ ေဂါတမံ ပဥႇံ ပုစၧႏၲိ, ကုေတာႆ ဝါဒံ အာေရာေပႆႏၲိ? အညဒတၳဳ သမဏံေယဝ ေဂါတမံ ဩကာသံ ယာစႏၲိ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇၨာယ။ ေတ သမေဏာ ေဂါတေမာ ပဗၺာေဇတိ [ပဗၺာေဇတိ ဥပသမၸါေဒတိ (သီ.)]။ ေတ တတၳ ပဗၺဇိတာ သမာနာ ဝူပက႒ာ အပၸမတၱာ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱာ ဝိဟရႏၲာ နစိရေႆဝ – ယႆတၳာယ ကုလပုတၱာ သမၼေဒဝ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႏၲိ တဒႏုတၱရံ – ျဗဟၼစရိယပရိေယာသာနံ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရႏၲိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘မနံ ဝတ, ေဘာ, အနႆာမ, မနံ ဝတ, ေဘာ, ပနႆာမ; မယဥႇိ ပုေဗၺ အႆမဏာဝ သမာနာ သမဏမွာတိ ပဋိဇာနိမွ, အျဗာဟၼဏာဝ သမာနာ ျဗာဟၼဏမွာတိ ပဋိဇာနိမွ, အနရဟေႏၲာဝ သမာနာ အရဟႏၲမွာတိ ပဋိဇာနိမွ။ ဣဒါနိ ေခါမွ သမဏာ, ဣဒါနိ ေခါမွ ျဗာဟၼဏာ, ဣဒါနိ ေခါမွ အရဟေႏၲာ’တိ။ ယဒါဟံ, ေဘာ, သမေဏ ေဂါတေမ ဣမံ စတုတၳံ ပဒံ အဒၵသံ အထာဟံ နိ႒မဂမံ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’’’တိ။

‘‘ယေတာ ေခါ အဟံ, ေဘာ, သမေဏ ေဂါတေမ ဣမာနိ စတၱာရိ ပဒါနိ အဒၵသံ အထာဟံ နိ႒မဂမံ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’’’တိ။

၂၉၀. ဧဝံ ဝုေတၱ, ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ သဗၺေသတာ ဝဠဝါဘိရထာ ဩေရာဟိတြာ ဧကံသံ ဥတၱရာသဂႍ ကရိတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတနၪၨလႎ ပဏာေမတြာ တိကၡတၱဳံ ဥဒါနံ ဥဒါေနသိ – ‘‘နေမာ တႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ; နေမာ တႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ; နေမာ တႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ အေပၸဝ နာမ မယမၸိ ကဒါစိ ကရဟစိ ေတန ေဘာတာ ေဂါတေမန သဒၶႎ သမာဂေစၧယ်ာမ, အေပၸဝ နာမ သိယာ ေကာစိေဒဝ ကထာသလႅာေပါ’’တိ! အထ ေခါ ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ယာဝတေကာ အေဟာသိ ပိေလာတိေကန ပရိဗၺာဇေကန သဒၶႎ ကထာသလႅာေပါ တံ သဗၺံ ဘဂဝေတာ အာေရာေစသိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘဂဝါ ဇာဏုေႆာဏႎ ျဗာဟၼဏံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘န ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဧတၱာဝတာ ဟတၳိပေဒါပေမာ ဝိတၳာေရန ပရိပူေရာ ေဟာတိ။ အပိ စ, ျဗာဟၼဏ, ယထာ ဟတၳိပေဒါပေမာ ဝိတၳာေရန ပရိပူေရာ ေဟာတိ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာဟိ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ေဘာ’’တိ ေခါ ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၂၉၁. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ျဗာဟၼဏ, နာဂဝနိေကာ နာဂဝနံ ပဝိေသယ်။ ေသာ ပေႆယ် နာဂဝေန မဟႏၲံ ဟတၳိပဒံ, ဒီဃေတာ စ အာယတံ, တိရိယၪၥ ဝိတၳတံ။ ေယာ ေဟာတိ ကုသေလာ နာဂဝနိေကာ ေနဝ တာဝ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘မဟာ ဝတ, ေဘာ, နာေဂါ’တိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? သႏၲိ ဟိ, ျဗာဟၼဏ, နာဂဝေန ဝါမနိကာ နာမ ဟတၳိနိေယာ မဟာပဒါ, တာသံ ေပတံ ပဒံ အႆာတိ။

‘‘ေသာ တမႏုဂစၧတိ။ တမႏုဂစၧေႏၲာ ပႆတိ နာဂဝေန မဟႏၲံ ဟတၳိပဒံ, ဒီဃေတာ စ အာယတံ, တိရိယၪၥ ဝိတၳတံ, ဥစၥာ စ နိေသဝိတံ။ ေယာ ေဟာတိ ကုသေလာ နာဂဝနိေကာ ေနဝ တာဝ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘မဟာ ဝတ, ေဘာ, နာေဂါ’တိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? သႏၲိ ဟိ, ျဗာဟၼဏ, နာဂဝေန ဥစၥာ ကာဠာရိကာ နာမ ဟတၳိနိေယာ မဟာပဒါ, တာသံ ေပတံ ပဒံ အႆာတိ။

‘‘ေသာ တမႏုဂစၧတိ။ တမႏုဂစၧေႏၲာ ပႆတိ နာဂဝေန မဟႏၲံ ဟတၳိပဒံ, ဒီဃေတာ စ အာယတံ, တိရိယၪၥ ဝိတၳတံ, ဥစၥာ စ နိေသဝိတံ, ဥစၥာ စ ဒေႏၲဟိ အာရၪၨိတာနိ။ ေယာ ေဟာတိ ကုသေလာ နာဂဝနိေကာ ေနဝ တာဝ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘မဟာ ဝတ, ေဘာ, နာေဂါ’တိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? သႏၲိ ဟိ, ျဗာဟၼဏ, နာဂဝေန ဥစၥာ ကေဏ႐ုကာ နာမ ဟတၳိနိေယာ မဟာပဒါ, တာသံ ေပတံ ပဒံ အႆာတိ။

‘‘ေသာ တမႏုဂစၧတိ။ တမႏုဂစၧေႏၲာ ပႆတိ နာဂဝေန မဟႏၲံ ဟတၳိပဒံ, ဒီဃေတာ စ အာယတံ, တိရိယၪၥ ဝိတၳတံ, ဥစၥာ စ နိေသဝိတံ, ဥစၥာ စ ဒေႏၲဟိ အာရၪၨိတာနိ, ဥစၥာ စ သာခါဘဂႍ။ တၪၥ နာဂံ ပႆတိ ႐ုကၡမူလဂတံ ဝါ အဗ႓ောကာသဂတံ ဝါ ဂစၧႏၲံ ဝါ တိ႒ႏၲံ ဝါ နိသိႏၷံ ဝါ နိပႏၷံ ဝါ။ ေသာ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘အယေမဝ ေသာ မဟာနာေဂါ’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဣဓ တထာဂေတာ ေလာေက ဥပၸဇၨတိ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ သုဂေတာ ေလာကဝိဒူ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဗုေဒၶါ ဘဂဝါ။ ေသာ ဣမံ ေလာကံ သေဒဝကံ သမာရကံ သျဗဟၼကံ သႆမဏျဗာဟၼဏႎ ပဇံ သေဒဝမႏုႆံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒတိ။ ေသာ ဓမၼံ ေဒေသတိ အာဒိကလ်ာဏံ မေဇၩကလ်ာဏံ ပရိေယာသာနကလ်ာဏံ သာတၳံ သဗ်ၪၨနံ; ေကဝလပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ ပကာေသတိ။ တံ ဓမၼံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုေတၱာ ဝါ အညတရသၼႎ ဝါ ကုေလ ပစၥာဇာေတာ။ ေသာ တံ ဓမၼံ သုတြာ တထာဂေတ သဒၶံ ပဋိလဘတိ။ ေသာ ေတန သဒၶါပဋိလာေဘန သမႏၷာဂေတာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘သမၺာေဓာ ဃရာဝါေသာ ရေဇာပေထာ, အဗ႓ောကာေသာ ပဗၺဇၨာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇၩာဝသတာ ဧကႏၲပရိပုဏၰံ ဧကႏၲပရိသုဒၶံ သခၤလိခိတံ ျဗဟၼစရိယံ စရိတုံ။ ယံႏူနာဟံ ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺေဇယ်’ႏၲိ။ ေသာ အပေရန သမေယန အပၸံ ဝါ ေဘာဂကၡႏၶံ ပဟာယ မဟႏၲံ ဝါ ေဘာဂကၡႏၶံ ပဟာယ အပၸံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋၬံ ပဟာယ မဟႏၲံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋၬံ ပဟာယ ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇတိ။

၂၉၂. ‘‘ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ ဘိကၡဴနံ သိကၡာသာဇီဝသမာပေႏၷာ ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, နိဟိတဒေ႑ာ နိဟိတသေတၳာ လဇၨီ ဒယာပေႏၷာ သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိႏၷာဒါနံ ပဟာယ အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ ဒိႏၷာဒါယီ ဒိႏၷပါဋိကခႌ။ အေထေနန သုစိဘူေတန အတၱနာ ဝိဟရတိ။

‘‘အျဗဟၼစရိယံ ပဟာယ ျဗဟၼစာရီ ေဟာတိ အာရာစာရီ ဝိရေတာ ေမထုနာ ဂါမဓမၼာ။

‘‘မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ သစၥဝါဒီ သစၥသေႏၶာ ေထေတာ [ေဌေတာ (သ်ာ. ကံ.)] ပစၥယိေကာ အဝိသံဝါဒေကာ ေလာကႆ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဣေတာ သုတြာ န အမုၾတ အကၡာတာ ဣေမသံ ေဘဒါယ, အမုၾတ ဝါ သုတြာ န ဣေမသံ အကၡာတာ အမူသံ ေဘဒါယ။ ဣတိ ဘိႏၷာနံ ဝါ သႏၶာတာ သဟိတာနံ ဝါ အႏုပၸဒါတာ, သမဂၢါရာေမာ သမဂၢရေတာ သမဂၢနႏၵီ သမဂၢကရဏႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘ဖ႐ုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ ယာ သာ ဝါစာ ေနလာ ကဏၰသုခါ ေပမနီယာ ဟဒယဂၤမာ ေပါရီ ဗဟုဇနကႏၲာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာ႐ူပႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘သမၹပၸလာပံ ပဟာယ သမၹပၸလာပါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတၳဝါဒီ ဓမၼဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓာနဝတႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာေလန သာပေဒသံ ပရိယႏၲဝတႎ အတၳသံဟိတံ။

၂၉၃. ‘‘ေသာ ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ႓ာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဧကဘတၱိေကာ ေဟာတိ ရတၱဴပရေတာ, ဝိရေတာ ဝိကာလေဘာဇနာ, နစၥဂီတဝါဒိတဝိသူကဒႆနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, မာလာဂႏၶဝိေလပနဓာရဏမ႑နဝိဘူသန႒ာနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဥစၥာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဇာတ႐ူပရဇတပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အာမကဓညပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အာမကမံသပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဣတၳိကုမာရိကပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဒါသိဒါသပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အေဇဠကပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကုကၠဳဋသူကရပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝါပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ေခတၱဝတၳဳပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဒူေတယ်ပဟိဏဂမနာႏုေယာဂါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကယဝိကၠယာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဥေကၠာဋနဝၪၥနနိကတိသာစိေယာဂါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ေဆဒနဝဓဗႏၶနဝိပရာေမာသအာေလာပသဟသာကာရာ [သာဟသာကာရာ (က.)] ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ [ဣမႆ အနႏၲရံ ‘‘ေသာ ဣမိနာ အရိေယန သီလကၡေႏၶန သမႏၷာဂေတာ အဇၩတၱံ အနဝဇၨသုခံ ပဋိသံေဝေဒတီ’’တိ ဝစနံ ဒီဃနိကာေယ အာဂတံ, တံ ဣဓ သေႏၲာသကထာဝသာေန အာဂတံ, သာ စ သေႏၲာသကထာ တတၳ သတိသမၸဇညာနႏၲရေမဝ အာဂတာ]။

၂၉၄. ‘‘ေသာ သႏၲဳေ႒ာ ေဟာတိ ကာယပရိဟာရိေကန စီဝေရန ကုစၧိပရိဟာရိေကန ပိ႑ပါေတန။ ေသာ ေယန ေယေနဝ ပကၠမတိ သမာဒါေယဝ ပကၠမတိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ပကၡီ သကုေဏာ ေယန ေယေနဝ ေဍတိ သပတၱဘာေရာဝ ေဍတိ, ဧဝေမဝ ဘိကၡဳ သႏၲဳေ႒ာ ေဟာတိ ကာယပရိဟာရိေကန စီဝေရန ကုစၧိပရိဟာရိေကန ပိ႑ပါေတန။ ေသာ ေယန ေယေနဝ ပကၠမတိ သမာဒါေယဝ ပကၠမတိ။ ေသာ ဣမိနာ အရိေယန သီလကၡေႏၶန သမႏၷာဂေတာ အဇၩတၱံ အနဝဇၨသုခံ ပဋိသံေဝေဒတိ။

၂၉၅. ‘‘ေသာ စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ န နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ စကၡဳျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨတိ, ရကၡတိ စကၡဳျႏၵိယံ, စကၡဳျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ န နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ မနိျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨတိ, ရကၡတိ မနိျႏၵိယံ, မနိျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ေသာ ဣမိနာ အရိေယန ဣျႏၵိယသံဝေရန သမႏၷာဂေတာ အဇၩတၱံ အဗ်ာေသကသုခံ ပဋိသံေဝေဒတိ။

‘‘ေသာ အဘိကၠေႏၲ ပဋိကၠေႏၲ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, အာေလာကိေတ ဝိေလာကိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, သမိၪၨိေတ ပသာရိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, သံဃာဋိပတၱစီဝရဓာရေဏ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, အသိေတ ပီေတ ခါယိေတ သာယိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, ဥစၥာရပႆာဝကေမၼ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, ဂေတ ဌိေတ နိသိေႏၷ သုေတၱ ဇာဂရိေတ ဘာသိေတ တုဏွီဘာေဝ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ။

၂၉၆. ‘‘ေသာ ဣမိနာ စ အရိေယန သီလကၡေႏၶန သမႏၷာဂေတာ, (ဣမာယ စ အရိယာယ သႏၲဳ႒ိယာ သမႏၷာဂေတာ) [( ) ဧတၳႏၲေရ ပါေဌာ ဣဓ နဒိႆတိ, စတုကၠဂၤုတၱေရ ပန ဣမသၼႎ ဌာေန ဒိႆတိ, အ႒ကထာဋီကာသု စ တဒေတၳာ ပကာသိေတာ။ တသၼာ ေသာ ဧတၳ ပဋီပူရိေတာ] ဣမိနာ စ အရိေယန ဣျႏၵိယသံဝေရန သမႏၷာဂေတာ, ဣမိနာ စ အရိေယန သတိသမၸဇေညန သမႏၷာဂေတာ ဝိဝိတၱံ ေသနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ႐ုကၡမူလံ ပဗၺတံ ကႏၵရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတၳံ အဗ႓ောကာသံ ပလာလပုၪၨံ။ ေသာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ နိသီဒတိ ပလႅကႍ အာဘုဇိတြာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ, ပရိမုခံ သတႎ ဥပ႒ေပတြာ။ ေသာ အဘိဇၩံ ေလာေက ပဟာယ ဝိဂတာဘိေဇၩန ေစတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇၩာယ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။ ဗ်ာပါဒပၸေဒါသံ ပဟာယ အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ဝိဟရတိ, သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ ဗ်ာပါဒပၸေဒါသာ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။ ထိနမိဒၶံ ပဟာယ ဝိဂတထိနမိေဒၶါ ဝိဟရတိ အာေလာကသညီ သေတာ သမၸဇာေနာ, ထိနမိဒၶါ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥံ ပဟာယ အႏုဒၶေတာ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱံ ဝူပသႏၲစိေတၱာ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥာ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။ ဝိစိကိစၧံ ပဟာယ တိဏၰဝိစိကိေစၧာ ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသေလသု ဓေမၼသု, ဝိစိကိစၧာယ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။

၂၉၇. ‘‘ေသာ ဣေမ ပၪၥ နီဝရေဏ ပဟာယ ေစတေသာ ဥပကၠိေလေသ ပညာယ ဒုဗၺလီကရေဏ, ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိေသဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရၪၨိတံ ဣတိပိ။ န ေတြဝ တာဝ အရိယသာဝေကာ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ။ေပ.။ သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ သေတာ စ သမၸဇာေနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ။ေပ.။ သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ, ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ, အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိေသဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရၪၨိတံ ဣတိပိ။ န ေတြဝ တာဝ အရိယသာဝေကာ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

၂၉၈. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ ပုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမတိ။ ေသာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ, ေဒြပိ ဇာတိေယာ။ေပ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိေသဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရၪၨိတံ ဣတိပိ။ န ေတြဝ တာဝ အရိယသာဝေကာ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ သတၱာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမတိ။ ေသာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန။ေပ.။ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိေသဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရၪၨိတံ ဣတိပိ။ န ေတြဝ တာဝ အရိယသာဝေကာ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

၂၉၉. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမတိ။ ေသာ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣေမ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိေသဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရၪၨိတံ ဣတိပိ။ န ေတြဝ တာဝ အရိယသာဝေကာ နိ႒ံ ဂေတာ ေဟာတိ, အပိ စ ေခါ နိ႒ံ ဂစၧတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။

‘‘တႆ ဧဝံ ဇာနေတာ ဧဝံ ပႆေတာ ကာမာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ, အဝိဇၨာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ။ ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဣဒမၸိ ဝုစၥတိ, ျဗာဟၼဏ, တထာဂတပဒံ ဣတိပိ, တထာဂတနိေသဝိတံ ဣတိပိ, တထာဂတာရၪၨိတံ ဣတိပိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, အရိယသာဝေကာ နိ႒ံ ဂေတာ ေဟာတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ သာဝကသံေဃာ’တိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဟတၳိပေဒါပေမာ ဝိတၳာေရန ပရိပူေရာ ေဟာတီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုေတၱ, ဇာဏုေႆာဏိ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ, အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ! ေသယ်ထာပိ, ေဘာ ေဂါတမ, နိကၠဳဇၨိတံ ဝါ ဥကၠဳေဇၨယ်, ပဋိစၧႏၷံ ဝါ ဝိဝေရယ်, မူဠႇႆ ဝါ မဂၢံ အာစိေကၡယ်, အႏၶကာေရ ဝါ ေတလပေဇၨာတံ ဓာေရယ် – စကၡဳမေႏၲာ ႐ူပါနိ ဒကၡႏၲီတိ; ဧဝေမဝံ ေဘာတာ ေဂါတေမန အေနကပရိယာေယန ဓေမၼာ ပကာသိေတာ။ ဧသာဟံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ သရဏံ ဂစၧာမိ, ဓမၼၪၥ, ဘိကၡဳသံဃၪၥ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဓာေရတု အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပတံ သရဏံ ဂတ’’ႏၲိ။

စူဠဟတၳိပေဒါပမသုတၱံ နိ႒ိတံ သတၱမံ။

၈. မဟာဟတၳိပေဒါပမသုတၱံ

၃၀၀. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘အာဝုေသာ ဘိကၡေဝ’’တိ။ ‘‘အာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ယာနိ ကာနိစိ ဇဂၤလာနံ ပါဏာနံ ပဒဇာတာနိ သဗၺာနိ တာနိ ဟတၳိပေဒ သေမာဓာနံ ဂစၧႏၲိ, ဟတၳိပဒံ ေတသံ အဂၢမကၡာယတိ ယဒိဒံ မဟႏၲေတၱန; ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, ေယ ေကစိ ကုသလာ ဓမၼာ သေဗၺေတ စတူသု အရိယသေစၥသု သဂၤဟံ ဂစၧႏၲိ။ ကတေမသု စတူသု? ဒုေကၡ အရိယသေစၥ, ဒုကၡသမုဒေယ အရိယသေစၥ, ဒုကၡနိေရာေဓ အရိယသေစၥ, ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသေစၥ’’။

၃၀၁. ‘‘ကတမၪၥာဝုေသာ, ဒုကၡံ အရိယသစၥံ? ဇာတိပိ ဒုကၡာ, ဇရာပိ ဒုကၡာ, မရဏမၸိ ဒုကၡံ, ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာပိ ဒုကၡာ, ယမၸိစၧံ န လဘတိ တမၸိ ဒုကၡံ; သံခိေတၱန, ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ ဒုကၡာ။ ကတေမ စာဝုေသာ, ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ? ေသယ်ထိဒံ – ႐ူပုပါဒါနကၡေႏၶာ, ေဝဒႏုပါဒါနကၡေႏၶာ, သညဳပါဒါနကၡေႏၶာ, သခၤါ႐ုပါဒါနကၡေႏၶာ, ဝိညာဏုပါဒါနကၡေႏၶာ။

‘‘ကတေမာ စာဝုေသာ, ႐ူပုပါဒါနကၡေႏၶာ? စတၱာရိ စ မဟာဘူတာနိ, စတုႏၷၪၥ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ႐ူပံ။

‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, စတၱာေရာ မဟာဘူတာ? ပထဝီဓာတု, အာေပါဓာတု, ေတေဇာဓာတု, ဝါေယာဓာတု။

၃၀၂. ‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, ပထဝီဓာတု? ပထဝီဓာတု သိယာ အဇၩတၱိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ ပထဝီဓာတု? ယံ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ ကကၡဠံ ခရိဂတံ ဥပါဒိႏၷံ, ေသယ်ထိဒံ – ေကသာ ေလာမာ နခါ ဒႏၲာ တေစာ မံသံ ႏွာ႐ု အ႒ိ အ႒ိမိၪၨံ ဝကၠံ ဟဒယံ ယကနံ ကိေလာမကံ ပိဟကံ ပပၹါသံ အႏၲံ အႏၲဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ, ယံ ဝါ ပနညမၸိ ကိၪၥိ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ ကကၡဠံ ခရိဂတံ ဥပါဒိႏၷံ။ အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ ပထဝီဓာတု။ ယာ ေစဝ ေခါ ပန အဇၩတၱိကာ ပထဝီဓာတု, ယာ စ ဗာဟိရာ ပထဝီဓာတု, ပထဝီဓာတုေရေဝသာ။ ‘တံ ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ – ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ။ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ ပထဝီဓာတုယာ နိဗၺိႏၵတိ, ပထဝီဓာတုယာ စိတၱံ ဝိရာေဇတိ။

‘‘ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ ဗာဟိရာ အာေပါဓာတု ပကုပၸတိ [ပထဝီဓာတု ပကုပၸတိ (က.)]။ အႏၲရဟိတာ တသၼႎ သမေယ ဗာဟိရာ ပထဝီဓာတု ေဟာတိ။ တႆာ ဟိ နာမ, အာဝုေသာ, ဗာဟိရာယ ပထဝီဓာတုယာ တာဝ မဟလႅိကာယ အနိစၥတာ ပညာယိႆတိ, ခယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝိပရိဏာမဓမၼတာ ပညာယိႆတိ။ ကႎ ပနိမႆ မတၱ႒ကႆ ကာယႆ တဏႈပါဒိႏၷႆ ‘အဟႏၲိ ဝါ မမႏၲိ ဝါ အသၼီ’တိ ဝါ? အထ ခြာႆ ေနာေတေဝတၳ ေဟာတိ။

‘‘တေၪၥ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳံ ပေရ အေကၠာသႏၲိ ပရိဘာသႏၲိ ေရာေသႏၲိ ဝိေဟေသႏၲိ, ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပၸႏၷာ ေခါ ေမ အယံ ေသာတသမၹႆဇာ ဒုကၡေဝဒနာ။ သာ စ ေခါ ပဋိစၥ, ေနာ အပဋိစၥ။ ကႎ ပဋိစၥ? ဖႆံ ပဋိစၥ’။ ေသာ [ေသာပိေခါ (သ်ာ.), ေသာပိ (က.)] ဖေႆာ အနိေစၥာတိ ပႆတိ, ေဝဒနာ အနိစၥာတိ ပႆတိ, သညာ အနိစၥာတိ ပႆတိ, သခၤါရာ အနိစၥာတိ ပႆတိ, ဝိညာဏံ အနိစၥႏၲိ ပႆတိ။ တႆ ဓာတာရမၼဏေမဝ စိတၱံ ပကၡႏၵတိ ပသီဒတိ သႏၲိ႒တိ အဓိမုစၥတိ။

‘‘တေၪၥ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳံ ပေရ အနိေ႒ဟိ အကေႏၲဟိ အမနာေပဟိ သမုဒါစရႏၲိ – ပါဏိသမၹေႆနပိ ေလၮဳသမၹေႆနပိ ဒ႑သမၹေႆနပိ သတၳသမၹေႆနပိ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘တထာဘူေတာ ေခါ အယံ ကာေယာ ယထာဘူတသၼႎ ကာေယ ပါဏိသမၹႆာပိ ကမႏၲိ, ေလၮဳသမၹႆာပိ ကမႏၲိ, ဒ႑သမၹႆာပိ ကမႏၲိ, သတၳသမၹႆာပိ ကမႏၲိ။ ဝုတၱံ ေခါ ပေနတံ ဘဂဝတာ ကကစူပေမာဝါေဒ – ‘‘ဥဘေတာဒ႑ေကန ေစပိ, ဘိကၡေဝ, ကကေစန ေစာရာ ဩစရကာ အဂၤမဂၤါနိ ဩကေႏၲယ်ဳံ, တၾတာပိ ေယာ မေနာ ပဒူေသယ် န ေမ ေသာ ေတန သာသနကေရာ’’တိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ ဝီရိယံ ဘဝိႆတိ အသလႅီနံ, ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ, ပႆေဒၶါ ကာေယာ အသာရေဒၶါ, သမာဟိတံ စိတၱံ ဧကဂၢံ။ ကာမံ ဒါနိ ဣမသၼႎ ကာေယ ပါဏိသမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, ေလၮဳသမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, ဒ႑သမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, သတၳသမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, ကရီယတိ ဟိဒံ ဗုဒၶါနံ သာသန’ႏၲိ။

‘‘တႆ ေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတိ။ ေသာ ေတန သံဝိဇၨတိ သံေဝဂံ အာပဇၨတိ – ‘အလာဘာ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ လာဘာ, ဒုလႅဒၶံ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ သုလဒၶံ, ယႆ ေမ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ, ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတီ’တိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, သုဏိသာ သသုရံ ဒိသြာ သံဝိဇၨတိ သံေဝဂံ အာပဇၨတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, တႆ ေစ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ, ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတိ, ေသာ ေတန သံဝိဇၨတိ သံေဝဂံ အာပဇၨတိ – ‘အလာဘာ ဝတ ေမ န ဝတ ေမ လာဘာ, ဒုလႅဒၶံ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ သုလဒၶံ, ယႆ ေမ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ, ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတီ’တိ။ တႆ ေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ သဏၭာတိ, ေသာ ေတန အတၱမေနာ ေဟာတိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဗဟုကတံ ေဟာတိ။

၃၀၃. ‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, အာေပါဓာတု? အာေပါဓာတု သိယာ အဇၩတၱိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုေသာ အဇၩတၱိကာ အာေပါဓာတု? ယံ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ အာေပါ အာေပါဂတံ ဥပါဒိႏၷံ, ေသယ်ထိဒံ – ပိတၱံ ေသမွံ ပုေဗၺာ ေလာဟိတံ ေသေဒါ ေမေဒါ အႆု ဝသာ ေခေဠာ သိဃၤာဏိကာ လသိကာ မုတၱံ, ယံ ဝါ ပနညမၸိ ကိၪၥိ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ အာေပါ အာေပါဂတံ ဥပါဒိႏၷံ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ အာေပါဓာတု။ ယာ ေစဝ ေခါ ပန အဇၩတၱိကာ အာေပါဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာေပါဓာတု, အာေပါဓာတုေရေဝသာ။ ‘တံ ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ။ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ အာေပါဓာတုယာ နိဗၺိႏၵတိ, အာေပါဓာတုယာ စိတၱံ ဝိရာေဇတိ။

‘‘ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ ဗာဟိရာ အာေပါဓာတု ပကုပၸတိ။ သာ ဂါမမၸိ ဝဟတိ, နိဂမမၸိ ဝဟတိ, နဂရမၸိ ဝဟတိ, ဇနပဒမၸိ ဝဟတိ, ဇနပဒပေဒသမၸိ ဝဟတိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ မဟာသမုေဒၵ ေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ, ဒြိေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ, တိေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ, စတုေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ, ပၪၥေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ, ဆေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ, သတၱေယာဇနသတိကာနိပိ ဥဒကာနိ ဩဂစၧႏၲိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ မဟာသမုေဒၵ သတၱတာလမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ဆတၱာလမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ပၪၥတာလမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, စတုတၱာလမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, တိတာလမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ဒြိတာလမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, တာလမတၱမၸိ [တာလံပိ (သီ.)] ဥဒကံ သဏၭာတိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ မဟာသမုေဒၵ သတၱေပါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ဆေပၸါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ပၪၥေပါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, စတုေပၸါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, တိေပါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ဒြိေပါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ေပါရိသမတၱမၸိ [ေပါရိသံပိ (သီ.)] ဥဒကံ သဏၭာတိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ မဟာသမုေဒၵ အၯေပါရိသမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ကဋိမတၱမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ဇာဏုကမတၱမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ, ေဂါပၹကမတၱမၸိ ဥဒကံ သဏၭာတိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ, ယံ မဟာသမုေဒၵ အဂၤုလိပဗၺေတမနမတၱမၸိ ဥဒကံ န ေဟာတိ။ တႆာ ဟိ နာမ, အာဝုေသာ, ဗာဟိရာယ အာေပါဓာတုယာ တာဝ မဟလႅိကာယ အနိစၥတာ ပညာယိႆတိ, ခယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝိပရိဏာမဓမၼတာ ပညာယိႆတိ။ ကႎ ပနိမႆ မတၱ႒ကႆ ကာယႆ တဏႈပါဒိႏၷႆ ‘အဟႏၲိ ဝါ မမႏၲိ ဝါ အသၼီတိ’ ဝါ? အထ ခြာႆ ေနာေတေဝတၳ ေဟာတိ။ေပ.။ တႆ ေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ သဏၭာတိ။ ေသာ ေတန အတၱမေနာ ေဟာတိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဗဟုကတံ ေဟာတိ။

၃၀၄. ‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, ေတေဇာဓာတု? ေတေဇာဓာတု သိယာ အဇၩတၱိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ ေတေဇာဓာတု? ယံ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ ေတေဇာ ေတေဇာဂတံ ဥပါဒိႏၷံ, ေသယ်ထိဒံ – ေယန စ သႏၲပၸတိ, ေယန စ ဇီရီယတိ, ေယန စ ပရိဍယွတိ, ေယန စ အသိတပီတခါယိတသာယိတံ သမၼာ ပရိဏာမံ ဂစၧတိ, ယံ ဝါ ပနညမၸိ ကိၪၥိ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ ေတေဇာ ေတေဇာဂတံ ဥပါဒိႏၷံ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ ေတေဇာဓာတု။ ယာ ေစဝ ေခါ ပန အဇၩတၱိကာ ေတေဇာဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ ေတေဇာဓာတု, ေတေဇာဓာတုေရေဝသာ။ ‘တံ ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ။ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ ေတေဇာဓာတုယာ နိဗၺိႏၵတိ, ေတေဇာဓာတုယာ စိတၱံ ဝိရာေဇတိ။

‘‘ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ ဗာဟိရာ ေတေဇာဓာတု ပကုပၸတိ။ သာ ဂါမမၸိ ဒဟတိ, နိဂမမၸိ ဒဟတိ, နဂရမၸိ ဒဟတိ, ဇနပဒမၸိ ဒဟတိ, ဇနပဒပေဒသမၸိ ဒဟတိ။ သာ ဟရိတႏၲံ ဝါ ပႏၳႏၲံ ဝါ ေသလႏၲံ ဝါ ဥဒကႏၲံ ဝါ ရမဏီယံ ဝါ ဘူမိဘာဂံ အာဂမၼ အနာဟာရာ နိဗၺာယတိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ ကုကၠဳဋပေတၱနပိ ႏွာ႐ုဒဒၵဳေလနပိ အဂၢႎ ဂေဝသႏၲိ။ တႆာ ဟိ နာမ, အာဝုေသာ, ဗာဟိရာယ ေတေဇာဓာတုယာ တာဝ မဟလႅိကာယ အနိစၥတာ ပညာယိႆတိ, ခယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝိပရိဏာမဓမၼတာ ပညာယိႆတိ။ ကႎ ပနိမႆ မတၱ႒ကႆ ကာယႆ တဏႈပါဒိႏၷႆ ‘အဟႏၲိ ဝါ မမႏၲိ ဝါ အသၼီ’တိ ဝါ? အထ ခြာႆ ေနာေတေဝတၳ ေဟာတိ။ေပ.။ တႆ ေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ သဏၭာတိ, ေသာ ေတန အတၱမေနာ ေဟာတိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဗဟုကတံ ေဟာတိ။

၃၀၅. ‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, ဝါေယာဓာတု? ဝါေယာဓာတု သိယာ အဇၩတၱိကာ, သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ ဝါေယာဓာတု? ယံ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ ဝါေယာ ဝါေယာဂတံ ဥပါဒိႏၷံ, ေသယ်ထိဒံ – ဥဒၶဂၤမာ ဝါတာ, အေဓာဂမာ ဝါတာ, ကုစၧိသယာ ဝါတာ, ေကာ႒ာသယာ [ေကာ႒သယာ (သီ. ပီ.)] ဝါတာ, အဂၤမဂၤါႏုသာရိေနာ ဝါတာ, အႆာေသာ ပႆာေသာ ဣတိ, ယံ ဝါ ပနညမၸိ ကိၪၥိ အဇၩတၱံ ပစၥတၱံ ဝါေယာ ဝါေယာဂတံ ဥပါဒိႏၷံ – အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အဇၩတၱိကာ ဝါေယာဓာတု။ ယာ ေစဝ ေခါ ပန အဇၩတၱိကာ ဝါေယာဓာတု, ယာ စ ဗာဟိရာ ဝါေယာဓာတု, ဝါေယာဓာတုေရေဝသာ။ ‘တံ ေနတံ မမ ေနေသာဟမသၼိ န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒ႒ဗၺံ။ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ ဝါေယာဓာတုယာ နိဗၺိႏၵတိ ဝါေယာဓာတုယာ စိတၱံ ဝိရာေဇတိ။

‘‘ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ ဗာဟိရာ ဝါေယာဓာတု ပကုပၸတိ။ သာ ဂါမမၸိ ဝဟတိ, နိဂမမၸိ ဝဟတိ, နဂရမၸိ ဝဟတိ, ဇနပဒမၸိ ဝဟတိ, ဇနပဒပေဒသမၸိ ဝဟတိ။ ေဟာတိ ေခါ ေသာ, အာဝုေသာ, သမေယာ ယံ ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ တာလဝေဏၬနပိ ဝိဓူပေနနပိ ဝါတံ ပရိေယသႏၲိ, ဩႆဝေနပိ တိဏာနိ န ဣစၧႏၲိ။ တႆာ ဟိ နာမ, အာဝုေသာ, ဗာဟိရာယ ဝါေယာဓာတုယာ တာဝ မဟလႅိကာယ အနိစၥတာ ပညာယိႆတိ, ခယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝယဓမၼတာ ပညာယိႆတိ, ဝိပရိဏာမဓမၼတာ ပညာယိႆတိ။ ကႎ ပနိမႆ မတၱ႒ကႆ ကာယႆ တဏႈပါဒိႏၷႆ ‘အဟႏၲိ ဝါ မမႏၲိ ဝါ အသၼီ’တိ ဝါ? အထ ခြာႆ ေနာေတေဝတၳ ေဟာတိ။

‘‘တေၪၥ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳံ ပေရ အေကၠာသႏၲိ ပရိဘာသႏၲိ ေရာေသႏၲိ ဝိေဟေသႏၲိ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ, ဥပၸႏၷာ ေခါ ေမ အယံ ေသာတသမၹႆဇာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ။ သာ စ ေခါ ပဋိစၥ, ေနာ အပဋိစၥ။ ကႎ ပဋိစၥ? ဖႆံ ပဋိစၥ။ ေသာပိ ဖေႆာ အနိေစၥာတိ ပႆတိ, ေဝဒနာ အနိစၥာတိ ပႆတိ, သညာ အနိစၥာတိ ပႆတိ, သခၤါရာ အနိစၥာတိ ပႆတိ, ဝိညာဏံ အနိစၥႏၲိ ပႆတိ။ တႆ ဓာတာရမၼဏေမဝ စိတၱံ ပကၡႏၵတိ ပသီဒတိ သႏၲိ႒တိ အဓိမုစၥတိ။

‘‘တေၪၥ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳံ ပေရ အနိေ႒ဟိ အကေႏၲဟိ အမနာေပဟိ သမုဒါစရႏၲိ, ပါဏိသမၹေႆနပိ ေလၮဳသမၹေႆနပိ ဒ႑သမၹေႆနပိ သတၳသမၹေႆနပိ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ ‘တထာဘူေတာ ေခါ အယံ ကာေယာ ယထာဘူတသၼႎ ကာေယ ပါဏိသမၹႆာပိ ကမႏၲိ, ေလၮဳသမၹႆာပိ ကမႏၲိ, ဒ႑သမၹႆာပိ ကမႏၲိ, သတၳသမၹႆာပိ ကမႏၲိ။ ဝုတၱံ ေခါ ပေနတံ ဘဂဝတာ ကကစူပေမာဝါေဒ ‘‘ဥဘေတာဒ႑ေကန ေစပိ, ဘိကၡေဝ, ကကေစန ေစာရာ ဩစရကာ အဂၤမဂၤါနိ ဩကေႏၲယ်ဳံ။ တၾတာပိ ေယာ မေနာ ပဒူေသယ်, န ေမ ေသာ ေတန သာသနကေရာ’’တိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ ဝီရိယံ ဘဝိႆတိ အသလႅီနံ, ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ, ပႆေဒၶါ ကာေယာ အသာရေဒၶါ, သမာဟိတံ စိတၱံ ဧကဂၢံ။ ကာမံ ဒါနိ ဣမသၼႎ ကာေယ ပါဏိသမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, ေလၮဳသမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, ဒ႑သမၹႆာပိ ကမႏၲဳ, သတၳသမၹႆာပိ ကမႏၲဳ။ ကရီယတိ ဟိဒံ ဗုဒၶါနံ သာသန’ႏၲိ။

‘‘တႆ ေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတိ။ ေသာ ေတန သံဝိဇၨတိ သံေဝဂံ အာပဇၨတိ – ‘အလာဘာ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ လာဘာ, ဒုလႅဒၶံ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ သုလဒၶံ။ ယႆ ေမ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတီ’တိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, သုဏိသာ သသုရံ ဒိသြာ သံဝိဇၨတိ သံေဝဂံ အာပဇၨတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, တႆ ေစ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ, ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတိ။ ေသာ ေတန သံဝိဇၨတိ သံေဝဂံ အာပဇၨတိ – ‘အလာဘာ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ လာဘာ, ဒုလႅဒၶံ ဝတ ေမ, န ဝတ ေမ သုလဒၶံ။ ယႆ ေမ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ, ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ န သဏၭာတီ’တိ။ တႆ ေစ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ဗုဒၶံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ ဓမၼံ အႏုႆရေတာ, ဧဝံ သံဃံ အႏုႆရေတာ, ဥေပကၡာ ကုသလနိႆိတာ သဏၭာတိ, ေသာ ေတန အတၱမေနာ ေဟာတိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဗဟုကတံ ေဟာတိ။

၃၀၆. ‘‘ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, က႒ၪၥ ပဋိစၥ ဝလႅိၪၥ ပဋိစၥ တိဏၪၥ ပဋိစၥ မတၱိကၪၥ ပဋိစၥ အာကာေသာ ပရိဝါရိေတာ အဂါရံ ေတြဝ သခႍ ဂစၧတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, အ႒ိၪၥ ပဋိစၥ ႏွာ႐ုၪၥ ပဋိစၥ မံသၪၥ ပဋိစၥ စမၼၪၥ ပဋိစၥ အာကာေသာ ပရိဝါရိေတာ ႐ူပံ ေတြဝ သခႍ ဂစၧတိ။ အဇၩတၱိကေၪၥဝ, အာဝုေသာ, စကၡဳံ အပရိဘိႏၷံ ေဟာတိ, ဗာဟိရာ စ ႐ူပါ န အာပါထံ အာဂစၧႏၲိ, ေနာ စ တေဇၨာ သမႏၷာဟာေရာ ေဟာတိ, ေနဝ တာဝ တဇၨႆ ဝိညာဏဘာဂႆ ပါတုဘာေဝါ ေဟာတိ။ အဇၩတၱိကေၪၥဝ [အဇၩတၱိကေၪၥ (သီ. သ်ာ. ပီ.), အဇၩတၱိကေၪၥပိ (?)], အာဝုေသာ, စကၡဳံ အပရိဘိႏၷံ ေဟာတိ ဗာဟိရာ စ ႐ူပါ အာပါထံ အာဂစၧႏၲိ, ေနာ စ တေဇၨာ သမႏၷာဟာေရာ ေဟာတိ, ေနဝ တာဝ တဇၨႆ ဝိညာဏဘာဂႆ ပါတုဘာေဝါ ေဟာတိ။ ယေတာ စ ေခါ, အာဝုေသာ, အဇၩတၱိကေၪၥဝ စကၡဳံ အပရိဘိႏၷံ ေဟာတိ, ဗာဟိရာ စ ႐ူပါ အာပါထံ အာဂစၧႏၲိ, တေဇၨာ စ သမႏၷာဟာေရာ ေဟာတိ။ ဧဝံ တဇၨႆ ဝိညာဏဘာဂႆ ပါတုဘာေဝါ ေဟာတိ။ ယံ တထာဘူတႆ ႐ူပံ တံ ႐ူပုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ, ယာ တထာဘူတႆ ေဝဒနာ သာ ေဝဒႏုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ, ယာ တထာဘူတႆ သညာ သာ သညဳပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ, ေယ တထာဘူတႆ သခၤါရာ ေတ သခၤါ႐ုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧႏၲိ, ယံ တထာဘူတႆ ဝိညာဏံ တံ ဝိညာဏုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ။

‘‘ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝဥႇိ ကိရ ဣေမသံ ပၪၥႏၷံ ဥပါဒါနကၡႏၶာနံ သဂၤေဟာ သႏၷိပါေတာ သမဝါေယာ ေဟာတိ။ ဝုတၱံ ေခါ ပေနတံ ဘဂဝတာ – ‘ေယာ ပဋိစၥသမုပၸါဒံ ပႆတိ ေသာ ဓမၼံ ပႆတိ; ေယာ ဓမၼံ ပႆတိ ေသာ ပဋိစၥသမုပၸါဒံ ပႆတီတိ။ ပဋိစၥသမုပၸႏၷာ ေခါ ပနိေမ ယဒိဒံ ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ။ ေယာ ဣေမသု ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု ဆေႏၵာ အာလေယာ အႏုနေယာ အေဇၩာသာနံ ေသာ ဒုကၡသမုဒေယာ။ ေယာ ဣေမသု ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု ဆႏၵရာဂဝိနေယာ ဆႏၵရာဂပၸဟာနံ, ေသာ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဗဟုကတံ ေဟာတိ။

‘‘အဇၩတၱိကေၪၥဝ, အာဝုေသာ, ေသာတံ အပရိဘိႏၷံ ေဟာတိ။ေပ.။ ဃာနံ အပရိဘိႏၷံ ေဟာတိ။ ဇိဝွာ အပရိဘိႏၷာ ေဟာတိ။ ကာေယာ အပရိဘိေႏၷာ ေဟာတိ။ မေနာ အပရိဘိေႏၷာ ေဟာတိ, ဗာဟိရာ စ ဓမၼာ န အာပါထံ အာဂစၧႏၲိ ေနာ စ တေဇၨာ သမႏၷာဟာေရာ ေဟာတိ, ေနဝ တာဝ တဇၨႆ ဝိညာဏဘာဂႆ ပါတုဘာေဝါ ေဟာတိ။ အဇၩတၱိေကာ ေစဝ, အာဝုေသာ, မေနာ အပရိဘိေႏၷာ ေဟာတိ, ဗာဟိရာ စ ဓမၼာ အာပါထံ အာဂစၧႏၲိ, ေနာ စ တေဇၨာ သမႏၷာဟာေရာ ေဟာတိ, ေနဝ တာဝ တဇၨႆ ဝိညာဏဘာဂႆ ပါတုဘာေဝါ ေဟာတိ။ ယေတာ စ ေခါ, အာဝုေသာ, အဇၩတၱိေကာ ေစဝ မေနာ အပရိဘိေႏၷာ ေဟာတိ, ဗာဟိရာ စ ဓမၼာ အာပါထံ အာဂစၧႏၲိ, တေဇၨာ စ သမႏၷာဟာေရာ ေဟာတိ, ဧဝံ တဇၨႆ ဝိညာဏဘာဂႆ ပါတုဘာေဝါ ေဟာတိ။ ယံ တထာဘူတႆ ႐ူပံ တံ ႐ူပုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ, ယာ တထာဘူတႆ ေဝဒနာ သာ ေဝဒႏုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ, ယာ တထာဘူတႆ သညာ သာ သညဳပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ, ေယ တထာဘူတႆ သခၤါရာ ေတ သခၤါ႐ုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧႏၲိ, ယံ တထာဘူတႆ ဝိညာဏံ တံ ဝိညာဏုပါဒါနကၡေႏၶ သဂၤဟံ ဂစၧတိ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဧဝဥႇိ ကိရ ဣေမသံ ပၪၥႏၷံ ဥပါဒါနကၡႏၶာနံ သဂၤေဟာ သႏၷိပါေတာ သမဝါေယာ ေဟာတိ။ ဝုတၱံ ေခါ ပေနတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ေယာ ပဋိစၥသမုပၸါဒံ ပႆတိ ေသာ ဓမၼံ ပႆတိ; ေယာ ဓမၼံ ပႆတိ ေသာ ပဋိစၥသမုပၸါဒံ ပႆတီ’’တိ။ ပဋိစၥသမုပၸႏၷာ ေခါ ပနိေမ ယဒိဒံ ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ။ ေယာ ဣေမသု ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု ဆေႏၵာ အာလေယာ အႏုနေယာ အေဇၩာသာနံ ေသာ ဒုကၡသမုဒေယာ။ ေယာ ဣေမသု ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု ဆႏၵရာဂဝိနေယာ ဆႏၵရာဂပၸဟာနံ ေသာ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ။ ဧတၱာဝတာပိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဘိကၡဳေနာ ဗဟုကတံ ေဟာတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာဟတၳိပေဒါပမသုတၱံ နိ႒ိတံ အ႒မံ။

၉. မဟာသာေရာပမသုတၱံ

၃၀၇. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂေဟ ဝိဟရတိ ဂိဇၩကူေဋ ပဗၺေတ အစိရပကၠေႏၲ ေဒဝဒေတၱ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ေဒဝဒတၱံ အာရဗ႓ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ –

‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန အတၱာႏုကၠံေသတိ ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ လာဘသကၠာရသိေလာကဝါ [လာဘီ သိေလာကဝါ (သီ. ပီ.), လာဘီ သကၠာရ သိေလာကဝါ (သ်ာ.)], ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အပၸညာတာ အေပၸသကၡာ’တိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ အတိကၠမၼ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ [တထာပါယံ (က.)] ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ အတိကၠမၼ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ ‘အဟမသၼိ လာဘသကၠာရသိေလာကဝါ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အပၸညာတာ အေပၸသကၡာ’တိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သာခါပလာသံ အဂၢေဟသိ ျဗဟၼစရိယႆ; ေတန စ ေဝါသာနံ အာပါဒိ။

၃၀၈. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ။ အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ သီလဝါ ကလ်ာဏဓေမၼာ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ ဒုႆီလာ ပါပဓမၼာ’တိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ, ပပဋိကံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ, ပပဋိကံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ; ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ။ အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ သီလဝါ ကလ်ာဏဓေမၼာ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ ဒုႆီလာ ပါပဓမၼာ’တိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပပဋိကံ အဂၢေဟသိ ျဗဟၼစရိယႆ; ေတန စ ေဝါသာနံ အာပါဒိ။

၃၀၉. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ။ အပၸမေတၱာ သမာေနာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ သမာဟိေတာ ဧကဂၢစိေတၱာ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အသမာဟိတာ ဝိဗ႓ႏၲစိတၱာ’တိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ တစံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ တစံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ သမာဟိေတာ ဧကဂၢစိေတၱာ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အသမာဟိတာ ဝိဗ႓ႏၲစိတၱာ’တိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ တစံ အဂၢေဟသိ ျဗဟၼစရိယႆ; ေတန စ ေဝါသာနံ အာပါဒိ။

၃၁၀. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ။ အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ အပၸမေတၱာ သမာေနာ ဉာဏဒႆနံ အာရာေဓတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟရာမိ။ ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အဇာနံ အပႆံ ဝိဟရႏၲီ’တိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ ေဖဂၢဳံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ န အညာသိ ေဖဂၢဳံ န အညာသိ တစံ န အညာသိ ပပဋိကံ န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ ေဖဂၢဳံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ ဉာဏဒႆနံ အာရာေဓတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟရာမိ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အဇာနံ အပႆံ ဝိဟရႏၲီ’တိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန မဇၨတိ ပမဇၨတိ ပမာဒံ အာပဇၨတိ, ပမေတၱာ သမာေနာ ဒုကၡံ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဖဂၢဳံ အဂၢေဟသိ ျဗဟၼစရိယႆ; ေတန စ ေဝါသာနံ အာပါဒိ။

၃၁၁. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ, န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ ဉာဏဒႆနံ အာရာေဓတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ အသမယဝိေမာကၡံ အာရာေဓတိ။ အ႒ာနေမတံ [အ႒ာနံ ေခါ ပေနတံ (က.)], ဘိကၡေဝ, အနဝကာေသာ ယံ ေသာ ဘိကၡဳ တာယ အသမယဝိမုတၱိယာ ပရိဟာေယထ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ သာရေညဝ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ ဇာနမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အညာသိ ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရံ, အညာသိ ေဖဂၢဳံ, အညာသိ တစံ, အညာသိ ပပဋိကံ, အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ သာရေညဝ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ ဇာနမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ အႏုဘဝိႆတီ’တိ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေဓကေစၥာ ကုလပုေတၱာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ, န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ ဉာဏဒႆနံ အာရာေဓတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန န မဇၨတိ နပၸမဇၨတိ န ပမာဒံ အာပဇၨတိ, အပၸမေတၱာ သမာေနာ အသမယဝိေမာကၡံ အာရာေဓတိ။ အ႒ာနေမတံ, ဘိကၡေဝ, အနဝကာေသာ ယံ ေသာ ဘိကၡဳ တာယ အသမယဝိမုတၱိယာ ပရိဟာေယထ။

‘‘ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, နယိဒံ ျဗဟၼစရိယံ လာဘသကၠာရသိေလာကာနိသံသံ, န သီလသမၸဒါနိသံသံ, န သမာဓိသမၸဒါနိသံသံ, န ဉာဏဒႆနာနိသံသံ။ ယာ စ ေခါ အယံ, ဘိကၡေဝ, အကုပၸါ ေစေတာဝိမုတၱိ – ဧတဒတၳမိဒံ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼစရိယံ, ဧတံ သာရံ ဧတံ ပရိေယာသာန’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာသာေရာပမသုတၱံ နိ႒ိတံ နဝမံ။

၁၀. စူဠသာေရာပမသုတၱံ

၃၁၂. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အထ ေခါ ပိဂၤလေကာေစၧာ ျဗာဟၼေဏာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ပိဂၤလေကာေစၧာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေယေမ, ေဘာ ေဂါတမ, သမဏျဗာဟၼဏာ သံဃိေနာ ဂဏိေနာ ဂဏာစရိယာ ဉာတာ ယသႆိေနာ တိတၳကရာ သာဓုသမၼတာ, ဗဟုဇနႆ, ေသယ်ထိဒံ – ပူရေဏာ ကႆေပါ, မကၡလိ ေဂါသာေလာ, အဇိေတာ ေကသကမၺေလာ, ပကုေဓာ ကစၥာယေနာ, သၪၥေယာ [သၪၨေယာ (သီ. သ်ာ. ပီ. က.)] ေဗလ႒ပုေတၱာ, နိဂေဏၭာ နာဋပုေတၱာ, သေဗၺေတ သကာယ ပဋိညာယ အဗ႓ညံသု သေဗၺဝ နာဗ႓ညံသု, ဥဒါဟု ဧကေစၥ အဗ႓ညံသု ဧကေစၥ နာဗ႓ညံသူ’’တိ? ‘‘အလံ, ျဗာဟၼဏ, တိ႒ေတတံ – သေဗၺေတ သကာယ ပဋိညာယ အဗ႓ညံသု သေဗၺဝ နာဗ႓ညံသု, ဥဒါဟု ဧကေစၥ အဗ႓ညံသု ဧကေစၥ နာဗ႓ညံသူတိ။ ဓမၼံ ေတ, ျဗာဟၼဏ, ေဒေသႆာမိ, တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာဟိ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ေဘာ’’တိ ေခါ ပိဂၤလေကာေစၧာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၃၁၃. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ အတိကၠမၼ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ အတိကၠမၼ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။

၃၁၄. ‘‘ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ, ပပဋိကံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ ပပဋိကံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။

၃၁၅. ‘‘ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ, တစံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ, တစံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။

၃၁၆. ‘‘ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ, ေဖဂၢဳံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘န ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ အညာသိ သာရံ, န အညာသိ ေဖဂၢဳံ, န အညာသိ တစံ, န အညာသိ ပပဋိကံ, န အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ, ေဖဂၢဳံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတီ’တိ။

၃၁၇. ‘‘ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ သာရေညဝ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေမယ် ‘သာရ’ႏၲိ ဇာနမာေနာ။ တေမနံ စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဒိသြာ ဧဝံ ဝေဒယ် – ‘အညာသိ ဝတာယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရံ, အညာသိ ေဖဂၢဳံ, အညာသိ တစံ, အညာသိ ပပဋိကံ, အညာသိ သာခါပလာသံ။ တထာ ဟယံ ဘဝံ ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ သာရေညဝ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ ဇာနမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ အႏုဘဝိႆတီ’တိ။

၃၁၈. ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဣေဓကေစၥာ ပုဂၢေလာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန အတၱမေနာ ေဟာတိ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ လာဘသကၠာရသိေလာကဝါ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အပၸညာတာ အေပၸသကၡာ’တိ။ လာဘသကၠာရသိေလာေကန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ န ဆႏၵံ ဇေနတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ သာထလိေကာ။ ေသယ်ထာပိ ေသာ, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ အတိကၠမၼ ပပဋိကံ, သာခါပလာသံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတိ။ တထူပမာဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဣမံ ပုဂၢလံ ဝဒါမိ။

၃၁၉. ‘‘ဣဓ ပန, ျဗာဟၼဏ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ လာဘသကၠာရသိေလာေကန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ သီလဝါ ကလ်ာဏဓေမၼာ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ ဒုႆီလာ ပါပဓမၼာ’တိ။ သီလသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ န ဆႏၵံ ဇေနတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ သာထလိေကာ။ ေသယ်ထာပိ ေသာ, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ အတိကၠမၼ တစံ, ပပဋိကံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ, တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတိ။ တထူပမာဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဣမံ ပုဂၢလံ ဝဒါမိ။

၃၂၀. ‘‘ဣဓ ပန, ျဗာဟၼဏ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ, န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ လာဘသကၠာရသိေလာေကန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ သီလသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ သမာဟိေတာ ဧကဂၢစိေတၱာ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အသမာဟိတာ ဝိဗ႓ႏၲစိတၱာ’တိ။ သမာဓိသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ, ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ န ဆႏၵံ ဇေနတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ သာထလိေကာ။ ေသယ်ထာပိ ေသာ, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ အတိကၠမၼ ေဖဂၢဳံ, တစံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတိ။ တထူပမာဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဣမံ ပုဂၢလံ ဝဒါမိ။

၃၂၁. ‘‘ဣဓ ပန, ျဗာဟၼဏ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန။ေပ.။ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ လာဘသကၠာရသိေလာေကန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ သီလသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ သမာဓိသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ ဉာဏဒႆနံ အာရာေဓတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱမေနာ ေဟာတိ, ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱာႏုကၠံေသတိ, ပရံ ဝမ႓ေတိ – ‘အဟမသၼိ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟရာမိ, ဣေမ ပနေည ဘိကၡဴ အဇာနံ အပႆံ ဝိဟရႏၲီ’တိ။ ဉာဏဒႆေနန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ န ဆႏၵံ ဇေနတိ, န ဝါယမတိ, ဩလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ သာထလိေကာ။ ေသယ်ထာပိ ေသာ, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ အတိကၠေမၼဝ သာရံ, ေဖဂၢဳံ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ မညမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ နာႏုဘဝိႆတိ။ တထူပမာဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဣမံ ပုဂၢလံ ဝဒါမိ။

၃၂၂. ‘‘ဣဓ ပန, ျဗာဟၼဏ, ဧကေစၥာ ပုဂၢေလာ သဒၶါ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ – ‘ဩတိေဏၰာမွိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရေဏန ေသာေကဟိ ပရိေဒေဝဟိ ဒုေကၡဟိ ေဒါမနေႆဟိ ဥပါယာေသဟိ, ဒုေကၡာတိေဏၰာ ဒုကၡပေရေတာ, အေပၸဝ နာမ ဣမႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ အႏၲကိရိယာ ပညာေယထာ’တိ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ လာဘသကၠာရသိေလာကံ အဘိနိဗၺေတၱတိ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱမေနာ ေဟာတိ, န ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန လာဘသကၠာရသိေလာေကန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ လာဘသကၠာရသိေလာေကန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သီလသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သီလသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ သီလသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ သမာဓိသမၸဒံ အာရာေဓတိ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ တာယ သမာဓိသမၸဒါယ န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ သမာဓိသမၸဒါယ စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။ ေသာ ဉာဏဒႆနံ အာရာေဓတိ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန အတၱမေနာ ေဟာတိ, ေနာ စ ေခါ ပရိပုဏၰသကၤေပၸါ။ ေသာ ေတန ဉာဏဒႆေနန န အတၱာႏုကၠံေသတိ, န ပရံ ဝမ႓ေတိ။ ဉာဏဒႆေနန စ ေယ အေည ဓမၼာ ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ ေတသံ ဓမၼာနံ သစၧိကိရိယာယ ဆႏၵံ ဇေနတိ, ဝါယမတိ, အေနာလီနဝုတၱိေကာ စ ေဟာတိ အသာထလိေကာ။

၃၂၃. ‘‘ကတေမ စ, ျဗာဟၼဏ, ဓမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ? ဣဓ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ႐ူပသညာနံ သမတိကၠမာ ပဋိဃသညာနံ အတၳဂၤမာ နာနတၱသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနေႏၲာ အာကာေသာ’တိ အာကာသာနၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကာသာနၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘အနႏၲံ ဝိညာဏ’ႏၲိ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘နတၳိ ကိၪၥီ’တိ အာကိၪၥညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ အာကိၪၥညာယတနံ သမတိကၠမၼ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။

‘‘ပုန စပရံ, ျဗာဟၼဏ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ သမတိကၠမၼ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ, ပညာယ စႆ ဒိသြာ အာသဝါ ပရိကၡီဏာ ေဟာႏၲိ။ အယမၸိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓေမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတေရာ စ ပဏီတတေရာ စ။ ဣေမ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, ဓမၼာ ဉာဏဒႆေနန ဥတၱရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ။

၃၂၄. ‘‘ေသယ်ထာပိ ေသာ, ျဗာဟၼဏ, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ မဟေတာ ႐ုကၡႆ တိ႒ေတာ သာရဝေတာ သာရံေယဝ ေဆတြာ အာဒါယ ပကၠေႏၲာ ‘သာရ’ႏၲိ ဇာနမာေနာ။ ယၪၥႆ သာေရန သာရကရဏီယံ တၪၥႆ အတၳံ အႏုဘဝိႆတိ။ တထူပမာဟံ, ျဗာဟၼဏ, ဣမံ ပုဂၢလံ ဝဒါမိ။

‘‘ဣတိ ေခါ, ျဗာဟၼဏ, နယိဒံ ျဗဟၼစရိယံ လာဘသကၠာရသိေလာကာနိသံသံ, န သီလသမၸဒါနိသံသံ, န သမာဓိသမၸဒါနိသံသံ, န ဉာဏဒႆနာနိသံသံ။ ယာ စ ေခါ အယံ, ျဗာဟၼဏ, အကုပၸါ ေစေတာဝိမုတၱိ – ဧတဒတၳမိဒံ, ျဗာဟၼဏ, ျဗဟၼစရိယံ, ဧတံ သာရံ ဧတံ ပရိေယာသာန’’ႏၲိ။

ဧဝံ ဝုေတၱ, ပိဂၤလေကာေစၧာ ျဗာဟၼေဏာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ, အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ။ေပ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဓာေရတု အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပတံ သရဏံ ဂတ’’ႏၲိ။

စူဠသာေရာပမသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒသမံ။

ဩပမၼဝေဂၢါ နိ႒ိေတာ တတိေယာ။

တႆုဒၵါနံ –

ေမာဠိယဖဂၢဳနရိ႒ၪၥ နာေမာ၊ အႏၶဝေန ကထိပုဏၰံ နိဝါေပါ။

ရာသိကေဏ႐ုမဟာဂဇနာေမာ၊ သာ႐ူပေမာ [သာရဝေရာ (သ်ာ.)၊ သာရဝေနာ (က.)] ပုန ပိဂၤလေကာေစၧာ။

၄. မဟာယမကဝေဂၢါ

၁. စူဠေဂါသိဂၤသုတၱံ

၃၂၅. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ နာတိေက [နာဒိေက (သီ. သ်ာ. ပီ.), ဉာတိေက (က.)] ဝိဟရတိ ဂိၪၨကာဝသေထ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ အာယသၼာ စ ကိမိေလာ [ကိမၺိေလာ (သီ. ပီ. က.)] ေဂါသိဂၤသာလဝနဒါေယ ဝိဟရႏၲိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယန ေဂါသိဂၤသာလဝနဒါေယာ ေတႏုပသကၤမိ။ အဒၵသာ ေခါ ဒါယပါေလာ ဘဂဝႏၲံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ။ ဒိသြာန ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘မာ, သမဏ, ဧတံ ဒါယံ ပါဝိသိ။ သေႏၲတၳ တေယာ ကုလပုတၱာ အတၱကာမ႐ူပါ ဝိဟရႏၲိ။ မာ ေတသံ အဖာသုမကာသီ’’တိ။

အေႆာသိ ေခါ အာယသၼာ အႏု႐ုေဒၶါ ဒါယပါလႆ ဘဂဝတာ သဒၶႎ မႏၲယမာနႆ။ သုတြာန ဒါယပါလံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘မာ, အာဝုေသာ ဒါယပါလ, ဘဂဝႏၲံ ဝါေရသိ။ သတၳာ ေနာ ဘဂဝါ အႏုပၸေတၱာ’’တိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ အႏု႐ုေဒၶါ ေယနာယသၼာ စ နႏၵိေယာ အာယသၼာ စ ကိမိေလာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲၪၥ နႏၵိယံ အာယသၼႏၲၪၥ ကိမိလံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဘိကၠမထာယသၼေႏၲာ, အဘိကၠမထာယသၼေႏၲာ, သတၳာ ေနာ ဘဂဝါ အႏုပၸေတၱာ’’တိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ အာယသၼာ စ ကိမိေလာ ဘဂဝႏၲံ ပစၥဳဂၢန႖ာ – ဧေကာ ဘဂဝေတာ ပတၱစီဝရံ ပဋိဂၢေဟသိ, ဧေကာ အာသနံ ပညေပသိ, ဧေကာ ပါေဒါဒကံ ဥပ႒ာေပသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညေတၱ အာသေန။ နိသဇၨ ေခါ ဘဂဝါ ပါေဒ ပကၡာေလသိ။ ေတပိ ေခါ အာယသၼေႏၲာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷံ ေခါ အာယသၼႏၲံ အႏု႐ုဒၶံ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၃၂၆. ‘‘ကစၥိ ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ခမနီယံ, ကစၥိ ယာပနီယံ, ကစၥိ ပိ႑ေကန န ကိလမထာ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ, ဘဂဝါ, ယာပနီယံ, ဘဂဝါ; န စ မယံ, ဘေႏၲ, ပိ႑ေကန ကိလမာမာ’’တိ။ ‘‘ကစၥိ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, သမဂၢါ သေမၼာဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီေရာဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစကၡဴဟိ သမၸႆႏၲာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂၣ မယံ, ဘေႏၲ, သမဂၢါ သေမၼာဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီေရာဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစကၡဴဟိ သမၸႆႏၲာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုေမွ, အႏု႐ုဒၶါ, သမဂၢါ သေမၼာဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီေရာဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစကၡဴဟိ သမၸႆႏၲာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ မယွံ, ဘေႏၲ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘လာဘာ ဝတ ေမ, သုလဒၶံ ဝတ ေမ, ေယာဟံ ဧဝ႐ူေပဟိ သျဗဟၼစာရီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရာမီ’တိ။ တႆ မယွံ, ဘေႏၲ, ဣေမသု အာယသၼေႏၲသု ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ; ေမတၱံ ဝစီကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ; ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ တႆ မယွံ, ဘေႏၲ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ယံႏူနာဟံ သကံ စိတၱံ နိကၡိပိတြာ ဣေမသံေယဝ အာယသၼႏၲာနံ စိတၱႆ ဝေသန ဝေတၱယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘေႏၲ, သကံ စိတၱံ နိကၡိပိတြာ ဣေမသံေယဝ အာယသၼႏၲာနံ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱာမိ။ နာနာ ဟိ ေခါ ေနာ, ဘေႏၲ, ကာယာ ဧကၪၥ ပန မေည စိတၱ’’ႏၲိ။

အာယသၼာပိ ေခါ နႏၵိေယာ။ေပ.။ အာယသၼာပိ ေခါ ကိမိေလာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘မယွမၸိ, ဘေႏၲ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘လာဘာ ဝတ ေမ, သုလဒၶံ ဝတ ေမ, ေယာဟံ ဧဝ႐ူေပဟိ သျဗဟၼစာရီဟိ သဒၶႎ ဝိဟရာမီ’တိ။ တႆ မယွံ, ဘေႏၲ, ဣေမသု အာယသၼေႏၲသု ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ, ေမတၱံ ဝစီကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ, ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ တႆ မယွံ, ဘေႏၲ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ယံႏူနာဟံ သကံ စိတၱံ နိကၡိပိတြာ ဣေမသံေယဝ အာယသၼႏၲာနံ စိတၱႆ ဝေသန ဝေတၱယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ဘေႏၲ, သကံ စိတၱံ နိကၡိပိတြာ ဣေမသံေယဝ အာယသၼႏၲာနံ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱာမိ။ နာနာ ဟိ ေခါ ေနာ, ဘေႏၲ, ကာယာ ဧကၪၥ ပန မေည စိတၱႏၲိ။

‘‘ဧဝံ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, သမဂၢါ သေမၼာဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီေရာဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစကၡဴဟိ သမၸႆႏၲာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

၃၂၇. ‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ကစၥိ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, အပၸမတၱာ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂၣ မယံ, ဘေႏၲ, အပၸမတၱာ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုေမွ, အႏု႐ုဒၶါ, အပၸမတၱာ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘေႏၲ, အမွာကံ ေယာ ပဌမံ ဂါမေတာ ပိ႑ာယ ပဋိကၠမတိ ေသာ အာသနာနိ ပညေပတိ, ပါနီယံ ပရိေဘာဇနီယံ ဥပ႒ာေပတိ, အဝကၠာရပါတႎ ဥပ႒ာေပတိ။ ေယာ ပစၧာ ဂါမေတာ ပိ႑ာယ ပဋိကၠမတိ, သေစ ေဟာတိ ဘုတၱာဝေသေသာ သေစ အာကခၤတိ ဘုၪၨတိ, ေနာ ေစ အာကခၤတိ အပၸဟရိေတ ဝါ ဆေၮတိ, အပၸါဏေက ဝါ ဥဒေက ဩပိလာေပတိ။ ေသာ အာသနာနိ ပဋိသာေမတိ, ပါနီယံ ပရိေဘာဇနီယံ ပဋိသာေမတိ, အဝကၠာရပါတႎ ပဋိသာေမတိ, ဘတၱဂၢံ သမၼဇၨတိ။ ေယာ ပႆတိ ပါနီယဃဋံ ဝါ ပရိေဘာဇနီယဃဋံ ဝါ ဝစၥဃဋံ ဝါ ရိတၱံ တုစၧံ ေသာ ဥပ႒ာေပတိ။ သစႆ ေဟာတိ အဝိသယွံ, ဟတၳဝိကာေရန ဒုတိယံ အာမေႏၲတြာ ဟတၳဝိလဃၤေကန ဥပ႒ာေပမ, န ေတြဝ မယံ, ဘေႏၲ, တပၸစၥယာ ဝါစံ ဘိႏၵာမ။ ပၪၥာဟိကံ ေခါ ပန မယံ, ဘေႏၲ, သဗၺရတၱိကံ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၷိသီဒါမ။ ဧဝံ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, အပၸမတၱာ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

၃၂၈. ‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! အတၳိ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဧဝံ အပၸမတၱာနံ အာတာပီနံ ပဟိတတၱာနံ ဝိဟရႏၲာနံ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ အယံ ေခါ ေနာ, ဘေႏၲ, အမွာကံ အပၸမတၱာနံ အာတာပီနံ ပဟိတတၱာနံ ဝိဟရႏၲာနံ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဧတႆ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အတၳေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ ဧတႆ, ဘေႏၲ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အယမေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဧတႆ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အတၳေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡကာ စ ဝိဟရာမ, သတာ စ သမၸဇာနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒမ, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ ဧတႆ, ဘေႏၲ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အယမေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဧတႆ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အတၳေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ, ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ, အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ ဧတႆ, ဘေႏၲ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အယမေညာ ဥတၱရိ မႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဧတႆ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အတၳေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ သဗၺေသာ ႐ူပသညာနံ သမတိကၠမာ ပဋိဃသညာနံ အတၳဂၤမာ နာနတၱသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနေႏၲာ အာကာေသာ’တိ အာကာသာနၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ ဧတႆ, ဘေႏၲ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အယမေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ။

‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဧတႆ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အတၳေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ သဗၺေသာ အာကာသာနၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘အနႏၲံ ဝိညာဏ’ႏၲိ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ေပ.။ သဗၺေသာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ ‘နတၳိ ကိၪၥီ’တိ အာကိၪၥညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ေပ.။ သဗၺေသာ အာကိၪၥညာယတနံ သမတိကၠမၼ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ။ ဧတႆ, ဘေႏၲ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အယမေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ။

၃၂၉. ‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဧတႆ ပန ေဝါ, အႏု႐ုဒၶါ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အတၳေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ဘေႏၲ! ဣဓ မယံ, ဘေႏၲ, ယာဝေဒဝ အာကခၤါမ သဗၺေသာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ သမတိကၠမၼ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမ, ပညာယ စ ေနာ ဒိသြာ အာသဝါ ပရိကၡီဏာ။ ဧတႆ, ဘေႏၲ, ဝိဟာရႆ သမတိကၠမာယ ဧတႆ ဝိဟာရႆ ပဋိပၸႆဒၶိယာ အယမေညာ ဥတၱရိမႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသေသာ အဓိဂေတာ ဖာသုဝိဟာေရာ။ ဣမမွာ စ မယံ, ဘေႏၲ, ဖာသုဝိဟာရာ အညံ ဖာသုဝိဟာရံ ဥတၱရိတရံ ဝါ ပဏီတတရံ ဝါ န သမႏုပႆာမာ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, အႏု႐ုဒၶါ! ဣမမွာ ဖာသုဝိဟာရာ ဥတၱရိတေရာ ဝါ ပဏီတတေရာ ဝါ ဖာသုဝိဟာေရာ နတၳီ’’တိ။

၃၃၀. အထ ေခါ ဘဂဝါ အာယသၼႏၲၪၥ အႏု႐ုဒၶံ အာယသၼႏၲၪၥ နႏၵိယံ အာယသၼႏၲၪၥ ကိမိလံ ဓမၼိယာ ကထာယ သႏၵေႆတြာ သမာဒေပတြာ သမုေတၱေဇတြာ သမၸဟံေသတြာ ဥ႒ာယာသနာ ပကၠာမိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ အာယသၼာ စ ကိမိေလာ ဘဂဝႏၲံ အႏုသံယာယိတြာ [အႏုသံသာေဝတြာ (သီ.), အႏုသာေဝတြာ (ဋီကာ)] တေတာ ပဋိနိဝတၱိတြာ အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ အာယသၼာ စ ကိမိေလာ အာယသၼႏၲံ အႏု႐ုဒၶံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ကႎ ႏု ေခါ မယံ အာယသၼေတာ အႏု႐ုဒၶႆ ဧဝမာေရာစိမွ – ‘ဣမာသၪၥ ဣမာသၪၥ ဝိဟာရသမာပတၱီနံ မယံ လာဘိေနာ’တိ, ယံ ေနာ အာယသၼာ အႏု႐ုေဒၶါ ဘဂဝေတာ သမၼဳခါ ယာဝ အာသဝါနံ ခယာ ပကာေသတီ’’တိ? ‘‘န ေခါ ေမ အာယသၼေႏၲာ ဧဝမာေရာေစသုံ – ‘ဣမာသၪၥ ဣမာသၪၥ ဝိဟာရသမာပတၱီနံ မယံ လာဘိေနာ’တိ, အပိ စ ေမ အာယသၼႏၲာနံ ေစတသာ ေစေတာ ပရိစၥ ဝိဒိေတာ – ‘ဣမာသၪၥ ဣမာသၪၥ ဝိဟာရသမာပတၱီနံ ဣေမ အာယသၼေႏၲာ လာဘိေနာ’တိ။ ေဒဝတာပိ ေမ ဧတမတၳံ အာေရာေစသုံ – ‘ဣမာသၪၥ ဣမာသၪၥ ဝိဟာရသမာပတၱီနံ ဣေမ အာယသၼေႏၲာ လာဘိေနာ’တိ။ တေမနံ ဘဂဝတာ ပဥႇာဘိပုေ႒န ဗ်ာကတ’’ႏၲိ။

၃၃၁. အထ ေခါ ဒီေဃာ ပရဇေနာ ယေကၡာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ ဒီေဃာ ပရဇေနာ ယေကၡာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘လာဘာ ဝတ, ဘေႏၲ, ဝဇၨီနံ, သုလဒၶလာဘာ ဝဇၨိပဇာယ, ယတၳ တထာဂေတာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ, ဣေမ စ တေယာ ကုလပုတၱာ – အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ, အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ, အာယသၼာ စ ကိမိေလာ’’တိ။ ဒီဃႆ ပရဇနႆ ယကၡႆ သဒၵံ သုတြာ ဘုမၼာ ေဒဝါ သဒၵမႏုႆာေဝသုံ – ‘လာဘာ ဝတ, ေဘာ, ဝဇၨီနံ, သုလဒၶလာဘာ ဝဇၨိပဇာယ, ယတၳ တထာဂေတာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ, ဣေမ စ တေယာ ကုလပုတၱာ – အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ, အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ, အာယသၼာ စ ကိမိေလာ’တိ။ ဘုမၼာနံ ေဒဝါနံ သဒၵံ သုတြာ စာတုမဟာရာဇိကာ ေဒဝါ။ေပ.။ တာဝတႎသာ ေဒဝါ။ေပ.။ ယာမာ ေဒဝါ။ေပ.။ တုသိတာ ေဒဝါ။ေပ.။ နိမၼာနရတီ ေဒဝါ။ေပ.။ ပရနိမၼိတဝသဝတၱီ ေဒဝါ။ေပ.။ ျဗဟၼကာယိကာ ေဒဝါ သဒၵမႏုႆာေဝသုံ – ‘‘လာဘာ ဝတ, ေဘာ, ဝဇၨီနံ, သုလဒၶလာဘာ ဝဇၨိပဇာယ, ယတၳ တထာဂေတာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ, ဣေမ စ တေယာ ကုလပုတၱာ – အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ, အာယသၼာ စ နႏၵိေယာ, အာယသၼာ စ ကိမိေလာ’’တိ။ ဣတိဟ ေတ အာယသၼေႏၲာ ေတန ခေဏန (ေတန လေယန) [( ) သီ. သ်ာ. ပီ. ေပါတၳေကသု နတၳိ] ေတန မုဟုေတၱန ယာဝျဗဟၼေလာကာ ဝိဒိတာ [သံဝိဒိတာ (က.)] အေဟသုံ။

‘‘ဧဝေမတံ, ဒီဃ, ဧဝေမတံ, ဒီဃ! ယသၼာပိ, ဒီဃ, ကုလာ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, တေၪၥပိ ကုလံ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိတၱံ အႏုႆေရယ်, တႆပါႆ ကုလႆ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသၼာပိ, ဒီဃ, ကုလပရိဝဋၬာ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, ေသာ ေစပိ ကုလပရိဝေဋၬာ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိေတၱာ အႏုႆေရယ်, တႆပါႆ ကုလပရိဝဋၬႆ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသၼာပိ, ဒီဃ, ဂါမာ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, ေသာ ေစပိ ဂါေမာ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိေတၱာ အႏုႆေရယ်, တႆပါႆ ဂါမႆ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသၼာပိ, ဒီဃ, နိဂမာ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, ေသာ ေစပိ နိဂေမာ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိေတၱာ အႏုႆေရယ်, တႆပါႆ နိဂမႆ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသၼာပိ, ဒီဃ, နဂရာ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, တေၪၥပိ နဂရံ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိတၱံ အႏုႆေရယ်, တႆပါႆ နဂရႆ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ ယသၼာပိ, ဒီဃ, ဇနပဒါ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိတာ, ေသာ ေစပိ ဇနပေဒါ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိေတၱာ အႏုႆေရယ်, တႆပါႆ ဇနပဒႆ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ သေဗၺ ေစပိ, ဒီဃ, ခတၱိယာ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိတၱာ အႏုႆေရယ်ဳံ, သေဗၺသာနံပါႆ ခတၱိယာနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ သေဗၺ ေစပိ, ဒီဃ, ျဗာဟၼဏာ။ေပ.။ သေဗၺ ေစပိ, ဒီဃ, ေဝႆာ။ေပ.။ သေဗၺ ေစပိ, ဒီဃ, သုဒၵါ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိတၱာ အႏုႆေရယ်ဳံ, သေဗၺသာနံပါႆ သုဒၵါနံ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ သေဒဝေကာ ေစပိ, ဒီဃ, ေလာေကာ သမာရေကာ သျဗဟၼေကာ သႆမဏျဗာဟၼဏီ ပဇာ သေဒဝမႏုႆာ ဧေတ တေယာ ကုလပုေတၱ ပသႏၷစိတၱာ အႏုႆေရယ်, သေဒဝကႆပါႆ ေလာကႆ သမာရကႆ သျဗဟၼကႆ သႆမဏျဗာဟၼဏိယာ ပဇာယ သေဒဝမႏုႆာယ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။ ပႆ, ဒီဃ, ယာဝ ဧေတ တေယာ ကုလပုတၱာ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပႏၷာ ဗဟုဇနသုခါယ ေလာကာႏုကမၸါယ, အတၳာယ ဟိတာယ သုခါယ ေဒဝမႏုႆာန’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ ဒီေဃာ ပရဇေနာ ယေကၡာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

စူဠေဂါသိဂၤသုတၱံ နိ႒ိတံ ပဌမံ။

၂. မဟာေဂါသိဂၤသုတၱံ

၃၃၂. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ေဂါသိဂၤသာလဝနဒါေယ ဝိဟရတိ သမၺဟုေလဟိ အဘိညာေတဟိ အဘိညာေတဟိ ေထေရဟိ သာဝေကဟိ သဒၶႎ – အာယသၼတာ စ သာရိပုေတၱန အာယသၼတာ စ မဟာေမာဂၢလႅာေနန အာယသၼတာ စ မဟာကႆေပန အာယသၼတာ စ အႏု႐ုေဒၶန အာယသၼတာ စ ေရဝေတန အာယသၼတာ စ အာနေႏၵန, အေညဟိ စ အဘိညာေတဟိ အဘိညာေတဟိ ေထေရဟိ သာဝေကဟိ သဒၶႎ။ အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယနာယသၼာ မဟာကႆေပါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ မဟာကႆပံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အာယာမာဝုေသာ, ကႆပ, ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိႆာမ ဓမၼႆဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ အာယသၼာ မဟာကႆေပါ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ပစၥေႆာသိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ စ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ အာယသၼာ စ မဟာကႆေပါ အာယသၼာ စ အႏု႐ုေဒၶါ ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎသု ဓမၼႆဝနာယ။ အဒၵသာ ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ အာယသၼႏၲၪၥ မဟာေမာဂၢလႅာနံ အာယသၼႏၲၪၥ မဟာကႆပံ အာယသၼႏၲၪၥ အႏု႐ုဒၶံ ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမေႏၲ ဓမၼႆဝနာယ။ ဒိသြာန ေယနာယသၼာ ေရဝေတာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ ေရဝတံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဥပသကၤမႏၲာ ေခါ အမူ, အာဝုေသာ [အာယသၼႏၲာဝုေသာ (က.)] ေရဝတ, သပၸဳရိသာ ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတန ဓမၼႆဝနာယ။ အာယာမာဝုေသာ ေရဝတ, ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိႆာမ ဓမၼႆဝနာယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ အာယသၼာ ေရဝေတာ အာယသၼေတာ အာနႏၵႆ ပစၥေႆာသိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ စ ေရဝေတာ အာယသၼာ စ အာနေႏၵာ ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎသု ဓမၼႆဝနာယ။

၃၃၃. အဒၵသာ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲၪၥ ေရဝတံ အာယသၼႏၲၪၥ အာနႏၵံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧေႏၲ။ ဒိသြာန အာယသၼႏၲံ အာနႏၵံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဧတု ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ! သြာဂတံ အာယသၼေတာ အာနႏၵႆ ဘဂဝေတာ ဥပ႒ာကႆ ဘဂဝေတာ သႏၲိကာဝစရႆ! ရမဏီယံ, အာဝုေသာ အာနႏၵ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ [သဗၺပါလိဖုလႅာ (သီ.)] သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ အာနႏၵ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ဗဟုႆုေတာ ေဟာတိ သုတဓေရာ သုတသႏၷိစေယာ။ ေယ ေတ ဓမၼာ အာဒိကလ်ာဏာ မေဇၩကလ်ာဏာ ပရိေယာသာနကလ်ာဏာ သာတၳာ သဗ်ၪၨနာ; ေကဝလပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ အဘိဝဒႏၲိ, တထာ႐ူပါႆ ဓမၼာ ဗဟုႆုတာ ေဟာႏၲိ, ဓာတာ [ဓတာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)], ဝစသာ ပရိစိတာ, မနသာႏုေပကၡိတာ, ဒိ႒ိယာ သုပၸဋိဝိဒၶါ။ ေသာ စတႆႏၷံ ပရိသာနံ ဓမၼံ ေဒေသတိ ပရိမ႑ေလဟိ ပဒဗ်ၪၨေနဟိ အႏုပၸဗေႏၶဟိ [အပၸဗေဒၶဟိ (သီ. ပီ.)] အႏုသယသမုဂၣာတာယ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

၃၃၄. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ ေရဝတံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ ေရဝတ, အာယသၼတာ အာနေႏၵန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ ေရဝတံ ပုစၧာမ – ‘ရမဏီယံ, အာဝုေသာ ေရဝတ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ ေရဝတ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ပဋိသလႅာနာရာေမာ ေဟာတိ ပဋိသလႅာနရေတာ, အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ, ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ, ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

၃၃၅. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ အႏု႐ုဒၶံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ အႏု႐ုဒၶ, အာယသၼတာ ေရဝေတန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ အႏု႐ုဒၶံ ပုစၧာမ – ‘ရမဏီယံ, အာဝုေသာ အႏု႐ုဒၶ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ အႏု႐ုဒၶ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သဟႆံ ေလာကာနံ ေဝါေလာေကတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, စကၡဳမာ ပုရိေသာ ဥပရိပါသာဒဝရဂေတာ သဟႆံ ေနမိမ႑လာနံ ေဝါေလာေကယ်; ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သဟႆံ ေလာကာနံ ေဝါေလာေကတိ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

၃၃၆. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ မဟာကႆပံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ ကႆပ, အာယသၼတာ အႏု႐ုေဒၶန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ မဟာကႆပံ ပုစၧာမ – ‘ရမဏီယံ, အာဝုေသာ ကႆပ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ ကႆပ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ အတၱနာ စ အာရညိေကာ ေဟာတိ အာရညိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပိ႑ပါတိေကာ ေဟာတိ ပိ႑ပါတိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပံသုကူလိေကာ ေဟာတိ ပံသုကူလိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ေတစီဝရိေကာ ေဟာတိ ေတစီဝရိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ အပၸိေစၧာ ေဟာတိ အပၸိစၧတာယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ သႏၲဳေ႒ာ ေဟာတိ သႏၲဳ႒ိယာ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပဝိဝိေတၱာ ေဟာတိ ပဝိေဝကႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ အသံသေ႒ာ ေဟာတိ အသံသဂၢႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ အာရဒၶဝီရိေယာ ေဟာတိ ဝီရိယာရမ႓ႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ သီလသမၸေႏၷာ ေဟာတိ သီလသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ သမာဓိသမၸေႏၷာ ေဟာတိ သမာဓိသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပညာသမၸေႏၷာ ေဟာတိ ပညာသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ဝိမုတၱိသမၸေႏၷာ ေဟာတိ ဝိမုတၱိသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸေႏၷာ ေဟာတိ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

၃၃၇. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, အာယသၼတာ မဟာကႆေပန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ပုစၧာမ – ‘ရမဏီယံ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ေဒြ ဘိကၡဴ အဘိဓမၼကထံ ကေထႏၲိ, ေတ အညမညံ ပဥႇံ ပုစၧႏၲိ, အညမညႆ ပဥႇံ ပု႒ာ ဝိႆေဇၨႏၲိ, ေနာ စ သံသာေဒႏၲိ [သံသာေရႏၲိ (က.)], ဓမၼီ စ ေနသံ ကထာ ပဝတၱိနီ ေဟာတိ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

၃၃၈. အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, အေမွဟိ သေဗၺေဟဝ ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ပုစၧာမ – ‘ရမဏီယံ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳ စိတၱံ ဝသံ ဝေတၱတိ, ေနာ စ ဘိကၡဳ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ ေသာ ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ မဇၩႏွိကသမယံ [မဇၩႏၲိကသမယံ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ. က.)] ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ သာယႏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ သာယႏွသမယံ ဝိဟရတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ရေညာ ဝါ ရာဇမဟာမတၱႆ ဝါ နာနာရတၱာနံ ဒုႆာနံ ဒုႆကရ႑ေကာ ပူေရာ အႆ။ ေသာ ယညေဒဝ ဒုႆယုဂံ အာကေခၤယ် ပုဗၺဏွသမယံ ပါ႐ုပိတုံ, တံ တေဒဝ ဒုႆယုဂံ ပုဗၺဏွသမယံ ပါ႐ုေပယ်; ယညေဒဝ ဒုႆယုဂံ အာကေခၤယ် မဇၩႏွိကသမယံ ပါ႐ုပိတုံ, တံ တေဒဝ ဒုႆယုဂံ မဇၩႏွိကသမယံ ပါ႐ုေပယ်; ယညေဒဝ ဒုႆယုဂံ အာကေခၤယ် သာယႏွသမယံ ပါ႐ုပိတုံ, တံ တေဒဝ ဒုႆယုဂံ သာယႏွသမယံ ပါ႐ုေပယ်။ ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳ စိတၱံ ဝသံ ဝေတၱတိ, ေနာ စ ဘိကၡဳ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ ေသာ ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ သာယႏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ သာယႏွသမယံ ဝိဟရတိ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

၃၃၉. အထ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတ အာယသၼေႏၲ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ, အေမွဟိ သေဗၺေဟဝ ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ အာယာမာဝုေသာ, ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိႆာမ; ဥပသကၤမိတြာ ဧတမတၳံ ဘဂဝေတာ အာေရာေစႆာမ။ ယထာ ေနာ ဘဂဝါ ဗ်ာကရိႆတိ တထာ နံ ဓာေရႆာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ အာယသၼေႏၲာ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ပစၥေႆာသုံ။ အထ ေခါ ေတ အာယသၼေႏၲာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဒၵသံ ေခါ အဟံ, ဘေႏၲ, အာယသၼႏၲၪၥ ေရဝတံ အာယသၼႏၲၪၥ အာနႏၵံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧေႏၲ။ ဒိသြာန အာယသၼႏၲံ အာနႏၵံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဧတု ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ! သြာဂတံ အာယသၼေတာ အာနႏၵႆ ဘဂဝေတာ ဥပ႒ာကႆ ဘဂဝေတာ သႏၲိကာဝစရႆ! ရမဏီယံ, အာဝုေသာ အာနႏၵ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ; ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ အာနႏၵ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ အာနေႏၵာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓာဝုေသာ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ဗဟုႆုေတာ ေဟာတိ သုတဓေရာ။ေပ.။ အႏုသယသမုဂၣာတာယ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတၱ! ယထာ တံ အာနေႏၵာဝ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်။ အာနေႏၵာ ဟိ, သာရိပုတၱ, ဗဟုႆုေတာ သုတဓေရာ သုတသႏၷိစေယာ။ ေယ ေတ ဓမၼာ အာဒိကလ်ာဏာ မေဇၩကလ်ာဏာ ပရိေယာသာနကလ်ာဏာ သာတၳာ သဗ်ၪၨနာ; ေကဝလပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ အဘိဝဒႏၲိ, တထာ႐ူပါႆ ဓမၼာ ဗဟုႆုတာ ေဟာႏၲိ, ဓာတာ, ဝစသာ ပရိစိတာ, မနသာႏုေပကၡိတာ, ဒိ႒ိယာ သုပၸဋိဝိဒၶါ။ ေသာ စတႆႏၷံ ပရိသာနံ ဓမၼံ ေဒေသတိ ပရိမ႑ေလဟိ ပဒဗ်ၪၨေနဟိ အႏုပၸဗေႏၶဟိ အႏုသယသမုဂၣာတာယာ’’တိ။

၃၄၀. ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘေႏၲ, အာယသၼႏၲံ ေရဝတံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ ေရဝတ အာယသၼတာ အာနေႏၵန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ ေရဝတံ ပုစၧာမ – ရမဏီယံ, အာဝုေသာ ေရဝတ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ မေည ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ။ ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ ေရဝတ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ ေရဝေတာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ ဘိကၡဳ ပဋိသလႅာနာရာေမာ ေဟာတိ ပဋိသလႅာနရေတာ, အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ, အနိရာကတဇၩာေနာ, ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ, ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာနံ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတၱ! ယထာ တံ ေရဝေတာဝ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်။ ေရဝေတာ ဟိ, သာရိပုတၱ, ပဋိသလႅာနာရာေမာ ပဋိသလႅာနရေတာ, အဇၩတၱံ ေစေတာသမထမႏုယုေတၱာ အနိရာကတဇၩာေနာ, ဝိပႆနာယ သမႏၷာဂေတာ ျဗဴေဟတာ သုညာဂါရာန’’ႏၲိ။

၃၄၁. ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘေႏၲ, အာယသၼႏၲံ အႏု႐ုဒၶံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဗ်ာကတံ ေခါ အာဝုေသာ အႏု႐ုဒၶ အာယသၼတာ ေရဝေတန။ေပ.။ ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ အႏု႐ုဒၶ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’တိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ အႏု႐ုေဒၶါ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သဟႆံ ေလာကာနံ ေဝါေလာေကတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, စကၡဳမာ ပုရိေသာ။ေပ.။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ အာဝုေသာ သာရိပုတၱ ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတၱ, ယထာ တံ အႏု႐ုေဒၶါဝ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်။ အႏု႐ုေဒၶါ ဟိ, သာရိပုတၱ, ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သဟႆံ ေလာကာနံ ေဝါေလာေကတီ’’တိ။

၃၄၂. ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘေႏၲ, အာယသၼႏၲံ မဟာကႆပံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ ကႆပ အာယသၼတာ အႏု႐ုေဒၶန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ မဟာကႆပံ ပုစၧာမ။ေပ.။ ကထံ ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ ကႆပ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ ဘေႏၲ, အာယသၼာ မဟာကႆေပါ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ အတၱနာ စ အာရညိေကာ ေဟာတိ အာရညိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပိ႑ပါတိေကာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ ပံသုကူလိေကာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ ေတစီဝရိေကာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ အပၸိေစၧာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ သႏၲဳေ႒ာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ ပဝိဝိေတၱာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ အသံသေ႒ာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ အာရဒၶဝီရိေယာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ သီလသမၸေႏၷာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ သမာဓိသမၸေႏၷာ ေဟာတိ။ေပ.။ အတၱနာ စ ပညာသမၸေႏၷာ ေဟာတိ။ အတၱနာ စ ဝိမုတၱိသမၸေႏၷာ ေဟာတိ။ အတၱနာ စ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸေႏၷာ ေဟာတိ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတၱ! ယထာ တံ ကႆေပါဝ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်။ ကႆေပါ ဟိ, သာရိပုတၱ, အတၱနာ စ အာရညိေကာ အာရညိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပိ႑ပါတိေကာ ပိ႑ပါတိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပံသုကူလိေကာ ပံသုကူလိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ေတစီဝရိေကာ ေတစီဝရိကတၱႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ အပၸိေစၧာ အပၸိစၧတာယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ သႏၲဳေ႒ာ သႏၲဳ႒ိယာ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပဝိဝိေတၱာ ပဝိေဝကႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ အသံသေ႒ာ အသံသဂၢႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ အာရဒၶဝီရိေယာ ဝီရိယာရမ႓ႆ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ သီလသမၸေႏၷာ သီလသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ သမာဓိသမၸေႏၷာ သမာဓိသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ပညာသမၸေႏၷာ ပညာသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ဝိမုတၱိသမၸေႏၷာ ဝိမုတၱိသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ, အတၱနာ စ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸေႏၷာ ဝိမုတၱိဉာဏဒႆနသမၸဒါယ စ ဝဏၰဝါဒီ’’တိ။

၃၄၃. ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ ဘေႏၲ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, အာယသၼတာ မဟာကႆေပန ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ပုစၧာမ။ေပ.။ ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ေဒြ ဘိကၡဴ အဘိဓမၼကထံ ကေထႏၲိ။ ေတ အညမညံ ပဥႇံ ပုစၧႏၲိ, အညမညႆ ပဥႇံ ပု႒ာ ဝိႆေဇၨႏၲိ, ေနာ စ သံသာေဒႏၲိ, ဓမၼီ စ ေနသံ ကထာ ပဝတၱိနီ ေဟာတိ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတၱ, ယထာ တံ ေမာဂၢလႅာေနာဝ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်။ ေမာဂၢလႅာေနာ ဟိ, သာရိပုတၱ, ဓမၼကထိေကာ’’တိ။

၃၄၄. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အထ ခြာဟံ, ဘေႏၲ, အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဗ်ာကတံ ေခါ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, အေမွဟိ သေဗၺေဟဝ ယထာသကံ ပဋိဘာနံ။ တတၳ ဒါနိ မယံ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ပုစၧာမ – ရမဏီယံ, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ေဂါသိဂၤသာလဝနံ, ေဒါသိနာ ရတၱိ, သဗၺဖာလိဖုလႅာ သာလာ, ဒိဗၺာ, မေည, ဂႏၶာ သမၸဝႏၲိ။ ကထံ႐ူေပန, အာဝုေသာ သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓာဝုေသာ, ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳ စိတၱံ ဝသံ ဝေတၱတိ ေနာ စ ဘိကၡဳ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ ေသာ ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ သာယႏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ သာယႏွသမယံ ဝိဟရတိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ရေညာ ဝါ ရာဇမဟာမတၱႆ ဝါ နာနာရတၱာနံ ဒုႆာနံ ဒုႆကရ႑ေကာ ပူေရာ အႆ။ ေသာ ယညေဒဝ ဒုႆယုဂံ အာကေခၤယ် ပုဗၺဏွသမယံ ပါ႐ုပိတုံ, တံ တေဒဝ ဒုႆယုဂံ ပုဗၺဏွသမယံ ပါ႐ုေပယ်; ယညေဒဝ ဒုႆယုဂံ အာကေခၤယ် မဇၩႏွိကသမယံ ပါ႐ုပိတုံ, တံ တေဒဝ ဒုႆယုဂံ မဇၩႏွိကသမယံ ပါ႐ုေပယ်; ယညေဒဝ ဒုႆယုဂံ အာကေခၤယ် သာယႏွသမယံ ပါ႐ုပိတုံ, တံ တေဒဝ ဒုႆယုဂံ သာယႏွသမယံ ပါ႐ုေပယ်။ ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳ စိတၱံ ဝသံ ဝေတၱတိ, ေနာ စ ဘိကၡဳ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ ေသာ ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ သာယႏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ သာယႏွသမယံ ဝိဟရတိ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, အာဝုေသာ ေမာဂၢလႅာန, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ေမာဂၢလႅာန! ယထာ တံ သာရိပုေတၱာဝ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ ဗ်ာကေရယ်။ သာရိပုေတၱာ ဟိ, ေမာဂၢလႅာန, စိတၱံ ဝသံ ဝေတၱတိ ေနာ စ သာရိပုေတၱာ စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ ေသာ ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ ပုဗၺဏွသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ မဇၩႏွိကသမယံ ဝိဟရတိ; ယာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ အာကခၤတိ သာယႏွသမယံ ဝိဟရိတုံ, တာယ ဝိဟာရသမာပတၱိယာ သာယႏွသမယံ ဝိဟရတီ’’တိ။

၃၄၅. ဧဝံ ဝုေတၱ, အာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ကႆ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, သုဘာသိတ’’ႏၲိ? ‘‘သေဗၺသံ ေဝါ, သာရိပုတၱ, သုဘာသိတံ ပရိယာေယန။ အပိ စ မမပိ သုဏာထ ယထာ႐ူေပန ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်။ ဣဓ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ နိသီဒတိ ပလႅကႍ အာဘုဇိတြာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတႎ ဥပ႒ေပတြာ – ‘န တာဝါဟံ ဣမံ ပလႅကႍ ဘိႏၵိႆာမိ ယာဝ ေမ နာႏုပါဒါယ အာသေဝဟိ စိတၱံ ဝိမုစၥိႆတီ’တိ။ ဧဝ႐ူေပန ေခါ, သာရိပုတၱ, ဘိကၡဳနာ ေဂါသိဂၤသာလဝနံ ေသာေဘယ်ာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ အာယသၼေႏၲာ [ေတ ဘိကၡဴ (က.)] ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာေဂါသိဂၤသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒုတိယံ။

၃. မဟာေဂါပါလကသုတၱံ

၃၄၆. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဧကာဒသဟိ, ဘိကၡေဝ, အေဂၤဟိ သမႏၷာဂေတာ ေဂါပါလေကာ အဘေဗၺာ ေဂါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတႎ ကာတုံ [ဖာတိကတၱဳံ (သီ. ပီ.), ဖာတိကာတုံ (သ်ာ. ကံ.)]။ ကတေမဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ေဂါပါလေကာ န ႐ူပညဴ ေဟာတိ, န လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ, န အာသာဋိကံ ဟာေရတာ [သာေဋတာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ေဟာတိ, န ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ, န ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ, န တိတၳံ ဇာနာတိ, န ပီတံ ဇာနာတိ, န ဝီထႎ ဇာနာတိ, န ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ အနဝေသသေဒါဟီ စ ေဟာတိ။ ေယ ေတ ဥသဘာ ေဂါပိတေရာ ေဂါပရိဏာယကာ ေတ န အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ။ ဣေမဟိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧကာဒသဟိ အေဂၤဟိ သမႏၷာဂေတာ ေဂါပါလေကာ အဘေဗၺာ ေဂါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတႎ ကာတုံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧကာဒသဟိ ဓေမၼဟိ သမႏၷာဂေတာ ဘိကၡဳ အဘေဗၺာ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိတုံ။ ကတေမဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ႐ူပညဴ ေဟာတိ, န လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ, န အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ, န ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ, န ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ, န တိတၳံ ဇာနာတိ, န ပီတံ ဇာနာတိ, န ဝီထႎ ဇာနာတိ, န ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ, အနဝေသသေဒါဟီ စ ေဟာတိ။ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ ေတ န အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ။

၃၄၇. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ႐ူပညဴ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယံ ကိၪၥိ ႐ူပံ သဗၺံ ႐ူပံ ‘စတၱာရိ မဟာဘူတာနိ, စတုႏၷၪၥ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ႐ူပ’ႏၲိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ႐ူပညဴ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ‘ကမၼလကၡေဏာ ဗာေလာ, ကမၼလကၡေဏာ ပ႑ိေတာ’တိ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဥပၸႏၷံ ကာမဝိတကၠံ အဓိဝါေသတိ, နပၸဇဟတိ န ဝိေနာေဒတိ န ဗ်ႏၲီ ကေရာတိ န အနဘာဝံ ဂေမတိ။ ဥပၸႏၷံ ဗ်ာပါဒဝိတကၠံ။ေပ.။ ဥပၸႏၷံ ဝိဟႎသာဝိတကၠံ။ေပ.။ ဥပၸႏၷဳပၸေႏၷ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ အဓိဝါေသတိ, နပၸဇဟတိ န ဝိေနာေဒတိ န ဗ်ႏၲီ ကေရာတိ န အနဘာဝံ ဂေမတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ အႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ စကၡဳျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ, တႆ သံဝရာယ န ပဋိပဇၨတိ, န ရကၡတိ စကၡဳျႏၵိယံ, စကၡဳျႏၵိေယ န သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ေပ.။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ေပ.။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ေပ.။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ အႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ မနိျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ, တႆ သံဝရာယ န ပဋိပဇၨတိ, န ရကၡတိ မနိျႏၵိယံ, မနိျႏၵိေယ န သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယထာသုတံ ယထာပရိယတၱံ ဓမၼံ န ဝိတၳာေရန ပေရသံ ေဒေသတာ ေဟာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န တိတၳံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ဗဟုႆုတာ အာဂတာဂမာ ဓမၼဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ, ေတ ကာေလန ကာလံ ဥပသကၤမိတြာ န ပရိပုစၧတိ, န ပရိပဥႇတိ – ‘ဣဒံ, ဘေႏၲ, ကထံ? ဣမႆ ေကာ အေတၳာ’တိ? တႆ ေတ အာယသၼေႏၲာ အဝိဝဋေၪၥဝ န ဝိဝရႏၲိ, အႏုတၱာနီကတၪၥ န ဥတၱာနီ ကေရာႏၲိ, အေနကဝိဟိေတသု စ ကခၤါဌာနီေယသု ဓေမၼသု ကခႍ န ပဋိဝိေနာေဒႏၲိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န တိတၳံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ပီတံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ တထာဂတပၸေဝဒိေတ ဓမၼဝိနေယ ေဒသိယမာေန န လဘတိ အတၳေဝဒံ, န လဘတိ ဓမၼေဝဒံ, န လဘတိ ဓမၼဴပသံဟိတံ ပါေမာဇၨံ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ပီတံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ဝီထႎ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရိယံ အ႒ဂႋကံ မဂၢံ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ဝီထႎ ဇာနာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အနဝေသသေဒါဟီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ သဒၶါ ဂဟပတိကာ အဘိဟ႒ဳံ ပဝါေရႏၲိ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာေရဟိ, တၾတ ဘိကၡဳ မတၱံ န ဇာနာတိ ပဋိဂၢဟဏာယ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အနဝေသသေဒါဟီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ ေတ န အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ, ေတသု န ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ာေပတိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ; န ေမတၱံ ဝစီကမၼံ ပစၥဳပ႒ာေပတိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ; န ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ာေပတိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ ေတ န အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ။

‘‘ဣေမဟိ ေခါ ဘိကၡေဝ ဧကာဒသဟိ ဓေမၼဟိ သမႏၷာဂေတာ ဘိကၡဳ အဘေဗၺာ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိတုံ။

၃၄၈. ‘‘ဧကာဒသဟိ, ဘိကၡေဝ, အေဂၤဟိ သမႏၷာဂေတာ ေဂါပါလေကာ ဘေဗၺာ ေဂါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတႎ ကာတုံ။ ကတေမဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ေဂါပါလေကာ ႐ူပညဴ ေဟာတိ, လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ, အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ, ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ, ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ, တိတၳံ ဇာနာတိ, ပီတံ ဇာနာတိ, ဝီထႎ ဇာနာတိ, ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ, သာဝေသသေဒါဟီ စ ေဟာတိ။ ေယ ေတ ဥသဘာ ေဂါပိတေရာ ေဂါပရိဏာယကာ ေတ အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ။ ဣေမဟိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧကာဒသဟိ အေဂၤဟိ သမႏၷာဂေတာ ေဂါပါလေကာ ဘေဗၺာ ေဂါဂဏံ ပရိဟရိတုံ ဖာတႎ ကာတုံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧကာဒသဟိ ဓေမၼဟိ သမႏၷာဂေတာ ဘိကၡဳ ဘေဗၺာ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိတုံ။ ကတေမဟိ ဧကာဒသဟိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ႐ူပညဴ ေဟာတိ, လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ, အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ, ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ, ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ, တိတၳံ ဇာနာတိ, ပီတံ ဇာနာတိ, ဝီထႎ ဇာနာတိ, ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ, သာဝေသသေဒါဟီ စ ေဟာတိ။ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ ေတ အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ။

၃၄၉. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ႐ူပညဴ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယံ ကိၪၥိ ႐ူပံ သဗၺံ ႐ူပံ ‘စတၱာရိ မဟာဘူတာနိ, စတုႏၷၪၥ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ႐ူပ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ႐ူပညဴ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကမၼလကၡေဏာ ဗာေလာ, ကမၼလကၡေဏာ ပ႑ိေတာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ လကၡဏကုသေလာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဥပၸႏၷံ ကာမဝိတကၠံ နာဓိဝါေသတိ, ပဇဟတိ ဝိေနာေဒတိ ဗ်ႏၲီ ကေရာတိ အနဘာဝံ ဂေမတိ။ ဥပၸႏၷံ ဗ်ာပါဒဝိတကၠံ။ေပ.။ ဥပၸႏၷံ ဝိဟႎသာဝိတကၠံ။ေပ.။ ဥပၸႏၷဳပၸေႏၷ ပါပေက အကုသေလ ဓေမၼ နာဓိဝါေသတိ, ပဇဟတိ ဝိေနာေဒတိ ဗ်ႏၲီ ကေရာတိ အနဘာဝံ ဂေမတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အာသာဋိကံ ဟာေရတာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ န နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ စကၡဳျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨတိ, ရကၡတိ စကၡဳျႏၵိယံ, စကၡဳျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ေပ.။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ေပ.။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ေပ.။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ န နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ မနိျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨတိ, ရကၡတိ မနိျႏၵိယံ, မနိျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝဏံ ပဋိစၧာေဒတာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယထာသုတံ ယထာပရိယတၱံ ဓမၼံ ဝိတၳာေရန ပေရသံ ေဒေသတာ ေဟာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဓူမံ ကတၱာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ တိတၳံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ဗဟုႆုတာ အာဂတာဂမာ ဓမၼဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ ေတ ကာေလန ကာလံ ဥပသကၤမိတြာ ပရိပုစၧတိ, ပရိပဥႇတိ – ‘ဣဒံ, ဘေႏၲ, ကထံ? ဣမႆ ေကာ အေတၳာ’တိ? တႆ ေတ အာယသၼေႏၲာ အဝိဝဋေၪၥဝ ဝိဝရႏၲိ, အႏုတၱာနီကတၪၥ ဥတၱာနီ ကေရာႏၲိ, အေနကဝိဟိေတသု စ ကခၤါဌာနီေယသု ဓေမၼသု ကခႍ ပဋိဝိေနာေဒႏၲိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ တိတၳံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထၪၥ ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပီတံ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ တထာဂတပၸေဝဒိေတ ဓမၼဝိနေယ ေဒသိယမာေန လဘတိ အတၳေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼဴပသံဟိတံ ပါေမာဇၨံ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပီတံ ဇာနာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝီထႎ ဇာနာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရိယံ အ႒ဂႋကံ မဂၢံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝီထႎ ဇာနာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဂါစရကုသေလာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သာဝေသသေဒါဟီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ သဒၶါ ဂဟပတိကာ အဘိဟ႒ဳံ ပဝါေရႏၲိ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာေရဟိ။ တၾတ ဘိကၡဳ မတၱံ ဇာနာတိ ပဋိဂၢဟဏာယ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သာဝေသသေဒါဟီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ, ေတ အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ ေတသု ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ာေပတိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ; ေမတၱံ ဝစီကမၼံ ပစၥဳပ႒ာေပတိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ; ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ာေပတိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ ဘိကၡဴ ေထရာ ရတၱညဴ စိရပဗၺဇိတာ သံဃပိတေရာ သံဃပရိဏာယကာ ေတ အတိေရကပူဇာယ ပူေဇတာ ေဟာတိ။

‘‘ဣေမဟိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဧကာဒသဟိ ဓေမၼဟိ သမႏၷာဂေတာ ဘိကၡဳ ဘေဗၺာ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨိတု’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာေဂါပါလကသုတၱံ နိ႒ိတံ တတိယံ။

၄. စူဠေဂါပါလကသုတၱံ

၃၅၀. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ဝဇၨီသု ဝိဟရတိ ဥကၠေစလာယံ ဂဂၤါယ နဒိယာ တီေရ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဘူတပုဗၺံ, ဘိကၡေဝ, မာဂဓေကာ ေဂါပါလေကာ ဒုပၸညဇာတိေကာ, ဝႆာနံ ပစၧိေမ မာေသ သရဒသမေယ, အသမေဝကၡိတြာ ဂဂၤါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, အသမေဝကၡိတြာ ပါရိမံ တီရံ, အတိေတၳေနဝ ဂါေဝါ ပတာေရသိ ဥတၱရံ တီရံ သုဝိေဒဟာနံ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဂါေဝါ မေဇၩဂဂၤါယ နဒိယာ ေသာေတ အာမ႑လိယံ ကရိတြာ တေတၳဝ အနယဗ်သနံ အာပဇၨႎသု။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, မာဂဓေကာ ေဂါပါလေကာ ဒုပၸညဇာတိေကာ, ဝႆာနံ ပစၧိေမ မာေသ သရဒသမေယ, အသမေဝကၡိတြာ ဂဂၤါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, အသမေဝကၡိတြာ ပါရိမံ တီရံ, အတိေတၳေနဝ ဂါေဝါ ပတာေရသိ ဥတၱရံ တီရံ သုဝိေဒဟာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ဟိ ေကစိ [ေယ ေကစိ (သ်ာ. ကံ.)] သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ အကုသလာ ဣမႆ ေလာကႆ အကုသလာ ပရႆ ေလာကႆ, အကုသလာ မာရေဓယ်ႆ အကုသလာ အမာရေဓယ်ႆ, အကုသလာ မစၥဳေဓယ်ႆ အကုသလာ အမစၥဳေဓယ်ႆ, ေတသံ ေယ ေသာတဗၺံ သဒၵဟာတဗၺံ မညိႆႏၲိ, ေတသံ တံ ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယ။

၃၅၁. ‘‘ဘူတပုဗၺံ, ဘိကၡေဝ, မာဂဓေကာ ေဂါပါလေကာ သပၸညဇာတိေကာ, ဝႆာနံ ပစၧိေမ မာေသ သရဒသမေယ, သမေဝကၡိတြာ ဂဂၤါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, သမေဝကၡိတြာ ပါရိမံ တီရံ, တိေတၳေနဝ ဂါေဝါ ပတာေရသိ ဥတၱရံ တီရံ သုဝိေဒဟာနံ။ ေသာ ပဌမံ ပတာေရသိ ေယ ေတ ဥသဘာ ေဂါပိတေရာ ေဂါပရိဏာယကာ။ ေတ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု။ အထာပေရ ပတာေရသိ ဗလဝဂါေဝါ ဒမၼဂါေဝါ။ ေတပိ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု။ အထာပေရ ပတာေရသိ ဝစၧတေရ ဝစၧတရိေယာ။ ေတပိ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု။ အထာပေရ ပတာေရသိ ဝစၧေက ကိသာဗလေက [ကိသဗလေက (သီ. သ်ာ. ပီ.)]။ ေတပိ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု။ ဘူတပုဗၺံ, ဘိကၡေဝ, ဝစၧေကာ တ႐ုဏေကာ တာဝေဒဝ ဇာတေကာ မာတုေဂါရဝေကန ဝုယွမာေနာ, ေသာပိ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမာသိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, မာဂဓေကာ ေဂါပါလေကာ သပၸညဇာတိေကာ, ဝႆာနံ ပစၧိေမ မာေသ သရဒသမေယ, သမေဝကၡိတြာ ဂဂၤါယ နဒိယာ ဩရိမံ တီရံ, သမေဝကၡိတြာ ပါရိမံ တီရံ, တိေတၳေနဝ ဂါေဝါ ပတာေရသိ ဥတၱရံ တီရံ သုဝိေဒဟာနံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ဟိ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ကုသလာ ဣမႆ ေလာကႆ ကုသလာ ပရႆ ေလာကႆ, ကုသလာ မာရေဓယ်ႆ ကုသလာ အမာရေဓယ်ႆ, ကုသလာ မစၥဳေဓယ်ႆ ကုသလာ အမစၥဳေဓယ်ႆ, ေတသံ ေယ ေသာတဗၺံ သဒၵဟာတဗၺံ မညိႆႏၲိ, ေတသံ တံ ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယ။

၃၅၂. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေတ ဥသဘာ ေဂါပိတေရာ ေဂါပရိဏာယကာ ေတ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု, ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေတ ဘိကၡဴ အရဟေႏၲာ ခီဏာသဝါ ဝုသိတဝေႏၲာ ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အႏုပၸတၱသဒတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇနာ သမၼဒညာ ဝိမုတၱာ, ေတ တိရိယံ မာရႆ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဂတာ။

‘‘ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ဗလဝဂါေဝါ ဒမၼဂါေဝါ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု, ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေတ ဘိကၡဴ ပၪၥႏၷံ ဩရမ႓ာဂိယာနံ သံေယာဇနာနံ ပရိကၡယာ ဩပပါတိကာ တတၳ ပရိနိဗၺာယိေနာ အနာဝတၱိဓမၼာ တသၼာ ေလာကာ, ေတပိ တိရိယံ မာရႆ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဂမိႆႏၲိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ဝစၧတရာ ဝစၧတရိေယာ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု, ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေတ ဘိကၡဴ တိဏၰံ သံေယာဇနာနံ ပရိကၡယာ ရာဂေဒါသေမာဟာနံ တႏုတၱာ သကဒါဂါမိေနာ သကႎေဒဝ ဣမံ ေလာကံ အာဂန႖ာ ဒုကၡႆႏၲံ ကရိႆႏၲိ, ေတပိ တိရိယံ မာရႆ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဂမိႆႏၲိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ ေတ, ဘိကၡေဝ, ဝစၧကာ ကိသာဗလကာ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမံသု, ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေတ ဘိကၡဴ တိဏၰံ သံေယာဇနာနံ ပရိကၡယာ ေသာတာပႏၷာ အဝိနိပါတဓမၼာ နိယတာ သေမၺာဓိပရာယနာ, ေတပိ တိရိယံ မာရႆ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဂမိႆႏၲိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ဝစၧေကာ တ႐ုဏေကာ တာဝေဒဝ ဇာတေကာ မာတုေဂါရဝေကန ဝုယွမာေနာ တိရိယံ ဂဂၤါယ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ အဂမာသိ, ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေတ ဘိကၡဴ ဓမၼာႏုသာရိေနာ သဒၶါႏုသာရိေနာ, ေတပိ တိရိယံ မာရႆ ေသာတံ ေဆတြာ ေသာတၳိနာ ပါရံ ဂမိႆႏၲိ။

‘‘အဟံ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, ကုသေလာ ဣမႆ ေလာကႆ ကုသေလာ ပရႆ ေလာကႆ, ကုသေလာ မာရေဓယ်ႆ ကုသေလာ အမာရေဓယ်ႆ, ကုသေလာ မစၥဳေဓယ်ႆ ကုသေလာ အမစၥဳေဓယ်ႆ။ တႆ မယွံ, ဘိကၡေဝ, ေယ ေသာတဗၺံ သဒၵဟာတဗၺံ မညိႆႏၲိ, ေတသံ တံ ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတြာ သုဂေတာ အထာပရံ ဧတဒေဝါစ သတၳာ –

‘‘အယံ ေလာေကာ ပေရာ ေလာေကာ၊ ဇာနတာ သုပၸကာသိေတာ။

ယၪၥ မာေရန သမၸတၱံ၊ အပၸတၱံ ယၪၥ မစၥဳနာ။

‘‘သဗၺံ ေလာကံ အဘိညာယ၊ သမၺဳေဒၶန ပဇာနတာ။

ဝိဝဋံ အမတဒြါရံ၊ ေခမံ နိဗၺာနပတၱိယာ။

‘‘ဆိႏၷံ ပါပိမေတာ ေသာတံ၊ ဝိဒၶသၱံ ဝိနဠီကတံ။

ပါေမာဇၨဗဟုလာ ေဟာထ၊ ေခမံ ပတၱတၳ [ပေတၳထ (သ်ာ. ကံ. က. အ႒ကထာယံ သံဝေဏၰတဗၺပါေဌာ)] ဘိကၡေဝါ’’တိ။

စူဠေဂါပါလကသုတၱံ နိ႒ိတံ စတုတၳံ။

၅. စူဠသစၥကသုတၱံ

၃၅၃. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ေဝသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝေန ကူဋာဂါရသာလာယံ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ေဝသာလိယံ ပဋိဝသတိ ဘႆပၸဝါဒေကာ ပ႑ိတဝါေဒါ သာဓုသမၼေတာ ဗဟုဇနႆ။ ေသာ ေဝသာလိယံ ပရိသတိ ဧဝံ ဝါစံ ဘာသတိ – ‘‘နာဟံ တံ ပႆာမိ သမဏံ ဝါ ျဗာဟၼဏံ ဝါ, သံဃႎ ဂဏႎ ဂဏာစရိယံ, အပိ အရဟႏၲံ သမၼာသမၺဳဒၶံ ပဋိဇာနမာနံ, ေယာ မယာ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရေဒၶါ န သကၤေမၸယ် န သမၸကေမၸယ် န သမၸေဝေဓယ်, ယႆ န ကေစၧဟိ ေသဒါ မုေစၥယ်ဳံ။ ထူဏံ ေစပါဟံ အေစတနံ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရေဘယ်ံ, သာပိ မယာ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရဒၶါ သကၤေမၸယ် သမၸကေမၸယ် သမၸေဝေဓယ်။ ေကာ ပန ဝါေဒါ မႏုႆဘူတႆာ’’တိ?

အထ ေခါ အာယသၼာ အႆဇိ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ေဝသာလႎ ပိ႑ာယ ပါဝိသိ။ အဒၵသာ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ေဝသာလိယံ ဇဃၤာဝိဟာရံ အႏုစကၤမမာေနာ အႏုဝိစရမာေနာ အာယသၼႏၲံ အႆဇႎ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ။ ဒိသြာန ေယနာယသၼာ အႆဇိ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼတာ အႆဇိနာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ အာယသၼႏၲံ အႆဇႎ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ကထံ ပန, ေဘာ အႆဇိ, သမေဏာ ေဂါတေမာ သာဝေက ဝိေနတိ, ကထံဘာဂါ စ ပန သမဏႆ ေဂါတမႆ သာဝေကသု အႏုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတၱတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဘဂဝါ သာဝေက ဝိေနတိ, ဧဝံဘာဂါ စ ပန ဘဂဝေတာ သာဝေကသု အႏုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတၱတိ – ‘႐ူပံ, ဘိကၡေဝ, အနိစၥံ, ေဝဒနာ အနိစၥာ, သညာ အနိစၥာ, သခၤါရာ အနိစၥာ, ဝိညာဏံ အနိစၥံ။ ႐ူပံ, ဘိကၡေဝ, အနတၱာ, ေဝဒနာ အနတၱာ, သညာ အနတၱာ, သခၤါရာ အနတၱာ, ဝိညာဏံ အနတၱာ။ သေဗၺ သခၤါရာ အနိစၥာ, သေဗၺ ဓမၼာ အနတၱာ’တိ။ ဧဝံ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဘဂဝါ သာဝေက ဝိေနတိ, ဧဝံဘာဂါ စ ပန ဘဂဝေတာ သာဝေကသု အႏုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတၱတီ’’တိ။ ‘‘ဒုႆုတံ ဝတ, ေဘာ အႆဇိ, အႆုမွ ေယ မယံ ဧဝံဝါဒႎ သမဏံ ေဂါတမံ အႆုမွ။ အေပၸဝ နာမ မယံ ကဒါစိ ကရဟစိ ေတန ေဘာတာ ေဂါတေမန သဒၶႎ သမာဂေစၧယ်ာမ, အေပၸဝ နာမ သိယာ ေကာစိေဒဝ ကထာသလႅာေပါ, အေပၸဝ နာမ တသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစယ်ာမာ’’တိ။

၃၅၄. ေတန ေခါ ပန သမေယန ပၪၥမတၱာနိ လိစၧဝိသတာနိ သႏၳာဂါေရ [သႏၶာဂါေရ (က.)] သႏၷိပတိတာနိ ေဟာႏၲိ ေကနစိေဒဝ ကရဏီေယန။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ေယန ေတ လိစၧဝီ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ေတ လိစၧဝီ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဘိကၠမႏၲဳ ေဘာေႏၲာ လိစၧဝီ, အဘိကၠမႏၲဳ ေဘာေႏၲာ လိစၧဝီ, အဇၨ ေမ သမေဏန ေဂါတေမန သဒၶႎ ကထာသလႅာေပါ ဘဝိႆတိ။ သေစ ေမ သမေဏာ ေဂါတေမာ တထာ ပတိ႒ိႆတိ ယထာ စ ေမ [ယထာႆ ေမ (သီ. ပီ.)] ဉာတညတေရန သာဝေကန အႆဇိနာ နာမ ဘိကၡဳနာ ပတိ႒ိတံ, ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိေသာ ဒီဃေလာမိကံ ဧဠကံ ေလာေမသု ဂေဟတြာ အာကေၯယ် ပရိကေၯယ် သမၸရိကေၯယ်, ဧဝေမဝါဟံ သမဏံ ေဂါတမံ ဝါေဒန ဝါဒံ အာကၯိႆာမိ ပရိကၯိႆာမိ သမၸရိကၯိႆာမိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ေသာ႑ိကာကမၼကာေရာ မဟႏၲံ ေသာ႑ိကာကိဠၪၨံ ဂမ႓ီေရ ဥဒကရဟေဒ ပကၡိပိတြာ ကေဏၰ ဂေဟတြာ အာကေၯယ် ပရိကေၯယ် သမၸရိကေၯယ်, ဧဝေမဝါဟံ သမဏံ ေဂါတမံ ဝါေဒန ဝါဒံ အာကၯိႆာမိ ပရိကၯိႆာမိ သမၸရိကၯိႆာမိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ေသာ႑ိကာဓုေတၱာ ဝါလံ [ထာလံ (က.)] ကေဏၰ ဂေဟတြာ ဩဓုေနယ် နိဒၶဳေနယ် နိေပၹါေဋယ် [နိစၧာေဒယ် (သီ. ပီ. က.), နိေစၧာေဋယ် (က.), နိေပၸါေဌယ် (သ်ာ. ကံ.)] ဧဝေမဝါဟံ သမဏံ ေဂါတမံ ဝါေဒန ဝါဒံ ဩဓုနိႆာမိ နိဒၶဳနိႆာမိ နိေပၹါေဋႆာမိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ကုၪၨေရာ သ႒ိဟာယေနာ ဂမ႓ီရံ ေပါကၡရဏႎ ဩဂါေဟတြာ သာဏေဓာဝိကံ နာမ ကီဠိတဇာတံ ကီဠတိ, ဧဝေမဝါဟံ သမဏံ ေဂါတမံ သာဏေဓာဝိကံ မေည ကီဠိတဇာတံ ကီဠိႆာမိ။ အဘိကၠမႏၲဳ ေဘာေႏၲာ လိစၧဝီ, အဘိကၠမႏၲဳ ေဘာေႏၲာ လိစၧဝီ, အဇၨ ေမ သမေဏန ေဂါတေမန သဒၶႎ ကထာသလႅာေပါ ဘဝိႆတီ’’တိ။ တေၾတကေစၥ လိစၧဝီ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကႎ သမေဏာ ေဂါတေမာ သစၥကႆ နိဂဏၭပုတၱႆ ဝါဒံ အာေရာေပႆတိ, အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ သမဏႆ ေဂါတမႆ ဝါဒံ အာေရာေပႆတီ’’တိ? ဧကေစၥ လိစၧဝီ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကႎ ေသာ ဘဝမာေနာ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ေယာ ဘဂဝေတာ ဝါဒံ အာေရာေပႆတိ, အထ ေခါ ဘဂဝါ သစၥကႆ နိဂဏၭပုတၱႆ ဝါဒံ အာေရာေပႆတီ’’တိ? အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ပၪၥမေတၱဟိ လိစၧဝိသေတဟိ ပရိဝုေတာ ေယန မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ ေတႏုပသကၤမိ။

၃၅၅. ေတန ေခါ ပန သမေယန သမၺဟုလာ ဘိကၡဴ အဗ႓ောကာေသ စကၤမႏၲိ။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ေယန ေတ ဘိကၡဴ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ေတ ဘိကၡဴ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ကဟံ ႏု ေခါ, ေဘာ, ဧတရဟိ ေသာ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဝိဟရတိ? ဒႆနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမ’’ႏၲိ။ ‘‘ဧသ, အဂၢိေဝႆန, ဘဂဝါ မဟာဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ အညတရသၼႎ ႐ုကၡမူေလ ဒိဝါဝိဟာရံ နိသိေႏၷာ’’တိ။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ မဟတိယာ လိစၧဝိပရိသာယ သဒၶႎ မဟာဝနံ အေဇၩာဂါေဟတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ေတပိ ေခါ လိစၧဝီ အေပၸကေစၥ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု, အေပၸကေစၥ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒႎသု, သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ အေပၸကေစၥ ေယန ဘဂဝါ ေတနၪၨလႎ ပဏာေမတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု, အေပၸကေစၥ ဘဂဝေတာ သႏၲိေက နာမေဂါတၱံ သာေဝတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု, အေပၸကေစၥ တုဏွီဘူတာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။

၃၅၆. ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ပုေစၧယ်ာဟံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ ကိၪၥိေဒဝ ေဒသံ, သေစ ေမ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဩကာသံ ကေရာတိ ပဥႇႆ ေဝယ်ာကရဏာယာ’’တိ။ ‘‘ပုစၧ, အဂၢိေဝႆန, ယဒါကခၤသီ’’တိ။ ‘‘ကထံ ပန ဘဝံ ေဂါတေမာ သာဝေက ဝိေနတိ, ကထံဘာဂါ စ ပန ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သာဝေကသု အႏုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတၱတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, သာဝေက ဝိေနမိ, ဧဝံဘာဂါ စ ပန ေမ သာဝေကသု အႏုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတၱတိ – ‘႐ူပံ, ဘိကၡေဝ, အနိစၥံ, ေဝဒနာ အနိစၥာ, သညာ အနိစၥာ, သခၤါရာ အနိစၥာ, ဝိညာဏံ အနိစၥံ။ ႐ူပံ, ဘိကၡေဝ, အနတၱာ, ေဝဒနာ အနတၱာ, သညာ အနတၱာ, သခၤါရာ အနတၱာ, ဝိညာဏံ အနတၱာ။ သေဗၺ သခၤါရာ အနိစၥာ, သေဗၺ ဓမၼာ အနတၱာ’တိ။ ဧဝံ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, သာဝေက ဝိေနမိ, ဧဝံဘာဂါ စ ပန ေမ သာဝေကသု အႏုသာသနီ ဗဟုလာ ပဝတၱတီ’’တိ။

‘‘ဥပမာ မံ, ေဘာ ေဂါတမ, ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ, အဂၢိေဝႆနာ’’တိ ဘဂဝါ အေဝါစ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ေဘာ ေဂါတမ, ေယ ေကစိေမ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨႏၲိ, သေဗၺ ေတ ပထဝႎ နိႆာယ ပထဝိယံ ပတိ႒ာယ။ ဧဝေမေတ ဗီဇဂါမဘူတဂါမာ ဝုဒၶႎ ဝိ႐ူဠႇႎ ေဝပုလႅံ အာပဇၨႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန, ေဘာ ေဂါတမ, ေယ ေကစိေမ ဗလကရဏီယာ ကမၼႏၲာ ကရီယႏၲိ, သေဗၺ ေတ ပထဝႎ နိႆာယ ပထဝိယံ ပတိ႒ာယ။ ဧဝေမေတ ဗလကရဏီယာ ကမၼႏၲာ ကရီယႏၲိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ေဘာ ေဂါတမ, ႐ူပတၱာယံ ပုရိသပုဂၢေလာ ႐ူေပ ပတိ႒ာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ, ေဝဒနတၱာယံ ပုရိသပုဂၢေလာ ေဝဒနာယံ ပတိ႒ာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ, သညတၱာယံ ပုရိသပုဂၢေလာ သညာယံ ပတိ႒ာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ, သခၤါရတၱာယံ ပုရိသပုဂၢေလာ သခၤါေရသု ပတိ႒ာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတိ, ဝိညာဏတၱာယံ ပုရိသပုဂၢေလာ ဝိညာေဏ ပတိ႒ာယ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ ပသဝတီ’’တိ။

‘‘နႏု တြံ, အဂၢိေဝႆန, ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘႐ူပံ ေမ အတၱာ, ေဝဒနာ ေမ အတၱာ, သညာ ေမ အတၱာ, သခၤါရာ ေမ အတၱာ, ဝိညာဏံ ေမ အတၱာ’’’တိ? ‘‘အဟဥႇိ, ေဘာ ေဂါတမ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘႐ူပံ ေမ အတၱာ, ေဝဒနာ ေမ အတၱာ, သညာ ေမ အတၱာ, သခၤါရာ ေမ အတၱာ, ဝိညာဏံ ေမ အတၱာ’တိ, အယၪၥ မဟတီ ဇနတာ’’တိ။

‘‘ကိဥႇိ ေတ, အဂၢိေဝႆန, မဟတီ ဇနတာ ကရိႆတိ? ဣဃၤ တြံ, အဂၢိေဝႆန, သကေညဝ ဝါဒံ နိေဗၺေဌဟီ’’တိ။ ‘‘အဟဥႇိ, ေဘာ ေဂါတမ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘႐ူပံ ေမ အတၱာ, ေဝဒနာ ေမ အတၱာ, သညာ ေမ အတၱာ, သခၤါရာ ေမ အတၱာ, ဝိညာဏံ ေမ အတၱာ’’’တိ။

၃၅၇. ‘‘ေတန ဟိ, အဂၢိေဝႆန, တေညေဝတၳ ပဋိပုစၧိႆာမိ, ယထာ ေတ ခေမယ် တထာ နံ [တထာ တံ (က.)] ဗ်ာကေရယ်ာသိ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ဝေတၱယ် ရေညာ ခတၱိယႆ မုဒၶါဝသိတၱႆ သကသၼႎ ဝိဇိေတ ဝေသာ – ဃာေတတာယံ ဝါ ဃာေတတုံ, ဇာေပတာယံ ဝါ ဇာေပတုံ, ပဗၺာေဇတာယံ ဝါ ပဗၺာေဇတုံ, ေသယ်ထာပိ ရေညာ ပေသနဒိႆ ေကာသလႆ, ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန ရေညာ မာဂဓႆ အဇာတသတၱဳႆ ေဝေဒဟိပုတၱႆာ’’တိ? ‘‘ဝေတၱယ်, ေဘာ ေဂါတမ, ရေညာ ခတၱိယႆ မုဒၶါဝသိတၱႆ သကသၼႎ ဝိဇိေတ ဝေသာ – ဃာေတတာယံ ဝါ ဃာေတတုံ, ဇာေပတာယံ ဝါ ဇာေပတုံ, ပဗၺာေဇတာယံ ဝါ ပဗၺာေဇတုံ, ေသယ်ထာပိ ရေညာ ပေသနဒိႆ ေကာသလႆ, ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန ရေညာ မာဂဓႆ အဇာတသတၱဳႆ ေဝေဒဟိပုတၱႆ။ ဣေမသမၸိ ဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, သံဃာနံ ဂဏာနံ – ေသယ်ထိဒံ, ဝဇၨီနံ မလႅာနံ – ဝတၱတိ သကသၼႎ ဝိဇိေတ ဝေသာ – ဃာေတတာယံ ဝါ ဃာေတတုံ, ဇာေပတာယံ ဝါ ဇာေပတုံ, ပဗၺာေဇတာယံ ဝါ ပဗၺာေဇတုံ။ ကႎ ပန ရေညာ ခတၱိယႆ မုဒၶါဝသိတၱႆ, ေသယ်ထာပိ ရေညာ ပေသနဒိႆ ေကာသလႆ, ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန ရေညာ မာဂဓႆ အဇာတသတၱဳႆ ေဝေဒဟိပုတၱႆ? ဝေတၱယ်, ေဘာ ေဂါတမ, ဝတၱိတုၪၥ မရဟတီ’’တိ။

‘‘တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘႐ူပံ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ တသၼႎ ႐ူေပ ဝေသာ – ဧဝံ ေမ ႐ူပံ ေဟာတု, ဧဝံ ေမ ႐ူပံ မာ အေဟာသီ’’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ တုဏွီ အေဟာသိ။ ဒုတိယမၸိ ေခါ ဘဂဝါ သစၥကံ နိဂဏၭပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘႐ူပံ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ တသၼႎ ႐ူေပ ဝေသာ – ဧဝံ ေမ ႐ူပံ ေဟာတု, ဧဝံ ေမ ႐ူပံ မာ အေဟာသီ’’တိ? ဒုတိယမၸိ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ တုဏွီ အေဟာသိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ သစၥကံ နိဂဏၭပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဗ်ာကေရာဟိ ဒါနိ, အဂၢိေဝႆန, န ဒါနိ ေတ တုဏွီဘာဝႆ ကာေလာ။ ေယာ ေကာစိ, အဂၢိေဝႆန တထာဂေတန ယာဝတတိယံ သဟဓမၼိကံ ပဥႇံ ပုေ႒ာ န ဗ်ာကေရာတိ, ဧေတၳဝႆ သတၱဓာ မုဒၶါ ဖလတီ’’တိ။

ေတန ေခါ ပန သမေယန ဝဇိရပါဏိ ယေကၡာ အာယသံ ဝဇိရံ အာဒါယ အာဒိတၱံ သမၸဇၨလိတံ သေဇာတိဘူတံ သစၥကႆ နိဂဏၭပုတၱႆ ဥပရိေဝဟာသံ ဌိေတာ ေဟာတိ – ‘သစာယံ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝတာ ယာဝတတိယံ သဟဓမၼိကံ ပဥႇံ ပုေ႒ာ န ဗ်ာကရိႆတိ ဧေတၳဝႆ သတၱဓာ မုဒၶံ ဖာေလႆာမီ’တိ။ တံ ေခါ ပန ဝဇိရပါဏႎ ယကၡံ ဘဂဝါ ေစဝ ပႆတိ သစၥေကာ စ နိဂဏၭပုေတၱာ။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘီေတာ သံဝိေဂၢါ ေလာမဟ႒ဇာေတာ ဘဂဝႏၲံေယဝ တာဏံ ဂေဝသီ ဘဂဝႏၲံေယဝ ေလဏံ ဂေဝသီ ဘဂဝႏၲံေယဝ သရဏံ ဂေဝသီ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ပုစၧတု မံ ဘဝံ ေဂါတေမာ, ဗ်ာကရိႆာမီ’’တိ။

၃၅၈. ‘‘တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘႐ူပံ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ တသၼႎ ႐ူေပ ဝေသာ – ဧဝံ ေမ ႐ူပံ ေဟာတု, ဧဝံ ေမ ႐ူပံ မာ အေဟာသီ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘မနသိ ကေရာဟိ, အဂၢိေဝႆန; မနသိ ကရိတြာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဗ်ာကေရာဟိ။ န ေခါ ေတ သႏၶိယတိ ပုရိေမန ဝါ ပစၧိမံ ပစၧိေမန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘ေဝဒနာ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ တိႆံ ေဝဒနာယံ [တာယံ ေဝဒနာယံ (သီ. သ်ာ.)] ဝေသာ – ဧဝံ ေမ ေဝဒနာ ေဟာတု, ဧဝံ ေမ ေဝဒနာ မာ အေဟာသီ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘မနသိ ကေရာဟိ, အဂၢိေဝႆန; မနသိ ကရိတြာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဗ်ာကေရာဟိ။ န ေခါ ေတ သႏၶိယတိ ပုရိေမန ဝါ ပစၧိမံ, ပစၧိေမန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘သညာ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ တိႆံ သညာယံ ဝေသာ – ဧဝံ ေမ သညာ ေဟာတု, ဧဝံ ေမ သညာ မာ အေဟာသီ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘မနသိ ကေရာဟိ, အဂၢိေဝႆန; မနသိ ကရိတြာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဗ်ာကေရာဟိ။ န ေခါ ေတ သႏၶိယတိ ပုရိေမန ဝါ ပစၧိမံ, ပစၧိေမန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘သခၤါရာ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ ေတသု သခၤါေရသု ဝေသာ – ဧဝံ ေမ သခၤါရာ ေဟာႏၲဳ, ဧဝံ ေမ သခၤါရာ မာ အေဟသု’’ႏၲိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘မနသိ ကေရာဟိ, အဂၢိေဝႆန; မနသိ ကရိတြာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဗ်ာကေရာဟိ။ န ေခါ ေတ သႏၶိယတိ ပုရိေမန ဝါ ပစၧိမံ, ပစၧိေမန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ယံ တြံ ဧဝံ ဝေဒသိ – ‘ဝိညာဏံ ေမ အတၱာ’တိ, ဝတၱတိ ေတ တသၼႎ ဝိညာေဏ ဝေသာ – ဧဝံ ေမ ဝိညာဏံ ေဟာတု, ဧဝံ ေမ ဝိညာဏံ မာ အေဟာသီ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘မနသိ ကေရာဟိ, အဂၢိေဝႆန; မနသိ ကရိတြာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဗ်ာကေရာဟိ။ န ေခါ ေတ သႏၶိယတိ ပုရိေမန ဝါ ပစၧိမံ, ပစၧိေမန ဝါ ပုရိမံ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ႐ူပံ နိစၥံ ဝါ အနိစၥံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစၥံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစၥံ ဒုကၡံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုကၡံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစၥံ ဒုကၡံ ဝိပရိဏာမဓမၼံ, ကလႅံ ႏု တံ သမႏုပႆိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ေဝဒနာ။ေပ.။ သညာ။ေပ.။ သခၤါရာ။ေပ.။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ဝိညာဏံ နိစၥံ ဝါ အနိစၥံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနိစၥံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစၥံ ဒုကၡံ ဝါ တံ သုခံ ဝါ’’တိ? ‘‘ဒုကၡံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘ယံ ပနာနိစၥံ ဒုကၡံ ဝိပရိဏာမဓမၼံ, ကလႅံ ႏု တံ သမႏုပႆိတုံ – ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။

‘‘တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, ေယာ ႏု ေခါ ဒုကၡံ အလႅီေနာ ဒုကၡံ ဥပဂေတာ ဒုကၡံ အေဇၩာသိေတာ, ဒုကၡံ ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆတိ, အပိ ႏု ေခါ ေသာ သာမံ ဝါ ဒုကၡံ ပရိဇာေနယ်, ဒုကၡံ ဝါ ပရိေကၡေပတြာ ဝိဟေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ သိယာ, ေဘာ ေဂါတမ? ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမာ’’တိ။

‘‘တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, နႏု တြံ ဧဝံ သေႏၲ ဒုကၡံ အလႅီေနာ ဒုကၡံ ဥပဂေတာ ဒုကၡံ အေဇၩာသိေတာ, ဒုကၡံ – ‘ဧတံ မမ, ဧေသာဟမသၼိ, ဧေသာ ေမ အတၱာ’တိ သမႏုပႆသီ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, ေဘာ ေဂါတမ? ဧဝေမတံ ေဘာ ေဂါတမာ’’တိ။

၃၅၉. ‘‘ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, ပုရိေသာ သာရတၳိေကာ သာရဂေဝသီ သာရပရိေယသနံ စရမာေနာ တိဏွံ ကုဌာရႎ [ကုဓာရႎ (သ်ာ. ကံ. က.)] အာဒါယ ဝနံ ပဝိေသယ်။ ေသာ တတၳ ပေႆယ် မဟႏၲံ ကဒလိကၡႏၶံ ဥဇုံ နဝံ အကုကၠဳကဇာတံ [အကုကၠဳဋဇာတံ (သ်ာ. ကံ.)]။ တေမနံ မူေလ ဆိေႏၵယ်, မူေလ ေဆတြာ အေဂၢ ဆိေႏၵယ်, အေဂၢ ေဆတြာ ပတၱဝဋၬႎ ဝိနိဗ႓ဳေဇယ် [ဝိနိဗ႓ဳေဇၨယ် (က.)]။ ေသာ တတၳ ပတၱဝဋၬႎ ဝိနိဗ႓ဳဇေႏၲာ ေဖဂၢဳမၸိ နာဓိဂေစၧယ်, ကုေတာ သာရံ? ဧဝေမဝ ေခါ တြံ, အဂၢိေဝႆန, မယာ သကသၼႎ ဝါေဒ သမႏုယုၪၨိယမာေနာ သမႏုဂါဟိယမာေနာ သမႏုဘာသိယမာေနာ ရိေတၱာ တုေစၧာ အပရေဒၶါ။ ဘာသိတာ ေခါ ပန ေတ ဧသာ, အဂၢိေဝႆန, ေဝသာလိယံ ပရိသတိ ဝါစာ – ‘နာဟံ တံ ပႆာမိ သမဏံ ဝါ ျဗာဟၼဏံ ဝါ, သံဃႎ ဂဏႎ ဂဏာစရိယံ, အပိ အရဟႏၲံ သမၼာသမၺဳဒၶံ ပဋိဇာနမာနံ, ေယာ မယာ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရေဒၶါ န သကၤေမၸယ် န သမၸကေမၸယ် န သမၸေဝေဓယ်, ယႆ န ကေစၧဟိ ေသဒါ မုေစၥယ်ဳံ။ ထူဏံ ေစပါဟံ အေစတနံ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရေဘယ်ံ သာပိ မယာ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရဒၶါ သကၤေမၸယ် သမၸကေမၸယ် သမၸေဝေဓယ်။ ေကာ ပန ဝါေဒါ မႏုႆဘူတႆာ’တိ? တုယွံ ေခါ ပန, အဂၢိေဝႆန, အေပၸကစၥာနိ ေသဒဖုသိတာနိ နလာဋာ မုတၱာနိ, ဥတၱရာသဂႍ ဝိနိဘိႏၵိတြာ ဘူမိယံ ပတိ႒ိတာနိ။ မယွံ ေခါ ပန, အဂၢိေဝႆန, နတၳိ ဧတရဟိ ကာယသၼႎ ေသေဒါ’’တိ။ ဣတိ ဘဂဝါ တသၼႎ [တႆံ (?)] ပရိသတိ သုဝဏၰဝဏၰံ ကာယံ ဝိဝရိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ တုဏွီဘူေတာ မကၤုဘူေတာ ပတၱကၡေႏၶာ အေဓာမုေခါ ပဇၩာယေႏၲာ အပၸဋိဘာေနာ နိသီဒိ။

၃၆၀. အထ ေခါ ဒုမၼဳေခါ လိစၧဝိပုေတၱာ သစၥကံ နိဂဏၭပုတၱံ တုဏွီဘူတံ မကၤုဘူတံ ပတၱကၡႏၶံ အေဓာမုခံ ပဇၩာယႏၲံ အပၸဋိဘာနံ ဝိဒိတြာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဥပမာ မံ, ဘဂဝါ, ပဋိဘာတီ’’တိ။ ‘‘ပဋိဘာတု တံ, ဒုမၼဳခါ’’တိ ဘဂဝါ အေဝါစ။ ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘေႏၲ, ဂါမႆ ဝါ နိဂမႆ ဝါ အဝိဒူေရ ေပါကၡရဏီ။ တၾတာႆ ကကၠဋေကာ။ အထ ေခါ, ဘေႏၲ, သမၺဟုလာ ကုမာရကာ ဝါ ကုမာရိကာ ဝါ တမွာ ဂါမာ ဝါ နိဂမာ ဝါ နိကၡမိတြာ ေယန သာ ေပါကၡရဏီ ေတႏုပသကၤေမယ်ဳံ; ဥပသကၤမိတြာ တံ ေပါကၡရဏႎ ဩဂါေဟတြာ တံ ကကၠဋကံ ဥဒကာ ဥဒၶရိတြာ ထေလ ပတိ႒ာေပယ်ဳံ။ ယညေဒဝ ဟိ ေသာ, ဘေႏၲ, ကကၠဋေကာ အဠံ အဘိနိႏၷာေမယ် တံ တေဒဝ ေတ ကုမာရကာ ဝါ ကုမာရိကာ ဝါ ကေ႒န ဝါ ကထေလန ဝါ သၪၧိေႏၵယ်ဳံ သမ႓ေၪၨယ်ဳံ သမၸလိဘေၪၨယ်ဳံ။ ဧဝဥႇိ ေသာ, ဘေႏၲ, ကကၠဋေကာ သေဗၺဟိ အေဠဟိ သၪၧိေႏၷဟိ သမ႓ေဂၢဟိ သမၸလိဘေဂၢဟိ အဘေဗၺာ တံ ေပါကၡရဏႎ ပုန ဩတရိတုံ, ေသယ်ထာပိ ပုေဗၺ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘေႏၲ, ယာနိ သစၥကႆ နိဂဏၭပုတၱႆ ဝိသူကာယိတာနိ ဝိေသဝိတာနိ ဝိပၹႏၵိတာနိ တာနိပိ သဗၺာနိ [ဝိပၹႏၵိတာနိ ကာနိစိ ကာနိစိ တာနိ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ဘဂဝတာ သၪၧိႏၷာနိ သမ႓ဂၢါနိ သမၸလိဘဂၢါနိ; အဘေဗၺာ စ ဒါနိ, ဘေႏၲ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ပုန ဘဂဝႏၲံ ဥပသကၤမိတုံ ယဒိဒံ ဝါဒါဓိပၸါေယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဒုမၼဳခံ လိစၧဝိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အာဂေမဟိ တြံ, ဒုမၼဳခ, အာဂေမဟိ တြံ, ဒုမၼဳခ ( ) [(မုခေရာသိ တြံ ဒုမၼဳခ) (သ်ာ. ကံ.)] န မယံ တယာ သဒၶႎ မေႏၲမ, ဣဓ မယံ ေဘာတာ ေဂါတေမန သဒၶႎ မေႏၲမ။

၃၆၁. ‘‘တိ႒ေတသာ, ေဘာ ေဂါတမ, အမွာကေၪၥဝ အေညသၪၥ ပုထုသမဏျဗာဟၼဏာနံ ဝါစာ။ ဝိလာပံ ဝိလပိတံ မေည။ ကိတၱာဝတာ စ ႏု ေခါ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သာဝေကာ သာသနကေရာ ေဟာတိ ဩဝါဒပတိကေရာ တိဏၰဝိစိကိေစၧာ ဝိဂတကထံကေထာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ အပရပၸစၥေယာ သတၳဳသာသေန ဝိဟရတီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, အဂၢိေဝႆန, မမ သာဝေကာ ယံ ကိၪၥိ ႐ူပံ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷံ အဇၩတၱံ ဝါ ဗဟိဒၶါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူေရ သႏၲိေက ဝါ, သဗၺံ ႐ူပံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ပႆတိ; ယာ ကာစိ ေဝဒနာ။ေပ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ေပ.။ ေယ ေကစိ သခၤါရာ။ေပ.။ ယံ ကိၪၥိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷံ အဇၩတၱံ ဝါ ဗဟိဒၶါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ, ယံ ဒူေရ သႏၲိေက ဝါ, သဗၺံ ဝိညာဏံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ပႆတိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, မမ သာဝေကာ သာသနကေရာ ေဟာတိ ဩဝါဒပတိကေရာ တိဏၰဝိစိကိေစၧာ ဝိဂတကထံကေထာ ေဝသာရဇၨပၸေတၱာ အပရပၸစၥေယာ သတၳဳသာသေန ဝိဟရတီ’’တိ။

‘‘ကိတၱာဝတာ ပန, ေဘာ ေဂါတမ, ဘိကၡဳ အရဟံ ေဟာတိ ခီဏာသေဝါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီေယာ ဩဟိတဘာေရာ အႏုပၸတၱသဒေတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇေနာ သမၼဒညာ ဝိမုေတၱာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, အဂၢိေဝႆန, ဘိကၡဳ ယံ ကိၪၥိ ႐ူပံ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷံ အဇၩတၱံ ဝါ ဗဟိဒၶါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူေရ သႏၲိေက ဝါ သဗၺံ ႐ူပံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ အႏုပါဒါ ဝိမုေတၱာ ေဟာတိ; ယာ ကာစိ ေဝဒနာ။ေပ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ေပ.။ ေယ ေကစိ သခၤါရာ။ေပ.။ ယံ ကိၪၥိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစၥဳပၸႏၷံ အဇၩတၱံ ဝါ ဗဟိဒၶါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူေရ သႏၲိေက ဝါ သဗၺံ ဝိညာဏံ ‘ေနတံ မမ, ေနေသာဟမသၼိ, န ေမေသာ အတၱာ’တိ ဧဝေမတံ ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ဒိသြာ အႏုပါဒါ ဝိမုေတၱာ ေဟာတိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဘိကၡဳ အရဟံ ေဟာတိ ခီဏာသေဝါ ဝုသိတဝါ ကတကရဏီေယာ ဩဟိတဘာေရာ အႏုပၸတၱသဒေတၳာ ပရိကၡီဏဘဝသံေယာဇေနာ သမၼဒညာ ဝိမုေတၱာ။ ဧဝံ ဝိမုတၱစိေတၱာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဘိကၡဳ တီဟိ အႏုတၱရိေယဟိ သမႏၷာဂေတာ ေဟာတိ – ဒႆနာႏုတၱရိေယန, ပဋိပဒါႏုတၱရိေယန, ဝိမုတၱာႏုတၱရိေယန။ ဧဝံ ဝိမုတၱစိေတၱာ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဘိကၡဳ တထာဂတေညဝ သကၠေရာတိ ဂ႐ုံ ကေရာတိ မာေနတိ ပူေဇတိ – ဗုေဒၶါ ေသာ ဘဂဝါ ေဗာဓာယ ဓမၼံ ေဒေသတိ, ဒေႏၲာ ေသာ ဘဂဝါ ဒမထာယ ဓမၼံ ေဒေသတိ, သေႏၲာ ေသာ ဘဂဝါ သမထာယ ဓမၼံ ေဒေသတိ, တိေဏၰာ ေသာ ဘဂဝါ တရဏာယ ဓမၼံ ေဒေသတိ, ပရိနိဗၺဳေတာ ေသာ ဘဂဝါ ပရိနိဗၺာနာယ ဓမၼံ ေဒေသတီ’’တိ။

၃၆၂. ဧဝံ ဝုေတၱ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘မယေမဝ, ေဘာ ေဂါတမ, ဓံသီ, မယံ ပဂဗၺာ, ေယ မယံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ ဝါေဒန ဝါဒံ အာသာေဒတဗၺံ အမညိမွ။ သိယာ ဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, ဟတၳႎ ပဘိႏၷံ အာသဇၨ ပုရိသႆ ေသာတၳိဘာေဝါ, န ေတြဝ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ အာသဇၨ သိယာ ပုရိသႆ ေသာတၳိဘာေဝါ။ သိယာ ဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, ပဇၨလိတံ [ဇလႏၲံ (သီ. ပီ.)] အဂၢိကၡႏၶံ အာသဇၨ ပုရိသႆ ေသာတၳိဘာေဝါ, န ေတြဝ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ အာသဇၨ သိယာ ပုရိသႆ ေသာတၳိဘာေဝါ။ သိယာ ဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, အာသီဝိသံ ေဃာရဝိသံ အာသဇၨ ပုရိသႆ ေသာတၳိဘာေဝါ, န ေတြဝ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ အာသဇၨ သိယာ ပုရိသႆ ေသာတၳိဘာေဝါ။ မယေမဝ, ေဘာ ေဂါတမ, ဓံသီ, မယံ ပဂဗၺာ, ေယ မယံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ ဝါေဒန ဝါဒံ အာသာေဒတဗၺံ အမညိမွ။ အဓိဝါေသတု [အဓိဝါေသတု စ (ပီ. က.)] ေမ ဘဝံ ေဂါတေမာ သြာတနာယ ဘတၱံ သဒၶႎ ဘိကၡဳသံေဃနာ’’တိ။ အဓိဝါေသသိ ဘဂဝါ တုဏွီဘာေဝန။

၃၆၃. အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝေတာ အဓိဝါသနံ ဝိဒိတြာ ေတ လိစၧဝီ အာမေႏၲသိ – ‘‘သုဏႏၲဳ ေမ ေဘာေႏၲာ လိစၧဝီ, သမေဏာ ေမ ေဂါတေမာ နိမႏၲိေတာ သြာတနာယ သဒၶႎ ဘိကၡဳသံေဃန။ ေတန ေမ အဘိဟေရယ်ာထ ယမႆ ပတိ႐ူပံ မေညယ်ာထာ’’တိ။ အထ ေခါ ေတ လိစၧဝီ တႆာ ရတၱိယာ အစၥေယန သစၥကႆ နိဂဏၭပုတၱႆ ပၪၥမတၱာနိ ထာလိပါကသတာနိ ဘတၱာဘိဟာရံ အဘိဟရႎသု။ အထ ေခါ နိဂဏၭပုေတၱာ သေက အာရာေမ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ေဘာဇနီယံ ပဋိယာဒါေပတြာ ဘဂဝေတာ ကာလံ အာေရာစာေပသိ – ‘‘ကာေလာ, ေဘာ ေဂါတမ, နိ႒ိတံ ဘတၱ’’ႏၲိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ေယန သစၥကႆ နိဂဏၭပုတၱႆ အာရာေမာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ပညေတၱ အာသေန နိသီဒိ သဒၶႎ ဘိကၡဳသံေဃန။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဗုဒၶပၸမုခံ ဘိကၡဳသံဃံ ပဏီေတန ခါဒနီေယန ေဘာဇနီေယန သဟတၳာ သႏၲေပၸသိ သမၸဝါေရသိ။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဘုတၱာဝႎ ဩနီတပတၱပါဏႎ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂေဟတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ယမိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ, ဒါေန ပုညၪၥ ပုညမဟီ စ တံ ဒါယကာနံ သုခါယ ေဟာတူ’’တိ။ ‘‘ယံ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, တာဒိသံ ဒကၡိေဏယ်ံ အာဂမၼ အဝီတရာဂံ အဝီတေဒါသံ အဝီတေမာဟံ, တံ ဒါယကာနံ ဘဝိႆတိ။ ယံ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, မာဒိသံ ဒကၡိေဏယ်ံ အာဂမၼ ဝီတရာဂံ ဝီတေဒါသံ ဝီတေမာဟံ, တံ တုယွံ ဘဝိႆတီ’’တိ။

စူဠသစၥကသုတၱံ နိ႒ိတံ ပၪၥမံ။

၆. မဟာသစၥကသုတၱံ

၃၆၄. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ေဝသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝေန ကူဋာဂါရသာလာယံ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန ဘဂဝါ ပုဗၺဏွသမယံ သုနိဝေတၳာ ေဟာတိ ပတၱစီဝရမာဒါယ ေဝသာလႎ ပိ႑ာယ ပဝိသိတုကာေမာ [ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ။ ပဝိသိတုကာေမာ ေဟာတိ (သီ.)]။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဇဃၤာဝိဟာရံ အႏုစကၤမမာေနာ အႏုဝိစရမာေနာ ေယန မဟာဝနံ ကူဋာဂါရသာလာ ေတႏုပသကၤမိ။ အဒၵသာ ေခါ အာယသၼာ အာနေႏၵာ သစၥကံ နိဂဏၭပုတၱံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ။ ဒိသြာန ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အယံ, ဘေႏၲ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ အာဂစၧတိ ဘႆပၸဝါဒေကာ ပ႑ိတဝါေဒါ သာဓုသမၼေတာ ဗဟုဇနႆ။ ဧေသာ ေခါ, ဘေႏၲ, အဝဏၰကာေမာ ဗုဒၶႆ, အဝဏၰကာေမာ ဓမၼႆ, အဝဏၰကာေမာ သံဃႆ။ သာဓု, ဘေႏၲ, ဘဂဝါ မုဟုတၱံ နိသီဒတု အႏုကမၸံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညေတၱ အာသေန။ အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒိ, သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ –

၃၆၅. ‘‘သႏၲိ, ေဘာ ေဂါတမ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ကာယဘာဝနာႏုေယာဂမႏုယုတၱာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ စိတၱဘာဝနံ။ ဖုသႏၲိ ဟိ ေတ, ေဘာ ေဂါတမ, သာရီရိကံ ဒုကၡံ ေဝဒနံ။ ဘူတပုဗၺံ, ေဘာ ေဂါတမ, သာရီရိကာယ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ဖု႒ႆ သေတာ ဦ႐ုကၡမ႓ောပိ နာမ ဘဝိႆတိ, ဟဒယမၸိ နာမ ဖလိႆတိ, ဥဏွမၸိ ေလာဟိတံ မုခေတာ ဥဂၢမိႆတိ, ဥမၼာဒမၸိ ပါပုဏိႆတိ [ပါပုဏိႆႏၲိ (သ်ာ. ကံ.)] စိတၱေကၡပံ။ တႆ ေခါ ဧတံ, ေဘာ ေဂါတမ, ကာယႏြယံ စိတၱံ ေဟာတိ, ကာယႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? အဘာဝိတတၱာ စိတၱႆ။ သႏၲိ ပန, ေဘာ ေဂါတမ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ စိတၱဘာဝနာႏုေယာဂမႏုယုတၱာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ ကာယဘာဝနံ။ ဖုသႏၲိ ဟိ ေတ, ေဘာ ေဂါတမ, ေစတသိကံ ဒုကၡံ ေဝဒနံ။ ဘူတပုဗၺံ, ေဘာ ေဂါတမ, ေစတသိကာယ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ဖု႒ႆ သေတာ ဦ႐ုကၡမ႓ောပိ နာမ ဘဝိႆတိ, ဟဒယမၸိ နာမ ဖလိႆတိ, ဥဏွမၸိ ေလာဟိတံ မုခေတာ ဥဂၢမိႆတိ, ဥမၼာဒမၸိ ပါပုဏိႆတိ စိတၱေကၡပံ။ တႆ ေခါ ဧေသာ, ေဘာ ေဂါတမ, စိတၱႏြေယာ ကာေယာ ေဟာတိ, စိတၱႆ ဝေသန ဝတၱတိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? အဘာဝိတတၱာ ကာယႆ။ တႆ မယွံ, ေဘာ ေဂါတမ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အဒၶါ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သာဝကာ စိတၱဘာဝနာႏုေယာဂမႏုယုတၱာ ဝိဟရႏၲိ, ေနာ ကာယဘာဝန’’’ႏၲိ။

၃၆၆. ‘‘ကိႏၲိ ပန ေတ, အဂၢိေဝႆန, ကာယဘာဝနာ သုတာ’’တိ? ‘‘ေသယ်ထိဒံ – နေႏၵာ ဝေစၧာ, ကိေသာ သံကိေစၥာ, မကၡလိ ေဂါသာေလာ – ဧေတဟိ, ေဘာ ေဂါတမ, အေစလကာ မုတၱာစာရာ ဟတၳာပေလခနာ နဧဟိဘဒၵႏၲိကာ နတိ႒ဘဒၵႏၲိကာ [နဧဟိဘဒႏၲိကာ, နတိ႒ဘဒႏၲိကာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ. က.)] န အဘိဟဋံ န ဥဒၵိႆကတံ န နိမႏၲနံ သာဒိယႏၲိ, ေတ န ကုမ႓ိမုခါ ပဋိဂၢဏွႏၲိ န ကေဠာပိမုခါ ပဋိဂၢဏွႏၲိ န ဧဠကမႏၲရံ န ဒ႑မႏၲရံ န မုသလမႏၲရံ န ဒြိႏၷံ ဘုၪၨမာနာနံ န ဂဗ႓ိနိယာ န ပါယမာနာယ န ပုရိသႏၲရဂတာယ န သကႋတၱီသု န ယတၳ သာ ဥပ႒ိေတာ ေဟာတိ န ယတၳ မကၡိကာ သ႑သ႑စာရိနီ, န မစၧံ န မံသံ န သုရံ န ေမရယံ န ထုေသာဒကံ ပိဝႏၲိ။ ေတ ဧကာဂါရိကာ ဝါ ေဟာႏၲိ ဧကာေလာပိကာ, ဒြါဂါရိကာ ဝါ ေဟာႏၲိ ဒြါေလာပိကာ။ေပ.။ သတၱာဂါရိကာ ဝါ ေဟာႏၲိ သတၱာေလာပိကာ။ ဧကိႆာပိ ဒတၱိယာ ယာေပႏၲိ, ဒြီဟိပိ ဒတၱီဟိ ယာေပႏၲိ။ေပ.။ သတၱဟိပိ ဒတၱီဟိ ယာေပႏၲိ။ ဧကာဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရႏၲိ, ဒြီဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရႏၲိ။ေပ.။ သတၱာဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရႏၲိ။ ဣတိ ဧဝ႐ူပံ အဒၶမာသိကမၸိ ပရိယာယဘတၱေဘာဇနာႏုေယာဂမႏုယုတၱာ ဝိဟရႏၲီ’’တိ။

‘‘ကႎ ပန ေတ, အဂၢိေဝႆန, တာဝတေကေနဝ ယာေပႏၲီ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ။ အေပၸကဒါ, ေဘာ ေဂါတမ, ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ ခါဒနီယာနိ ခါဒႏၲိ, ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ ေဘာဇနာနိ ဘုၪၨႏၲိ, ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ သာယနီယာနိ သာယႏၲိ, ဥဠာရာနိ ဥဠာရာနိ ပါနာနိ ပိဝႏၲိ။ ေတ ဣမံ ကာယံ ဗလံ ဂါေဟႏၲိ နာမ, ျဗဴေဟႏၲိ နာမ, ေမေဒႏၲိ နာမာ’’တိ။

‘‘ယံ ေခါ ေတ, အဂၢိေဝႆန, ပုရိမံ ပဟာယ ပစၧာ ဥပစိနႏၲိ, ဧဝံ ဣမႆ ကာယႆ အာစယာပစေယာ ေဟာတိ။ ကိႏၲိ ပန ေတ, အဂၢိေဝႆန, စိတၱဘာဝနာ သုတာ’’တိ? စိတၱဘာဝနာယ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝတာ ပုေ႒ာ သမာေနာ န သမၸါယာသိ။

၃၆၇. အထ ေခါ ဘဂဝါ သစၥကံ နိဂဏၭပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ယာပိ ေခါ ေတ ဧသာ, အဂၢိေဝႆန, ပုရိမာ ကာယဘာဝနာ ဘာသိတာ သာပိ အရိယႆ ဝိနေယ ေနာ ဓမၼိကာ ကာယဘာဝနာ။ ကာယဘာဝနမၸိ [ကာယဘာဝနံ ဟိ (သီ. ပီ. က.)] ေခါ တြံ, အဂၢိေဝႆန, န အညာသိ, ကုေတာ ပန တြံ စိတၱဘာဝနံ ဇာနိႆသိ? အပိ စ, အဂၢိေဝႆန, ယထာ အဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ အဘာဝိတစိေတၱာ စ, ဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ ဘာဝိတစိေတၱာ စ။ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာဟိ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ေဘာ’’တိ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၃၆၈. ‘‘ကထၪၥ, အဂၢိေဝႆန, အဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ အဘာဝိတစိေတၱာ စ? ဣဓ, အဂၢိေဝႆန, အႆုတဝေတာ ပုထုဇၨနႆ ဥပၸဇၨတိ သုခါ ေဝဒနာ။ ေသာ သုခါယ ေဝဒနာယ ဖုေ႒ာ သမာေနာ သုခသာရာဂီ စ ေဟာတိ သုခသာရာဂိတၪၥ အာပဇၨတိ။ တႆ သာ သုခါ ေဝဒနာ နိ႐ုဇၩတိ။ သုခါယ ေဝဒနာယ နိေရာဓာ ဥပၸဇၨတိ ဒုကၡာ ေဝဒနာ။ ေသာ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ဖုေ႒ာ သမာေနာ ေသာစတိ ကိလမတိ ပရိေဒဝတိ ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ။ တႆ ေခါ ဧသာ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာပိ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒တိ အဘာဝိတတၱာ ကာယႆ, ဥပၸႏၷာပိ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒တိ အဘာဝိတတၱာ စိတၱႆ။ ယႆ ကႆစိ, အဂၢိေဝႆန, ဧဝံ ဥဘေတာပကၡံ ဥပၸႏၷာပိ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒တိ အဘာဝိတတၱာ ကာယႆ, ဥပၸႏၷာပိ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိ႒တိ အဘာဝိတတၱာ စိတၱႆ, ဧဝံ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, အဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ အဘာဝိတစိေတၱာ စ။

၃၆၉. ‘‘ကထၪၥ, အဂၢိေဝႆန, ဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ ဘာဝိတစိေတၱာ စ? ဣဓ, အဂၢိေဝႆန, သုတဝေတာ အရိယသာဝကႆ ဥပၸဇၨတိ သုခါ ေဝဒနာ။ ေသာ သုခါယ ေဝဒနာယ ဖုေ႒ာ သမာေနာ န သုခသာရာဂီ စ ေဟာတိ, န သုခသာရာဂိတၪၥ အာပဇၨတိ။ တႆ သာ သုခါ ေဝဒနာ နိ႐ုဇၩတိ။ သုခါယ ေဝဒနာယ နိေရာဓာ ဥပၸဇၨတိ ဒုကၡာ ေဝဒနာ။ ေသာ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ဖုေ႒ာ သမာေနာ န ေသာစတိ န ကိလမတိ န ပရိေဒဝတိ န ဥရတၱာဠႎ ကႏၵတိ န သေမၼာဟံ အာပဇၨတိ။ တႆ ေခါ ဧသာ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာပိ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ ဘာဝိတတၱာ ကာယႆ, ဥပၸႏၷာပိ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ ဘာဝိတတၱာ စိတၱႆ။ ယႆ ကႆစိ, အဂၢိေဝႆန, ဧဝံ ဥဘေတာပကၡံ ဥပၸႏၷာပိ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ ဘာဝိတတၱာ ကာယႆ, ဥပၸႏၷာပိ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ ဘာဝိတတၱာ စိတၱႆ။ ဧဝံ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ ဘာဝိတစိေတၱာ စာ’’တိ။

၃၇၀. ‘‘ဧဝံ ပသေႏၷာ အဟံ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ! ဘဝဥႇိ ေဂါတေမာ ဘာဝိတကာေယာ စ ေဟာတိ ဘာဝိတစိေတၱာ စာ’’တိ။ ‘‘အဒၶါ ေခါ ေတ အယံ, အဂၢိေဝႆန, အာသဇၨ ဥပနီယ ဝါစာ ဘာသိတာ, အပိ စ ေတ အဟံ ဗ်ာကရိႆာမိ။ ယေတာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ, တံ ဝတ ေမ ဥပၸႏၷာ ဝါ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ ဌႆတိ, ဥပၸႏၷာ ဝါ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ ဌႆတီတိ ေနတံ ဌာနံ [ေနတံ ေခါဌာနံ (သီ. ပီ.)] ဝိဇၨတီ’’တိ။

‘‘န ဟိ ႏူန [န ဟႏူန (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ေဘာေတာ ေဂါတမႆ ဥပၸဇၨတိ တထာ႐ူပါ သုခါ ေဝဒနာ ယထာ႐ူပါ ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိေ႒ယ်; န ဟိ ႏူန ေဘာေတာ ေဂါတမႆ ဥပၸဇၨတိ တထာ႐ူပါ ဒုကၡာ ေဝဒနာ ယထာ႐ူပါ ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ ပရိယာဒါယ တိေ႒ယ်ာ’’တိ။

၃၇၁. ‘‘ကိဥႇိ ေနာ သိယာ, အဂၢိေဝႆန? ဣဓ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ပုေဗၺဝ သေမၺာဓာ အနဘိသမၺဳဒၶႆ ေဗာဓိသတၱေႆဝ သေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘သမၺာေဓာ ဃရာဝါေသာ ရဇာပေထာ, အဗ႓ောကာေသာ ပဗၺဇၨာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇၩာဝသတာ ဧကႏၲပရိပုဏၰံ ဧကႏၲပရိသုဒၶံ သခၤလိခိတံ ျဗဟၼစရိယံ စရိတုံ။ ယံႏူနာဟံ ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺေဇယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, အပေရန သမေယန ဒဟေရာဝ သမာေနာ, သုသုကာဠေကေသာ ဘေျဒန ေယာဗၺေနန သမႏၷာဂေတာ ပဌေမန ဝယသာ, အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ အႆုမုခါနံ ႐ုဒႏၲာနံ, ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇႎ။ ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ ကႎကုသလဂေဝသီ အႏုတၱရံ သႏၲိဝရပဒံ ပရိေယသမာေနာ ေယန အာဠာေရာ ကာလာေမာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဣစၧာမဟံ, အာဝုေသာ ကာလာမ, ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ျဗဟၼစရိယံ စရိတု’ႏၲိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, အဂၢိေဝႆန, အာဠာေရာ ကာလာေမာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဝိဟရတာယသၼာ, တာဒိေသာ အယံ ဓေမၼာ ယတၳ ဝိညဴ ပုရိေသာ နစိရေႆဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်ာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႎ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တာဝတေကေနဝ ဩ႒ပဟတမေတၱန လပိတလာပနမေတၱန ဉာဏဝါဒၪၥ ဝဒါမိ ေထရဝါဒၪၥ, ‘ဇာနာမိ ပႆာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ, အဟေၪၥဝ အေည စ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ အာဠာေရာ ကာလာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ေကဝလံ သဒၶါမတၱေကန သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒတိ, အဒၶါ အာဠာေရာ ကာလာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟရတီ’’’တိ။

‘‘အထ ခြာဟံ, အဂၢိေဝႆန, ေယန အာဠာေရာ ကာလာေမာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကိတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ ကာလာမ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသီ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, အဂၢိေဝႆန, အာဠာေရာ ကာလာေမာ အာကိၪၥညာယတနံ ပေဝေဒသိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ သဒၶါ, မယွံပတၳိ သဒၶါ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ ဝီရိယံ, မယွံပတၳိ ဝီရိယံ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ သတိ, မယွံပတၳိ သတိ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ သမာဓိ, မယွံပတၳိ သမာဓိ; န ေခါ အာဠာရေႆဝ ကာလာမႆ အတၳိ ပညာ, မယွံပတၳိ ပညာ; ယံႏူနာဟံ ယံ ဓမၼံ အာဠာေရာ ကာလာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒတိ တႆ ဓမၼႆ သစၧိကိရိယာယ ပဒေဟယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။

‘‘အထ ခြာဟံ, အဂၢိေဝႆန, ေယန အာဠာေရာ ကာလာေမာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ အာဠာရံ ကာလာမံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဧတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ ကာလာမ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီ’တိ? ‘ဧတၱာဝတာ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒမီ’တိ။ ‘အဟမၸိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဧတၱာဝတာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီ’တိ။ ‘လာဘာ ေနာ, အာဝုေသာ, သုလဒၶံ ေနာ, အာဝုေသာ, ေယ မယံ အာယသၼႏၲံ တာဒိသံ သျဗဟၼစာရႎ ပႆာမ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒမိ တံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ; ယံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ တမဟံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒမိ။ ဣတိ ယာဟံ ဓမၼံ ဇာနာမိ တံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ; ယံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ တမဟံ ဓမၼံ ဇာနာမိ။ ဣတိ ယာဒိေသာ အဟံ တာဒိေသာ တုဝံ, ယာဒိေသာ တုဝံ တာဒိေသာ အဟံ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုေသာ, ဥေဘာဝ သႏၲာ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာမာ’တိ။ ဣတိ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, အာဠာေရာ ကာလာေမာ အာစရိေယာ ေမ သမာေနာ (အတၱေနာ) [( ) နတၳိ (သီ. ပီ.)] အေႏၲဝါသႎ မံ သမာနံ အတၱနာ သမသမံ ဌေပသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူေဇသိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘နာယံ ဓေမၼာ နိဗၺိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိေရာဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သေမၺာဓာယ န နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ, ယာဝေဒဝ အာကိၪၥညာယတႏူပပတၱိယာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တံ ဓမၼံ အနလကၤရိတြာ တသၼာ ဓမၼာ နိဗၺိဇၨ အပကၠမႎ။

၃၇၂. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ကႎကုသလဂေဝသီ အႏုတၱရံ သႏၲိဝရပဒံ ပရိေယသမာေနာ ေယန ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဥဒကံ ရာမပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဣစၧာမဟံ, အာဝုေသာ [ပႆ မ. နိ. ၁.၂၇၈ ပါသရာသိသုေတၱ] ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ ျဗဟၼစရိယံ စရိတု’ႏၲိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, အဂၢိေဝႆန, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဝိဟရတာယသၼာ, တာဒိေသာ အယံ ဓေမၼာ ယတၳ ဝိညဴ ပုရိေသာ နစိရေႆဝ သကံ အာစရိယကံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်ာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ ပရိယာပုဏႎ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တာဝတေကေနဝ ဩ႒ပဟတမေတၱန လပိတလာပနမေတၱန ဉာဏဝါဒၪၥ ဝဒါမိ ေထရဝါဒၪၥ, ‘ဇာနာမိ ပႆာမီ’တိ စ ပဋိဇာနာမိ, အဟေၪၥဝ အေည စ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ေကဝလံ သဒၶါမတၱေကန သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသိ။ အဒၶါ ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ ဇာနံ ပႆံ ဝိဟာသီ’တိ။ အထ ခြာဟံ, အဂၢိေဝႆန, ေယန ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဥဒကံ ရာမပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကိတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ ရာေမာ, ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသီ’တိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, အဂၢိေဝႆန, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေနဝသညာနာသညာယတနံ ပေဝေဒသိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ သဒၶါ, မယွံပတၳိ သဒၶါ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ ဝီရိယံ, မယွံပတၳိ ဝီရိယံ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ သတိ, မယွံပတၳိ သတိ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ သမာဓိ, မယွံပတၳိ သမာဓိ; န ေခါ ရာမေႆဝ အေဟာသိ ပညာ, မယွံပတၳိ ပညာ; ယံႏူနာဟံ ယံ ဓမၼံ ရာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီတိ ပေဝေဒသိ တႆ ဓမၼႆ သစၧိကိရိယာယ ပဒေဟယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, နစိရေႆဝ ခိပၸေမဝ တံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။

‘‘အထ ခြာဟံ, အဂၢိေဝႆန, ေယန ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဥဒကံ ရာမပုတၱံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဧတၱာဝတာ ေနာ, အာဝုေသာ, ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီ’တိ? ‘ဧတၱာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, ရာေမာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသီ’တိ။ ‘အဟမၸိ ေခါ, အာဝုေသာ, ဧတၱာဝတာ ဣမံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရာမီ’တိ။ ‘လာဘာ ေနာ, အာဝုေသာ, သုလဒၶံ ေနာ, အာဝုေသာ, ေယ မယံ အာယသၼႏၲံ တာဒိသံ သျဗဟၼစာရႎ ပႆာမ။ ဣတိ ယံ ဓမၼံ ရာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသိ, တံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ; ယံ တြံ ဓမၼံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရသိ, တံ ဓမၼံ ရာေမာ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ပေဝေဒသိ။ ဣတိ ယံ ဓမၼံ ရာေမာ အဘိညာသိ တံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ; ယံ တြံ ဓမၼံ ဇာနာသိ တံ ဓမၼံ ရာေမာ အဘိညာသိ။ ဣတိ ယာဒိေသာ ရာေမာ အေဟာသိ တာဒိေသာ တုဝံ; ယာဒိေသာ တုဝံ တာဒိေသာ ရာေမာ အေဟာသိ။ ဧဟိ ဒါနိ, အာဝုေသာ, တုဝံ ဣမံ ဂဏံ ပရိဟရာ’တိ။ ဣတိ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဥဒေကာ ရာမပုေတၱာ သျဗဟၼစာရီ ေမ သမာေနာ အာစရိယ႒ာေန စ မံ ဌေပသိ, ဥဠာရာယ စ မံ ပူဇာယ ပူေဇသိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘နာယံ ဓေမၼာ နိဗၺိဒါယ န ဝိရာဂါယ န နိေရာဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သေမၺာဓာယ န နိဗၺာနာယ သံဝတၱတိ, ယာဝေဒဝ ေနဝသညာနာသညာယတႏူပပတၱိယာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တံ ဓမၼံ အနလကၤရိတြာ တသၼာ ဓမၼာ နိဗၺိဇၨ အပကၠမႎ။

၃၇၃. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ကႎကုသလဂေဝသီ အႏုတၱရံ သႏၲိဝရပဒံ ပရိေယသမာေနာ မဂေဓသု အႏုပုေဗၺန စာရိကံ စရမာေနာ ေယန ဥ႐ုေဝလာ ေသနာနိဂေမာ တဒဝသရႎ။ တတၳဒၵသံ ရမဏီယံ ဘူမိဘာဂံ, ပါသာဒိကၪၥ ဝနသ႑ံ, နဒိၪၥ သႏၵႏၲႎ ေသတကံ သုပတိတၳံ ရမဏီယံ, သမႏၲာ စ ေဂါစရဂါမံ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ရမဏီေယာ ဝတ, ေဘာ, ဘူမိဘာေဂါ, ပါသာဒိေကာ စ ဝနသေ႑ာ, နဒီ စ သႏၵတိ ေသတကာ သုပတိတၳာ ရမဏီယာ, သမႏၲာ စ ေဂါစရဂါေမာ။ အလံ ဝတိဒံ ကုလပုတၱႆ ပဓာနတၳိကႆ ပဓာနာယာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တေတၳဝ နိသီဒႎ ‘အလမိဒံ ပဓာနာယာ’တိ။

၃၇၄. ‘‘အပိႆုမံ, အဂၢိေဝႆန, တိေႆာ ဥပမာ ပဋိဘံသု အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, အလႅံ က႒ံ သေသၷဟံ ဥဒေက နိကၡိတၱံ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဥတၱရာရဏႎ အာဒါယ – ‘အဂၢႎ အဘိနိဗၺေတၱႆာမိ, ေတေဇာ ပါတုကရိႆာမီ’တိ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ အမုံ အလႅံ က႒ံ သေသၷဟံ, ဥဒေက နိကၡိတၱံ, ဥတၱရာရဏႎ အာဒါယ အဘိမေႏၳေႏၲာ အဂၢႎ အဘိနိဗၺေတၱယ်, ေတေဇာ ပါတုကေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘အဒုဥႇိ, ေဘာ ေဂါတမ, အလႅံ က႒ံ သေသၷဟံ, တၪၥ ပန ဥဒေက နိကၡိတၱံ။ ယာဝေဒဝ စ ပန ေသာ ပုရိေသာ ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ အႆာ’’တိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ေယ ဟိ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ကာေယန ေစဝ စိေတၱန စ ကာေမဟိ အဝူပက႒ာ ဝိဟရႏၲိ, ေယာ စ ေနသံ ကာေမသု ကာမစၧေႏၵာ ကာမေသၷေဟာ ကာမမုစၧာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာေဟာ, ေသာ စ အဇၩတၱံ န သုပၸဟီေနာ ေဟာတိ, န သုပၸဋိပၸႆေဒၶါ, ဩပကၠမိကာ ေစပိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, အဘဗၺာဝ ေတ ဉာဏာယ ဒႆနာယ အႏုတၱရာယ သေမၺာဓာယ။ ေနာ ေစပိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, အဘဗၺာဝ ေတ ဉာဏာယ ဒႆနာယ အႏုတၱရာယ သေမၺာဓာယ။ အယံ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, ပဌမာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ။

၃၇၅. ‘‘အပရာပိ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, ဒုတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, အလႅံ က႒ံ သေသၷဟံ, အာရကာ ဥဒကာ ထေလ နိကၡိတၱံ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဥတၱရာရဏႎ အာဒါယ – ‘အဂၢႎ အဘိနိဗၺေတၱႆာမိ, ေတေဇာ ပါတုကရိႆာမီ’တိ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ အမုံ အလႅံ က႒ံ သေသၷဟံ, အာရကာ ဥဒကာ ထေလ နိကၡိတၱံ, ဥတၱရာရဏႎ အာဒါယ အဘိမေႏၳေႏၲာ အဂၢႎ အဘိနိဗၺေတၱယ် ေတေဇာ ပါတုကေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ေနာ ဟိဒံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘အဒုဥႇိ, ေဘာ ေဂါတမ, အလႅံ က႒ံ သေသၷဟံ, ကိၪၥာပိ အာရကာ ဥဒကာ ထေလ နိကၡိတၱံ။ ယာဝေဒဝ စ ပန ေသာ ပုရိေသာ ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ အႆာတိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ေယ ဟိ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ကာေယန ေစဝ စိေတၱန စ ကာေမဟိ ဝူပက႒ာ ဝိဟရႏၲိ, ေယာ စ ေနသံ ကာေမသု ကာမစၧေႏၵာ ကာမေသၷေဟာ ကာမမုစၧာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာေဟာ ေသာ စ အဇၩတၱံ န သုပၸဟီေနာ ေဟာတိ, န သုပၸဋိပၸႆေဒၶါ, ဩပကၠမိကာ ေစပိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, အဘဗၺာဝ ေတ ဉာဏာယ ဒႆနာယ အႏုတၱရာယ သေမၺာဓာယ။ ေနာ ေစပိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, အဘဗၺာဝ ေတ ဉာဏာယ ဒႆနာယ အႏုတၱရာယ သေမၺာဓာယ။ အယံ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, ဒုတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ’’။

၃၇၆. ‘‘အပရာပိ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, တတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, သုကၡံ က႒ံ ေကာဠာပံ, အာရကာ ဥဒကာ ထေလ နိကၡိတၱံ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဥတၱရာရဏႎ အာဒါယ – ‘အဂၢႎ အဘိနိဗၺေတၱႆာမိ, ေတေဇာ ပါတုကရိႆာမီ’တိ။ တံ ကႎ မညသိ, အဂၢိေဝႆန, အပိ ႏု ေသာ ပုရိေသာ အမုံ သုကၡံ က႒ံ ေကာဠာပံ, အာရကာ ဥဒကာ ထေလ နိကၡိတၱံ, ဥတၱရာရဏႎ အာဒါယ အဘိမေႏၳေႏၲာ အဂၢႎ အဘိနိဗၺေတၱယ်, ေတေဇာ ပါတုကေရယ်ာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ေဘာ ေဂါတမ’’။ ‘‘တံ ကိႆ ေဟတု’’? ‘‘အဒုဥႇိ, ေဘာ ေဂါတမ, သုကၡံ က႒ံ ေကာဠာပံ, တၪၥ ပန အာရကာ ဥဒကာ ထေလ နိကၡိတၱ’’ႏၲိ။ ‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ေယ ဟိ ေကစိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ကာေယန ေစဝ စိေတၱန စ ကာေမဟိ ဝူပက႒ာ ဝိဟရႏၲိ, ေယာ စ ေနသံ ကာေမသု ကာမစၧေႏၵာ ကာမေသၷေဟာ ကာမမုစၧာ ကာမပိပါသာ ကာမပရိဠာေဟာ, ေသာ စ အဇၩတၱံ သုပၸဟီေနာ ေဟာတိ သုပၸဋိပၸႆေဒၶါ, ဩပကၠမိကာ ေစပိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, ဘဗၺာဝ ေတ ဉာဏာယ ဒႆနာယ အႏုတၱရာယ သေမၺာဓာယ။ ေနာ ေစပိ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, ဘဗၺာဝ ေတ ဉာဏာယ ဒႆနာယ အႏုတၱရာယ သေမၺာဓာယ။ အယံ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, တတိယာ ဥပမာ ပဋိဘာသိ အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ။ ဣမာ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, တိေႆာ ဥပမာ ပဋိဘံသု အနစၧရိယာ ပုေဗၺ အႆုတပုဗၺာ။’’

၃၇၇. ‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ ဒေႏၲဘိ ဒႏၲမာဓာယ [ပႆ မ. နိ. ၁.၂၂၁ ဝိတကၠသဏၭာနသုေတၱ], ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ, ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢေဏွယ်ံ အဘိနိပၸီေဠယ်ံ အဘိသႏၲာေပယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဒေႏၲဘိ ဒႏၲမာဓာယ, ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ, ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွာမိ အဘိနိပၸီေဠမိ အဘိသႏၲာေပမိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဒေႏၲဘိ ဒႏၲမာဓာယ ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွေတာ အဘိနိပၸီဠယေတာ အဘိသႏၲာပယေတာ ကေစၧဟိ ေသဒါ မုစၥႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, ဗလဝါ ပုရိေသာ ဒုဗၺလတရံ ပုရိသံ သီေသ ဝါ ဂေဟတြာ ခေႏၶ ဝါ ဂေဟတြာ အဘိနိဂၢေဏွယ် အဘိနိပၸီေဠယ် အဘိသႏၲာေပယ်, ဧဝေမဝ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဒေႏၲဘိ ဒႏၲမာဓာယ, ဇိဝွာယ တာလုံ အာဟစၥ, ေစတသာ စိတၱံ အဘိနိဂၢဏွေတာ အဘိနိပၸီဠယေတာ အဘိသႏၲာပယေတာ ကေစၧဟိ ေသဒါ မုစၥႏၲိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဝီရိယံ ေဟာတိ အသလႅီနံ, ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ, သာရေဒၶါ စ ပန ေမ ကာေယာ ေဟာတိ အပၸဋိပၸႆေဒၶါ ေတေနဝ ဒုကၡပၸဓာေနန ပဓာနာဘိတုႏၷႆ သေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

၃၇၈. ‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ အပၸါဏကံေယဝ ဈာနံ ဈာေယယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ အႆာသပႆာေသ ဥပ႐ုႏၶႎ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု ကဏၰေသာေတဟိ ဝါတာနံ နိကၡမႏၲာနံ အဓိမေတၱာ သေဒၵါ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ကမၼာရဂဂၢရိယာ ဓမမာနာယ အဓိမေတၱာ သေဒၵါ ေဟာတိ, ဧဝေမဝ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု ကဏၰေသာေတဟိ ဝါတာနံ နိကၡမႏၲာနံ အဓိမေတၱာ သေဒၵါ ေဟာတိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဝီရိယံ ေဟာတိ အသလႅီနံ ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ။ သာရေဒၶါ စ ပန ေမ ကာေယာ ေဟာတိ အပၸဋိပၸႆေဒၶါ ေတေနဝ ဒုကၡပၸဓာေနန ပဓာနာဘိတုႏၷႆ သေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ အပၸါဏကံေယဝ ဈာနံ ဈာေယယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသ ဥပ႐ုႏၶႎ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမတၱာ ဝါတာ မုဒၶနိ ဦဟနႏၲိ [ဦဟႏၲိ (သီ.), ဩဟနႏၲိ (သ်ာ. ကံ.), ဥဟနႏၲိ (က.)]။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, ဗလဝါ ပုရိေသာ တိေဏွန သိခေရန မုဒၶနိ အဘိမေတၳယ် [မုဒၶါနံ အဘိမေႏၳယ် (သီ. ပီ.), မုဒၶါနံ အဘိမေတၳယ် (သ်ာ. ကံ.)], ဧဝေမဝ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမတၱာ ဝါတာ မုဒၶနိ ဦဟနႏၲိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဝီရိယံ ေဟာတိ အသလႅီနံ ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ။ သာရေဒၶါ စ ပန ေမ ကာေယာ ေဟာတိ အပၸဋိပၸႆေဒၶါ ေတေနဝ ဒုကၡပၸဓာေနန ပဓာနာဘိတုႏၷႆ သေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ အပၸါဏကံေယဝ ဈာနံ ဈာေယယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသ ဥပ႐ုႏၶႎ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမတၱာ သီေသ သီသေဝဒနာ ေဟာႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, ဗလဝါ ပုရိေသာ ဒေဠႇန ဝရတၱကၡေ႑န [ဝရတၱကဗႏၶေနန (သီ.)] သီေသ သီသေဝဌံ ဒေဒယ်, ဧဝေမဝ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမတၱာ သီေသ သီသေဝဒနာ ေဟာႏၲိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဝီရိယံ ေဟာတိ အသလႅီနံ ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ။ သာရေဒၶါ စ ပန ေမ ကာေယာ ေဟာတိ အပၸဋိပၸႆေဒၶါ ေတေနဝ ဒုကၡပၸဓာေနန ပဓာနာဘိတုႏၷႆ သေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ အပၸါဏကံေယဝ ဈာနံ ဈာေယယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသ ဥပ႐ုႏၶႎ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမတၱာ ဝါတာ ကုစၧႎ ပရိကႏၲႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, ဒေကၡာ ေဂါဃာတေကာ ဝါ ေဂါဃာတကေႏၲဝါသီ ဝါ တိေဏွန ေဂါဝိကႏၲေနန ကုစၧႎ ပရိကေႏၲယ်, ဧဝေမဝ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမတၱာ ဝါတာ ကုစၧႎ ပရိကႏၲႏၲိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဝီရိယံ ေဟာတိ အသလႅီနံ ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ။ သာရေဒၶါ စ ပန ေမ ကာေယာ ေဟာတိ အပၸဋိပၸႆေဒၶါ ေတေနဝ ဒုကၡပၸဓာေနန ပဓာနာဘိတုႏၷႆ သေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ အပၸါဏကံေယဝ ဈာနံ ဈာေယယ်’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသ ဥပ႐ုႏၶႎ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမေတၱာ ကာယသၼႎ ဍာေဟာ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, ေဒြ ဗလဝေႏၲာ ပုရိသာ ဒုဗၺလတရံ ပုရိသံ နာနာဗာဟာသု ဂေဟတြာ အဂၤါရကာသုယာ သႏၲာေပယ်ဳံ သမၸရိတာေပယ်ဳံ, ဧဝေမဝ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, မုခေတာ စ နာသေတာ စ ကဏၰေတာ စ အႆာသပႆာေသသု ဥပ႐ုေဒၶသု အဓိမေတၱာ ကာယသၼႎ ဍာေဟာ ေဟာတိ။ အာရဒၶံ ေခါ ပန ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဝီရိယံ ေဟာတိ အသလႅီနံ ဥပ႒ိတာ သတိ အသမၼဳ႒ာ။ သာရေဒၶါ စ ပန ေမ ကာေယာ ေဟာတိ အပၸဋိပၸႆေဒၶါ ေတေနဝ ဒုကၡပၸဓာေနန ပဓာနာဘိတုႏၷႆ သေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။ အပိႆု မံ, အဂၢိေဝႆန, ေဒဝတာ ဒိသြာ ဧဝမာဟံသု – ‘ကာလကၤေတာ သမေဏာ ေဂါတေမာ’တိ။ ဧကစၥာ ေဒဝတာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာလကၤေတာ သမေဏာ ေဂါတေမာ, အပိ စ ကာလကၤေရာတီ’တိ။ ဧကစၥာ ေဒဝတာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာလကၤေတာ သမေဏာ ေဂါတေမာ, နပိ ကာလကၤေရာတိ, အရဟံ သမေဏာ ေဂါတေမာ, ဝိဟာေရာေတြဝ ေသာ [ဝိဟာေရာေတြေဝေသာ (သီ.)] အရဟေတာ ဧဝ႐ူေပါ ေဟာတီ’တိ [ဝိဟာေရာေတြေဝေသာ အရဟေတာ’’တိ (?)]။

၃၇၉. ‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ သဗၺေသာ အာဟာ႐ုပေစၧဒါယ ပဋိပေဇၨယ်’ႏၲိ။ အထ ေခါ မံ, အဂၢိေဝႆန, ေဒဝတာ ဥပသကၤမိတြာ ဧတဒေဝါစုံ – ‘မာ ေခါ တြံ, မာရိသ, သဗၺေသာ အာဟာ႐ုပေစၧဒါယ ပဋိပဇၨိ။ သေစ ေခါ တြံ, မာရိသ, သဗၺေသာ အာဟာ႐ုပေစၧဒါယ ပဋိပဇၨိႆသိ, တႆ ေတ မယံ ဒိဗၺံ ဩဇံ ေလာမကူေပဟိ အေဇၩာဟာေရႆာမ [အေဇၩာဟရိႆာမ (သ်ာ. ကံ. ပီ. က.)], တာယ တြံ ယာေပႆသီ’တိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘အဟေၪၥဝ ေခါ ပန သဗၺေသာ အဇဇၨိတံ [အဇဒၶဳကံ (သီ. ပီ.), ဇဒၶဳကံ (သ်ာ. ကံ.)] ပဋိဇာေနယ်ံ, ဣမာ စ ေမ ေဒဝတာ ဒိဗၺံ ဩဇံ ေလာမကူေပဟိ အေဇၩာဟာေရယ်ဳံ [အေဇၩာဟေရယ်ဳံ (သ်ာ. ကံ. ပီ. က.)], တာယ စာဟံ ယာေပယ်ံ, တံ မမႆ မုသာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တာ ေဒဝတာ ပစၥာစိကၡာမိ, ‘ဟလ’ႏၲိ ဝဒါမိ။

၃၈၀. ‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ယံႏူနာဟံ ေထာကံ ေထာကံ အာဟာရံ အာဟာေရယ်ံ, ပသတံ ပသတံ, ယဒိ ဝါ မုဂၢယူသံ, ယဒိ ဝါ ကုလတၳယူသံ, ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ, ယဒိ ဝါ ဟေရဏုကယူသ’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ေထာကံ ေထာကံ အာဟာရံ အာဟာေရသႎ, ပသတံ ပသတံ, ယဒိ ဝါ မုဂၢယူသံ, ယဒိ ဝါ ကုလတၳယူသံ, ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ, ယဒိ ဝါ ဟေရဏုကယူသံ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ေထာကံ ေထာကံ အာဟာရံ အာဟာရယေတာ, ပသတံ ပသတံ, ယဒိ ဝါ မုဂၢယူသံ, ယဒိ ဝါ ကုလတၳယူသံ, ယဒိ ဝါ ကဠာယယူသံ, ယဒိ ဝါ ဟေရဏုကယူသံ, အဓိမတၱကသိမာနံ ပေတၱာ ကာေယာ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ အာသီတိကပဗၺာနိ ဝါ ကာဠပဗၺာနိ ဝါ, ဧဝေမဝႆု ေမ အဂၤပစၥဂၤါနိ ဘဝႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဩ႒ပဒံ, ဧဝေမဝႆု ေမ အာနိသဒံ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဝဋၬနာဝဠီ, ဧဝေမဝႆု ေမ ပိ႒ိကဏၬေကာ ဥဏၰတာဝနေတာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဇရသာလာယ ေဂါပါဏသိေယာ ဩလုဂၢဝိလုဂၢါ ဘဝႏၲိ, ဧဝေမဝႆု ေမ ဖာသုဠိေယာ ဩလုဂၢဝိလုဂၢါ ဘဝႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဂမ႓ီေရ ဥဒပါေန ဥဒကတာရကာ ဂမ႓ီရဂတာ ဩကၡာယိကာ ဒိႆႏၲိ, ဧဝေမဝႆု ေမ အကၡိကူေပသု အကၡိတာရကာ ဂမ႓ီရဂတာ ဩကၡာယိကာ ဒိႆႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသယ်ထာပိ နာမ တိတၱကာလာဗု အာမကစၧိေႏၷာ ဝါတာတေပန သံဖုဋိေတာ ေဟာတိ သမၼိလာေတာ, ဧဝေမဝႆု ေမ သီသစၧဝိ သံဖုဋိတာ ေဟာတိ သမၼိလာတာ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။

‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဥဒရစၧဝႎ ပရိမသိႆာမီတိ ပိ႒ိကဏၬကံေယဝ ပရိဂၢဏွာမိ, ပိ႒ိကဏၬကံ ပရိမသိႆာမီတိ ဥဒရစၧဝႎေယဝ ပရိဂၢဏွာမိ, ယာဝႆု ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥဒရစၧဝိ ပိ႒ိကဏၬကံ အလႅီနာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဝစၥံ ဝါ မုတၱံ ဝါ ကရိႆာမီတိ တေတၳဝ အဝကုေဇၨာ ပပတာမိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဣမေမဝ ကာယံ အႆာေသေႏၲာ ပါဏိနာ ဂတၱာနိ အႏုမဇၨာမိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ပါဏိနာ ဂတၱာနိ အႏုမဇၨေတာ ပူတိမူလာနိ ေလာမာနိ ကာယသၼာ ပပတႏၲိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။ အပိႆု မံ, အဂၢိေဝႆန, မႏုႆာ ဒိသြာ ဧဝမာဟံသု – ‘ကာေဠာ သမေဏာ ေဂါတေမာ’တိ။ ဧကေစၥ မႏုႆာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာေဠာ သမေဏာ ေဂါတေမာ, သာေမာ သမေဏာ ေဂါတေမာ’တိ။ ဧကေစၥ မႏုႆာ ဧဝမာဟံသု – ‘န ကာေဠာ သမေဏာ ေဂါတေမာ, နပိ သာေမာ, မဂၤုရစၧဝိ သမေဏာ ေဂါတေမာ’တိ။ ယာဝႆု ေမ, အဂၢိေဝႆန, တာဝ ပရိသုေဒၶါ ဆဝိဝေဏၰာ ပရိေယာဒါေတာ ဥပဟေတာ ေဟာတိ တာေယဝပၸါဟာရတာယ။

၃၈၁. ‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ေယ ေခါ ေကစိ အတီတမဒၶါနံ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႎသု, ဧတာဝပရမံ, နယိေတာ ဘိေယ်ာ။ ေယပိ ဟိ ေကစိ အနာဂတမဒၶါနံ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယိႆႏၲိ, ဧတာဝပရမံ, နယိေတာ ဘိေယ်ာ။ ေယပိ ဟိ ေကစိ ဧတရဟိ သမဏာ ဝါ ျဗာဟၼဏာ ဝါ ဩပကၠမိကာ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ, ဧတာဝပရမံ, နယိေတာ ဘိေယ်ာ။ န ေခါ ပနာဟံ ဣမာယ ကဋဳကာယ ဒုကၠရကာရိကာယ အဓိဂစၧာမိ ဥတၱရိ မႏုႆဓမၼာ အလမရိယဉာဏဒႆနဝိေသသံ။ သိယာ ႏု ေခါ အေညာ မေဂၢါ ေဗာဓာယာ’တိ? တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ ပိတု သကၠႆ ကမၼေႏၲ သီတာယ ဇမၺဳစၧာယာယ နိသိေႏၷာ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိတာ။ သိယာ ႏု ေခါ ဧေသာ မေဂၢါ ေဗာဓာယာ’တိ? တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, သတာႏုသာရိ ဝိညာဏံ အေဟာသိ – ‘ဧေသဝ မေဂၢါ ေဗာဓာယာ’တိ။ တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘ကႎ ႏု ေခါ အဟံ တႆ သုခႆ ဘာယာမိ, ယံ တံ သုခံ အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟီ’တိ? တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ အဟံ တႆ သုခႆ ဘာယာမိ, ယံ တံ သုခံ အညေၾတဝ ကာေမဟိ အညၾတ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟီ’တိ။

၃၈၂. ‘‘တႆ မယွံ, အဂၢိေဝႆန, ဧတဒေဟာသိ – ‘န ေခါ တံ သုကရံ သုခံ အဓိဂႏၲဳံ ဧဝံ အဓိမတၱကသိမာနံ ပတၱကာေယန, ယံႏူနာဟံ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာေရယ်ံ ဩဒနကုမၼာသ’ႏၲိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာေရသႎ ဩဒနကုမၼာသံ။ ေတန ေခါ ပန မံ, အဂၢိေဝႆန, သမေယန ပၪၥ [ပၪၥဝဂၢိယာ (အညသုေတၱသု)] ဘိကၡဴ ပစၥဳပ႒ိတာ ေဟာႏၲိ – ‘ယံ ေခါ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ အဓိဂမိႆတိ, တံ ေနာ အာေရာေစႆတီ’တိ။ ယေတာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာေရသႎ ဩဒနကုမၼာသံ, အထ ေမ ေတ ပၪၥ ဘိကၡဴ နိဗၺိဇၨ ပကၠမႎသု – ‘ဗာဟုလႅိေကာ [ဗာဟုလိေကာ (သီ. ပီ.) သံဃေဘဒသိကၡာပဒဋီကာယ သေမတိ] သမေဏာ ေဂါတေမာ, ပဓာနဝိဗ႓ေႏၲာ, အာဝေတၱာ ဗာဟုလႅာယာ’တိ။

၃၈၃. ‘‘ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာေရတြာ, ဗလံ ဂေဟတြာ, ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟာသႎ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ။ သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒသႎ ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ, ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ, အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟာသႎ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

၃၈၄. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ ပုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရာမိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ။ေပ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရာမိ။ အယံ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ရတၱိယာ ပဌေမ ယာေမ ပဌမာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ; အဝိဇၨာ ဝိဟတာ, ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ; တေမာ ဝိဟေတာ, အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ; ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

၃၈၅. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ သတၱာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆာမိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာမိ။ေပ.။ အယံ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ရတၱိယာ မဇၩိေမ ယာေမ ဒုတိယာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ; အဝိဇၨာ ဝိဟတာ, ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ; တေမာ ဝိဟေတာ, အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ; ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

၃၈၆. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမသႎ။ ေသာ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ။ ‘ဣေမ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ, ‘အယံ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ အဗ႓ညာသႎ။ တႆ ေမ ဧဝံ ဇာနေတာ ဧဝံ ပႆေတာ ကာမာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, ဘဝါသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ, အဝိဇၨာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥိတၳ။ ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ အေဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ အဗ႓ညာသႎ။ အယံ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ရတၱိယာ ပစၧိေမ ယာေမ တတိယာ ဝိဇၨာ အဓိဂတာ; အဝိဇၨာ ဝိဟတာ, ဝိဇၨာ ဥပၸႏၷာ; တေမာ ဝိဟေတာ, အာေလာေကာ ဥပၸေႏၷာ; ယထာ တံ အပၸမတၱႆ အာတာပိေနာ ပဟိတတၱႆ ဝိဟရေတာ။ ဧဝ႐ူပါပိ ေခါ ေမ, အဂၢိေဝႆန, ဥပၸႏၷာ သုခါ ေဝဒနာ စိတၱံ န ပရိယာဒါယ တိ႒တိ။

၃၈၇. ‘‘အဘိဇာနာမိ ေခါ ပနာဟံ, အဂၢိေဝႆန, အေနကသတာယ ပရိသာယ ဓမၼံ ေဒေသတာ။ အပိႆု မံ ဧကေမေကာ ဧဝံ မညတိ – ‘မေမဝါရဗ႓ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသတီ’တိ။ ‘န ေခါ ပေနတံ, အဂၢိေဝႆန, ဧဝံ ဒ႒ဗၺံ; ယာဝေဒဝ ဝိညာပနတၳာယ တထာဂေတာ ပေရသံ ဓမၼံ ေဒေသတိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, အဂၢိေဝႆန, တႆာေယဝ ကထာယ ပရိေယာသာေန, တသၼႎေယဝ ပုရိမသၼႎ သမာဓိနိမိေတၱ အဇၩတၱေမဝ စိတၱံ သဏၭေပမိ သႏၷိသာေဒမိ ဧေကာဒႎ ကေရာမိ သမာဒဟာမိ, ေယန သုဒံ နိစၥကပၸံ ဝိဟရာမီ’’’တိ။

‘‘ဩကပၸနိယေမတံ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ ယထာ တံ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ အဘိဇာနာတိ ေခါ ပန ဘဝံ ေဂါတေမာ ဒိဝါ သုပိတာ’’တိ? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ, အဂၢိေဝႆန, ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ စတုဂၢဳဏံ သံဃာဋႎ ပညေပတြာ ဒကၡိေဏန ပေႆန သေတာ သမၸဇာေနာ နိဒၵံ ဩကၠမိတာ’’တိ။ ‘‘ဧတံ ေခါ, ေဘာ ေဂါတမ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ သေမၼာဟဝိဟာရသၼႎ ဝဒႏၲီ’’တိ? ‘‘န ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ဧတၱာဝတာ သမၼဴေဠႇာ ဝါ ေဟာတိ အသမၼဴေဠႇာ ဝါ။ အပိ စ, အဂၢိေဝႆန, ယထာ သမၼဴေဠႇာ စ ေဟာတိ အသမၼဴေဠႇာ စ, တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာဟိ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ေဘာ’’တိ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၃၈၈. ‘‘ယႆ ကႆစိ, အဂၢိေဝႆန, ေယ အာသဝါ သံကိေလသိကာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ သဒရာ ဒုကၡဝိပါကာ အာယတႎ ဇာတိဇရာမရဏိယာ အပၸဟီနာ, တမဟံ ‘သမၼဴေဠႇာ’တိ ဝဒါမိ။ အာသဝါနဥႇိ, အဂၢိေဝႆန, အပၸဟာနာ သမၼဴေဠႇာ ေဟာတိ။ ယႆ ကႆစိ, အဂၢိေဝႆန, ေယ အာသဝါ သံကိေလသိကာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ သဒရာ ဒုကၡဝိပါကာ အာယတႎ ဇာတိဇရာမရဏိယာ ပဟီနာ, တမဟံ ‘အသမၼဴေဠႇာ’တိ ဝဒါမိ။ အာသဝါနဥႇိ, အဂၢိေဝႆန, ပဟာနာ အသမၼဴေဠႇာ ေဟာတိ။

‘‘တထာဂတႆ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, ေယ အာသဝါ သံကိေလသိကာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ သဒရာ ဒုကၡဝိပါကာ အာယတႎ ဇာတိဇရာမရဏိယာ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ေသယ်ထာပိ, အဂၢိေဝႆန, တာေလာ မတၳကစၧိေႏၷာ အဘေဗၺာ ပုန ဝိ႐ူဠႇိယာ, ဧဝေမဝ ေခါ, အဂၢိေဝႆန, တထာဂတႆ ေယ အာသဝါ သံကိေလသိကာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ သဒရာ ဒုကၡဝိပါကာ အာယတႎ ဇာတိဇရာမရဏိယာ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ’’တိ။

၃၈၉. ဧဝံ ဝုေတၱ, သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အစၧရိယံ, ေဘာ ေဂါတမ, အဗ႓ဳတံ, ေဘာ ေဂါတမ! ယာဝၪၥိဒံ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ ဧဝံ အာသဇၨ အာသဇၨ ဝုစၥမာနႆ, ဥပနီေတဟိ ဝစနပၸေထဟိ သမုဒါစရိယမာနႆ, ဆဝိဝေဏၰာ ေစဝ ပရိေယာဒါယတိ, မုခဝေဏၰာ စ ဝိပၸသီဒတိ, ယထာ တံ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ အဘိဇာနာမဟံ, ေဘာ ေဂါတမ, ပူရဏံ ကႆပံ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရဘိတာ။ ေသာပိ မယာ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရေဒၶါ အေညနညံ ပဋိစရိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမသိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတြာကာသိ။ ေဘာေတာ ပန [ေဘာေတာ ေခါ ပန (သီ.)] ေဂါတမႆ ဧဝံ အာသဇၨ အာသဇၨ ဝုစၥမာနႆ, ဥပနီေတဟိ ဝစနပၸေထဟိ သမုဒါစရိယမာနႆ, ဆဝိဝေဏၰာ ေစဝ ပရိေယာဒါယတိ, မုခဝေဏၰာ စ ဝိပၸသီဒတိ, ယထာ တံ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ အဘိဇာနာမဟံ, ေဘာ ေဂါတမ, မကၡလႎ ေဂါသာလံ။ေပ.။ အဇိတံ ေကသကမၺလံ။ ပကုဓံ ကစၥာယနံ။ သၪၨယံ ေဗလ႒ပုတၱံ။ နိဂဏၭံ နာဋပုတၱံ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရဘိတာ။ ေသာပိ မယာ ဝါေဒန ဝါဒံ သမာရေဒၶါ အေညနညံ ပဋိစရိ, ဗဟိဒၶါ ကထံ အပနာေမသိ, ေကာပၪၥ ေဒါသၪၥ အပၸစၥယၪၥ ပါတြာကာသိ။ ေဘာေတာ ပန ေဂါတမႆ ဧဝံ အာသဇၨ အာသဇၨ ဝုစၥမာနႆ, ဥပနီေတဟိ ဝစနပၸေထဟိ သမုဒါစရိယမာနႆ, ဆဝိဝေဏၰာ ေစဝ ပရိေယာဒါယတိ, မုခဝေဏၰာ စ ဝိပၸသီဒတိ, ယထာ တံ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ။ ဟႏၵ စ ဒါနိ မယံ, ေဘာ ေဂါတမ, ဂစၧာမ။ ဗဟုကိစၥာ မယံ, ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယႆဒါနိ တြံ, အဂၢိေဝႆန, ကာလံ မညသီ’’တိ။

အထ ေခါ သစၥေကာ နိဂဏၭပုေတၱာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ပကၠာမီတိ။

မဟာသစၥကသုတၱံ နိ႒ိတံ ဆ႒ံ။

၇. စူဠတဏွာသခၤယသုတၱံ

၃၉၀. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ပုဗၺာရာေမ မိဂါရမာတုပါသာေဒ။ အထ ေခါ သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, ဘိကၡဳ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုေတၱာ ေဟာတိ အစၥႏၲနိေ႒ာ အစၥႏၲေယာဂေကၡမီ အစၥႏၲျဗဟၼစာရီ အစၥႏၲပရိေယာသာေနာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာန’’ႏၲိ?

‘‘ဣဓ, ေဒဝါနမိႏၵ, ဘိကၡဳေနာ သုတံ ေဟာတိ – ‘သေဗၺ ဓမၼာ နာလံ အဘိနိေဝသာယာ’တိ။ ဧဝေၪၥတံ, ေဒဝါနမိႏၵ, ဘိကၡဳေနာ သုတံ ေဟာတိ – ‘သေဗၺ ဓမၼာ နာလံ အဘိနိေဝသာယာ’တိ။ ေသာ သဗၺံ ဓမၼံ အဘိဇာနာတိ; သဗၺံ ဓမၼံ အဘိညာယ သဗၺံ ဓမၼံ ပရိဇာနာတိ; သဗၺံ ဓမၼံ ပရိညာယ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ – သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ, ေသာ တာသု ေဝဒနာသု အနိစၥာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါႏုပႆီ ဝိဟရတိ, နိေရာဓာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိႆဂၢါႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ ေသာ တာသု ေဝဒနာသု အနိစၥာႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, ဝိရာဂါႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, နိေရာဓာႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, ပဋိနိႆဂၢါႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ န ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ။ အႏုပါဒိယံ န ပရိတႆတိ, အပရိတႆံ ပစၥတၱေညဝ ပရိနိဗၺာယတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, ေဒဝါနမိႏၵ, ဘိကၡဳ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုေတၱာ ေဟာတိ အစၥႏၲနိေ႒ာ အစၥႏၲေယာဂေကၡမီ အစၥႏၲျဗဟၼစာရီ အစၥႏၲပရိေယာသာေနာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာန’’ႏၲိ။

အထ ေခါ သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ပဒကၡိဏံ ကတြာ တေတၳဝႏၲရဓာယိ။

၃၉၁. ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘဂဝေတာ အဝိဒူေရ နိသိေႏၷာ ေဟာတိ။ အထ ေခါ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘ကႎ ႏု ေခါ ေသာ ယေကၡာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိသေမစၥ အႏုေမာဒိ ဥဒါဟု ေနာ; ယံႏူနာဟံ တံ ယကၡံ ဇာေနယ်ံ – ယဒိ ဝါ ေသာ ယေကၡာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိသေမစၥ အႏုေမာဒိ ယဒိ ဝါ ေနာ’’တိ? အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ – ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိေသာ သမိၪၨိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာေရယ်, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိေၪၨယ်, ဧဝေမဝ – ပုဗၺာရာေမ မိဂါရမာတုပါသာေဒ အႏၲရဟိေတာ ေဒေဝသု တာဝတႎေသသု ပါတုရေဟာသိ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ ဧကပု႑ရီေက ဥယ်ာေန ဒိေဗၺဟိ ပၪၥဟိ တူရိယသေတဟိ [တုရိယသေတဟိ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] သမပၸိေတာ သမဂႌဘူေတာ ပရိစာေရတိ။ အဒၵသာ ေခါ သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ။ ဒိသြာန တာနိ ဒိဗၺာနိ ပၪၥ တူရိယသတာနိ ပဋိပၸဏာေမတြာ ေယနာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဧဟိ ေခါ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, သြာဂတံ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန! စိရႆံ ေခါ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ဣမံ ပရိယာယံ အကာသိ ယဒိဒံ ဣဓာဂမနာယ။ နိသီဒ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ဣဒမာသနံ ပညတၱ’’ႏၲိ။ နိသီဒိ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ပညေတၱ အာသေန။ သေကၠာပိ ေခါ ေဒဝါနမိေႏၵာ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂေဟတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷံ ေခါ သကၠံ ေဒဝါနမိႏၵံ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ယထာ ကထံ ပန ေခါ, ေကာသိယ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုတၱႎ အဘာသိ? သာဓု မယမၸိ ဧတိႆာ ကထာယ ဘာဂိေနာ အႆာမ သဝနာယာ’’တိ။

၃၉၂. ‘‘မယံ ေခါ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ဗဟုကိစၥာ ဗဟုကရဏီယာ – အေပၸဝ သေကန ကရဏီေယန, အပိ စ ေဒဝါနံေယဝ တာဝတႎသာနံ ကရဏီေယန။ အပိ စ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, သုႆုတံေယဝ ေဟာတိ သုဂၢဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓာရိတံ, ယံ ေနာ ခိပၸေမဝ အႏၲရဓာယတိ။ ဘူတပုဗၺံ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ေဒဝါသုရသဂၤါေမာ သမုပဗ်ဴေဠႇာ [သမူပဗ်ဳေဠႇာ (သ်ာ. ကံ.), သမူပဗၺဴေဠႇာ (သီ.)] အေဟာသိ။ တသၼႎ ေခါ ပန, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, သဂၤါေမ ေဒဝါ ဇိနႎသု, အသုရာ ပရာဇိနႎသု။ ေသာ ေခါ အဟံ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, တံ သဂၤါမံ အဘိဝိဇိနိတြာ ဝိဇိတသဂၤါေမာ တေတာ ပဋိနိဝတၱိတြာ ေဝဇယႏၲံ နာမ ပါသာဒံ မာေပသႎ။ ေဝဇယႏၲႆ ေခါ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ပါသာဒႆ ဧကသတံ နိယ်ဴဟံ။ ဧေကကသၼႎ နိယ်ဴေဟ သတၱ သတၱ ကူဋာဂါရသတာနိ။ ဧကေမကသၼႎ ကူဋာဂါေရ သတၱ သတၱ အစၧရာေယာ။ ဧကေမကိႆာ အစၧရာယ သတၱ သတၱ ပရိစာရိကာေယာ။ ဣေစၧယ်ာသိ ေနာ တြံ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ေဝဇယႏၲႆ ပါသာဒႆ ရာမေဏယ်ကံ ဒ႒ဳ’’ႏၲိ? အဓိဝါေသသိ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ တုဏွီဘာေဝန။

၃၉၃. အထ ေခါ သေကၠာ စ ေဒဝါနမိေႏၵာ ေဝႆဝေဏာ စ မဟာရာဇာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ပုရကၡတြာ ေယန ေဝဇယေႏၲာ ပါသာေဒါ ေတႏုပသကၤမႎသု။ အဒၵသံသု ေခါ သကၠႆ ေဒဝါနမိႏၵႆ ပရိစာရိကာေယာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ; ဒိသြာ ဩတၱပၸမာနာ ဟိရီယမာနာ သကံ သကံ ဩဝရကံ ပဝိသႎသု။ ေသယ်ထာပိ နာမ သုဏိသာ သသုရံ ဒိသြာ ဩတၱပၸတိ ဟိရီယတိ, ဧဝေမဝ သကၠႆ ေဒဝါနမိႏၵႆ ပရိစာရိကာေယာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ဒိသြာ ဩတၱပၸမာနာ ဟိရီယမာနာ သကံ သကံ ဩဝရကံ ပဝိသႎသု။ အထ ေခါ သေကၠာ စ ေဒဝါနမိေႏၵာ ေဝႆဝေဏာ စ မဟာရာဇာ အာယသၼႏၲံ မဟာေမာဂၢလႅာနံ ေဝဇယေႏၲ ပါသာေဒ အႏုစကၤမာေပႏၲိ အႏုဝိစရာေပႏၲိ – ‘‘ဣဒမၸိ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ပႆ ေဝဇယႏၲႆ ပါသာဒႆ ရာမေဏယ်ကံ; ဣဒမၸိ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ပႆ ေဝဇယႏၲႆ ပါသာဒႆ ရာမေဏယ်က’’ႏၲိ။ ‘‘ေသာဘတိ ဣဒံ အာယသၼေတာ ေကာသိယႆ, ယထာ တံ ပုေဗၺ ကတပုညႆ။ မႏုႆာပိ ကိၪၥိေဒဝ ရာမေဏယ်ကံ ဒိသြာ [ဒိ႒ာ (သီ. ပီ. က.)] ဧဝမာဟံသု – ‘ေသာဘတိ ဝတ ေဘာ ယထာ ေဒဝါနံ တာဝတႎသာန’ႏၲိ။ တယိဒံ အာယသၼေတာ ေကာသိယႆ ေသာဘတိ, ယထာ တံ ပုေဗၺ ကတပုညႆာ’’တိ။ အထ ေခါ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘အတိဗာဠႇံ ေခါ အယံ ယေကၡာ ပမေတၱာ ဝိဟရတိ။ ယံႏူနာဟံ ဣမံ ယကၡံ သံေဝေဇယ်’’ႏၲိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ တထာ႐ူပံ ဣဒၶါဘိသခၤါရံ အဘိသခၤါသိ [အဘိသခၤါေရသိ (က.), အဘိသခၤါေရတိ (သ်ာ. ကံ.)] ယထာ ေဝဇယႏၲံ ပါသာဒံ ပါဒဂၤု႒ေကန သကၤေမၸသိ သမၸကေမၸသိ သမၸေဝေဓသိ။ အထ ေခါ သေကၠာ စ ေဒဝါနမိေႏၵာ, ေဝႆဝေဏာ စ မဟာရာဇာ, ေဒဝါ စ တာဝတႎသာ အစၧရိယဗ႓ဳတစိတၱဇာတာ အေဟသုံ – ‘‘အစၧရိယံ ဝတ, ေဘာ, အဗ႓ဳတံ ဝတ, ေဘာ, သမဏႆ မဟိဒၶိကတာ မဟာႏုဘာဝတာ, ယၾတ ဟိ နာမ ဒိဗၺဘဝနံ ပါဒဂၤု႒ေကန သကၤေမၸႆတိ သမၸကေမၸႆတိ သမၸေဝေဓႆတီ’’တိ! အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ သကၠံ ေဒဝါနမိႏၵံ သံဝိဂၢံ ေလာမဟ႒ဇာတံ ဝိဒိတြာ သကၠံ ေဒဝါနမိႏၵံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ယထာ ကထံ ပန ေခါ, ေကာသိယ, ဘဂဝါ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုတၱႎ အဘာသိ? သာဓု မယမၸိ ဧတိႆာ ကထာယ ဘာဂိေနာ အႆာမ သဝနာယာ’’တိ။

၃၉၄. ‘‘ဣဓာဟံ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသႎ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ အဟံ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, ဘိကၡဳ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုေတၱာ ေဟာတိ အစၥႏၲနိေ႒ာ အစၥႏၲေယာဂေကၡမီ အစၥႏၲျဗဟၼစာရီ အစၥႏၲပရိေယာသာေနာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာန’’’ႏၲိ?

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ဘဂဝါ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဣဓ, ေဒဝါနမိႏၵ, ဘိကၡဳေနာ သုတံ ေဟာတိ – သေဗၺ ဓမၼာ နာလံ အဘိနိေဝသာယာ’တိ။ ဧဝံ ေစတံ ေဒဝါနမိႏၵ ဘိကၡဳေနာ သုတံ ေဟာတိ ‘သေဗၺ ဓမၼာ နာလံ အဘိနိေဝသာယာ’တိ။ ေသာ သဗၺံ ဓမၼံ အဘိဇာနာတိ, သဗၺံ ဓမၼံ အဘိညာယ သဗၺံ ဓမၼံ ပရိဇာနာတိ, သဗၺံ ဓမၼံ ပရိညာယ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ။ ေသာ တာသု ေဝဒနာသု အနိစၥာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါႏုပႆီ ဝိဟရတိ, နိေရာဓာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိႆဂၢါႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ ေသာ တာသု ေဝဒနာသု အနိစၥာႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, ဝိရာဂါႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, နိေရာဓာႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, ပဋိနိႆဂၢါႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ န ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ, အႏုပါဒိယံ န ပရိတႆတိ, အပရိတႆံ ပစၥတၱေညဝ ပရိနိဗၺာယတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, ေဒဝါနမိႏၵ, ဘိကၡဳ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုေတၱာ ေဟာတိ အစၥႏၲနိေ႒ာ အစၥႏၲေယာဂေကၡမီ အစၥႏၲျဗဟၼစာရီ အစၥႏၲပရိေယာသာေနာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာနႏၲိ။ ဧဝံ ေခါ ေမ, မာရိသ ေမာဂၢလႅာန, ဘဂဝါ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုတၱႎ အဘာသီ’’တိ။

အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ သကၠႆ ေဒဝါနမိႏၵႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ – ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိေသာ သမိၪၨိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာေရယ်, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိေၪၨယ် ဧဝေမဝ – ေဒေဝသု တာဝတႎေသသု အႏၲရဟိေတာ ပုဗၺာရာေမ မိဂါရမာတုပါသာေဒ ပါတုရေဟာသိ။ အထ ေခါ သကၠႆ ေဒဝါနမိႏၵႆ ပရိစာရိကာေယာ အစိရပကၠေႏၲ အာယသၼေႏၲ မဟာေမာဂၢလႅာေန သကၠံ ေဒဝါနမိႏၵံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ဧေသာ ႏု ေတ, မာရိသ, ေသာ ဘဂဝါ သတၳာ’’တိ? ‘‘န ေခါ ေမ, မာရိသ, ေသာ ဘဂဝါ သတၳာ။ သျဗဟၼစာရီ ေမ ဧေသာ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ’’တိ။ ‘‘လာဘာ ေတ, မာရိသ, (သုလဒၶံ ေတ, မာရိသ) [( ) နတၳိ (သီ. ပီ.)] ယႆ ေတ သျဗဟၼစာရီ ဧဝံမဟိဒၶိေကာ ဧဝံမဟာႏုဘာေဝါ! အေဟာ ႏူန ေတ ေသာ ဘဂဝါ သတၳာ’’တိ။

၃၉၅. အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘အဘိဇာနာတိ ေနာ, ဘေႏၲ, ဘဂဝါ အဟု [အဟုနေညဝ (သီ. သ်ာ. ကံ.)] ဉာတညတရႆ မေဟသကၡႆ ယကၡႆ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုတၱႎ ဘာသိတာ’’တိ [အဘာသိတၳာတိ (က.)]? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ, ေမာဂၢလႅာန, ဣဓ သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ ေယနာဟံ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ မံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ အ႒ာသိ။ ဧကမႏၲံ ဌိေတာ ေခါ, ေမာဂၢလႅာန, သေကၠာ ေဒဝါနမိေႏၵာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, ဘေႏၲ, ဘိကၡဳ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုေတၱာ ေဟာတိ အစၥႏၲနိေ႒ာ အစၥႏၲေယာဂေကၡမီ အစၥႏၲျဗဟၼစာရီ အစၥႏၲပရိေယာသာေနာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာန’’ႏၲိ။

ဧဝံ ဝုေတၱ အဟံ, ေမာဂၢလႅာန, သကၠံ ေဒဝါနမိႏၵံ ဧတဒေဝါစံ ‘‘ဣဓ ေဒဝါနမိႏၵ ဘိကၡဳေနာ သုတံ ေဟာတိ ‘သေဗၺ ဓမၼာ နာလံ အဘိနိေဝသာယာ’တိ။ ဧဝံ ေစတံ ေဒဝါနမိႏၵ ဘိကၡဳေနာ သုတံ ေဟာတိ ‘သေဗၺ ဓမၼာ နာလံ အဘိနိေဝသာယာ’တိ။ ေသာ သဗၺံ ဓမၼံ အဘိဇာနာတိ, သဗၺံ ဓမၼံ အဘိညာယ သဗၺံ ဓမၼံ ပရိဇာနာတိ, သဗၺံ ဓမၼံ ပရိညာယ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ။ ေသာ တာသု ေဝဒနာသု အနိစၥာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂါႏုပႆီ ဝိဟရတိ, နိေရာဓာႏုပႆီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိႆဂၢါႏုပႆီ ဝိဟရတိ။ ေသာ တာသု ေဝဒနာသု အနိစၥာႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, ဝိရာဂါႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, နိေရာဓာႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ, ပဋိနိႆဂၢါႏုပႆီ ဝိဟရေႏၲာ န ကိၪၥိ ေလာေက ဥပါဒိယတိ, အႏုပါဒိယံ န ပရိတႆတိ, အပရိတႆံ ပစၥတၱေညဝ ပရိနိဗၺာယတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧတၱာဝတာ ေခါ, ေဒဝါနမိႏၵ, ဘိကၡဳ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုေတၱာ ေဟာတိ အစၥႏၲနိေ႒ာ အစၥႏၲေယာဂေကၡမီ အစၥႏၲျဗဟၼစာရီ အစၥႏၲပရိေယာသာေနာ ေသေ႒ာ ေဒဝမႏုႆာနႏၲိ။ ဧဝံ ေခါ အဟံ, ေမာဂၢလႅာန, အဘိဇာနာမိ သကၠႆ ေဒဝါနမိႏၵႆ သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုတၱႎ ဘာသိတာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

စူဠတဏွာသခၤယသုတၱံ နိ႒ိတံ သတၱမံ။

၈. မဟာတဏွာသခၤယသုတၱံ

၃၉၆. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန သာတိႆ နာမ ဘိကၡဳေနာ ေကဝဋၬပုတၱႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ ေဟာတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ အနည’’ႏၲိ။ အေႆာသုံ ေခါ သမၺဟုလာ ဘိကၡဴ – ‘‘သာတိႆ ကိရ နာမ ဘိကၡဳေနာ ေကဝဋၬပုတၱႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’’’ႏၲိ။ အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေယန သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘သစၥံ ကိရ ေတ, အာဝုေသာ သာတိ, ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’’’ႏၲိ? ‘‘ဧဝံ ဗ်ာ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’’ႏၲိ။ အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုကာမာ သမႏုယုၪၨႏၲိ သမႏုဂါဟႏၲိ သမႏုဘာသႏၲိ – ‘‘မာ ဧဝံ, အာဝုေသာ သာတိ, အဝစ, မာ ဘဂဝႏၲံ အဗ႓ာစိကၡိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝေတာ အဗ႓ကၡာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝေဒယ်။ အေနကပရိယာေယနာဝုေသာ သာတိ, ပဋိစၥသမုပၸႏၷံ ဝိညာဏံ ဝုတၱံ ဘဂဝတာ, အညၾတ ပစၥယာ နတၳိ ဝိညာဏႆ သမ႓ေဝါ’’တိ။ ဧဝမၸိ ေခါ သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ ေတဟိ ဘိကၡဴဟိ သမႏုယုၪၨိယမာေနာ သမႏုဂါဟိယမာေနာ သမႏုဘာသိယမာေနာ တေဒဝ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိႆ ေဝါဟရတိ – ‘‘ဧဝံ ဗ်ာ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ အနည’’ႏၲိ။

၃၉၇. ယေတာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ နာသကၡႎသု သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုံ, အထ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘သာတိႆ နာမ, ဘေႏၲ, ဘိကၡဳေနာ ေကဝဋၬပုတၱႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’ႏၲိ။ အႆုမွ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, သာတိႆ ကိရ နာမ ဘိကၡဳေနာ ေကဝဋၬပုတၱႆ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’ႏၲိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, ေယန သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိမွ; ဥပသကၤမိတြာ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတဒေဝါစုမွ – ‘သစၥံ ကိရ ေတ, အာဝုေသာ သာတိ, ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’’ႏၲိ? ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘေႏၲ, သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ အေမွ ဧတဒေဝါစ – ‘ဧဝံ ဗ်ာ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’ႏၲိ။ အထ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုကာမာ သမႏုယုၪၨိမွ သမႏုဂါဟိမွ သမႏုဘာသိမွ – ‘မာ ဧဝံ, အာဝုေသာ သာတိ, အဝစ, မာ ဘဂဝႏၲံ အဗ႓ာစိကၡိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝေတာ အဗ႓ကၡာနံ, န ဟိ ဘဂဝါ ဧဝံ ဝေဒယ်။ အေနကပရိယာေယနာဝုေသာ သာတိ, ပဋိစၥသမုပၸႏၷံ ဝိညာဏံ ဝုတၱံ ဘဂဝတာ, အညၾတ ပစၥယာ နတၳိ ဝိညာဏႆ သမ႓ေဝါ’တိ။ ဧဝမၸိ ေခါ, ဘေႏၲ, သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ အေမွဟိ သမႏုယုၪၨိယမာေနာ သမႏုဂါဟိယမာေနာ သမႏုဘာသိယမာေနာ တေဒဝ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ထာမသာ ပရာမသာ အဘိနိဝိႆ ေဝါဟရတိ – ‘ဧဝံ ဗ်ာ ေခါ အဟံ, အာဝုေသာ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’ႏၲိ။ ယေတာ ေခါ မယံ, ဘေႏၲ, နာသကၡိမွ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတသၼာ ပါပကာ ဒိ႒ိဂတာ ဝိေဝေစတုံ, အထ မယံ ဧတမတၳံ ဘဂဝေတာ အာေရာေစမာ’’တိ။

၃၉၈. အထ ေခါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိကၡဳံ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဧဟိ တြံ ဘိကၡဳ, မမ ဝစေနန သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ အာမေႏၲဟိ – ‘သတၳာ တံ, အာဝုေသာ သာတိ, အာမေႏၲတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေသာ ဘိကၡဳ ဘဂဝေတာ ပဋိႆုတြာ ေယန သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သတၳာ တံ, အာဝုေသာ သာတိ, အာမေႏၲတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ တႆ ဘိကၡဳေနာ ပဋိႆုတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷံ ေခါ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သစၥံ ကိရ, ေတ, သာတိ, ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’’’ႏၲိ? ‘‘ဧဝံ ဗ်ာ ေခါ အဟံ, ဘေႏၲ, ဘဂဝတာ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တေဒဝိဒံ ဝိညာဏံ သႏၶာဝတိ သံသရတိ, အနည’’ႏၲိ။ ‘‘ကတမံ တံ, သာတိ, ဝိညာဏ’’ႏၲိ? ‘‘ယြာယံ, ဘေႏၲ, ဝေဒါ ေဝေဒေယ်ာ တၾတ တၾတ ကလ်ာဏပါပကာနံ ကမၼာနံ ဝိပါကံ ပဋိသံေဝေဒတီ’’တိ။ ‘‘ကႆ ႏု ေခါ နာမ တြံ, ေမာဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာသိ? နႏု မယာ, ေမာဃပုရိသ, အေနကပရိယာေယန ပဋိစၥသမုပၸႏၷံ ဝိညာဏံ ဝုတၱံ, အညၾတ ပစၥယာ နတၳိ ဝိညာဏႆ သမ႓ေဝါတိ? အထ စ ပန တြံ, ေမာဃပုရိသ, အတၱနာ ဒုဂၢဟိေတန အေမွ ေစဝ အဗ႓ာစိကၡသိ, အတၱာနၪၥ ခဏသိ, ဗဟုၪၥ အပုညံ ပသဝသိ။ တဥႇိ ေတ, ေမာဃပုရိသ, ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာ’’တိ။

၃၉၉. အထ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, အပိ နာယံ သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ ဥသၼီကေတာပိ ဣမသၼႎ ဓမၼဝိနေယ’’တိ? ‘‘ကိဥႇိ သိယာ ဘေႏၲ? ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’တိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ တုဏွီဘူေတာ မကၤုဘူေတာ ပတၱကၡေႏၶာ အေဓာမုေခါ ပဇၩာယေႏၲာ အပၸဋိဘာေနာ နိသီဒိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ တုဏွီဘူတံ မကၤုဘူတံ ပတၱကၡႏၶံ အေဓာမုခံ ပဇၩာယႏၲံ အပၸဋိဘာနံ ဝိဒိတြာ သာတႎ ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ပညာယိႆသိ ေခါ တြံ, ေမာဃပုရိသ, ဧေတန သေကန ပါပေကန ဒိ႒ိဂေတန။ ဣဓာဟံ ဘိကၡဴ ပဋိပုစၧိႆာမီ’’တိ။ အထ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘တုေမွပိ ေမ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ အတၱနာ ဒုဂၢဟိေတန အေမွ ေစဝ အဗ႓ာစိကၡတိ, အတၱာနၪၥ ခဏတိ, ဗဟုၪၥ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ! အေနကပရိယာေယန ဟိ ေနာ, ဘေႏၲ, ပဋိစၥသမုပၸႏၷံ ဝိညာဏံ ဝုတၱံ ဘဂဝတာ, အညၾတ ပစၥယာ နတၳိ ဝိညာဏႆ သမ႓ေဝါ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဘိကၡေဝ! သာဓု ေခါ ေမ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာနာထ။ အေနကပရိယာေယန ဟိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိစၥသမုပၸႏၷံ ဝိညာဏံ ဝုတၱံ မယာ, အညၾတ ပစၥယာ နတၳိ ဝိညာဏႆ သမ႓ေဝါတိ။ အထ စ ပနာယံ သာတိ ဘိကၡဳ ေကဝဋၬပုေတၱာ အတၱနာ ဒုဂၢဟိေတန အေမွ ေစဝ အဗ႓ာစိကၡတိ, အတၱာနၪၥ ခဏတိ, ဗဟုၪၥ အပုညံ ပသဝတိ ပသဝတိ။ တဥႇိ တႆ ေမာဃပုရိသႆ ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယ။

၄၀၀. ‘‘ယံ ယေဒဝ, ဘိကၡေဝ, ပစၥယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ေတန ေတေနဝ ဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ [သခႍ ဂစၧတိ (သီ. ပီ.)]။ စကၡဳၪၥ ပဋိစၥ ႐ူေပ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, စကၡဳဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ေသာတၪၥ ပဋိစၥ သေဒၵ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ေသာတဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ဃာနၪၥ ပဋိစၥ ဂေႏၶ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ဃာနဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ဇိဝွၪၥ ပဋိစၥ ရေသ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ဇိဝွာဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ကာယၪၥ ပဋိစၥ ေဖာ႒ေဗၺ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; မနၪၥ ပဋိစၥ ဓေမၼ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, မေနာဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ယံ ယေဒဝ ပစၥယံ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ ေတန ေတေနဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။ က႒ၪၥ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ, က႒ဂၢိေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; သကလိကၪၥ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ, သကလိကဂၢိေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; တိဏၪၥ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ, တိဏဂၢိေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ေဂါမယၪၥ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ, ေဂါမယဂၢိေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ထုသၪၥ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ, ထုသဂၢိေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; သကၤာရၪၥ ပဋိစၥ အဂၢိ ဇလတိ, သကၤာရဂၢိေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ယံ ယေဒဝ ပစၥယံ ပဋိစၥ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ေတန ေတေနဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။ စကၡဳၪၥ ပဋိစၥ ႐ူေပ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, စကၡဳဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ; ေသာတၪၥ ပဋိစၥ သေဒၵ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ေသာတဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ, ဃာနၪၥ ပဋိစၥ ဂေႏၶ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ဃာဏဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ, ဇိဝွၪၥ ပဋိစၥ ရေသ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ဇိဝွာဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။ ကာယၪၥ ပဋိစၥ ေဖာ႒ေဗၺ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။ မနၪၥ ပဋိစၥ ဓေမၼ စ ဥပၸဇၨတိ ဝိညာဏံ, မေနာဝိညာဏံေတြဝ သခ်ႍ ဂစၧတိ။

၄၀၁. ‘‘ဘူတမိဒႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ပႆထာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ႓ဝႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ပႆထာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရနိေရာဓာ ယံ ဘူတံ, တံ နိေရာဓဓမၼႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ပႆထာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ဘူတမိဒံ ေနာႆူတိ, ဘိကၡေဝ, ကခၤေတာ ဥပၸဇၨတိ ဝိစိကိစၧာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ႓ဝံ ေနာႆူတိ, ဘိကၡေဝ, ကခၤေတာ ဥပၸဇၨတိ ဝိစိကိစၧာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရနိေရာဓာ ယံ ဘူတံ, တံ နိေရာဓဓမၼံ ေနာႆူတိ, ဘိကၡေဝ, ကခၤေတာ ဥပၸဇၨတိ ဝိစိကိစၧာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ဘူတမိဒႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ပႆေတာ ယာ ဝိစိကိစၧာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ႓ဝႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ပႆတာဧ ယာ ဝိစိကိစၧာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရနိေရာဓာ ယံ ဘူတံ, တံ နိေရာဓဓမၼႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ ပႆတာဧ ယာ ဝိစိကိစၧာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ဘူတမိဒႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဣတိပိ ေဝါ ဧတၳ နိဗၺိစိကိစၧာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ႓ဝႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဣတိပိ ေဝါ ဧတၳ နိဗၺိစိကိစၧာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရနိေရာဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိေရာဓဓမၼႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဣတိပိ ေဝါ ဧတၳ နိဗၺိစိကိစၧာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ဘူတမိဒႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒’’ႏၲိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရသမ႓ဝႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒’’ႏၲိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘တဒါဟာရနိေရာဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိေရာဓဓမၼႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ယထာဘူတံ သမၼပၸညာယ သုဒိ႒’’ႏၲိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ဣမံ ေစ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ႎ ဧဝံ ပရိသုဒၶံ ဧဝံ ပရိေယာဒါတံ အလႅီေယထ ေကလာေယထ ဓနာေယထ မမာေယထ, အပိ ႏု ေမ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ကုလႅဴပမံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာေနယ်ာထ နိတၳရဏတၳာယ ေနာ ဂဟဏတၳာယာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘ဣမံ ေစ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ႎ ဧဝံ ပရိသုဒၶံ ဧဝံ ပရိေယာဒါတံ န အလႅီေယထ န ေကလာေယထ န ဓနာေယထ န မမာေယထ, အပိ ႏု ေမ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ကုလႅဴပမံ ဓမၼံ ေဒသိတံ အာဇာေနယ်ာထ နိတၳရဏတၳာယ ေနာ ဂဟဏတၳာယာ’’တိ?

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

၄၀၂. ‘‘စတၱာေရာေမ, ဘိကၡေဝ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝါ သတၱာနံ ဌိတိယာ, သမ႓ေဝသီနံ ဝါ အႏုဂၢဟာယ။ ကတေမ စတၱာေရာ? ကဗဠီကာေရာ အာဟာေရာ ဩဠာရိေကာ ဝါ သုခုေမာ ဝါ, ဖေႆာ ဒုတိေယာ, မေနာသေၪၥတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတၳံ။

‘‘ဣေမ စ, ဘိကၡေဝ, စတၱာေရာ အာဟာရာ ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ?

‘‘ဣေမ စတၱာေရာ အာဟာရာ တဏွာနိဒါနာ တဏွာသမုဒယာ တဏွာဇာတိကာ တဏွာပဘဝါ။

‘‘တဏွာ စာယံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ?

‘‘တဏွာ ေဝဒနာနိဒါနာ ေဝဒနာသမုဒယာ ေဝဒနာဇာတိကာ ေဝဒနာပဘဝါ။

‘‘ေဝဒနာ စာယံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ?

‘‘ေဝဒနာ ဖႆနိဒါနာ ဖႆသမုဒယာ ဖႆဇာတိကာ ဖႆပဘဝါ။

‘‘ဖေႆာ စာယံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါေနာ ကႎသမုဒေယာ ကႎဇာတိေကာ ကႎပဘေဝါ?

‘‘ဖေႆာ သဠာယတနနိဒါေနာ သဠာယတနသမုဒေယာ သဠာယတနဇာတိေကာ သဠာယတနပဘေဝါ။

‘‘သဠာယတနံ စိဒံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနံ ကႎသမုဒယံ ကႎဇာတိကံ ကႎပဘဝံ?

‘‘သဠာယတနံ နာမ႐ူပနိဒါနံ နာမ႐ူပသမုဒယံ နာမ႐ူပဇာတိကံ နာမ႐ူပပဘဝံ။

‘‘နာမ႐ူပံ စိဒံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနံ ကႎသမုဒယံ ကႎဇာတိကံ ကႎပဘဝံ?

‘‘နာမ႐ူပံ ဝိညာဏနိဒါနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။

‘‘ဝိညာဏံ စိဒံ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနံ ကႎသမုဒယံ ကႎဇာတိကံ ကႎပဘဝံ?

‘‘ဝိညာဏံ သခၤါရနိဒါနံ သခၤါရသမုဒယံ သခၤါရဇာတိကံ သခၤါရပဘဝံ။

‘‘သခၤါရာ စိေမ, ဘိကၡေဝ, ကႎနိဒါနာ ကႎသမုဒယာ ကႎဇာတိကာ ကႎပဘဝါ?

‘‘သခၤါရာ အဝိဇၨာနိဒါနာ အဝိဇၨာသမုဒယာ အဝိဇၨာဇာတိကာ အဝိဇၨာပဘဝါ။

‘‘ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အဝိဇၨာပစၥယာ သခၤါရာ, သခၤါရပစၥယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစၥယာ နာမ႐ူပံ, နာမ႐ူပပစၥယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာ, ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာ, ေဝဒနာပစၥယာ တဏွာ, တဏွာပစၥယာ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါ, ဘဝပစၥယာ ဇာတိ, ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ သမ႓ဝႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ သမုဒေယာ ေဟာတိ။’’’

၄၀၃. ‘‘ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏႏၲိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဇာတိပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဇရာမရဏံ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ [ကထံ ဝါ ေဝါ ဧတၳ (?)] ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဇာတိပစၥယာ, ဘေႏၲ, ဇရာမရဏံ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ [ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတီတိ (က.)] – ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏ’’ႏၲိ။ ‘‘ဘဝပစၥယာ ဇာတီတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဘဝပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဘဝပစၥယာ, ဘေႏၲ, ဇာတိ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဘဝပစၥယာ ဇာတီ’’တိ။ ‘‘ဥပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဥပါဒါနပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘေဝါ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဥပါဒါနပစၥယာ, ဘေႏၲ, ဘေဝါ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဥပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါ’’တိ။ ‘‘တဏွာပစၥယာ ဥပါဒါနႏၲိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ, တဏွာပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဥပါဒါနံ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘တဏွာပစၥယာ, ဘေႏၲ, ဥပါဒါနံ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – တဏွာပစၥယာ ဥပါဒါန’’ႏၲိ။ ‘‘ေဝဒနာပစၥယာ တဏွာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ေဝဒနာပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, တဏွာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ေဝဒနာပစၥယာ, ဘေႏၲ, တဏွာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ေဝဒနာပစၥယာ တဏွာ’’တိ။ ‘‘ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဖႆပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဖႆပစၥယာ, ဘေႏၲ, ေဝဒနာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာ’’တိ။ ‘‘သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; သဠာယတနပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဖေႆာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘သဠာယတနပစၥယာ, ဘေႏၲ, ဖေႆာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာ’’တိ။ ‘‘နာမ႐ူပပစၥယာ သဠာယတနႏၲိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; နာမ႐ူပပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, သဠာယတနံ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘နာမ႐ူပပစၥယာ, ဘေႏၲ, သဠာယတနံ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – နာမ႐ူပပစၥယာ သဠာယတန’’ႏၲိ။ ‘‘ဝိညာဏပစၥယာ နာမ႐ူပႏၲိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဝိညာဏပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, နာမ႐ူပံ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဝိညာဏပစၥယာ, ဘေႏၲ, နာမ႐ူပံ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဝိညာဏပစၥယာ နာမ႐ူပ’’ႏၲိ။ ‘‘သခၤါရပစၥယာ ဝိညာဏႏၲိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; သခၤါရပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဝိညာဏံ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘သခၤါရပစၥယာ, ဘေႏၲ, ဝိညာဏံ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – သခၤါရပစၥယာ ဝိညာဏ’’ႏၲိ။ ‘‘အဝိဇၨာပစၥယာ သခၤါရာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; အဝိဇၨာပစၥယာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, သခၤါရာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘အဝိဇၨာပစၥယာ, ဘေႏၲ, သခၤါရာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – အဝိဇၨာပစၥယာ သခၤါရာ’’တိ။

၄၀၄. ‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ။ ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တုေမွပိ ဧဝံ ဝေဒထ, အဟမၸိ ဧဝံ ဝဒါမိ – ဣမသၼႎ သတိ ဣဒံ ေဟာတိ, ဣမႆုပၸါဒါ ဣဒံ ဥပၸဇၨတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇၨာပစၥယာ သခၤါရာ, သခၤါရပစၥယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစၥယာ နာမ႐ူပံ, နာမ႐ူပပစၥယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာ, ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာ, ေဝဒနာပစၥယာ တဏွာ, တဏွာပစၥယာ ဥပါဒါနံ, ဥပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါ, ဘဝပစၥယာ ဇာတိ, ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ သမ႓ဝႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ သမုဒေယာ ေဟာတိ။

‘‘အဝိဇၨာယေတြဝ အေသသဝိရာဂနိေရာဓာ သခၤါရနိေရာေဓာ, သခၤါရနိေရာဓာ ဝိညာဏနိေရာေဓာ, ဝိညာဏနိေရာဓာ နာမ႐ူပနိေရာေဓာ, နာမ႐ူပနိေရာဓာ သဠာယတနနိေရာေဓာ, သဠာယတနနိေရာဓာ ဖႆနိေရာေဓာ, ဖႆနိေရာဓာ ေဝဒနာနိေရာေဓာ, ေဝဒနာနိေရာဓာ တဏွာနိေရာေဓာ, တဏွာနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ, ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ, ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ နိေရာေဓာ ေဟာတိ။

၄၀၅. ‘‘ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဇာတိနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဇရာမရဏနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဇာတိနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ဇရာမရဏနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဘဝနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဇာတိနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဘဝနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ဇာတိနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဥပါဒါနနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘဝနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဥပါဒါနနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ဘဝနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘တဏွာနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; တဏွာနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘တဏွာနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ဥပါဒါနနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – တဏွာနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘ေဝဒနာနိေရာဓာ တဏွာနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ေဝဒနာနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, တဏွာနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ေဝဒနာနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, တဏွာနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ေဝဒနာနိေရာဓာ တဏွာနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘ဖႆနိေရာဓာ ေဝဒနာနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဖႆနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ေဝဒနာနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဖႆနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ေဝဒနာနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဖႆနိေရာဓာ ေဝဒနာနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘သဠာယတနနိေရာဓာ ဖႆနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; သဠာယတနနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဖႆနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီတိ? သဠာယတနနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ဖႆနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – သဠာယတနနိေရာဓာ ဖႆနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘နာမ႐ူပနိေရာဓာ သဠာယတနနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; နာမ႐ူပနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, သဠာယတနနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘နာမ႐ူပနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, သဠာယတနနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – နာမ႐ူပနိေရာဓာ သဠာယတနနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘ဝိညာဏနိေရာဓာ နာမ႐ူပနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; ဝိညာဏနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, နာမ႐ူပနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဝိညာဏနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, နာမ႐ူပနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – ဝိညာဏနိေရာဓာ နာမ႐ူပနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘သခၤါရနိေရာဓာ ဝိညာဏနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; သခၤါရနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဝိညာဏနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘သခၤါရနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, ဝိညာဏနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – သခၤါရနိေရာဓာ ဝိညာဏနိေရာေဓာ’’တိ။ ‘‘အဝိဇၨာနိေရာဓာ သခၤါရနိေရာေဓာတိ ဣတိ ေခါ ပေနတံ ဝုတၱံ; အဝိဇၨာနိေရာဓာ ႏု ေခါ, ဘိကၡေဝ, သခၤါရနိေရာေဓာ, ေနာ ဝါ, ကထံ ဝါ ဧတၳ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘အဝိဇၨာနိေရာဓာ, ဘေႏၲ, သခၤါရနိေရာေဓာ; ဧဝံ ေနာ ဧတၳ ေဟာတိ – အဝိဇၨာနိေရာဓာ သခၤါရနိေရာေဓာ’’တိ။

၄၀၆. ‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ။ ဣတိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တုေမွပိ ဧဝံ ဝေဒထ, အဟမၸိ ဧဝံ ဝဒါမိ – ဣမသၼႎ အသတိ ဣဒံ န ေဟာတိ, ဣမႆ နိေရာဓာ ဣဒံ နိ႐ုဇၩတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇၨာနိေရာဓာ သခၤါရနိေရာေဓာ, သခၤါရနိေရာဓာ ဝိညာဏနိေရာေဓာ, ဝိညာဏနိေရာဓာ နာမ႐ူပနိေရာေဓာ, နာမ႐ူပနိေရာဓာ သဠာယတနနိေရာေဓာ, သဠာယတနနိေရာဓာ ဖႆနိေရာေဓာ, ဖႆနိေရာဓာ ေဝဒနာနိေရာေဓာ, ေဝဒနာနိေရာဓာ တဏွာနိေရာေဓာ, တဏွာနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ, ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ, ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ နိေရာေဓာ ေဟာတိ။

၄၀၇. ‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ ပုဗၺႏၲံ ဝါ ပဋိဓာေဝယ်ာထ – ‘အေဟသုမွ ႏု ေခါ မယံ အတီတမဒၶါနံ, နႏု ေခါ အေဟသုမွ အတီတမဒၶါနံ, ကႎ ႏု ေခါ အေဟသုမွ အတီတမဒၶါနံ, ကထံ ႏု ေခါ အေဟသုမွ အတီတမဒၶါနံ, ကႎ ဟုတြာ ကႎ အေဟသုမွ ႏု ေခါ မယံ အတီတမဒၶါန’’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ အပရႏၲံ ဝါ ပဋိဓာေဝယ်ာထ – ဘဝိႆာမ ႏု ေခါ မယံ အနာဂတမဒၶါနံ, နႏု ေခါ ဘဝိႆာမ အနာဂတမဒၶါနံ, ကႎ ႏု ေခါ ဘဝိႆာမ အနာဂတမဒၶါနံ, ကထံ ႏု ေခါ ဘဝိႆာမ အနာဂတမဒၶါနံ, ကႎ ဟုတြာ ကႎ ဘဝိႆာမ ႏု ေခါ မယံ အနာဂတမဒၶါန’’ႏၲိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ ဧတရဟိ ဝါ ပစၥဳပၸႏၷမဒၶါနံ အဇၩတၱံ ကထံကထီ အႆထ – အဟံ ႏု ေခါသၼိ, ေနာ ႏု ေခါသၼိ, ကႎ ႏု ေခါသၼိ, ကထံ ႏု ေခါသၼိ, အယံ ႏု ေခါ သေတၱာ ကုေတာ အာဂေတာ, ေသာ ကုဟႎဂါမီ ဘဝိႆတီ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ ဧဝံ ဝေဒယ်ာထ – သတၳာ ေနာ ဂ႐ု, သတၳဳဂါရေဝန စ မယံ ဧဝံ ဝေဒမာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ ဧဝံ ဝေဒယ်ာထ – သမေဏာ ဧဝမာဟ, သမဏာ စ နာမ မယံ ဧဝံ ဝေဒမာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ အညံ သတၳာရံ ဥဒၵိေသယ်ာထာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘အပိ ႏု တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံ ဇာနႏၲာ ဧဝံ ပႆႏၲာ ယာနိ တာနိ ပုထုသမဏျဗာဟၼဏာနံ ဝတ ေကာတူဟလမဂၤလာနိ တာနိ သာရေတာ ပစၥာဂေစၧယ်ာထာ’’တိ?

‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘နႏု, ဘိကၡေဝ, ယေဒဝ တုမွာကံ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိ႒ံ သာမံ ဝိဒိတံ, တေဒဝ တုေမွ ဝေဒထာ’’တိ။

‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။

‘‘သာဓု, ဘိကၡေဝ, ဥပနီတာ ေခါ ေမ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဣမိနာ သႏၵိ႒ိေကန ဓေမၼန အကာလိေကန ဧဟိပႆိေကန ဩပေနယ်ိေကန ပစၥတၱံ ေဝဒိတေဗၺန ဝိညဴဟိ။ သႏၵိ႒ိေကာ အယံ, ဘိကၡေဝ, ဓေမၼာ အကာလိေကာ ဧဟိပႆိေကာ ဩပေနယ်ိေကာ ပစၥတၱံ ေဝဒိတေဗၺာ ဝိညဴဟိ – ဣတိ ယႏၲံ ဝုတၱံ, ဣဒေမတံ ပဋိစၥ ဝုတၱ’’ႏၲိ။

၄၀၈. ‘‘တိဏၰံ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, သႏၷိပါတာ ဂဗ႓ႆာဝကၠႏၲိ ေဟာတိ။ ဣဓ မာတာပိတေရာ စ သႏၷိပတိတာ ေဟာႏၲိ, မာတာ စ န ဥတုနီ ေဟာတိ, ဂႏၶေဗၺာ စ န ပစၥဳပ႒ိေတာ ေဟာတိ, ေနဝ တာဝ ဂဗ႓ႆာဝကၠႏၲိ ေဟာတိ။ ဣဓ မာတာပိတေရာ စ သႏၷိပတိတာ ေဟာႏၲိ, မာတာ စ ဥတုနီ ေဟာတိ, ဂႏၶေဗၺာ စ န ပစၥဳပ႒ိေတာ ေဟာတိ, ေနဝ တာဝ ဂဗ႓ႆာဝကၠႏၲိ ေဟာတိ။ ယေတာ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မာတာပိတေရာ စ သႏၷိပတိတာ ေဟာႏၲိ, မာတာ စ ဥတုနီ ေဟာတိ, ဂႏၶေဗၺာ စ ပစၥဳပ႒ိေတာ ေဟာတိ – ဧဝံ တိဏၰံ သႏၷိပါတာ ဂဗ႓ႆာဝကၠႏၲိ ေဟာတိ။ တေမနံ, ဘိကၡေဝ, မာတာ နဝ ဝါ ဒသ ဝါ မာေသ ဂဗ႓ံ ကုစၧိနာ ပရိဟရတိ မဟတာ သံသေယန ဂ႐ုဘာရံ [ဂ႐ုမ႓ာရံ (သီ. ပီ.)]။ တေမနံ, ဘိကၡေဝ, မာတာ နဝႏၷံ ဝါ ဒသႏၷံ ဝါ မာသာနံ အစၥေယန ဝိဇာယတိ မဟတာ သံသေယန ဂ႐ုဘာရံ။ တေမနံ ဇာတံ သမာနံ သေကန ေလာဟိေတန ေပါေသတိ။ ေလာဟိတဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, အရိယႆ ဝိနေယ ယဒိဒံ မာတုထညံ။ သ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ကုမာေရာ ဝုဒၶိမႏြာယ ဣျႏၵိယာနံ ပရိပါကမႏြာယ ယာနိ တာနိ ကုမာရကာနံ ကီဠာပနကာနိ ေတဟိ ကီဠတိ, ေသယ်ထိဒံ – ဝကၤကံ ဃဋိကံ ေမာကၡစိကံ စိဂၤုလကံ ပတၱာဠႇကံ ရထကံ ဓႏုကံ။ သ ေခါ ေသာ, ဘိကၡေဝ, ကုမာေရာ ဝုဒၶိမႏြာယ ဣျႏၵိယာနံ ပရိပါကမႏြာယ ပၪၥဟိ ကာမဂုေဏဟိ သမပၸိေတာ သမဂႌဘူေတာ ပရိစာေရတိ – စကၡဳဝိေညေယ်ဟိ ႐ူေပဟိ ဣေ႒ဟိ ကေႏၲဟိ မနာေပဟိ ပိယ႐ူေပဟိ ကာမူပသံဟိေတဟိ ရဇနီေယဟိ, ေသာတဝိေညေယ်ဟိ သေဒၵဟိ။ ဃာနဝိေညေယ်ဟိ ဂေႏၶဟိ။ ဇိဝွာဝိေညေယ်ဟိ ရေသဟိ။ ကာယဝိေညေယ်ဟိ ေဖာ႒ေဗၺဟိ ဣေ႒ဟိ ကေႏၲဟိ မနာေပဟိ ပိယ႐ူေပဟိ ကာမူပသံဟိေတဟိ ရဇနီေယဟိ။

၄၀၉. ‘‘ေသာ စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ ပိယ႐ူေပ ႐ူေပ သာရဇၨတိ, အပၸိယ႐ူေပ ႐ူေပ ဗ်ာပဇၨတိ, အႏုပ႒ိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတၱေစတေသာ။ တၪၥ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ – ယတၳႆ ေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ေသာ ဧဝံ အႏုေရာဓဝိေရာဓံ သမာပေႏၷာ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ, ေသာ တံ ေဝဒနံ အဘိနႏၵတိ အဘိဝဒတိ အေဇၩာသာယ တိ႒တိ။ တႆ တံ ေဝဒနံ အဘိနႏၵေတာ အဘိဝဒေတာ အေဇၩာသာယ တိ႒ေတာ ဥပၸဇၨတိ နႏၵီ။ ယာ ေဝဒနာသု နႏၵီ တဒုပါဒါနံ, တႆုပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါ, ဘဝပစၥယာ ဇာတိ, ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ သမ႓ဝႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ သမုဒေယာ ေဟာတိ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ေပ.။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ေပ.။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ေပ.။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ ပိယ႐ူေပ ဓေမၼ သာရဇၨတိ, အပၸိယ႐ူေပ ဓေမၼ ဗ်ာပဇၨတိ, အႏုပ႒ိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတၱေစတေသာ။ တၪၥ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ – ယတၳႆ ေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ေသာ ဧဝံ အႏုေရာဓဝိေရာဓံ သမာပေႏၷာ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ, ေသာ တံ ေဝဒနံ အဘိနႏၵတိ အဘိဝဒတိ အေဇၩာသာယ တိ႒တိ။ တႆ တံ ေဝဒနံ အဘိနႏၵေတာ အဘိဝဒေတာ အေဇၩာသာယ တိ႒ေတာ ဥပၸဇၨတိ နႏၵီ။ ယာ ေဝဒနာသု နႏၵီ တဒုပါဒါနံ, တႆုပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါ, ဘဝပစၥယာ ဇာတိ, ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ သမ႓ဝႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ သမုဒေယာ ေဟာတိ။

၄၁၀. ‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ ေလာေက ဥပၸဇၨတိ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ သုဂေတာ ေလာကဝိဒူ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဗုေဒၶါ ဘဂဝါ။ ေသာ ဣမံ ေလာကံ သေဒဝကံ သမာရကံ သျဗဟၼကံ သႆမဏျဗာဟၼဏႎ ပဇံ သေဒဝမႏုႆံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒတိ။ ေသာ ဓမၼံ ေဒေသတိ အာဒိကလ်ာဏံ မေဇၩကလ်ာဏံ ပရိေယာသာနကလ်ာဏံ သာတၳံ သဗ်ၪၨနံ; ေကဝလပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ ပကာေသတိ။ တံ ဓမၼံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုေတၱာ ဝါ အညတရသၼႎ ဝါ ကုေလ ပစၥာဇာေတာ။ ေသာ တံ ဓမၼံ သုတြာ တထာဂေတ သဒၶံ ပဋိလဘတိ။ ေသာ ေတန သဒၶါပဋိလာေဘန သမႏၷာဂေတာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘သမၺာေဓာ ဃရာဝါေသာ ရဇာပေထာ, အဗ႓ောကာေသာ ပဗၺဇၨာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂါရံ အဇၩာဝသတာ ဧကႏၲပရိပုဏၰံ ဧကႏၲပရိသုဒၶံ သခၤလိခိတံ ျဗဟၼစရိယံ စရိတုံ။ ယံႏူနာဟံ ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ, ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ, အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺေဇယ်’’’ႏၲိ။ ေသာ အပေရန သမေယန အပၸံ ဝါ ေဘာဂကၡႏၶံ ပဟာယ, မဟႏၲံ ဝါ ေဘာဂကၡႏၶံ ပဟာယ, အပၸံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋၬံ ပဟာယ, မဟႏၲံ ဝါ ဉာတိပရိဝဋၬံ ပဟာယ, ေကသမႆုံ ဩဟာေရတြာ, ကာသာယာနိ ဝတၳာနိ အစၧာေဒတြာ, အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇတိ။

၄၁၁. ‘‘ေသာ ဧဝံ ပဗၺဇိေတာ သမာေနာ ဘိကၡဴနံ သိကၡာသာဇီဝသမာပေႏၷာ ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, နိဟိတဒေ႑ာ နိဟိတသေတၳာ လဇၨီ ဒယာပေႏၷာ သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိႏၷာဒါနံ ပဟာယ အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဒိႏၷာဒါယီ ဒိႏၷပါဋိကခႌ အေထေနန သုစိဘူေတန အတၱနာ ဝိဟရတိ။

‘‘အျဗဟၼစရိယံ ပဟာယ ျဗဟၼစာရီ ေဟာတိ, အာရာစာရီ ဝိရေတာ ေမထုနာ ဂါမဓမၼာ။

‘‘မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, သစၥဝါဒီ သစၥသေႏၶာ ေထေတာ ပစၥယိေကာ အဝိသံဝါဒေကာ ေလာကႆ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ – ဣေတာ သုတြာ န အမုၾတ အကၡာတာ ဣေမသံ ေဘဒါယ, အမုၾတ ဝါ သုတြာ န ဣေမသံ အကၡာတာ အမူသံ ေဘဒါယ။ ဣတိ ဘိႏၷာနံ ဝါ သႏၶာတာ, သဟိတာနံ ဝါ အႏုပၸဒါတာ သမဂၢါရာေမာ သမဂၢရေတာ သမဂၢနႏၵီ, သမဂၢကရဏႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘ဖ႐ုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ – ယာ သာ ဝါစာ ေနလာ ကဏၰသုခါ ေပမနီယာ ဟဒယဂၤမာ ေပါရီ ဗဟုဇနကႏၲာ ဗဟုဇနမနာပါ တထာ႐ူပႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘သမၹပၸလာပံ ပဟာယ သမၹပၸလာပါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတၳဝါဒီ ဓမၼဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓာနဝတႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ကာေလန, သာပေဒသံ ပရိယႏၲဝတႎ အတၳသံဟိတံ။

‘‘ေသာ ဗီဇဂါမဘူတဂါမသမာရမ႓ာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဧကဘတၱိေကာ ေဟာတိ ရတၱဴပရေတာ, ဝိရေတာ ဝိကာလေဘာဇနာ။ နစၥဂီတဝါဒိတဝိသူကဒႆနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, မာလာဂႏၶဝိေလပနဓာရဏမ႑နဝိဘူသန႒ာနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဥစၥာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဇာတ႐ူပရဇတပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အာမကဓညပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အာမကမံသပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဣတၳိကုမာရိကပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဒါသိဒါသပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အေဇဠကပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကုကၠဳဋသူကရပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဟတၳိဂဝါႆဝဠဝပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ေခတၱဝတၳဳပဋိဂၢဟဏာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဒူေတယ်ပဟိဏဂမနာႏုေယာဂါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကယဝိကၠယာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဥေကၠာဋနဝၪၥန-နိကတိ-သာစိေယာဂါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ေဆဒန-ဝဓဗႏၶနဝိပရာေမာသ-အာေလာပ-သဟသာကာရာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ [ပႆ မ. နိ. ၁.၂၉၃ စူဠဟတၳိပေဒါပေမ]။

‘‘ေသာ သႏၲဳေ႒ာ ေဟာတိ ကာယပရိဟာရိေကန စီဝေရန ကုစၧိပရိဟာရိေကန ပိ႑ပါေတန။ ေသာ ေယန ေယေနဝ ပကၠမတိ သမာဒါေယဝ ပကၠမတိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ပကၡီ သကုေဏာ ေယန ေယေနဝ ေဍတိ သပတၱဘာေရာဝ ေဍတိ, ဧဝေမဝ ဘိကၡဳ သႏၲဳေ႒ာ ေဟာတိ ကာယပရိဟာရိေကန စီဝေရန, ကုစၧိပရိဟာရိေကန ပိ႑ပါေတန။ ေသာ ေယန ေယေနဝ ပကၠမတိ သမာဒါေယဝ ပကၠမတိ။ ေသာ ဣမိနာ အရိေယန သီလကၡေႏၶန သမႏၷာဂေတာ အဇၩတၱံ အနဝဇၨသုခံ ပဋိသံေဝေဒတိ။

‘‘ေသာ စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ န နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ စကၡဳျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨတိ, ရကၡတိ စကၡဳျႏၵိယံ, စကၡဳျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ေပ.။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ေပ.။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ေပ.။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ န နိမိတၱဂၢါဟီ ေဟာတိ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ မနိျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨတိ, ရကၡတိ မနိျႏၵိယံ မနိျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨတိ။ ေသာ ဣမိနာ အရိေယန ဣျႏၵိယသံဝေရန သမႏၷာဂေတာ အဇၩတၱံ အဗ်ာေသကသုခံ ပဋိသံေဝေဒတိ။

‘‘ေသာ အဘိကၠေႏၲ ပဋိကၠေႏၲ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, အာေလာကိေတ ဝိေလာကိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, သမိၪၨိေတ ပသာရိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, သံဃာဋိပတၱစီဝရဓာရေဏ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, အသိေတ ပီေတ ခါယိေတ သာယိေတ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, ဥစၥာရပႆာဝကေမၼ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ, ဂေတ ဌိေတ နိသိေႏၷ သုေတၱ ဇာဂရိေတ ဘာသိေတ တုဏွီဘာေဝ သမၸဇာနကာရီ ေဟာတိ။

၄၁၂. ‘‘ေသာ ဣမိနာ စ အရိေယန သီလကၡေႏၶန သမႏၷာဂေတာ, (ဣမာယ စ အရိယာယ သႏၲဳ႒ိယာ သမႏၷာဂေတာ) [ပႆ မ. နိ. ၁.၂၉၆ စူဠဟတၳိပေဒါပေမ], ဣမိနာ စ အရိေယန ဣျႏၵိယသံဝေရန သမႏၷာဂေတာ, ဣမိနာ စ အရိေယန သတိသမၸဇေညန သမႏၷာဂေတာ, ဝိဝိတၱံ ေသနာသနံ ဘဇတိ – အရညံ ႐ုကၡမူလံ ပဗၺတံ ကႏၵရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတၳံ အဗ႓ောကာသံ ပလာလပုၪၨံ။ ေသာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ နိသီဒတိ ပလႅကႍ အာဘုဇိတြာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ, ပရိမုခံ သတႎ ဥပ႒ေပတြာ။ ေသာ အဘိဇၩံ ေလာေက ပဟာယ ဝိဂတာဘိေဇၩန ေစတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇၩာယ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ဗ်ာပါဒပေဒါသံ ပဟာယ အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ဝိဟရတိ, သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ, ဗ်ာပါဒပေဒါသာ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ထီနမိဒၶံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိေဒၶါ ဝိဟရတိ အာေလာကသညီ, သေတာ သမၸဇာေနာ, ထီနမိဒၶါ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥံ ပဟာယ အႏုဒၶေတာ ဝိဟရတိ အဇၩတၱံ ဝူပသႏၲစိေတၱာ, ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥာ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ဝိစိကိစၧံ ပဟာယ တိဏၰဝိစိကိေစၧာ ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသေလသု ဓေမၼသု, ဝိစိကိစၧာယ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။

၄၁၃. ‘‘ေသာ ဣေမ ပၪၥ နီဝရေဏ ပဟာယ ေစတေသာ ဥပကၠိေလေသ ပညာယ ဒုဗၺလီကရေဏ, ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ေပ.။ တတိယံ ဈာနံ။ေပ.။ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။

၄၁၄. ‘‘ေသာ စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ ပိယ႐ူေပ ႐ူေပ န သာရဇၨတိ, အပၸိယ႐ူေပ ႐ူေပ န ဗ်ာပဇၨတိ, ဥပ႒ိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ အပၸမာဏေစတေသာ။ တၪၥ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ယတၳႆ ေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ေသာ ဧဝံ အႏုေရာဓဝိေရာဓဝိပၸဟီေနာ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ, သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ, ေသာ တံ ေဝဒနံ နာဘိနႏၵတိ နာဘိဝဒတိ နာေဇၩာသာယ တိ႒တိ။ တႆ တံ ေဝဒနံ အနဘိနႏၵေတာ အနဘိဝဒေတာ အနေဇၩာသာယ တိ႒ေတာ ယာ ေဝဒနာသု နႏၵီ သာ နိ႐ုဇၩတိ။ တႆ နႏၵီနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ, ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ, ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ နိေရာေဓာ ေဟာတိ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ေပ.။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ေပ.။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ေပ.။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ ပိယ႐ူေပ ဓေမၼ န သာရဇၨတိ, အပၸိယ႐ူေပ ဓေမၼ န ဗ်ာပဇၨတိ, ဥပ႒ိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ အပၸမာဏေစတေသာ, တၪၥ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ယတၳႆ ေတ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အပရိေသသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ေသာ ဧဝံ အႏုေရာဓဝိေရာဓဝိပၸဟီေနာ ယံ ကိၪၥိ ေဝဒနံ ေဝေဒတိ, သုခံ ဝါ ဒုကၡံ ဝါ အဒုကၡမသုခံ ဝါ, ေသာ တံ ေဝဒနံ နာဘိနႏၵတိ နာဘိဝဒတိ နာေဇၩာသာယ တိ႒တိ။ တႆ တံ ေဝဒနံ အနဘိနႏၵေတာ အနဘိဝဒေတာ အနေဇၩာသာယ တိ႒ေတာ ယာ ေဝဒနာသု နႏၵီ သာ နိ႐ုဇၩတိ။ တႆ နႏၵီနိေရာဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ, ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ, ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ, ဇာတိနိေရာဓာ ဇရာမရဏံ ေသာကပရိေဒဝဒုကၡေဒါမနႆုပါယာသာ နိ႐ုဇၩႏၲိ။ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ နိေရာေဓာ ေဟာတိ။ ဣမံ ေခါ ေမ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, သံခိေတၱန တဏွာသခၤယဝိမုတၱႎ ဓာေရထ, သာတႎ ပန ဘိကၡဳံ ေကဝဋၬပုတၱံ မဟာတဏွာဇာလတဏွာသံဃာဋပၸဋိမုကၠ’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာတဏွာသခၤယသုတၱံ နိ႒ိတံ အ႒မံ။

၉. မဟာအႆပုရသုတၱံ

၄၁၅. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အေဂၤသု ဝိဟရတိ အႆပုရံ နာမ အဂၤါနံ နိဂေမာ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘သမဏာ သမဏာတိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဇေနာ သၪၨာနာတိ။ တုေမွ စ ပန ‘ေက တုေမွ’တိ ပု႒ာ သမာနာ ‘သမဏာမွာ’တိ ပဋိဇာနာထ; ေတသံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံသမညာနံ သတံ ဧဝံပဋိညာနံ သတံ ‘ေယ ဓမၼာ သမဏကရဏာ စ ျဗာဟၼဏကရဏာ စ ေတ ဓေမၼ သမာဒါယ ဝတၱိႆာမ, ဧဝံ ေနာ အယံ အမွာကံ သမညာ စ သစၥာ ဘဝိႆတိ ပဋိညာ စ ဘူတာ။ ေယသၪၥ မယံ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရံ ပရိဘုၪၨာမ, ေတသံ ေတ ကာရာ အေမွသု မဟပၹလာ ဘဝိႆႏၲိ မဟာနိသံသာ, အမွာကေၪၥဝါယံ ပဗၺဇၨာ အဝၪၩာ ဘဝိႆတိ သဖလာ သဥျဒယာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၄၁၆. ‘‘ကတေမ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာ သမဏကရဏာ စ ျဗာဟၼဏကရဏာ စ? ‘ဟိေရာတၱေပၸန သမႏၷာဂတာ ဘဝိႆာမာ’တိ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ, သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၁၇. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ ဘဝိႆတိ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ န စ ဆိဒၵဝါ သံဝုေတာ စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒၶကာယသမာစာရတာယ ေနဝတၱာႏုကၠံေသႆာမ န ပရံ ဝမ႓ေႆာမာ’တိ [ေနဝတၱာႏုကၠံသိႆာမ န ပရံ ဝမ႓ိႆာမာတိ (သဗၺတၳ)] ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ, သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၁၈. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုေဒၶါ ေနာ ဝစီသမာစာေရာ ဘဝိႆတိ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ န စ ဆိဒၵဝါ သံဝုေတာ စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒၶဝစီသမာစာရတာယ ေနဝတၱာႏုကၠံေသႆာမ န ပရံ ဝမ႓ေႆာမာ’တိ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ, သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၁၉. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုေဒၶါ ေနာ မေနာသမာစာေရာ ဘဝိႆတိ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ န စ ဆိဒၵဝါ သံဝုေတာ စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒၶမေနာသမာစာရတာယ ေနဝတၱာႏုကၠံေသႆာမ န ပရံ ဝမ႓ေႆာမာ’တိ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ မေနာသမာစာေရာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ, သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၂၀. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ပရိသုေဒၶါ ေနာ အာဇီေဝါ ဘဝိႆတိ ဥတၱာေနာ ဝိဝေဋာ န စ ဆိဒၵဝါ သံဝုေတာ စ။ တာယ စ ပန ပရိသုဒၶါဇီဝတာယ ေနဝတၱာႏုကၠံေသႆာမ န ပရံ ဝမ႓ေႆာမာ’တိ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ မေနာသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ အာဇီေဝါ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ, သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၂၁. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ဣျႏၵိေယသု ဂုတၱဒြါရာ ဘဝိႆာမ; စကၡဳနာ ႐ူပံ ဒိသြာ န နိမိတၱဂၢါဟီ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ စကၡဳျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ, တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨိႆာမ, ရကၡိႆာမ စကၡဳျႏၵိယံ, စကၡဳျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨိႆာမ။ ေသာေတန သဒၵံ သုတြာ။ေပ.။ ဃာေနန ဂႏၶံ ဃာယိတြာ။ေပ.။ ဇိဝွာယ ရသံ သာယိတြာ။ေပ.။ ကာေယန ေဖာ႒ဗၺံ ဖုသိတြာ။ေပ.။ မနသာ ဓမၼံ ဝိညာယ န နိမိတၱဂၢါဟီ နာႏုဗ်ၪၨနဂၢါဟီ။ ယတြာဓိကရဏေမနံ မနိျႏၵိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရႏၲံ အဘိဇၩာေဒါမနႆာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ အႏြာႆေဝယ်ဳံ, တႆ သံဝရာယ ပဋိပဇၨိႆာမ, ရကၡိႆာမ မနိျႏၵိယံ, မနိျႏၵိေယ သံဝရံ အာပဇၨိႆာမာ’တိ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ မေနာသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ အာဇီေဝါ, ဣျႏၵိေယသုမွ ဂုတၱဒြါရာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ, သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၂၂. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ေဘာဇေန မတၱညဳေနာ ဘဝိႆာမ, ပဋိသခၤါ ေယာနိေသာ အာဟာရံ အာဟရိႆာမ, ေနဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မ႑နာယ န ဝိဘူသနာယ ယာဝေဒဝ ဣမႆ ကာယႆ ဌိတိယာ ယာပနာယ, ဝိဟႎသူပရတိယာ, ျဗဟၼစရိယာႏုဂၢဟာယ, ဣတိ ပုရာဏၪၥ ေဝဒနံ ပဋိဟခၤါမ နဝၪၥ ေဝဒနံ န ဥပၸါေဒႆာမ, ယာၾတာ စ ေနာ ဘဝိႆတိ, အနဝဇၨတာ စ, ဖာသု ဝိဟာေရာ စာ’တိ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ မေနာသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ အာဇီေဝါ, ဣျႏၵိေယသုမွ ဂုတၱဒြါရာ, ေဘာဇေန မတၱညဳေနာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ, သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၂၃. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘ဇာဂရိယံ အႏုယုတၱာ ဘဝိႆာမ, ဒိဝသံ စကၤေမန နိသဇၨာယ အာဝရဏီေယဟိ ဓေမၼဟိ စိတၱံ ပရိေသာေဓႆာမ။ ရတၱိယာ ပဌမံ ယာမံ စကၤေမန နိသဇၨာယ အာဝရဏီေယဟိ ဓေမၼဟိ စိတၱံ ပရိေသာေဓႆာမ။ ရတၱိယာ မဇၩိမံ ယာမံ ဒကၡိေဏန ပေႆန သီဟေသယ်ံ ကေပၸႆာမ ပါေဒ ပါဒံ အစၥာဓာယ, သေတာ သမၸဇာေနာ ဥ႒ာနသညံ မနသိ ကရိတြာ။ ရတၱိယာ ပစၧိမံ ယာမံ ပစၥဳ႒ာယ စကၤေမန နိသဇၨာယ အာဝရဏီေယဟိ ဓေမၼဟိ စိတၱံ ပရိေသာေဓႆာမာ’တိ, ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ မေနာသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ အာဇီေဝါ, ဣျႏၵိေယသုမွ ဂုတၱဒြါရာ, ေဘာဇေန မတၱညဳေနာ, ဇာဂရိယံ အႏုယုတၱာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ, တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ, သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၂၄. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ‘သတိသမၸဇေညန သမႏၷာဂတာ ဘဝိႆာမ, အဘိကၠေႏၲ ပဋိကၠေႏၲ သမၸဇာနကာရီ, အာေလာကိေတ ဝိေလာကိေတ သမၸဇာနကာရီ, သမိၪၨိေတ ပသာရိေတ သမၸဇာနကာရီ, သံဃာဋိပတၱစီဝရဓာရေဏ သမၸဇာနကာရီ, အသိေတ ပီေတ ခါယိေတ သာယိေတ သမၸဇာနကာရီ, ဥစၥာရပႆာဝကေမၼ သမၸဇာနကာရီ, ဂေတ ဌိေတ နိသိေႏၷ သုေတၱ ဇာဂရိေတ ဘာသိေတ တုဏွီဘာေဝ သမၸဇာနကာရီ’တိ, ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။ သိယာ ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, တုမွာကံ ဧဝမႆ – ‘ဟိေရာတၱေပၸနမွ သမႏၷာဂတာ, ပရိသုေဒၶါ ေနာ ကာယသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ ဝစီသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ မေနာသမာစာေရာ, ပရိသုေဒၶါ အာဇီေဝါ, ဣျႏၵိေယသုမွ ဂုတၱဒြါရာ, ေဘာဇေန မတၱညဳေနာ, ဇာဂရိယံ အႏုယုတၱာ, သတိသမၸဇေညန သမႏၷာဂတာ; အလေမတၱာဝတာ ကတေမတၱာဝတာ, အႏုပၸေတၱာ ေနာ သာမညေတၳာ, နတၳိ ေနာ ကိၪၥိ ဥတၱရႎ ကရဏီယ’ႏၲိ တာဝတေကေနဝ တု႒ႎ အာပေဇၨယ်ာထ။ အာေရာစယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ပဋိေဝဒယာမိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ – ‘မာ ေဝါ, သာမညတၳိကာနံ သတံ သာမညေတၳာ ပရိဟာယိ သတိ ဥတၱရႎ ကရဏီေယ’။

၄၂၅. ‘‘ကိၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဥတၱရႎ ကရဏီယံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိဝိတၱံ ေသနာသနံ ဘဇတိ – အရညံ ႐ုကၡမူလံ ပဗၺတံ ကႏၵရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပၸတၳံ အဗ႓ောကာသံ ပလာလပုၪၨံ။ ေသာ ပစၧာဘတၱံ ပိ႑ပါတပဋိကၠေႏၲာ နိသီဒတိ ပလႅကႍ အာဘုဇိတြာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတႎ ဥပ႒ေပတြာ။ ေသာ အဘိဇၩံ ေလာေက ပဟာယ ဝိဂတာဘိေဇၩန ေစတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇၩာယ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ဗ်ာပါဒပေဒါသံ ပဟာယ အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ဝိဟရတိ, သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ, ဗ်ာပါဒပေဒါသာ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ထီနမိဒၶံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိေဒၶါ ဝိဟရတိ, အာေလာကသညီ သေတာ သမၸဇာေနာ, ထီနမိဒၶါ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥံ ပဟာယ အႏုဒၶေတာ ဝိဟရတိ, အဇၩတၱံ ဝူပသႏၲစိေတၱာ, ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥာ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ; ဝိစိကိစၧံ ပဟာယ တိဏၰဝိစိကိေစၧာ ဝိဟရတိ, အကထံကထီ ကုသေလသု ဓေမၼသု, ဝိစိကိစၧာယ စိတၱံ ပရိေသာေဓတိ။

၄၂၆. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ ဣဏံ အာဒါယ ကမၼေႏၲ ပေယာေဇယ်။ တႆ ေတ ကမၼႏၲာ သမိေဇၩယ်ဳံ [သမၸေဇၨယ်ဳံ (သ်ာ. ကံ. က.)]။ ေသာ ယာနိ စ ေပါရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ တာနိ စ ဗ်ႏၲီ [ဗ်ႏၲႎ (က.), ဗ်ႏၲိ (ပီ.)] ကေရယ်, သိယာ စႆ ဥတၱရႎ အဝသိ႒ံ ဒါရဘရဏာယ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အဟံ ေခါ ပုေဗၺ ဣဏံ အာဒါယ ကမၼေႏၲ ပေယာေဇသႎ, တႆ ေမ ေတ ကမၼႏၲာ သမိဇၩႎသု။ ေသာဟံ ယာနိ စ ေပါရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ တာနိ စ ဗ်ႏၲီ အကာသႎ, အတၳိ စ ေမ ဥတၱရႎ အဝသိ႒ံ ဒါရဘရဏာယာ’တိ။ ေသာ တေတာနိဒါနံ လေဘထ ပါေမာဇၨံ, အဓိဂေစၧယ် ေသာမနႆံ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ အာဗာဓိေကာ အႆ ဒုကၡိေတာ ဗာဠႇဂိလာေနာ, ဘတၱၪၥႆ နစၧာေဒယ်, န စႆ ကာေယ ဗလမတၱာ။ ေသာ အပေရန သမေယန တမွာ အာဗာဓာ မုေစၥယ်, ဘတၱၪၥႆ ဆာေဒယ်, သိယာ စႆ ကာေယ ဗလမတၱာ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အဟံ ေခါ ပုေဗၺ အာဗာဓိေကာ အေဟာသႎ ဒုကၡိေတာ ဗာဠႇဂိလာေနာ, ဘတၱၪၥ ေမ နစၧာေဒသိ, န စ ေမ အာသိ ကာေယ ဗလမတၱာ, ေသာမွိ ဧတရဟိ တမွာ အာဗာဓာ မုေတၱာ, ဘတၱၪၥ ေမ ဆာေဒတိ, အတၳိ စ ေမ ကာေယ ဗလမတၱာ’တိ။ ေသာ တေတာနိဒါနံ လေဘထ ပါေမာဇၨံ, အဓိဂေစၧယ် ေသာမနႆံ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ ဗႏၶနာဂါေရ ဗေဒၶါ အႆ။ ေသာ အပေရန သမေယန တမွာ ဗႏၶနာ မုေစၥယ် ေသာတၳိနာ အဗ႓ေယန [အဗ်ေယန (သီ. ပီ.)], န စႆ ကိၪၥိ ေဘာဂါနံ ဝေယာ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အဟံ ေခါ ပုေဗၺ ဗႏၶနာဂါေရ ဗေဒၶါ အေဟာသႎ, ေသာမွိ ဧတရဟိ တမွာ ဗႏၶနာ မုေတၱာ, ေသာတၳိနာ အဗ႓ေယန, နတၳိ စ ေမ ကိၪၥိ ေဘာဂါနံ ဝေယာ’တိ။ ေသာ တေတာနိဒါနံ လေဘထ ပါေမာဇၨံ, အဓိဂေစၧယ် ေသာမနႆံ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ ဒါေသာ အႆ အနတၱာဓီေနာ ပရာဓီေနာ န ေယနကာမံဂေမာ။ ေသာ အပေရန သမေယန တမွာ ဒါသဗ်ာ မုေစၥယ် အတၱာဓီေနာ အပရာဓီေနာ ဘုဇိေႆာ ေယနကာမံဂေမာ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အဟံ ေခါ ပုေဗၺ ဒါေသာ အေဟာသႎ အနတၱာဓီေနာ ပရာဓီေနာ န ေယနကာမံဂေမာ, ေသာမွိ ဧတရဟိ တမွာ ဒါသဗ်ာ မုေတၱာ အတၱာဓီေနာ အပရာဓီေနာ ဘုဇိေႆာ ေယနကာမံဂေမာ’တိ။ ေသာ တေတာနိဒါနံ လေဘထ ပါေမာဇၨံ, အဓိဂေစၧယ် ေသာမနႆံ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သဓေနာ သေဘာေဂါ ကႏၲာရဒၶါနမဂၢံ ပဋိပေဇၨယ် [သီလကၡႏၶဝဂၢပါဠိယာ ကိၪၥိ ဝိသဒိသံ]။ ေသာ အပေရန သမေယန တမွာ ကႏၲာရာ နိတၳေရယ် ေသာတၳိနာ အဗ႓ေယန, န စႆ ကိၪၥိ ေဘာဂါနံ ဝေယာ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အဟံ ေခါ ပုေဗၺ သဓေနာ သေဘာေဂါ ကႏၲာရဒၶါနမဂၢံ ပဋိပဇၨႎ။ ေသာမွိ ဧတရဟိ တမွာ ကႏၲာရာ နိတၳိေဏၰာ ေသာတၳိနာ အဗ႓ေယန, နတၳိ စ ေမ ကိၪၥိ ေဘာဂါနံ ဝေယာ’တိ။ ေသာ တေတာနိဒါနံ လေဘထ ပါေမာဇၨံ, အဓိဂေစၧယ် ေသာမနႆံ။

‘‘ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယထာ ဣဏံ ယထာ ေရာဂံ ယထာ ဗႏၶနာဂါရံ ယထာ ဒါသဗ်ံ ယထာ ကႏၲာရဒၶါနမဂၢံ, ဣေမ ပၪၥ နီဝရေဏ အပၸဟီေန အတၱနိ သမႏုပႆတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, အာဏဏ်ံ ယထာ အာေရာဂ်ံ ယထာ ဗႏၶနာေမာကၡံ ယထာ ဘုဇိႆံ ယထာ ေခမႏၲဘူမႎ; ဧဝေမဝ ဘိကၡဳ ဣေမ ပၪၥ နီဝရေဏ ပဟီေန အတၱနိ သမႏုပႆတိ။

၄၂၇. ‘‘ေသာ ဣေမ ပၪၥ နီဝရေဏ ပဟာယ ေစတေသာ ဥပကၠိေလေသ ပညာယ ဒုဗၺလီကရေဏ, ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ, သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ ဝိေဝကေဇန ပီတိသုေခန အဘိသေႏၵတိ ပရိသေႏၵတိ ပရိပူေရတိ ပရိပၹရတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ ဝိေဝကေဇန ပီတိသုေခန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဒေကၡာ ႏွာပေကာ [နဟာပေကာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ဝါ ႏွာပကေႏၲဝါသီ ဝါ ကံသထာေလ ႏွာနီယစုဏၰာနိ [နဟာနီယစုဏၰာနိ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] အာကိရိတြာ ဥဒေကန ပရိေပၹါသကံ ပရိေပၹါသကံ သေႏၷယ်။ သာယံ ႏွာနီယပိ႑ိ ေသၷဟာႏုဂတာ ေသၷဟပေရတာ သႏၲရဗာဟိရာ, ဖုဋာ ေသၷေဟန န စ ပဂၣရိဏီ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ ဝိေဝကေဇန ပီတိသုေခန အဘိသေႏၵတိ ပရိသေႏၵတိ ပရိပူေရတိ ပရိပၹရတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ ဝိေဝကေဇန ပီတိသုေခန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။

၄၂၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ သမာဓိေဇန ပီတိသုေခန အဘိသေႏၵတိ ပရိသေႏၵတိ ပရိပူေရတိ ပရိပၹရတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ သမာဓိေဇန ပီတိသုေခန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဥဒကရဟေဒါ ဥဗ႓ိေဒါဒေကာ [ဥဗ႓ိေတာဒေကာ (က.)]။ တႆ ေနဝႆ ပုရတၳိမာယ ဒိသာယ ဥဒကႆ အာယမုခံ, န ပစၧိမာယ ဒိသာယ ဥဒကႆ အာယမုခံ, န ဥတၱရာယ ဒိသာယ ဥဒကႆ အာယမုခံ, န ဒကၡိဏာယ ဒိသာယ ဥဒကႆ အာယမုခံ, ေဒေဝါ စ န ကာေလန ကာလံ သမၼာဓာရံ အႏုပၸေဝေစၧယ်။ အထ ေခါ တမွာဝ ဥဒကရဟဒါ သီတာ ဝါရိဓာရာ ဥဗ႓ိဇၨိတြာ တေမဝ ဥဒကရဟဒံ သီေတန ဝါရိနာ အဘိသေႏၵယ် ပရိသေႏၵယ် ပရိပူေရယ် ပရိပၹေရယ်, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ဥဒကရဟဒႆ သီေတန ဝါရိနာ အပၹဳဋံ အႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ သမာဓိေဇန ပီတိသုေခန အဘိသေႏၵတိ ပရိသေႏၵတိ ပရိပူေရတိ ပရိပၹရတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ သမာဓိေဇန ပီတိသုေခန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။

၄၂၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥေပကၡေကာ စ ဝိဟရတိ, သေတာ စ သမၸဇာေနာ, သုခၪၥ ကာေယန ပဋိသံေဝေဒတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိကၡႏၲိ – ‘ဥေပကၡေကာ သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ နိပၸီတိေကန သုေခန အဘိသေႏၵတိ ပရိသေႏၵတိ ပရိပူေရတိ ပရိပၹရတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ နိပၸီတိေကန သုေခန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဥပၸလိနိယံ ဝါ ပဒုမိနိယံ ဝါ ပု႑ရီကိနိယံ ဝါ အေပၸကစၥာနိ ဥပၸလာနိ ဝါ ပဒုမာနိ ဝါ ပု႑ရီကာနိ ဝါ ဥဒေက ဇာတာနိ ဥဒေက သံဝၯာနိ ဥဒကာႏုဂၢတာနိ အေႏၲာနိမုဂၢေပါသီနိ, တာနိ ယာဝ စဂၢါ ယာဝ စ မူလာ သီေတန ဝါရိနာ အဘိသႏၷာနိ ပရိသႏၷာနိ ပရိပူရာနိ ပရိပၹဳဋာနိ, နာႆ [န ေနသံ (သီ.)] ကိၪၥိ သဗၺာဝတံ ဥပၸလာနံ ဝါ ပဒုမာနံ ဝါ ပု႑ရီကာနံ ဝါ သီေတန ဝါရိနာ အပၹဳဋံ အႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ နိပၸီတိေကန သုေခန အဘိသေႏၵတိ ပရိသေႏၵတိ ပရိပူေရတိ ပရိပၹရတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ နိပၸီတိေကန သုေခန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။

၄၃၀. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ, ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ, အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ေသာ ဣမေမဝ ကာယံ ပရိသုေဒၶန ေစတသာ ပရိေယာဒါေတန ဖရိတြာ နိသိေႏၷာ ေဟာတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ ပရိသုေဒၶန ေစတသာ ပရိေယာဒါေတန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ ဩဒါေတန ဝေတၳန သသီသံ ပါ႐ုေပတြာ နိသိေႏၷာ အႆ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ ဩဒါေတန ဝေတၳန အပၹဳဋံ အႆ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣမေမဝ ကာယံ ပရိသုေဒၶန ေစတသာ ပရိေယာဒါေတန ဖရိတြာ နိသိေႏၷာ ေဟာတိ, နာႆ ကိၪၥိ သဗၺာဝေတာ ကာယႆ ပရိသုေဒၶန ေစတသာ ပရိေယာဒါေတန အပၹဳဋံ ေဟာတိ။

၄၃၁. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ ပုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမတိ။ ေသာ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ, ေဒြပိ ဇာတိေယာ။ေပ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပုရိေသာ သကမွာ ဂါမာ အညံ ဂါမံ ဂေစၧယ်, တမွာပိ ဂါမာ အညံ ဂါမံ ဂေစၧယ်, ေသာ တမွာ ဂါမာ သကံေယဝ ဂါမံ ပစၥာဂေစၧယ်။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အဟံ ေခါ သကမွာ ဂါမာ အမုံ ဂါမံ အဂစၧႎ [အဂစၧႎ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)], တၾတပိ ဧဝံ အ႒ာသႎ ဧဝံ နိသီဒႎ ဧဝံ အဘာသႎ ဧဝံ တုဏွီ အေဟာသႎ; တမွာပိ ဂါမာ အမုံ ဂါမံ အဂစၧႎ, တၾတပိ ဧဝံ အ႒ာသႎ ဧဝံ နိသီဒႎ ဧဝံ အဘာသႎ ဧဝံ တုဏွီ အေဟာသႎ; ေသာမွိ တမွာ ဂါမာ သကံေယဝ ဂါမံ ပစၥာဂေတာ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ, ေသယ်ထိဒံ – ဧကမၸိ ဇာတႎ ေဒြပိ ဇာတိေယာ။ေပ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥေဒၵသံ အေနကဝိဟိတံ ပုေဗၺနိဝါသံ အႏုႆရတိ။

၄၃၂. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ သတၱာနံ စုတူပပါတဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမတိ။ ေသာ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆတိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ, သုဂေတ ဒုဂၢေတ, ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ။ေပ.။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ေဒြ အဂါရာ သဒြါရာ [သႏၷဒြါရာ (က.)]။ တတၳ စကၡဳမာ ပုရိေသာ မေဇၩ ဌိေတာ ပေႆယ် မႏုေႆ ေဂဟံ ပဝိသေႏၲပိ နိကၡမေႏၲပိ, အႏုစကၤမေႏၲပိ အႏုဝိစရေႏၲပိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဒိေဗၺန စကၡဳနာ ဝိသုေဒၶန အတိကၠႏၲမာႏုသေကန သေတၱ ပႆတိ စဝမာေန ဥပပဇၨမာေန ဟီေန ပဏီေတ သုဝေဏၰ ဒုဗၺေဏၰ, သုဂေတ ဒုဂၢေတ ယထာကမၼဴပေဂ သေတၱ ပဇာနာတိ။ေပ.။။

၄၃၃. ‘‘ေသာ ဧဝံ သမာဟိေတ စိေတၱ ပရိသုေဒၶ ပရိေယာဒါေတ အနဂၤေဏ ဝိဂတူပကၠိေလေသ မုဒုဘူေတ ကမၼနိေယ ဌိေတ အာေနၪၨပၸေတၱ အာသဝါနံ ခယဉာဏာယ စိတၱံ အဘိနိႏၷာေမတိ။ ေသာ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣေမ အာသဝါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒေယာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိေရာေဓာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တႆ ဧဝံ ဇာနေတာ ဧဝံ ပႆေတာ ကာမာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ, ဘဝါသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ, အဝိဇၨာသဝါပိ စိတၱံ ဝိမုစၥတိ။ ဝိမုတၱသၼႎ ဝိမုတၱမိတိ ဉာဏံ ေဟာတိ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ျဗဟၼစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတၳတၱာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပဗၺတသေခၤေပ ဥဒကရဟေဒါ အေစၧာ ဝိပၸသေႏၷာ အနာဝိေလာ။ တတၳ စကၡဳမာ ပုရိေသာ တီေရ ဌိေတာ ပေႆယ် သိပၸိသမၺဳကမၸိ [သိပၸိကသမၺဳကမၸိ (သ်ာ. ကံ. က.)] သကၡရကထလမၸိ မစၧဂုမၺမၸိ, စရႏၲမၸိ တိ႒ႏၲမၸိ။ တႆ ဧဝမႆ – ‘အယံ ေခါ ဥဒကရဟေဒါ အေစၧာ ဝိပၸသေႏၷာ အနာဝိေလာ။ တႀတိေမ သိပၸိသမၺဳကာပိ သကၡရကထလာပိ မစၧဂုမၺာပိ စရႏၲိပိ တိ႒ႏၲိပီတိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ေပ.။ နာပရံ ဣတၳတၱာယာတိ ပဇာနာတိ။

၄၃၄. ‘‘အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ‘သမေဏာ’ ဣတိပိ ‘ျဗာဟၼေဏာ’ဣတိပိ ‘ႏွာတေကာ’ဣတိပိ ‘ေဝဒဂူ’ဣတိပိ ‘ေသာတၱိေယာ’ဣတိပိ ‘အရိေယာ’ဣတိပိ ‘အရဟံ’ဣတိပိ။ ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သမေဏာ ေဟာတိ? သမိတာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သမေဏာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ျဗာဟၼေဏာ ေဟာတိ? ဗာဟိတာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ျဗာဟၼေဏာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ႏွာတေကာ [နဟာတေကာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ေဟာတိ? ႏွာတာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ႏွာတေကာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဝဒဂူ ေဟာတိ? ဝိဒိတာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေဝဒဂူ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသာတၱိေယာ ေဟာတိ? နိႆုတာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေသာတၱိေယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရိေယာ ေဟာတိ? အာရကာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရိေယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရဟံ ေဟာတိ? အာရကာႆ ေဟာႏၲိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမၼာ, သံကိေလသိကာ, ေပါေနာဗ႓ဝိကာ, သဒရာ, ဒုကၡဝိပါကာ, အာယတႎ, ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရဟံ ေဟာတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာအႆပုရသုတၱံ နိ႒ိတံ နဝမံ။

၁၀. စူဠအႆပုရသုတၱံ

၄၃၅. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ အေဂၤသု ဝိဟရတိ အႆပုရံ နာမ အဂၤါနံ နိဂေမာ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သမဏာ သမဏာတိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဇေနာ သၪၨာနာတိ။ တုေမွ စ ပန ‘ေက တုေမွ’တိ ပု႒ာ သမာနာ ‘သမဏာမွာ’တိ ပဋိဇာနာထ။ ေတသံ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, ဧဝံသမညာနံ သတံ ဧဝံပဋိညာနံ သတံ – ‘ယာ သမဏသာမီစိပၸဋိပဒါ တံ ပဋိပဇၨိႆာမ; ဧဝံ ေနာ အယံ အမွာကံ သမညာ စ သစၥာ ဘဝိႆတိ ပဋိညာ စ ဘူတာ; ေယသၪၥ မယံ စီဝရပိ႑ပါတေသနာသနဂိလာနပၸစၥယေဘသဇၨပရိကၡာရံ ပရိဘုၪၨာမ, ေတသံ ေတ ကာရာ အေမွသု မဟပၹလာ ဘဝိႆႏၲိ မဟာနိသံသာ, အမွာကေၪၥဝါယံ ပဗၺဇၨာ အဝၪၩာ ဘဝိႆတိ သဖလာ သဥျဒယာ’တိ။ ဧဝဥႇိ ေဝါ, ဘိကၡေဝ, သိကၡိတဗၺံ။

၄၃၆. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ န သမဏသာမီစိပၸဋိပဒံ ပဋိပေႏၷာ ေဟာတိ? ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ အဘိဇၩာလုႆ အဘိဇၩာ အပၸဟီနာ ေဟာတိ, ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ဗ်ာပါေဒါ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ, ေကာဓနႆ ေကာေဓာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ, ဥပနာဟိႆ ဥပနာေဟာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ, မကၡိႆ မေကၡာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ, ပဠာသိႆ ပဠာေသာ အပၸဟီေနာ ေဟာတိ, ဣႆုကိႆ ဣႆာ အပၸဟီနာ ေဟာတိ, မစၧရိႆ မစၧရိယံ အပၸဟီနံ ေဟာတိ, သဌႆ သာေဌယ်ံ အပၸဟီနံ ေဟာတိ, မာယာဝိႆ မာယာ အပၸဟီနာ ေဟာတိ, ပါပိစၧႆ ပါပိကာ ဣစၧာ အပၸဟီနာ ေဟာတိ, မိစၧာဒိ႒ိကႆ မိစၧာဒိ႒ိ အပၸဟီနာ ေဟာတိ – ဣေမသံ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, သမဏမလာနံ သမဏေဒါသာနံ သမဏကသဋာနံ အာပါယိကာနံ ဌာနာနံ ဒုဂၢတိေဝဒနိယာနံ အပၸဟာနာ ‘န သမဏသာမီစိပၸဋိပဒံ ပဋိပေႏၷာ’တိ ဝဒါမိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, မတဇံ နာမ အာဝုဓဇာတံ ဥဘေတာဓာရံ ပီတနိသိတံ။ တဒႆ သံဃာဋိယာ သမၸါ႐ုတံ သမၸလိေဝဌိတံ။ တထူပမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဣမႆ ဘိကၡဳေနာ ပဗၺဇၨံ ဝဒါမိ။

၄၃၇. ‘‘နာဟံ, ဘိကၡေဝ, သံဃာဋိကႆ သံဃာဋိဓာရဏမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, အေစလကႆ အေစလကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, ရေဇာဇလႅိကႆ ရေဇာဇလႅိကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥဒေကာေရာဟကႆ ဥဒေကာေရာဟဏမေတၱန [ဥဒေကာေရာဟကမေတၱန (သီ. ပီ.)] သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, ႐ုကၡမူလိကႆ ႐ုကၡမူလိကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, အဗ႓ောကာသိကႆ အဗ႓ောကာသိကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဥဗ႓႒ကႆ ဥဗ႓႒ကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, ပရိယာယဘတၱိကႆ ပရိယာယဘတၱိကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, မႏၲဇၩာယကႆ မႏၲဇၩာယကမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။ နာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဇဋိလကႆ ဇဋာဓာရဏမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။

‘‘သံဃာဋိကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, သံဃာဋိဓာရဏမေတၱန အဘိဇၩာလုႆ အဘိဇၩာ ပဟီေယထ, ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ဗ်ာပါေဒါ ပဟီေယထ, ေကာဓနႆ ေကာေဓာ ပဟီေယထ, ဥပနာဟိႆ ဥပနာေဟာ ပဟီေယထ, မကၡိႆ မေကၡာ ပဟီေယထ, ပဠာသိႆ ပဠာေသာ ပဟီေယထ, ဣႆုကိႆ ဣႆာ ပဟီေယထ, မစၧရိႆ မစၧရိယံ ပဟီေယထ, သဌႆ သာေဌယ်ံ ပဟီေယထ, မာယာဝိႆ မာယာ ပဟီေယထ, ပါပိစၧႆ ပါပိကာ ဣစၧာ ပဟီေယထ, မိစၧာဒိ႒ိကႆ မိစၧာဒိ႒ိ ပဟီေယထ, တေမနံ မိတၱာမစၥာ ဉာတိသာေလာဟိတာ ဇာတေမဝ နံ သံဃာဋိကံ ကေရယ်ဳံ, သံဃာဋိကတၱေမဝ [သံဃာဋီကေတၱ ေစဝ (က.)] သမာဒေပယ်ဳံ – ‘ဧဟိ တြံ, ဘျဒမုခ, သံဃာဋိေကာ ေဟာဟိ, သံဃာဋိကႆ ေတ သေတာ သံဃာဋိဓာရဏမေတၱန အဘိဇၩာလုႆ အဘိဇၩာ ပဟီယိႆတိ, ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ဗ်ာပါေဒါ ပဟီယိႆတိ, ေကာဓနႆ ေကာေဓာ ပဟီယိႆတိ, ဥပနာဟိႆ ဥပနာေဟာ ပဟီယိႆတိ, မကၡိႆ မေကၡာ ပဟီယိႆတိ, ပဠာသိႆ ပဠာေသာ ပဟီယိႆတိ, ဣႆုကိႆ ဣႆာ ပဟီယိႆတိ, မစၧရိႆ မစၧရိယံ ပဟီယိႆတိ, သဌႆ သာေဌယ်ံ ပဟီယိႆတိ, မာယာဝိႆ မာယာ ပဟီယိႆတိ, ပါပိစၧႆ ပါပိကာ ဣစၧာ ပဟီယိႆတိ, မိစၧာဒိ႒ိကႆ မိစၧာဒိ႒ိ ပဟီယိႆတီ’တိ။ ယသၼာ စ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, သံဃာဋိကမၸိ ဣေဓကစၥံ ပႆာမိ အဘိဇၩာလုံ ဗ်ာပႏၷစိတၱံ ေကာဓနံ ဥပနာဟႎ မကၡႎ ပဠာသႎ ဣႆုကႎ မစၧရႎ သဌံ မာယာဝႎ ပါပိစၧံ မိစၧာဒိ႒ိကံ, တသၼာ န သံဃာဋိကႆ သံဃာဋိဓာရဏမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။

‘‘အေစလကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ရေဇာဇလႅိကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ဥဒေကာေရာဟကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ႐ုကၡမူလိကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ အဗ႓ောကာသိကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ဥဗ႓႒ကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ပရိယာယဘတၱိကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ မႏၲဇၩာယကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ။ေပ.။ ဇဋိလကႆ ေစ, ဘိကၡေဝ, ဇဋာဓာရဏမေတၱန အဘိဇၩာလုႆ အဘိဇၩာ ပဟီေယထ, ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ဗ်ာပါေဒါ ပဟီေယထ, ေကာဓနႆ ေကာေဓာ ပဟီေယထ, ဥပနာဟိႆ ဥပနာေဟာ ပဟီေယထ, မကၡိႆ မေကၡာ ပဟီေယထ, ပဠာသိႆ ပဠာေသာ ပဟီေယထ, ဣႆုကိႆ ဣႆာ ပဟီေယထ, မစၧရိႆ မစၧရိယံ ပဟီေယထ, သဌႆ သာေဌယ်ံ ပဟီေယထ, မာယာဝိႆ မာယာ ပဟီေယထ, ပါပိစၧႆ ပါပိကာ ဣစၧာ ပဟီေယထ, မိစၧာဒိ႒ိကႆ မိစၧာဒိ႒ိ ပဟီေယထ, တေမနံ မိတၱာမစၥာ ဉာတိသာေလာဟိတာ ဇာတေမဝ နံ ဇဋိလကံ ကေရယ်ဳံ, ဇဋိလကတၱေမဝ [ဇဋိလကေတၱ ေစဝ (က.)] သမာဒေပယ်ဳံ – ‘ဧဟိ တြံ, ဘျဒမုခ, ဇဋိလေကာ ေဟာဟိ, ဇဋိလကႆ ေတ သေတာ ဇဋာဓာရဏမေတၱန အဘိဇၩာလုႆ အဘိဇၩာ ပဟီယိႆတိ ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ဗ်ာပါေဒါ ပဟီယိႆတိ, ေကာဓနႆ ေကာေဓာ ပဟီယိႆတိ။ေပ.။ ပါပိစၧႆ ပါပိကာ ဣစၧာ ပဟီယိႆတိ မိစၧာဒိ႒ိကႆ မိစၧာဒိ႒ိ ပဟီယိႆတီ’တိ။ ယသၼာ စ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဇဋိလကမၸိ ဣေဓကစၥံ ပႆာမိ အဘိဇၩာလုံ ဗ်ာပႏၷစိတၱံ ေကာဓနံ ဥပနာဟႎ မကၡႎ ပလာသႎ ဣႆုကႎ မစၧရႎ သဌံ မာယာဝႎ ပါပိစၧံ မိစၧာဒိ႒ႎ, တသၼာ န ဇဋိလကႆ ဇဋာဓာရဏမေတၱန သာမညံ ဝဒါမိ။

၄၃၈. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ သမဏသာမီစိပၸဋိပဒံ ပဋိပေႏၷာ ေဟာတိ? ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ အဘိဇၩာလုႆ အဘိဇၩာ ပဟီနာ ေဟာတိ, ဗ်ာပႏၷစိတၱႆ ဗ်ာပါေဒါ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ေကာဓနႆ ေကာေဓာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ဥပနာဟိႆ ဥပနာေဟာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, မကၡိႆ မေကၡာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ပဠာသိႆ ပဠာေသာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ဣႆုကိႆ ဣႆာ ပဟီနာ ေဟာတိ, မစၧရိႆ မစၧရိယံ ပဟီနံ ေဟာတိ, သဌႆ သာေဌယ်ံ ပဟီနံ ေဟာတိ, မာယာဝိႆ မာယာ ပဟီနာ ေဟာတိ, ပါပိစၧႆ ပါပိကာ ဣစၧာ ပဟီနာ ေဟာတိ, မိစၧာဒိ႒ိကႆ မိစၧာဒိ႒ိ ပဟီနာ ေဟာတိ – ဣေမသံ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, သမဏမလာနံ သမဏေဒါသာနံ သမဏကသဋာနံ အာပါယိကာနံ ဌာနာနံ ဒုဂၢတိေဝဒနိယာနံ ပဟာနာ ‘သမဏသာမီစိပၸဋိပဒံ ပဋိပေႏၷာ’တိ ဝဒါမိ။ ေသာ သေဗၺဟိ ဣေမဟိ ပါပေကဟိ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ ဝိသုဒၶမတၱာနံ သမႏုပႆတိ ( ) [(ဝိမုတၱမတၱာနံ သမႏုပႆတိ) (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)]။ တႆ သေဗၺဟိ ဣေမဟိ ပါပေကဟိ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ ဝိသုဒၶမတၱာနံ သမႏုပႆေတာ ( ) [(ဝိမုတၱမတၱာနံ သမႏုပႆေတာ) (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ပါေမာဇၨံ ဇာယတိ, ပမုဒိတႆ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနႆ ကာေယာ ပႆမ႓တိ, ပႆဒၶကာေယာ သုခံ ေဝေဒတိ, သုခိေနာ စိတၱံ သမာဓိယတိ။

‘‘ေသာ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရတိ။ က႐ုဏာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ မုဒိတာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရတိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ေပါကၡရဏီ အေစၧာဒကာ သာေတာဒကာ သီေတာဒကာ ေသတကာ သုပတိတၳာ ရမဏီယာ။ ပုရတၳိမာယ ေစပိ ဒိသာယ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ။ ေသာ တံ ေပါကၡရဏႎ အာဂမၼ ဝိေနယ် ဥဒကပိပါသံ ဝိေနယ် ဃမၼပရိဠာဟံ။ေပ.။ ပစၧိမာယ ေစပိ ဒိသာယ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ်။ေပ.။ ဥတၱရာယ ေစပိ ဒိသာယ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ်။ေပ.။ ဒကၡိဏာယ ေစပိ ဒိသာယ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ်။ ယေတာ ကုေတာ ေစပိ နံ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဃမၼာဘိတေတၱာ ဃမၼပေရေတာ, ကိလေႏၲာ တသိေတာ ပိပါသိေတာ။ ေသာ တံ ေပါကၡရဏႎ အာဂမၼ ဝိေနယ် ဥဒကပိပါသံ, ဝိေနယ် ဃမၼပရိဠာဟံ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ခတၱိယကုလာ ေစပိ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ, ေသာ စ တထာဂတပၸေဝဒိတံ ဓမၼဝိနယံ အာဂမၼ, ဧဝံ ေမတၱံ က႐ုဏံ မုဒိတံ ဥေပကၡံ ဘာေဝတြာ လဘတိ အဇၩတၱံ [တမဟံ (က.)] ဝူပသမံ [တမဟံ (က.)]။ အဇၩတၱံ ဝူပသမာ ‘သမဏသာမီစိပၸဋိပဒံ ပဋိပေႏၷာ’တိ ဝဒါမိ။ ျဗာဟၼဏကုလာ ေစပိ။ေပ.။ ေဝႆကုလာ ေစပိ။ေပ.။ သုဒၵကုလာ ေစပိ။ေပ.။ ယသၼာ ကသၼာ ေစပိ ကုလာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ, ေသာ စ တထာဂတပၸေဝဒိတံ ဓမၼဝိနယံ အာဂမၼ, ဧဝံ ေမတၱံ က႐ုဏံ မုဒိတံ ဥေပကၡံ ဘာေဝတြာ လဘတိ အဇၩတၱံ ဝူပသမံ။ အဇၩတၱံ ဝူပသမာ ‘သမဏသာမီစိပၸဋိပဒံ ပဋိပေႏၷာ’တိ ဝဒါမိ။

‘‘ခတၱိယကုလာ ေစပိ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ။ ေသာ စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အာသဝါနံ ခယာ သမေဏာ ေဟာတိ။ ျဗာဟၼဏကုလာ ေစပိ။ေပ.။ ေဝႆကုလာ ေစပိ။ သုဒၵကုလာ ေစပိ။ ယသၼာ ကသၼာ ေစပိ ကုလာ အဂါရသၼာ အနဂါရိယံ ပဗၺဇိေတာ ေဟာတိ, ေသာ စ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အာသဝါနံ ခယာ သမေဏာ ေဟာတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

စူဠအႆပုရသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒသမံ။

မဟာယမကဝေဂၢါ နိ႒ိေတာ စတုေတၳာ။

တႆုဒၵါနံ –

ဂိၪၨကသာလဝနံ ပရိဟရိတုံ၊ ပညဝေတာ ပုန သစၥကနိေသေဓာ။

မုခဝဏၰပသီဒနတာပိေႏၵာ၊ ေကဝဋၬအႆပုရဇဋိေလန။

၅. စူဠယမကဝေဂၢါ

၁. သာေလယ်ကသုတၱံ

၄၃၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ေကာသေလသု စာရိကံ စရမာေနာ မဟတာ ဘိကၡဳသံေဃန သဒၶႎ ေယန သာလာ နာမ ေကာသလာနံ ျဗာဟၼဏဂါေမာ တဒဝသရိ။ အေႆာသုံ ေခါ သာေလယ်ကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမေဏာ ခလု, ေဘာ, ေဂါတေမာ သက်ပုေတၱာ သက်ကုလာ ပဗၺဇိေတာ ေကာသေလသု စာရိကံ စရမာေနာ မဟတာ ဘိကၡဳသံေဃန သဒၶႎ သာလံ အႏုပၸေတၱာ။ တံ ေခါ ပန ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ ဧဝံ ကလ်ာေဏာ ကိတၱိသေဒၵါ အဗ႓ဳဂၢေတာ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ သုဂေတာ ေလာကဝိဒူ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဗုေဒၶါ ဘဂဝါ။ ေသာ ဣမံ ေလာကံ သေဒဝကံ သမာရကံ သျဗဟၼကံ သႆမဏျဗာဟၼဏႎ ပဇံ သေဒဝမႏုႆံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒတိ။ ေသာ ဓမၼံ ေဒေသတိ အာဒိကလ်ာဏံ မေဇၩကလ်ာဏံ ပရိေယာသာနကလ်ာဏံ သာတၳံ သဗ်ၪၨနံ; ေကဝလပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ ပကာေသတိ’။ သာဓု ေခါ ပန တထာ႐ူပါနံ အရဟတံ ဒႆနံ ေဟာတီ’’တိ။

အထ ေခါ သာေလယ်ကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ အေပၸကေစၥ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒႎသု, သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ ေယန ဘဂဝါ ေတနၪၨလႎ ပဏာေမတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ ဘဂဝေတာ သႏၲိေက နာမေဂါတၱံ သာေဝတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ တုဏွီဘူတာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ သာေလယ်ကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ေကာ ႏု ေခါ, ေဘာ ေဂါတမ, ေဟတု, ေကာ ပစၥေယာ, ေယန မိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ? ေကာ ပန, ေဘာ ေဂါတမ, ေဟတု, ေကာ ပစၥေယာ, ေယန မိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲီ’’တိ?

‘‘အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။ ဓမၼစရိယာသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲီ’’တိ။

‘‘န ေခါ မယံ ဣမႆ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သံခိေတၱန ဘာသိတႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အာဇာနာမ။ သာဓု ေနာ ဘဝံ ေဂါတေမာ တထာ ဓမၼံ ေဒေသတု, ယထာ မယံ ဣမႆ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သံခိေတၱန ဘာသိတႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အာဇာေနယ်ာမာ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟိ, ဂဟပတေယာ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ေဘာ’’တိ ေခါ သာေလယ်ကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၄၄၀. ‘‘တိဝိဓံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, ကာေယန အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ ပါဏာတိပါတီ ေဟာတိ, လုေဒၵါ [လုေဒၵါ ဒါ႐ုေဏာ (က.) ဋီကာ ဩေလာေကတဗၺာ] ေလာဟိတပါဏိ ဟတပၸဟေတ နိဝိေ႒ာ အဒယာပေႏၷာ ပါဏဘူေတသု [သဗၺပါဏဘူေတသု (သ်ာ. ကံ. က.)]။

‘‘အဒိႏၷာဒါယီ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ယံ တံ ပရႆ ပရဝိတၱဴပကရဏံ, ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ, တံ အဒိႏၷံ ေထယ်သခၤါတံ အာဒါတာ ေဟာတိ။

‘‘ကာေမသုမိစၧာစာရီ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ယာ တာ မာတုရကၡိတာ ပိတုရကၡိတာ မာတာပိတုရကၡိတာ ဘာတုရကၡိတာ ဘဂိနိရကၡိတာ ဉာတိရကၡိတာ ေဂါတၱရကၡိတာ ဓမၼရကၡိတာ သႆာမိကာ သပရိဒ႑ာ အႏၲမေသာ မာလာဂုဠပရိကၡိတၱာပိ, တထာ႐ူပါသု စာရိတၱံ အာပဇၨိတာ ေဟာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ မုသာဝါဒီ ေဟာတိ။ သဘာဂေတာ ဝါ ပရိသာဂေတာ ဝါ, ဉာတိမဇၩဂေတာ ဝါ ပူဂမဇၩဂေတာ ဝါ ရာဇကုလမဇၩဂေတာ ဝါ, အဘိနီေတာ သကၡိပုေ႒ာ – ‘ဧဟမ႓ော ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝေဒဟီ’တိ, ေသာ အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘ဇာနာမီ’တိ, ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘န ဇာနာမီ’တိ, အပႆံ ဝါ အာဟ – ‘ပႆာမီ’တိ, ပႆံ ဝါ အာဟ – ‘န ပႆာမီ’တိ [ေသာ အာဟ အဇာနံ ဝါ အဟံ ဇာနာမီတိ ဇာနံ ဝါ အဟံ န ဇာနာမီတိ အပႆံ ဝါ အဟံ ပႆာမီတိ ပႆံ ဝါ အဟံ န ပႆာမီတိ (က.)]။ ဣတိ အတၱေဟတု ဝါ ပရေဟတု ဝါ အာမိသကိၪၥိကၡေဟတု ဝါ သမၸဇာနမုသာ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘ပိသုဏဝါေစာ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ဣေတာ သုတြာ အမုၾတ အကၡာတာ ဣေမသံ ေဘဒါယ, အမုၾတ ဝါ သုတြာ ဣေမသံ အကၡာတာ အမူသံ ေဘဒါယ။ ဣတိ သမဂၢါနံ ဝါ ေဘတၱာ [ေဘဒကာ (က.), ေဘေဒတာ (သ်ာ. ကံ.), တဒ႒ကထာယံ ပန ေဘတၱာတိ ဒိႆတိ], ဘိႏၷာနံ ဝါ အႏုပၸဒါတာ, ဝဂၢါရာေမာ ဝဂၢရေတာ ဝဂၢနႏၵီ ဝဂၢကရဏႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘ဖ႐ုသဝါေစာ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ယာ သာ ဝါစာ အ႑ကာ [က႑ကာ (က.)] ကကၠသာ ပရကဋဳကာ ပရာဘိသဇၨနီ ေကာဓသာမႏၲာ အသမာဓိသံဝတၱနိကာ, တထာ႐ူပႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘သမၹပၸလာပီ ေခါ ပန ေဟာတိ။ အကာလဝါဒီ အဘူတဝါဒီ အနတၳဝါဒီ အဓမၼဝါဒီ အဝိနယဝါဒီ။ အနိဓာနဝတႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ အကာေလန အနပေဒသံ အပရိယႏၲဝတႎ အနတၳသံဟိတံ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ အဘိဇၩာလု ေဟာတိ, ယံ တံ ပရႆ ပရဝိတၱဴပကရဏံ တံ အဘိဇၩာတာ ေဟာတိ – ‘အေဟာ ဝတ ယံ ပရႆ တံ မမႆာ’’’တိ!

‘‘ဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေခါ ပန ေဟာတိ ပဒု႒မနသကၤေပၸါ – ‘ဣေမ သတၱာ ဟညႏၲဳ ဝါ ဝဇၩႏၲဳ ဝါ ဥစၧိဇၨႏၲဳ ဝါ ဝိနႆႏၲဳ ဝါ မာ ဝါ အေဟသု’’’ႏၲိ [မာ ဝါ အေဟသုံ ဣတိ ဝါတိ (သီ. ပီ. က.)]။

‘‘မိစၧာဒိ႒ိေကာ ေခါ ပန ေဟာတိ ဝိပရီတဒႆေနာ – ‘နတၳိ ဒိႏၷံ နတၳိ ယိ႒ံ နတၳိ ဟုတံ, နတၳိ သုကတဒုကၠဋာနံ ကမၼာနံ ဖလံ ဝိပါေကာ, နတၳိ အယံ ေလာေကာ နတၳိ ပေရာ ေလာေကာ, နတၳိ မာတာ နတၳိ ပိတာ, နတၳိ သတၱာ ဩပပါတိကာ, နတၳိ ေလာေက သမဏျဗာဟၼဏာ သမၼဂၢတာ သမၼာပဋိပႏၷာ ေယ ဣမၪၥ ေလာကံ ပရၪၥ ေလာကံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒႏၲီ’တိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ဧဝံ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။

၄၄၁. ‘‘တိဝိဓံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, ကာေယန ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, နိဟိတဒေ႑ာ နိဟိတသေတၳာ လဇၨီ ဒယာပေႏၷာ သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ ဝိဟရတိ။

‘‘အဒိႏၷာဒါနံ ပဟာယ အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ ယံ တံ ပရႆ ပရဝိတၱဴပကရဏံ, ဂါမဂတံ ဝါ အရညဂတံ ဝါ, တံ နာဒိႏၷံ ေထယ်သခၤါတံ အာဒါတာ ေဟာတိ။

‘‘ကာေမသုမိစၧာစာရံ ပဟာယ ကာေမသုမိစၧာစာရာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ ယာ တာ မာတုရကၡိတာ ပိတုရကၡိတာ မာတာပိတုရကၡိတာ ဘာတုရကၡိတာ ဘဂိနိရကၡိတာ ဉာတိရကၡိတာ ေဂါတၱရကၡိတာ ဓမၼရကၡိတာ သႆာမိကာ သပရိဒ႑ာ အႏၲမေသာ မာလာဂုဠပရိကၡိတၱာပိ, တထာ႐ူပါသု န စာရိတၱံ အာပဇၨိတာ ေဟာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ သဘာဂေတာ ဝါ ပရိသာဂေတာ ဝါ, ဉာတိမဇၩဂေတာ ဝါ ပူဂမဇၩဂေတာ ဝါ ရာဇကုလမဇၩဂေတာ ဝါ, အဘိနီေတာ သကၡိပုေ႒ာ – ‘ဧဟမ႓ော ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝေဒဟီ’တိ, ေသာ အဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘န ဇာနာမီ’တိ, ဇာနံ ဝါ အာဟ – ‘ဇာနာမီ’တိ, အပႆံ ဝါ အာဟ – ‘န ပႆာမီ’တိ, ပႆံ ဝါ အာဟ – ‘ပႆာမီ’တိ။ ဣတိ အတၱေဟတု ဝါ ပရေဟတု ဝါ အာမိသကိၪၥိကၡေဟတု ဝါ န သမၸဇာနမုသာ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဣေတာ သုတြာ န အမုၾတ အကၡာတာ ဣေမသံ ေဘဒါယ, အမုၾတ ဝါ သုတြာ န ဣေမသံ အကၡာတာ အမူသံ ေဘဒါယ။ ဣတိ ဘိႏၷာနံ ဝါ သႏၶာတာ, သဟိတာနံ ဝါ အႏုပၸဒါတာ, သမဂၢါရာေမာ သမဂၢရေတာ သမဂၢနႏၵီ သမဂၢကရဏႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘ဖ႐ုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ ယာ သာ ဝါစာ ေနလာ ကဏၰသုခါ ေပမနီယာ ဟဒယဂၤမာ ေပါရီ ဗဟုဇနကႏၲာ ဗဟုဇနမနာပါ – တထာ႐ူပႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။

‘‘သမၹပၸလာပံ ပဟာယ သမၹပၸလာပါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတၳဝါဒီ ဓမၼဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ နိဓာနဝတႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ ကာေလန သာပေဒသံ ပရိယႏၲဝတႎ အတၳသံဟိတံ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ အနဘိဇၩာလု ေဟာတိ, ယံ တံ ပရႆ ပရဝိတၱဴပကရဏံ တံ နာဘိဇၩာတာ ေဟာတိ – ‘အေဟာ ဝတ ယံ ပရႆ တံ မမႆာ’တိ!

‘‘အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေခါ ပန ေဟာတိ အပၸဒု႒မနသကၤေပၸါ – ‘ဣေမ သတၱာ အေဝရာ အဗ်ာဗဇၩာ အနီဃာ သုခီ အတၱာနံ ပရိဟရႏၲဴ’တိ။

‘‘သမၼာဒိ႒ိေကာ ေခါ ပန ေဟာတိ အဝိပရီတဒႆေနာ – ‘အတၳိ ဒိႏၷံ အတၳိ ယိ႒ံ အတၳိ ဟုတံ, အတၳိ သုကတဒုကၠဋာနံ ကမၼာနံ ဖလံ ဝိပါေကာ, အတၳိ အယံ ေလာေကာ အတၳိ ပေရာ ေလာေကာ, အတၳိ မာတာ အတၳိ ပိတာ, အတၳိ သတၱာ ဩပပါတိကာ, အတၳိ ေလာေက သမဏျဗာဟၼဏာ သမၼဂၢတာ သမၼာပဋိပႏၷာ ေယ ဣမၪၥ ေလာကံ ပရၪၥ ေလာကံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒႏၲီ’တိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမၼစရိယာသမစရိယာ ေဟာတိ။

‘‘ဧဝံ ဓမၼစရိယာသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲိ။

၄၄၂. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ခတၱိယမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ခတၱိယမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ျဗာဟၼဏမဟာသာလာနံ။ေပ.။ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တာဝတႎသာနံ ေဒဝါနံ။ေပ.။ ယာမာနံ ေဒဝါနံ။ တုသိတာနံ ေဒဝါနံ။ နိမၼာနရတီနံ ေဒဝါနံ။ ပရနိမၼိတဝသဝတၱီနံ ေဒဝါနံ။ ျဗဟၼကာယိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ျဗဟၼကာယိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ပရိတၱာဘာနံ ေဒဝါနံ။ေပ.။ အပၸမာဏာဘာနံ ေဒဝါနံ။ အာဘႆရာနံ ေဒဝါနံ။ ပရိတၱသုဘာနံ ေဒဝါနံ။ အပၸမာဏသုဘာနံ ေဒဝါနံ။ သုဘကိဏွာနံ ေဒဝါနံ။ ေဝဟပၹလာနံ ေဒဝါနံ။ အဝိဟာနံ ေဒဝါနံ။ အတပၸါနံ ေဒဝါနံ။ သုဒႆာနံ ေဒဝါနံ။ သုဒႆီနံ ေဒဝါနံ။ အကနိ႒ာနံ ေဒဝါနံ။ အာကာသာနၪၥာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ ။ အာကိၪၥညာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေနဝသညာနာသညာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ’’တိ။

၄၄၃. ဧဝံ ဝုေတၱ, သာေလယ်ကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ, အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ! ေသယ်ထာပိ, ေဘာ ေဂါတမ, နိကၠဳဇၨိတံ ဝါ ဥကၠဳေဇၨယ်, ပဋိစၧႏၷံ ဝါ ဝိဝေရယ်, မူဠႇႆ ဝါ မဂၢံ အာစိေကၡယ်, အႏၶကာေရ ဝါ ေတလပေဇၨာတံ ဓာေရယ်, စကၡဳမေႏၲာ ႐ူပါနိ ဒကၡႏၲီတိ။ ဧဝေမဝံ ေဘာတာ ေဂါတေမန အေနကပရိယာေယန ဓေမၼာ ပကာသိေတာ။ ဧေတ မယံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ သရဏံ ဂစၧာမ ဓမၼၪၥ ဘိကၡဳသံဃၪၥ။ ဥပါသေက ေနာ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဓာေရတု အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပေတ [ပါဏုေပတံ (က.)] သရဏံ ဂေတ’’တိ။

သာေလယ်ကသုတၱံ နိ႒ိတံ ပဌမံ။

၂. ေဝရၪၨကသုတၱံ

၄၄၄. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန ေဝရၪၨကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ သာဝတၳိယံ ပဋိဝသႏၲိ ေကနစိေဒဝ ကရဏီေယန။ အေႆာသုံ ေခါ ေဝရၪၨကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ – ‘‘သမေဏာ ခလု, ေဘာ, ေဂါတေမာ သက်ပုေတၱာ သက်ကုလာ ပဗၺဇိေတာ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တံ ေခါ ပန ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ ဧဝံ ကလ်ာေဏာ ကိတၱိသေဒၵါ အဗ႓ဳဂၢေတာ – ‘ဣတိပိ ေသာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ သုဂေတာ ေလာကဝိဒူ အႏုတၱေရာ ပုရိသဒမၼသာရထိ သတၳာ ေဒဝမႏုႆာနံ ဗုေဒၶါ ဘဂဝါ။ ေသာ ဣမံ ေလာကံ သေဒဝကံ သမာရကံ သျဗဟၼကံ သႆမဏျဗာဟၼဏႎ ပဇံ သေဒဝမႏုႆံ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒတိ။ ေသာ ဓမၼံ ေဒေသတိ အာဒိကလ်ာဏံ မေဇၩကလ်ာဏံ ပရိေယာသာနကလ်ာဏံ သာတၳံ သဗ်ၪၨနံ; ေကဝလပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ ပကာေသတိ’။ သာဓု ေခါ ပန တထာ႐ူပါနံ အရဟတံ ဒႆနံ ေဟာတီ’’တိ။

အထ ေခါ ေဝရၪၨကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ အေပၸကေစၥ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ ဘဂဝတာ သဒၶႎ သေမၼာဒႎသု, သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ ေယန ဘဂဝါ ေတနၪၨလႎ ပဏာေမတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ ဘဂဝေတာ သႏၲိေက နာမေဂါတၱံ သာေဝတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု; အေပၸကေစၥ တုဏွီဘူတာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိႏၷာ ေခါ ေဝရၪၨကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘ေကာ ႏု ေခါ, ေဘာ ေဂါတမ, ေဟတု, ေကာ ပစၥေယာ ေယန မိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ? ေကာ ပန, ေဘာ ေဂါတမ, ေဟတု, ေကာ ပစၥေယာ ေယန မိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲီ’’တိ?

‘‘အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။ ဓမၼစရိယာသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲီ’’တိ။

‘‘န ေခါ မယံ ဣမႆ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သံခိေတၱန ဘာသိတႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အာဇာနာမ။ သာဓု ေနာ ဘဝံ ေဂါတေမာ တထာ ဓမၼံ ေဒေသတု ယထာ မယံ ဣမႆ ေဘာေတာ ေဂါတမႆ သံခိေတၱန ဘာသိတႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အဝိဘတၱႆ, ဝိတၳာေရန အတၳံ အာဇာေနယ်ာမာ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟိ, ဂဟပတေယာ, သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ေဘာ’’တိ ေခါ ေဝရၪၨကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၄၄၅. ‘‘တိဝိဓံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, ကာေယန အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ ပါဏာတိပါတီ ေဟာတိ။ လုေဒၵါ ေလာဟိတပါဏိ ဟတပၸဟေတ နိဝိေ႒ာ အဒယာပေႏၷာ ပါဏဘူေတသု။ အဒိႏၷာဒါယီ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ယံ တံ ပရႆ ပရဝိတၱဴပကရဏံ။ တံ အဒိႏၷံ ေထယ်သခၤါတံ အာဒါတာ ေဟာတိ။ ကာေမသုမိစၧာစာရီ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ယာ တာ မာတုရကၡိတာ။ တထာ႐ူပါသု စာရိတၱံ အာပဇၨိတာ ေဟာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ မုသာဝါဒီ ေဟာတိ။ သဘာဂေတာ ဝါ။ သမၸဇာနမုသာ ဘာသိတာ ေဟာတိ။ ပိသုဏဝါေစာ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ဣေတာ သုတြာ အမုၾတ အကၡာတာ။ ဝဂၢကရဏႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။ ဖ႐ုသဝါေစာ ေခါ ပန ေဟာတိ။ ယာ သာ ဝါစာ အ႑ကာ ကကၠသာ။ တထာ႐ူပႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။ သမၹပၸလာပီ ေခါ ပန ေဟာတိ။ အကာလဝါဒီ။ အပရိယႏၲဝတႎ အနတၳသံဟိတံ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ အဘိဇၩာလု ေဟာတိ။ေပ.။ တံ မမႆာ’တိ။ ဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေခါ ပန ေဟာတိ ပဒု႒မနသကၤေပၸါ – ဣေမ သတၱာ ဟညႏၲဳ ဝါ။ မာ ဝါ အေဟသု’ႏၲိ။ မိစၧာဒိ႒ိေကာ ေခါ ပန ေဟာတိ ဝိပရီတဒႆေနာ – ‘နတၳိ ဒိႏၷံ, နတၳိ ယိ႒ံ။ သစၧိကတြာ ပေဝေဒႏၲီ’တိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ အဓမၼစာရီ ဝိသမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ဧဝံ အဓမၼစရိယာဝိသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။

၄၄၆. ‘‘တိဝိဓံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, ကာေယန ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, နိဟိတဒေ႑ာ နိဟိတသေတၳာ လဇၨီ ဒယာပေႏၷာ သဗၺပါဏဘူတဟိတာႏုကမၸီ ဝိဟရတိ။ အဒိႏၷာဒါနံ ပဟာယ အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ယံ တံ ပရႆ။ တံ နာဒိႏၷံ ေထယ်သခၤါတံ အာဒါတာ ေဟာတိ။ ကာေမသုမိစၧာစာရံ ပဟာယ။ တထာ႐ူပါသု န စာရိတၱံ အာပဇၨိတာ ေဟာတိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ ကာေယန ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ။ သဘာဂေတာ ဝါ။ေပ.။ န သမၸဇာနမုသာ ဘာသိတာ ေဟာတိ။ ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ။ သမဂၢကရဏႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။ ဖ႐ုသံ ဝါစံ ပဟာယ။ တထာ႐ူပႎ ဝါစံ ဘာသိတာ ေဟာတိ။ သမၹပၸလာပံ ပဟာယ။ ကာေလန သာပေဒသံ ပရိယႏၲဝတႎ အတၳသံဟိတံ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, စတုဗၺိဓံ ဝါစာယ ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ကထၪၥ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ? ဣဓ, ဂဟပတေယာ, ဧကေစၥာ အနဘိဇၩာလု ေဟာတိ။ ယံ တံ ပရႆ ပရဝိတၱဴပကရဏံ တံ နာဘိဇၩာတာ ေဟာတိ ‘အေဟာ ဝတ ယံ ပရႆ, တံ မမႆာ’တိ။ အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေခါ ပန ေဟာတိ အပၸဒု႒မနသကၤေပၸါ – ‘ဣေမ သတၱာ အေဝရာ အဗ်ာဗဇၩာ အနီဃာ သုခီ အတၱာနံ ပရိဟရႏၲဴ’တိ။ သမၼာဒိ႒ိေကာ ေခါ ပန ေဟာတိ အဝိပရီတဒႆေနာ – ‘အတၳိ ဒိႏၷံ, အတၳိ ယိ႒ံ။ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ပေဝေဒႏၲီ’တိ။ ဧဝံ ေခါ, ဂဟပတေယာ, တိဝိဓံ မနသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ ေဟာတိ။

‘‘ဧဝံ ဓမၼစရိယာသမစရိယာေဟတု ေခါ, ဂဟပတေယာ, ဧဝမိေဓကေစၥ သတၱာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲိ။

၄၄၇. ‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ခတၱိယမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ခတၱိယမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ျဗာဟၼဏမဟာသာလာနံ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေကၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ တာဝတႎသာနံ ေဒဝါနံ။ ယာမာနံ ေဒဝါနံ။ တုသိတာနံ ေဒဝါနံ။ နိမၼာနရတီနံ ေဒဝါနံ။ ပရနိမၼိတဝသဝတၱီနံ ေဒဝါနံ။ ျဗဟၼကာယိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ျဗဟၼကာယိကာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အာဘာနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ, ဂဟပတေယာ, ဓမၼစာရီ သမစာရီ ‘အေဟာ ဝတာဟံ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ပရိတၱာဘာနံ ေဒဝါနံ။ေပ.။ အပၸမာဏာဘာနံ ေဒဝါနံ။ အာဘႆရာနံ ေဒဝါနံ။ ပရိတၱသုဘာနံ ေဒဝါနံ။ အပၸမာဏသုဘာနံ ေဒဝါနံ။ သုဘကိဏွာနံ ေဒဝါနံ ။ ေဝဟပၹလာနံ ေဒဝါနံ။ အဝိဟာနံ ေဒဝါနံ။ အတပၸါနံ ေဒဝါနံ။ သုဒႆာနံ ေဒဝါနံ။ သုဒႆီနံ ေဒဝါနံ။ အကနိ႒ာနံ ေဒဝါနံ။ အာကာသာနၪၥာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ။ ဝိညာဏၪၥာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ။ အာကိၪၥညာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ။ ေနဝသညာနာသညာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ယံ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ ေနဝသညာနာသညာယတႏူပဂါနံ ေဒဝါနံ သဟဗ်တံ ဥပပေဇၨယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ။

‘‘အာကေခၤယ် ေစ ဂဟပတေယာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ – ‘အေဟာ ဝတာဟံ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်’ႏၲိ; ဌာနံ ေခါ ပေနတံ ဝိဇၨတိ, ‘ယံ ေသာ အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ ေစေတာဝိမုတၱႎ ပညာဝိမုတၱႎ ဒိေ႒ဝ ဓေမၼ သယံ အဘိညာ သစၧိကတြာ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟေရယ်။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာ ဟိ ေသာ ဓမၼစာရီ သမစာရီ’’’တိ။

၄၄၈. ဧဝံ ဝုေတၱ, ေဝရၪၨကာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစုံ – ‘‘အဘိကၠႏၲံ, ေဘာ ေဂါတမ, အဘိကၠႏၲံ ေဘာ ေဂါတမ! ေသယ်ထာပိ, ေဘာ ေဂါတမ, နိကၠဳဇၨိတံ ဝါ ဥကၠဳေဇၨယ်, ပဋိစၧႏၷံ ဝါ ဝိဝေရယ်, မူဠႇႆ ဝါ မဂၢံ အာစိေကၡယ်, အႏၶကာေရ ဝါ ေတလပေဇၨာတံ ဓာေရယ်, စကၡဳမေႏၲာ ႐ူပါနိ ဒကၡႏၲီတိ; ဧဝေမဝံ ေဘာတာ ေဂါတေမန အေနကပရိယာေယန ဓေမၼာ ပကာသိေတာ။ ဧေတ မယံ ဘဝႏၲံ ေဂါတမံ သရဏံ ဂစၧာမ ဓမၼၪၥ ဘိကၡဳသံဃၪၥ။ ဥပါသေက ေနာ ဘဝံ ေဂါတေမာ ဓာေရတု အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပေတ သရဏံ ဂေတ’’တိ။

ေဝရၪၨကသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒုတိယံ။

၃. မဟာေဝဒလႅသုတၱံ

၄၄၉. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေကာ႒ိေကာ သာယႏွသမယံ ပဋိသလႅာနာ ဝု႒ိေတာ ေယနာယသၼာ သာရိပုေတၱာ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ အာယသၼတာ သာရိပုေတၱန သဒၶႎ သေမၼာဒိ။ သေမၼာဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာေရတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ အာယသၼာ မဟာေကာ႒ိေကာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဧတဒေဝါစ –

‘‘‘ဒုပၸေညာ ဒုပၸေညာ’တိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဒုပၸေညာတိ ဝုစၥတီ’’တိ?

‘‘‘နပၸဇာနာတိ နပၸဇာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ဒုပၸေညာတိ ဝုစၥတိ။

‘‘ကိၪၥ နပၸဇာနာတိ? ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ နပၸဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ နပၸဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ နပၸဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ နပၸဇာနာတိ။ ‘နပၸဇာနာတိ နပၸဇာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ဒုပၸေညာတိ ဝုစၥတီ’’တိ။

‘‘‘သာဓာဝုေသာ’တိ ေခါ အာယသၼာ မဟာေကာ႒ိေကာ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ အာယသၼႏၲံ သာရိပုတၱံ ဥတၱရႎ ပဥႇံ အပုစၧိ –

‘‘‘ပညဝါ ပညဝါ’တိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ပညဝါတိ ဝုစၥတီ’’တိ?

‘‘‘ပဇာနာတိ ပဇာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ပညဝါတိ ဝုစၥတိ။

‘‘ကိၪၥ ပဇာနာတိ? ‘ဣဒံ ဒုကၡ’ႏၲိ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡသမုဒေယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာေဓာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ပဇာနာတိ ပဇာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ပညဝါတိ ဝုစၥတီ’’တိ။

‘‘‘ဝိညာဏံ ဝိညာဏ’ႏၲိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဝိညာဏႏၲိ ဝုစၥတီ’’တိ?

‘‘‘ဝိဇာနာတိ ဝိဇာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ဝိညာဏႏၲိ ဝုစၥတိ။

‘‘ကိၪၥ ဝိဇာနာတိ? သုခႏၲိပိ ဝိဇာနာတိ, ဒုကၡႏၲိပိ ဝိဇာနာတိ, အဒုကၡမသုခႏၲိပိ ဝိဇာနာတိ။ ‘ဝိဇာနာတိ ဝိဇာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ဝိညာဏႏၲိ ဝုစၥတီ’’တိ။

‘‘ယာ စာဝုေသာ, ပညာ ယၪၥ ဝိညာဏံ – ဣေမ ဓမၼာ သံသ႒ာ ဥဒါဟု ဝိသံသ႒ာ? လဗ႓ာ စ ပနိေမသံ ဓမၼာနံ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ [ဝိနိဗ႓ဳဇၨိတြာ ဝိနိဗ႓ဳဇၨိတြာ (က.)] ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ နာနာကရဏံ ပညာေပတု’’ႏၲိ? ‘‘ယာ စာဝုေသာ, ပညာ ယၪၥ ဝိညာဏံ – ဣေမ ဓမၼာ သံသ႒ာ, ေနာ ဝိသံသ႒ာ။ န စ လဗ႓ာ ဣေမသံ ဓမၼာနံ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ နာနာကရဏံ ပညာေပတုံ။ ယံ ဟာဝုေသာ [ယၪၥာဝုေသာ (သ်ာ. ကံ. က.)], ပဇာနာတိ တံ ဝိဇာနာတိ, ယံ ဝိဇာနာတိ တံ ပဇာနာတိ။ တသၼာ ဣေမ ဓမၼာ သံသ႒ာ, ေနာ ဝိသံသ႒ာ။ န စ လဗ႓ာ ဣေမသံ ဓမၼာနံ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ နာနာကရဏံ ပညာေပတု’’ႏၲိ။

‘‘ယာ စာဝုေသာ, ပညာ ယၪၥ ဝိညာဏံ – ဣေမသံ ဓမၼာနံ သံသ႒ာနံ ေနာ ဝိသံသ႒ာနံ ကႎ နာနာကရဏ’’ႏၲိ? ‘‘ယာ စာဝုေသာ, ပညာ ယၪၥ ဝိညာဏံ – ဣေမသံ ဓမၼာနံ သံသ႒ာနံ ေနာ ဝိသံသ႒ာနံ ပညာ ဘာေဝတဗၺာ, ဝိညာဏံ ပရိေညယ်ံ။ ဣဒံ ေနသံ နာနာကရဏ’’ႏၲိ။

၄၅၀. ‘‘‘ေဝဒနာ ေဝဒနာ’တိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ေဝဒနာတိ ဝုစၥတီ’’တိ?

‘‘‘ေဝေဒတိ ေဝေဒတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ေဝဒနာတိ ဝုစၥတိ။

‘‘ကိၪၥ ေဝေဒတိ? သုခမၸိ ေဝေဒတိ, ဒုကၡမၸိ ေဝေဒတိ, အဒုကၡမသုခမၸိ ေဝေဒတိ။ ‘ေဝေဒတိ ေဝေဒတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ ေဝဒနာတိ ဝုစၥတီ’’တိ။

‘‘‘သညာ သညာ’တိ, အာဝုေသာ, ဝုစၥတိ။ ကိတၱာဝတာ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, သညာတိ ဝုစၥတီ’’တိ?

‘‘‘သၪၨာနာတိ သၪၨာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ သညာတိ ဝုစၥတိ။

‘‘ကိၪၥ သၪၨာနာတိ? နီလကမၸိ သၪၨာနာတိ, ပီတကမၸိ သၪၨာနာတိ, ေလာဟိတကမၸိ သၪၨာနာတိ, ဩဒါတမၸိ သၪၨာနာတိ။ ‘သၪၨာနာတိ သၪၨာနာတီ’တိ ေခါ, အာဝုေသာ, တသၼာ သညာတိ ဝုစၥတီ’’တိ။

‘‘ယာ စာဝုေသာ, ေဝဒနာ ယာ စ သညာ ယၪၥ ဝိညာဏံ – ဣေမ ဓမၼာ သံသ႒ာ ဥဒါဟု ဝိသံသ႒ာ? လဗ႓ာ စ ပနိေမသံ ဓမၼာနံ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ နာနာကရဏံ ပညာေပတု’’ႏၲိ? ‘‘ယာ စာဝုေသာ, ေဝဒနာ ယာ စ သညာ ယၪၥ ဝိညာဏံ – ဣေမ ဓမၼာ သံသ႒ာ, ေနာ ဝိသံသ႒ာ။ န စ လဗ႓ာ ဣေမသံ ဓမၼာနံ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ နာနာကရဏံ ပညာေပတုံ။ ယံ ဟာဝုေသာ [ယၪၥာဝုေသာ (သ်ာ. ကံ. က.)], ေဝေဒတိ တံ သၪၨာနာတိ, ယံ သၪၨာနာတိ တံ ဝိဇာနာတိ။ တသၼာ ဣေမ ဓမၼာ သံသ႒ာ ေနာ ဝိသံသ႒ာ။ န စ လဗ႓ာ ဣေမသံ ဓမၼာနံ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ ဝိနိဗ႓ဳဇိတြာ နာနာကရဏံ ပညာေပတု’’ႏၲိ။

၄၅၁. ‘‘နိႆေ႒န ဟာဝုေသာ [နိႆေ႒န ပနာဝုေသာ (?)], ပၪၥဟိ ဣျႏၵိေယဟိ ပရိသုေဒၶန မေနာဝိညာေဏန ကႎ ေနယ်’’ႏၲိ?

‘‘နိႆေ႒န အာဝုေသာ, ပၪၥဟိ ဣျႏၵိေယဟိ ပရိသုေဒၶန မေနာဝိညာေဏန ‘အနေႏၲာ အာကာေသာ’တိ အာကာသာနၪၥာယတနံ ေနယ်ံ, ‘အနႏၲံ ဝိညာဏ’ႏၲိ ဝိညာဏၪၥာယတနံ ေနယ်ံ, ‘နတၳိ ကိၪၥီ’တိ အာကိၪၥညာယတနံ ေနယ်’’ႏၲိ။

‘‘ေနယ်ံ ပနာဝုေသာ, ဓမၼံ ေကန ပဇာနာတီ’’တိ?

‘‘ေနယ်ံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဓမၼံ ပညာစကၡဳနာ ပဇာနာတီ’’တိ။

‘‘ပညာ ပနာဝုေသာ, ကိမတၳိယာ’’တိ?

‘‘ပညာ ေခါ, အာဝုေသာ, အဘိညတၳာ ပရိညတၳာ ပဟာနတၳာ’’တိ။

၄၅၂. ‘‘ကတိ ပနာဝုေသာ, ပစၥယာ သမၼာဒိ႒ိယာ ဥပၸါဒါယာ’’တိ?

‘‘ေဒြ ေခါ, အာဝုေသာ, ပစၥယာ သမၼာဒိ႒ိယာ ဥပၸါဒါယ – ပရေတာ စ ေဃာေသာ, ေယာနိေသာ စ မနသိကာေရာ။ ဣေမ ေခါ, အာဝုေသာ, ေဒြ ပစၥယာ သမၼာဒိ႒ိယာ ဥပၸါဒါယာ’’တိ။

‘‘ကတိဟိ ပနာဝုေသာ, အေဂၤဟိ အႏုဂၢဟိတာ သမၼာဒိ႒ိ ေစေတာဝိမုတၱိဖလာ စ ေဟာတိ ေစေတာဝိမုတၱိဖလာနိသံသာ စ, ပညာဝိမုတၱိဖလာ စ ေဟာတိ ပညာဝိမုတၱိဖလာနိသံသာ စာ’’တိ?

‘‘ပၪၥဟိ ေခါ, အာဝုေသာ, အေဂၤဟိ အႏုဂၢဟိတာ သမၼာဒိ႒ိ ေစေတာဝိမုတၱိဖလာ စ ေဟာတိ ေစေတာဝိမုတၱိဖလာနိသံသာ စ, ပညာဝိမုတၱိဖလာ စ ေဟာတိ ပညာဝိမုတၱိဖလာနိသံသာ စ။ ဣဓာဝုေသာ, သမၼာဒိ႒ိ သီလာႏုဂၢဟိတာ စ ေဟာတိ, သုတာႏုဂၢဟိတာ စ ေဟာတိ, သာကစၧာႏုဂၢဟိတာ စ ေဟာတိ, သမထာႏုဂၢဟိတာ စ ေဟာတိ, ဝိပႆနာႏုဂၢဟိတာ စ ေဟာတိ။ ဣေမဟိ ေခါ, အာဝုေသာ, ပၪၥဟေဂၤဟိ အႏုဂၢဟိတာ သမၼာဒိ႒ိ ေစေတာဝိမုတၱိဖလာ စ ေဟာတိ ေစေတာဝိမုတၱိဖလာနိသံသာ စ, ပညာဝိမုတၱိဖလာ စ ေဟာတိ ပညာဝိမုတၱိဖလာနိသံသာ စာ’’တိ။

၄၅၃. ‘‘ကတိ ပနာဝုေသာ, ဘဝါ’’တိ?

‘‘တေယာေမ, အာဝုေသာ, ဘဝါ – ကာမဘေဝါ, ႐ူပဘေဝါ, အ႐ူပဘေဝါ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာဝုေသာ, အာယတႎ ပုနဗ႓ဝါဘိနိဗၺတၱိ ေဟာတီ’’တိ?

‘‘အဝိဇၨာနီဝရဏာနံ ေခါ, အာဝုေသာ, သတၱာနံ တဏွာသံေယာဇနာနံ တၾတတၾတာဘိနႏၵနာ – ဧဝံ အာယတႎ ပုနဗ႓ဝါဘိနိဗၺတၱိ ေဟာတီ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာဝုေသာ, အာယတႎ ပုနဗ႓ဝါဘိနိဗၺတၱိ န ေဟာတီ’’တိ?

‘‘အဝိဇၨာဝိရာဂါ ေခါ, အာဝုေသာ, ဝိဇၨဳပၸါဒါ တဏွာနိေရာဓာ – ဧဝံ အာယတႎ ပုနဗ႓ဝါဘိနိဗၺတၱိ န ေဟာတီ’’တိ။

၄၅၄. ‘‘ကတမံ ပနာဝုေသာ, ပဌမံ ဈာန’’ႏၲိ?

‘‘ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ – ဣဒံ ဝုစၥတိ, အာဝုေသာ, ပဌမံ ဈာန’’ႏၲိ။

‘‘ပဌမံ ပနာဝုေသာ, ဈာနံ ကတိအဂႋက’’ႏၲိ?

‘‘ပဌမံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဈာနံ ပၪၥဂႋကံ။ ဣဓာဝုေသာ, ပဌမံ ဈာနံ သမာပႏၷႆ ဘိကၡဳေနာ ဝိတေကၠာ စ ဝတၱတိ, ဝိစာေရာ စ ပီတိ စ သုခၪၥ စိေတၱကဂၢတာ စ။ ပဌမံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဈာနံ ဧဝံ ပၪၥဂႋက’’ႏၲိ။

‘‘ပဌမံ ပနာဝုေသာ, ဈာနံ ကတဂၤဝိပၸဟီနံ ကတဂၤသမႏၷာဂတ’’ႏၲိ?

‘‘ပဌမံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဈာနံ ပၪၥဂၤဝိပၸဟီနံ, ပၪၥဂၤသမႏၷာဂတံ။ ဣဓာဝုေသာ, ပဌမံ ဈာနံ သမာပႏၷႆ ဘိကၡဳေနာ ကာမစၧေႏၵာ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ဗ်ာပါေဒါ ပဟီေနာ ေဟာတိ, ထီနမိဒၶံ ပဟီနံ ေဟာတိ, ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥံ ပဟီနံ ေဟာတိ, ဝိစိကိစၧာ ပဟီနာ ေဟာတိ; ဝိတေကၠာ စ ဝတၱတိ, ဝိစာေရာ စ ပီတိ စ သုခၪၥ စိေတၱကဂၢတာ စ။ ပဌမံ ေခါ, အာဝုေသာ, ဈာနံ ဧဝံ ပၪၥဂၤဝိပၸဟီနံ ပၪၥဂၤသမႏၷာဂတ’’ႏၲိ။

၄၅၅. ‘‘ပၪၥိမာနိ, အာဝုေသာ, ဣျႏၵိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာေဂါစရာနိ, န အညမညႆ ေဂါစရဝိသယံ ပစၥႏုေဘာႏၲိ, ေသယ်ထိဒံ – စကၡဳျႏၵိယံ, ေသာတိျႏၵိယံ, ဃာနိျႏၵိယံ, ဇိဝွိျႏၵိယံ, ကာယိျႏၵိယံ။ ဣေမသံ ေခါ, အာဝုေသာ, ပၪၥႏၷံ ဣျႏၵိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာေဂါစရာနံ, န အညမညႆ ေဂါစရဝိသယံ ပစၥႏုေဘာႏၲာနံ, ကႎ ပဋိသရဏံ, ေကာ စ ေနသံ ေဂါစရဝိသယံ ပစၥႏုေဘာတီ’’တိ?

‘‘ပၪၥိမာနိ, အာဝုေသာ, ဣျႏၵိယာနိ နာနာဝိသယာနိ နာနာေဂါစရာနိ, န အညမညႆ ေဂါစရဝိသယံ ပစၥႏုေဘာႏၲိ, ေသယ်ထိဒံ – စကၡဳျႏၵိယံ, ေသာတိျႏၵိယံ, ဃာနိျႏၵိယံ, ဇိဝွိျႏၵိယံ, ကာယိျႏၵိယံ။ ဣေမသံ ေခါ, အာဝုေသာ, ပၪၥႏၷံ ဣျႏၵိယာနံ နာနာဝိသယာနံ နာနာေဂါစရာနံ, န အညမညႆ ေဂါစရဝိသယံ ပစၥႏုေဘာႏၲာနံ, မေနာ ပဋိသရဏံ, မေနာ စ ေနသံ ေဂါစရဝိသယံ ပစၥႏုေဘာတီ’’တိ။

၄၅၆. ‘‘ပၪၥိမာနိ, အာဝုေသာ, ဣျႏၵိယာနိ, ေသယ်ထိဒံ – စကၡဳျႏၵိယံ, ေသာတိျႏၵိယံ, ဃာနိျႏၵိယံ, ဇိဝွိျႏၵိယံ, ကာယိျႏၵိယံ။ ဣမာနိ ေခါ, အာဝုေသာ, ပၪၥိျႏၵိယာနိ ကႎ ပဋိစၥ တိ႒ႏၲီ’’တိ?

‘‘ပၪၥိမာနိ, အာဝုေသာ, ဣျႏၵိယာနိ, ေသယ်ထိဒံ – စကၡဳျႏၵိယံ, ေသာတိျႏၵိယံ, ဃာနိျႏၵိယံ, ဇိဝွိျႏၵိယံ, ကာယိျႏၵိယံ။ ဣမာနိ ေခါ, အာဝုေသာ, ပၪၥိျႏၵိယာနိ အာယုံ ပဋိစၥ တိ႒ႏၲီ’’တိ။

‘‘အာယု ပနာဝုေသာ, ကႎ ပဋိစၥ တိ႒တီ’’တိ?

‘‘အာယု ဥသၼံ ပဋိစၥ တိ႒တီ’’တိ။

‘‘ဥသၼာ ပနာဝုေသာ, ကႎ ပဋိစၥ တိ႒တီ’’တိ?

‘‘ဥသၼာ အာယုံ ပဋိစၥ တိ႒တီ’’တိ။

‘‘ဣဒါေနဝ ေခါ မယံ, အာဝုေသာ, အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘အာယု ဥသၼံ ပဋိစၥ တိ႒တီ’တိ။ ဣဒါေနဝ ပန မယံ, အာဝုေသာ, အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ ဧဝံ အာဇာနာမ – ‘ဥသၼာ အာယုံ ပဋိစၥ တိ႒တီ’တိ။

‘‘ယထာ ကထံ ပနာဝုေသာ, ဣမႆ ဘာသိတႆ အေတၳာ ဒ႒ေဗၺာ’’တိ?

‘‘ေတန ဟာဝုေသာ, ဥပမံ ေတ ကရိႆာမိ; ဥပမာယပိေဓကေစၥ ဝိညဴ ပုရိသာ ဘာသိတႆ အတၳံ အာဇာနႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ, အာဝုေသာ, ေတလပၸဒီပႆ ဈာယေတာ အစၥႎ ပဋိစၥ အာဘာ ပညာယတိ, အာဘံ ပဋိစၥ အစၥိ ပညာယတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ, အာယု ဥသၼံ ပဋိစၥ တိ႒တိ, ဥသၼာ အာယုံ ပဋိစၥ တိ႒တီ’’တိ။

၄၅၇. ‘‘ေတဝ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, အာယုသခၤါရာ, ေတ ေဝဒနိယာ ဓမၼာ ဥဒါဟု အေည အာယုသခၤါရာ အေည ေဝဒနိယာ ဓမၼာ’’တိ? ‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ, ေတဝ အာယုသခၤါရာ ေတ ေဝဒနိယာ ဓမၼာ။ ေတ စ ဟာဝုေသာ, အာယုသခၤါရာ အဘဝႎသု ေတ ေဝဒနိယာ ဓမၼာ, န ယိဒံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပႏၷႆ ဘိကၡဳေနာ ဝု႒ာနံ ပညာေယထ။ ယသၼာ စ ေခါ, အာဝုေသာ, အေည အာယုသခၤါရာ အေည ေဝဒနိယာ ဓမၼာ, တသၼာ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပႏၷႆ ဘိကၡဳေနာ ဝု႒ာနံ ပညာယတီ’’တိ။

‘‘ယဒါ ႏု ေခါ, အာဝုေသာ, ဣမံ ကာယံ ကတိ ဓမၼာ ဇဟႏၲိ; အထာယံ ကာေယာ ဥဇၩိေတာ အဝကၡိေတၱာ ေသတိ, ယထာ က႒ံ အေစတန’’ႏၲိ?

‘‘ယဒါ ေခါ, အာဝုေသာ, ဣမံ ကာယံ တေယာ ဓမၼာ ဇဟႏၲိ – အာယု ဥသၼာ စ ဝိညာဏံ; အထာယံ ကာေယာ ဥဇၩိေတာ အဝကၡိေတၱာ ေသတိ, ယထာ က႒ံ အေစတန’’ႏၲိ။

‘‘ယြာယံ, အာဝုေသာ, မေတာ ကာလကၤေတာ, ေယာ စာယံ ဘိကၡဳ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပေႏၷာ – ဣေမသံ ကႎ နာနာကရဏ’’ႏၲိ?

‘‘ယြာယံ, အာဝုေသာ, မေတာ ကာလကၤေတာ တႆ ကာယသခၤါရာ နိ႐ုဒၶါ ပဋိပၸႆဒၶါ, ဝစီသခၤါရာ နိ႐ုဒၶါ ပဋိပၸႆဒၶါ, စိတၱသခၤါရာ နိ႐ုဒၶါ ပဋိပၸႆဒၶါ, အာယု ပရိကၡီေဏာ, ဥသၼာ ဝူပသႏၲာ, ဣျႏၵိယာနိ ပရိဘိႏၷာနိ။ ေယာ စာယံ ဘိကၡဳ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပေႏၷာ တႆပိ ကာယသခၤါရာ နိ႐ုဒၶါ ပဋိပၸႆဒၶါ, ဝစီသခၤါရာ နိ႐ုဒၶါ ပဋိပၸႆဒၶါ, စိတၱသခၤါရာ နိ႐ုဒၶါ ပဋိပၸႆဒၶါ, အာယု န ပရိကၡီေဏာ, ဥသၼာ အဝူပသႏၲာ, ဣျႏၵိယာနိ ဝိပၸသႏၷာနိ။ ယြာယံ, အာဝုေသာ, မေတာ ကာလကၤေတာ, ေယာ စာယံ ဘိကၡဳ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပေႏၷာ – ဣဒံ ေနသံ နာနာကရဏ’’ႏၲိ။

၄၅၈. ‘‘ကတိ ပနာဝုေသာ, ပစၥယာ အဒုကၡမသုခါယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ သမာပတၱိယာ’’တိ?

‘‘စတၱာေရာ ေခါ, အာဝုေသာ, ပစၥယာ အဒုကၡမသုခါယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ သမာပတၱိယာ။ ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဣေမ ေခါ, အာဝုေသာ, စတၱာေရာ ပစၥယာ အဒုကၡမသုခါယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ သမာပတၱိယာ’’တိ။

‘‘ကတိ ပနာဝုေသာ, ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ သမာပတၱိယာ’’တိ?

‘‘ေဒြ ေခါ, အာဝုေသာ, ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ သမာပတၱိယာ – သဗၺနိမိတၱာနၪၥ အမနသိကာေရာ, အနိမိတၱာယ စ ဓာတုယာ မနသိကာေရာ။ ဣေမ ေခါ, အာဝုေသာ, ေဒြ ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ သမာပတၱိယာ’’တိ။

‘‘ကတိ ပနာဝုေသာ, ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ဌိတိယာ’’တိ?

‘‘တေယာ ေခါ, အာဝုေသာ, ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ဌိတိယာ – သဗၺနိမိတၱာနၪၥ အမနသိကာေရာ, အနိမိတၱာယ စ ဓာတုယာ မနသိကာေရာ, ပုေဗၺ စ အဘိသခၤါေရာ။ ဣေမ ေခါ, အာဝုေသာ, တေယာ ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ဌိတိယာ’’တိ။

‘‘ကတိ ပနာဝုေသာ, ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ဝု႒ာနာယာ’’တိ?

‘‘ေဒြ ေခါ, အာဝုေသာ, ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ဝု႒ာနာယ – သဗၺနိမိတၱာနၪၥ မနသိကာေရာ, အနိမိတၱာယ စ ဓာတုယာ အမနသိကာေရာ။ ဣေမ ေခါ, အာဝုေသာ, ေဒြ ပစၥယာ အနိမိတၱာယ ေစေတာဝိမုတၱိယာ ဝု႒ာနာယာ’’တိ။

၄၅၉. ‘‘ယာ စာယံ, အာဝုေသာ, အပၸမာဏာ ေစေတာဝိမုတၱိ, ယာ စ အာကိၪၥညာ ေစေတာဝိမုတၱိ, ယာ စ သုညတာ ေစေတာဝိမုတၱိ, ယာ စ အနိမိတၱာ ေစေတာဝိမုတၱိ – ဣေမ ဓမၼာ နာနာတၳာ ေစဝ နာနာဗ်ၪၨနာ စ ဥဒါဟု ဧကတၳာ ဗ်ၪၨနေမဝ နာန’’ႏၲိ?

‘‘ယာ စာယံ, အာဝုေသာ, အပၸမာဏာ ေစေတာဝိမုတၱိ, ယာ စ အာကိၪၥညာ ေစေတာဝိမုတၱိ, ယာ စ သုညတာ ေစေတာဝိမုတၱိ, ယာ စ အနိမိတၱာ ေစေတာဝိမုတၱိ – အတၳိ ေခါ, အာဝုေသာ, ပရိယာေယာ ယံ ပရိယာယံ အာဂမၼ ဣေမ ဓမၼာ နာနာတၳာ ေစဝ နာနာဗ်ၪၨနာ စ; အတၳိ စ ေခါ, အာဝုေသာ, ပရိယာေယာ ယံ ပရိယာယံ အာဂမၼ ဣေမ ဓမၼာ ဧကတၳာ, ဗ်ၪၨနေမဝ နာနံ’’။

‘‘ကတေမာ စာဝုေသာ, ပရိယာေယာ ယံ ပရိယာယံ အာဂမၼ ဣေမ ဓမၼာ နာနာတၳာ ေစဝ နာနာဗ်ၪၨနာ စ’’?

‘‘ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရတိ။ က႐ုဏာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ မုဒိတာသဟဂေတန ေစတသာ။ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အပၸမာဏာ ေစေတာဝိမုတၱိ’’။

‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, အာကိၪၥညာ ေစေတာဝိမုတၱိ’’?

‘‘ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ သဗၺေသာ ဝိညာဏၪၥာယတနံ သမတိကၠမၼ နတၳိ ကိၪၥီတိ အာကိၪၥညာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အာကိၪၥညာ ေစေတာဝိမုတၱိ’’။

‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, သုညတာ ေစေတာဝိမုတၱိ’’?

‘‘ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ အရညဂေတာ ဝါ ႐ုကၡမူလဂေတာ ဝါ သုညာဂါရဂေတာ ဝါ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘သုညမိဒံ အေတၱန ဝါ အတၱနိေယန ဝါ’တိ။ အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, သုညတာ ေစေတာဝိမုတၱိ’’။

‘‘ကတမာ စာဝုေသာ, အနိမိတၱာ ေစေတာဝိမုတၱိ’’?

‘‘ဣဓာဝုေသာ, ဘိကၡဳ သဗၺနိမိတၱာနံ အမနသိကာရာ အနိမိတၱံ ေစေတာသမာဓႎ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစၥတာဝုေသာ, အနိမိတၱာ ေစေတာဝိမုတၱိ။ အယံ ေခါ, အာဝုေသာ, ပရိယာေယာ ယံ ပရိယာယံ အာဂမၼ ဣေမ ဓမၼာ နာနာတၳာ ေစဝ နာနာဗ်ၪၨနာ စ’’။

‘‘ကတေမာ စာဝုေသာ, ပရိယာေယာ ယံ ပရိယာယံ အာဂမၼ ဣေမ ဓမၼာ ဧကတၳာ ဗ်ၪၨနေမဝ နာနံ’’?

‘‘ရာေဂါ ေခါ, အာဝုေသာ, ပမာဏကရေဏာ, ေဒါေသာ ပမာဏကရေဏာ, ေမာေဟာ ပမာဏကရေဏာ။ ေတ ခီဏာသဝႆ ဘိကၡဳေနာ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ယာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အပၸမာဏာ ေစေတာဝိမုတၱိေယာ, အကုပၸါ တာသံ ေစေတာဝိမုတၱိ အဂၢမကၡာယတိ။ သာ ေခါ ပနာကုပၸါ ေစေတာဝိမုတၱိ သုညာ ရာေဂန, သုညာ ေဒါေသန, သုညာ ေမာေဟန။ ရာေဂါ ေခါ, အာဝုေသာ, ကိၪၥေနာ, ေဒါေသာ ကိၪၥေနာ, ေမာေဟာ ကိၪၥေနာ။ ေတ ခီဏာသဝႆ ဘိကၡဳေနာ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ယာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အာကိၪၥညာ ေစေတာဝိမုတၱိေယာ, အကုပၸါ တာသံ ေစေတာဝိမုတၱိ အဂၢမကၡာယတိ။ သာ ေခါ ပနာကုပၸါ ေစေတာဝိမုတၱိ သုညာ ရာေဂန, သုညာ ေဒါေသန, သုညာ ေမာေဟန။ ရာေဂါ ေခါ, အာဝုေသာ, နိမိတၱကရေဏာ, ေဒါေသာ နိမိတၱကရေဏာ, ေမာေဟာ နိမိတၱကရေဏာ။ ေတ ခီဏာသဝႆ ဘိကၡဳေနာ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ယာဝတာ ေခါ, အာဝုေသာ, အနိမိတၱာ ေစေတာဝိမုတၱိေယာ, အကုပၸါ တာသံ ေစေတာဝိမုတၱိ အဂၢမကၡာယတိ။ သာ ေခါ ပနာကုပၸါ ေစေတာဝိမုတၱိ သုညာ ရာေဂန, သုညာ ေဒါေသန, သုညာ ေမာေဟန။ အယံ ေခါ, အာဝုေသာ, ပရိယာေယာ ယံ ပရိယာယံ အာဂမၼ ဣေမ ဓမၼာ ဧကတၳာ ဗ်ၪၨနေမဝ နာန’’ႏၲိ။

ဣဒမေဝါစာယသၼာ သာရိပုေတၱာ။ အတၱမေနာ အာယသၼာ မဟာေကာ႒ိေကာ အာယသၼေတာ သာရိပုတၱႆ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

မဟာေဝဒလႅသုတၱံ နိ႒ိတံ တတိယံ။

၄. စူဠေဝဒလႅသုတၱံ

၄၆၀. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂေဟ ဝိဟရတိ ေဝဠဳဝေန ကလႏၵကနိဝါေပ။ အထ ေခါ ဝိသာေခါ ဥပါသေကာ ေယန ဓမၼဒိႏၷာ ဘိကၡဳနီ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဓမၼဒိႏၷံ ဘိကၡဳနႎ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ဝိသာေခါ ဥပါသေကာ ဓမၼဒိႏၷံ ဘိကၡဳနႎ ဧတဒေဝါစ – ‘‘‘သကၠာေယာ သကၠာေယာ’တိ, အေယ်, ဝုစၥတိ။ ကတေမာ ႏု ေခါ, အေယ်, သကၠာေယာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ပၪၥ ေခါ ဣေမ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဥပါဒါနကၡႏၶာ သကၠာေယာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ, ေသယ်ထိဒံ – ႐ူပုပါဒါနကၡေႏၶာ, ေဝဒႏုပါဒါနကၡေႏၶာ, သညဳပါဒါနကၡေႏၶာ, သခၤါ႐ုပါဒါနကၡေႏၶာ, ဝိညာဏုပါဒါနကၡေႏၶာ။ ဣေမ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ သကၠာေယာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘သာဓေယ်’’တိ ေခါ ဝိသာေခါ ဥပါသေကာ ဓမၼဒိႏၷာယ ဘိကၡဳနိယာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဓမၼဒိႏၷံ ဘိကၡဳနႎ ဥတၱရႎ ပဥႇံ အပုစၧိ – ‘‘‘သကၠာယသမုဒေယာ သကၠာယသမုဒေယာ’တိ, အေယ်, ဝုစၥတိ။ ကတေမာ ႏု ေခါ, အေယ်, သကၠာယသမုဒေယာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ? ‘‘ယာယံ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, တဏွာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ နႏၵီရာဂသဟဂတာ တၾတတၾတာဘိနႏၵိနီ, ေသယ်ထိဒံ – ကာမတဏွာ ဘဝတဏွာ ဝိဘဝတဏွာ; အယံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သကၠာယသမုဒေယာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘‘သကၠာယနိေရာေဓာ သကၠာယနိေရာေဓာ’တိ, အေယ်, ဝုစၥတိ။ ကတေမာ ႏု ေခါ, အေယ်, သကၠာယနိေရာေဓာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ?

‘‘ေယာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, တႆာေယဝ တဏွာယ အေသသဝိရာဂနိေရာေဓာ စာေဂါ ပဋိနိႆေဂၢါ မုတၱိ အနာလေယာ; အယံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သကၠာယနိေရာေဓာ ဝုေတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ။

‘‘‘သကၠာယနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ သကၠာယနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’တိ, အေယ်, ဝုစၥတိ။ ကတမာ ႏု ေခါ, အေယ်, သကၠာယနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ’’တိ?

‘‘အယေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သကၠာယနိေရာဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ ဝုတၱာ ဘဂဝတာ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤေပၸါ သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼေႏၲာ သမၼာအာဇီေဝါ သမၼာဝါယာေမာ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓီ’’တိ။

‘‘တေညဝ ႏု ေခါ, အေယ်, ဥပါဒါနံ ေတ [ေတဝ (သီ.)] ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ ဥဒါဟု အညၾတ ပၪၥဟုပါဒါနကၡေႏၶဟိ ဥပါဒါန’’ႏၲိ? ‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, တေညဝ ဥပါဒါနံ ေတ ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ, နာပိ အညၾတ ပၪၥဟုပါဒါနကၡေႏၶဟိ ဥပါဒါနံ။ ေယာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ပၪၥသု ဥပါဒါနကၡေႏၶသု ဆႏၵရာေဂါ တံ တတၳ ဥပါဒါန’’ႏၲိ။

၄၆၁. ‘‘ကထံ ပနာေယ်, သကၠာယဒိ႒ိ ေဟာတီ’’တိ? ‘‘ဣဓာဝုေသာ ဝိသာခ, အႆုတဝါ ပုထုဇၨေနာ, အရိယာနံ အဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ အဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ အဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ အဝိနီေတာ, ႐ူပံ အတၱေတာ သမႏုပႆတိ, ႐ူပဝႏၲံ ဝါ အတၱာနံ, အတၱနိ ဝါ ႐ူပံ, ႐ူပသၼႎ ဝါ အတၱာနံ။ ေဝဒနံ။ေပ.။ သညံ။ သခၤါေရ။ ဝိညာဏံ အတၱေတာ သမႏုပႆတိ, ဝိညာဏဝႏၲံ ဝါ အတၱာနံ, အတၱနိ ဝါ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏသၼႎ ဝါ အတၱာနံ။ ဧဝံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သကၠာယဒိ႒ိ ေဟာတီ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာေယ်, သကၠာယဒိ႒ိ န ေဟာတီ’’တိ?

‘‘ဣဓာဝုေသာ ဝိသာခ, သုတဝါ အရိယသာဝေကာ, အရိယာနံ ဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ သုဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ ဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ သုဝိနီေတာ, န ႐ူပံ အတၱေတာ သမႏုပႆတိ, န ႐ူပဝႏၲံ ဝါ အတၱာနံ, န အတၱနိ ဝါ ႐ူပံ, န ႐ူပသၼႎ ဝါ အတၱာနံ။ န ေဝဒနံ။ေပ.။ န သညံ။ န သခၤါေရ။ေပ.။ န ဝိညာဏံ အတၱေတာ သမႏုပႆတိ, န ဝိညာဏဝႏၲံ ဝါ အတၱာနံ, န အတၱနိ ဝါ ဝိညာဏံ, န ဝိညာဏသၼႎ ဝါ အတၱာနံ။ ဧဝံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သကၠာယဒိ႒ိ န ေဟာတီ’’တိ။

၄၆၂. ‘‘ကတေမာ ပနာေယ်, အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ’’တိ?

‘‘အယေမဝ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ, ေသယ်ထိဒံ – သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤေပၸါ သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼေႏၲာ သမၼာအာဇီေဝါ သမၼာဝါယာေမာ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓီ’’တိ။ ‘‘အရိေယာ ပနာေယ်, အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သခၤေတာ ဥဒါဟု အသခၤေတာ’’တိ?

‘‘အရိေယာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သခၤေတာ’’တိ။

‘‘အရိေယန ႏု ေခါ, အေယ်, အ႒ဂႋေကန မေဂၢန တေယာ ခႏၶာ သဂၤဟိတာ ဥဒါဟု တီဟိ ခေႏၶဟိ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သဂၤဟိေတာ’’တိ?

‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, အရိေယန အ႒ဂႋေကန မေဂၢန တေယာ ခႏၶာ သဂၤဟိတာ; တီဟိ စ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ခေႏၶဟိ အရိေယာ အ႒ဂႋေကာ မေဂၢါ သဂၤဟိေတာ။ ယာ စာဝုေသာ ဝိသာခ, သမၼာဝါစာ ေယာ စ သမၼာကမၼေႏၲာ ေယာ စ သမၼာအာဇီေဝါ ဣေမ ဓမၼာ သီလကၡေႏၶ သဂၤဟိတာ။ ေယာ စ သမၼာဝါယာေမာ ယာ စ သမၼာသတိ ေယာ စ သမၼာသမာဓိ ဣေမ ဓမၼာ သမာဓိကၡေႏၶ သဂၤဟိတာ။ ယာ စ သမၼာဒိ႒ိ ေယာ စ သမၼာသကၤေပၸါ, ဣေမ ဓမၼာ ပညာကၡေႏၶ သဂၤဟိတာ’’တိ။

‘‘ကတေမာ ပနာေယ်, သမာဓိ, ကတေမ ဓမၼာ သမာဓိနိမိတၱာ, ကတေမ ဓမၼာ သမာဓိပရိကၡာရာ, ကတမာ သမာဓိဘာဝနာ’’တိ?

‘‘ယာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, စိတၱႆ ဧကဂၢတာ အယံ သမာဓိ; စတၱာေရာ သတိပ႒ာနာ သမာဓိနိမိတၱာ; စတၱာေရာ သမၼပၸဓာနာ သမာဓိပရိကၡာရာ။ ယာ ေတသံေယဝ ဓမၼာနံ အာေသဝနာ ဘာဝနာ ဗဟုလီကမၼံ, အယံ ဧတၳ သမာဓိဘာဝနာ’’တိ။

၄၆၃. ‘‘ကတိ ပနာေယ်, သခၤါရာ’’တိ?

‘‘တေယာေမ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သခၤါရာ – ကာယသခၤါေရာ, ဝစီသခၤါေရာ, စိတၱသခၤါေရာ’’တိ။

‘‘ကတေမာ ပနာေယ်, ကာယသခၤါေရာ, ကတေမာ ဝစီသခၤါေရာ, ကတေမာ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ?

‘‘အႆာသပႆာသာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ကာယသခၤါေရာ, ဝိတကၠဝိစာရာ ဝစီသခၤါေရာ, သညာ စ ေဝဒနာ စ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ။

‘‘ကသၼာ ပနာေယ်, အႆာသပႆာသာ ကာယသခၤါေရာ, ကသၼာ ဝိတကၠဝိစာရာ ဝစီသခၤါေရာ, ကသၼာ သညာ စ ေဝဒနာ စ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ?

‘‘အႆာသပႆာသာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ကာယိကာ ဧေတ ဓမၼာ ကာယပၸဋိဗဒၶါ, တသၼာ အႆာသပႆာသာ ကာယသခၤါေရာ။ ပုေဗၺ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဝိတေကၠတြာ ဝိစာေရတြာ ပစၧာ ဝါစံ ဘိႏၵတိ, တသၼာ ဝိတကၠဝိစာရာ ဝစီသခၤါေရာ။ သညာ စ ေဝဒနာ စ ေစတသိကာ ဧေတ ဓမၼာ စိတၱပၸဋိဗဒၶါ, တသၼာ သညာ စ ေဝဒနာ စ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ။

၄၆၄. ‘‘ကထံ ပနာေယ်, သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိ ေဟာတီ’’တိ?

‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပဇၨႏၲႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အဟံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပဇၨိႆ’ႏၲိ ဝါ, ‘အဟံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပဇၨာမီ’တိ ဝါ, ‘အဟံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပေႏၷာ’တိ ဝါ။ အထ ခြာႆ ပုေဗၺဝ တထာ စိတၱံ ဘာဝိတံ ေဟာတိ ယံ တံ တထတၱာယ ဥပေနတီ’’တိ။

‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပဇၨႏၲႆ ပနာေယ်, ဘိကၡဳေနာ ကတေမ ဓမၼာ ပဌမံ နိ႐ုဇၩႏၲိ – ယဒိ ဝါ ကာယသခၤါေရာ, ယဒိ ဝါ ဝစီသခၤါေရာ, ယဒိ ဝါ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ? ‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပဇၨႏၲႆ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳေနာ ပဌမံ နိ႐ုဇၩတိ ဝစီသခၤါေရာ, တေတာ ကာယသခၤါေရာ, တေတာ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ။

‘‘ကထံ ပနာေယ်, သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ာနံ ေဟာတီ’’တိ?

‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ဟႏၲႆ ဘိကၡဳေနာ ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အဟံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ဟိႆ’ႏၲိ ဝါ, ‘အဟံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ဟာမီ’တိ ဝါ, ‘အဟံ သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ိေတာ’တိ ဝါ။ အထ ခြာႆ ပုေဗၺဝ တထာ စိတၱံ ဘာဝိတံ ေဟာတိ ယံ တံ တထတၱာယ ဥပေနတီ’’တိ။

‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ဟႏၲႆ ပနာေယ်, ဘိကၡဳေနာ ကတေမ ဓမၼာ ပဌမံ ဥပၸဇၨႏၲိ – ယဒိ ဝါ ကာယသခၤါေရာ, ယဒိ ဝါ ဝစီသခၤါေရာ, ယဒိ ဝါ စိတၱသခၤါေရာ’’တိ? ‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ဟႏၲႆ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳေနာ ပဌမံ ဥပၸဇၨတိ စိတၱသခၤါေရာ, တေတာ ကာယသခၤါေရာ, တေတာ ဝစီသခၤါေရာ’’တိ။

‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ိတံ ပနာေယ်, ဘိကၡဳံ ကတိ ဖႆာ ဖုသႏၲီ’’တိ? ‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ိတံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳံ တေယာ ဖႆာ ဖုသႏၲိ – သုညေတာ ဖေႆာ, အနိမိေတၱာ ဖေႆာ, အပၸဏိဟိေတာ ဖေႆာ’’တိ။

‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ိတႆ ပနာေယ်, ဘိကၡဳေနာ ကႎနိႏၷံ စိတၱံ ေဟာတိ ကႎေပါဏံ ကႎပဗ႓ာရ’’ႏၲိ? ‘‘သညာေဝဒယိတနိေရာဓသမာပတၱိယာ ဝု႒ိတႆ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳေနာ ဝိေဝကနိႏၷံ စိတၱံ ေဟာတိ, ဝိေဝကေပါဏံ ဝိေဝကပဗ႓ာရ’’ႏၲိ။

၄၆၅. ‘‘ကတိ ပနာေယ်, ေဝဒနာ’’တိ?

‘‘တိေႆာ ေခါ ဣမာ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာ – သုခါ ေဝဒနာ, ဒုကၡာ ေဝဒနာ, အဒုကၡမသုခါ ေဝဒနာ’’တိ။

‘‘ကတမာ ပနာေယ်, သုခါ ေဝဒနာ, ကတမာ ဒုကၡာ ေဝဒနာ, ကတမာ အဒုကၡမသုခါ ေဝဒနာ’’တိ?

‘‘ယံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ကာယိကံ ဝါ ေစတသိကံ ဝါ သုခံ သာတံ ေဝဒယိတံ – အယံ သုခါ ေဝဒနာ။ ယံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ကာယိကံ ဝါ ေစတသိကံ ဝါ ဒုကၡံ အသာတံ ေဝဒယိတံ – အယံ ဒုကၡာ ေဝဒနာ။ ယံ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ကာယိကံ ဝါ ေစတသိကံ ဝါ ေနဝ သာတံ နာသာတံ ေဝဒယိတံ – အယံ အဒုကၡမသုခါ ေဝဒနာ’’တိ။

‘‘သုခါ ပနာေယ်, ေဝဒနာ ကႎသုခါ ကႎဒုကၡာ, ဒုကၡာ ေဝဒနာ ကႎသုခါ ကႎဒုကၡာ, အဒုကၡမသုခါ ေဝဒနာ ကႎသုခါ ကႎဒုကၡာ’’တိ?

‘‘သုခါ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာ ဌိတိသုခါ ဝိပရိဏာမဒုကၡာ; ဒုကၡာ ေဝဒနာ ဌိတိဒုကၡာ ဝိပရိဏာမသုခါ; အဒုကၡမသုခါ ေဝဒနာ ဉာဏသုခါ အညာဏဒုကၡာ’’တိ။

‘‘သုခါယ ပနာေယ်, ေဝဒနာယ ကႎ အႏုသေယာ အႏုေသတိ, ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ကႎ အႏုသေယာ အႏုေသတိ, အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ ကႎ အႏုသေယာ အႏုေသတီ’’တိ?

‘‘သုခါယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာယ ရာဂါႏုသေယာ အႏုေသတိ, ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ပဋိဃာႏုသေယာ အႏုေသတိ, အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ အဝိဇၨာႏုသေယာ အႏုေသတီ’’တိ။

‘‘သဗၺာယ ႏု ေခါ, အေယ်, သုခါယ ေဝဒနာယ ရာဂါႏုသေယာ အႏုေသတိ, သဗၺာယ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ပဋိဃာႏုသေယာ အႏုေသတိ, သဗၺာယ အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ အဝိဇၨာႏုသေယာ အႏုေသတီ’’တိ?

‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သဗၺာယ သုခါယ ေဝဒနာယ ရာဂါႏုသေယာ အႏုေသတိ, န သဗၺာယ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ပဋိဃာႏုသေယာ အႏုေသတိ, န သဗၺာယ အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ အဝိဇၨာႏုသေယာ အႏုေသတီ’’တိ။

‘‘သုခါယ ပနာေယ်, ေဝဒနာယ ကႎ ပဟာတဗၺံ, ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ကႎ ပဟာတဗၺံ, အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ ကႎ ပဟာတဗၺ’’ႏၲိ?

‘‘သုခါယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာယ ရာဂါႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ, ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ပဋိဃာႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ, အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ အဝိဇၨာႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ’’တိ။

‘‘သဗၺာယ ႏု ေခါ, အေယ်, သုခါယ ေဝဒနာယ ရာဂါႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ, သဗၺာယ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ပဋိဃာႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ, သဗၺာယ အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ အဝိဇၨာႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ’’တိ?

‘‘န ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, သဗၺာယ သုခါယ ေဝဒနာယ ရာဂါႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ, န သဗၺာယ ဒုကၡာယ ေဝဒနာယ ပဋိဃာႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ, န သဗၺာယ အဒုကၡမသုခါယ ေဝဒနာယ အဝိဇၨာႏုသေယာ ပဟာတေဗၺာ။ ဣဓာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ရာဂံ ေတန ပဇဟတိ, န တတၳ ရာဂါႏုသေယာ အႏုေသတိ။ ဣဓာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ကုဒါႆု နာမာဟံ တဒါယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရိႆာမိ ယဒရိယာ ဧတရဟိ အာယတနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရႏၲီ’တိ? ဣတိ အႏုတၱေရသု ဝိေမာေကၡသု ပိဟံ ဥပ႒ာပယေတာ ဥပၸဇၨတိ ပိဟာပၸစၥယာ ေဒါမနႆံ။ ပဋိဃံ ေတန ပဇဟတိ, န တတၳ ပဋိဃာႏုသေယာ အႏုေသတိ။ ဣဓာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘိကၡဳ သုခႆ စ ပဟာနာ, ဒုကၡႆ စ ပဟာနာ, ပုေဗၺဝ ေသာမနႆေဒါမနႆာနံ အတၳဂၤမာ, အဒုကၡမသုခံ ဥေပကၡာသတိပါရိသုဒၶႎ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ အဝိဇၨံ ေတန ပဇဟတိ, န တတၳ အဝိဇၨာႏုသေယာ အႏုေသတီ’’တိ။

၄၆၆. ‘‘သုခါယ ပနာေယ်, ေဝဒနာယ ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ?

‘‘သုခါယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာယ ဒုကၡာ ေဝဒနာ ပဋိဘာေဂါ’’တိ။

‘‘ဒုကၡာယ ပႏၷာေယ်, ေဝဒနာယ ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ?

‘‘ဒုကၡာယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာယ သုခါ ေဝဒနာ ပဋိဘာေဂါ’’တိ။

‘‘အဒုကၡမသုခါယ ပနာေယ်, ေဝဒနာယ ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ?

‘‘အဒုကၡမသုခါယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ေဝဒနာယ အဝိဇၨာ ပဋိဘာေဂါ’’တိ။

‘‘အဝိဇၨာယ ပနာေယ်, ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ?

‘‘အဝိဇၨာယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဝိဇၨာ ပဋိဘာေဂါ’’တိ။

‘‘ဝိဇၨာယ ပနာေယ်, ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ?

‘‘ဝိဇၨာယ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဝိမုတၱိ ပဋိဘာေဂါ’’တိ။

‘‘ဝိမုတၱိယာ ပနာေယ်, ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ?

‘‘ဝိမုတၱိယာ ေခါ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, နိဗၺာနံ ပဋိဘာေဂါ’’တိ။

‘‘နိဗၺာနႆ ပနာေယ်, ကႎ ပဋိဘာေဂါ’’တိ? ‘‘အစၥယာသိ, အာဝုေသာ [အစၥသရာဝုေသာ (သီ. ပီ.), အစၥႆရာဝုေသာ (သ်ာ. ကံ.)] ဝိသာခ, ပဥႇံ, နာသကၡိ ပဥႇာနံ ပရိယႏၲံ ဂေဟတုံ။ နိဗၺာေနာဂဓဥႇိ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ျဗဟၼစရိယံ, နိဗၺာနပရာယနံ နိဗၺာနပရိေယာသာနံ။ အာကခၤမာေနာ စ တြံ, အာဝုေသာ ဝိသာခ, ဘဂဝႏၲံ ဥပသကၤမိတြာ ဧတမတၳံ ပုေစၧယ်ာသိ, ယထာ စ ေတ ဘဂဝါ ဗ်ာကေရာတိ တထာ နံ ဓာေရယ်ာသီ’’တိ။

၄၆၇. အထ ေခါ ဝိသာေခါ ဥပါသေကာ ဓမၼဒိႏၷာယ ဘိကၡဳနိယာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵိတြာ အႏုေမာဒိတြာ ဥ႒ာယာသနာ ဓမၼဒိႏၷံ ဘိကၡဳနႎ အဘိဝါေဒတြာ ပဒကၡိဏံ ကတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ဝိသာေခါ ဥပါသေကာ ယာဝတေကာ အေဟာသိ ဓမၼဒိႏၷာယ ဘိကၡဳနိယာ သဒၶႎ ကထာသလႅာေပါ တံ သဗၺံ ဘဂဝေတာ အာေရာေစသိ။ ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘဂဝါ ဝိသာခံ ဥပါသကံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ပ႑ိတာ, ဝိသာခ, ဓမၼဒိႏၷာ ဘိကၡဳနီ, မဟာပညာ, ဝိသာခ, ဓမၼဒိႏၷာ ဘိကၡဳနီ။ မံ ေစပိ တြံ, ဝိသာခ, ဧတမတၳံ ပုေစၧယ်ာသိ, အဟမၸိ တံ ဧဝေမဝံ ဗ်ာကေရယ်ံ, ယထာ တံ ဓမၼဒိႏၷာယ ဘိကၡဳနိယာ ဗ်ာကတံ။ ဧေသာ ေစေဝတႆ [ဧေသာေဝတႆ (သ်ာ. ကံ.)] အေတၳာ။ ဧဝၪၥ နံ [ဧဝေမတံ (သီ. သ်ာ. ကံ.)] ဓာေရဟီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမေနာ ဝိသာေခါ ဥပါသေကာ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵီတိ။

စူဠေဝဒလႅသုတၱံ နိ႒ိတံ စတုတၳံ။

၅. စူဠဓမၼသမာဒါနသုတၱံ

၄၆၈. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘စတၱာရိမာနိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတၱာရိ? အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ; အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ; အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ; အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ’’။

၄၆၉. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ? သႏၲိ, ဘိကၡေဝ, ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ – ‘နတၳိ ကာေမသု ေဒါေသာ’တိ။ ေတ ကာေမသု ပါတဗ်တံ အာပဇၨႏၲိ။ ေတ ေခါ ေမာဠိဗဒၶါဟိ [ေမာဠိဗႏၶာဟိ (သ်ာ. ကံ. က.)] ပရိဗၺာဇိကာဟိ ပရိစာေရႏၲိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘ကႎသု နာမ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ကာေမသု အနာဂတဘယံ သမၸႆမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပႏၲိ? သုေခါ ဣမိႆာ ပရိဗၺာဇိကာယ တ႐ုဏာယ မုဒုကာယ ေလာမသာယ ဗာဟာယ သမၹေႆာ’တိ ေတ ကာေမသု ပါတဗ်တံ အာပဇၨႏၲိ။ ေတ ကာေမသု ပါတဗ်တံ အာပဇၨိတြာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။ ေတ တတၳ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘ဣဒံ ေခါ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ကာေမသု အနာဂတဘယံ သမၸႆမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပႏၲိ, ဣေမ ဟိ မယံ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယာမာ’တိ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဂိမွာနံ ပစၧိေမ မာေသ မာလုဝါသိပါဋိကာ ဖေလယ်။ အထ ေခါ တံ, ဘိကၡေဝ, မာလုဝါဗီဇံ အညတရသၼႎ သာလမူေလ နိပေတယ်။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ယာ တသၼႎ သာေလ အဓိဝတၳာ ေဒဝတာ သာ ဘီတာ သံဝိဂၢါ သႏၲာသံ အာပေဇၨယ်။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တသၼႎ သာေလ အဓိဝတၳာယ ေဒဝတာယ မိတၱာမစၥာ ဉာတိသာေလာဟိတာ အာရာမေဒဝတာ ဝနေဒဝတာ ႐ုကၡေဒဝတာ ဩသဓိတိဏဝနပၸတီသု အဓိဝတၳာ ေဒဝတာ သဂၤမၼ သမာဂမၼ ဧဝံ သမႆာေသယ်ဳံ – ‘မာ ဘဝံ ဘာယိ, မာ ဘဝံ ဘာယိ; အေပၸဝ နာေမတံ မာလုဝါဗီဇံ ေမာေရာ ဝါ ဂိေလယ် [ေမာေရာ ဝါ ဂိေလယ်, ေဂါဓာ ဝါ ခါေဒယ် (က.)], မေဂါ ဝါ ခါေဒယ်, ဒဝဍာေဟာ [ဝနဒါေဟာ (က.)] ဝါ ဍေဟယ်, ဝနကမၼိကာ ဝါ ဥဒၶေရယ်ဳံ, ဥပစိကာ ဝါ ဥ႒ေဟယ်ဳံ [ဥျဒေဘယ်ဳံ (သီ. ပီ. က.)], အဗီဇံ ဝါ ပနႆာ’တိ။ အထ ေခါ တံ, ဘိကၡေဝ, မာလုဝါဗီဇံ ေနဝ ေမာေရာ ဂိေလယ်, န မေဂါ ခါေဒယ်, န ဒဝဍာေဟာ ဍေဟယ်, န ဝနကမၼိကာ ဥဒၶေရယ်ဳံ, န ဥပစိကာ ဥ႒ေဟယ်ဳံ, ဗီဇၪၥ ပနႆ တံ ပါဝုႆေကန ေမေဃန အဘိပၸဝု႒ံ သမၼေဒဝ ဝိ႐ုေဟယ်။ သာႆ မာလုဝါလတာ တ႐ုဏာ မုဒုကာ ေလာမသာ ဝိလမၺိနီ, သာ တံ သာလံ ဥပနိေသေဝယ်။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တသၼႎ သာေလ အဓိဝတၳာယ ေဒဝတာယ ဧဝမႆ – ‘ကႎသု နာမ ေတ ေဘာေႏၲာ မိတၱာမစၥာ ဉာတိသာေလာဟိတာ အာရာမေဒဝတာ ဝနေဒဝတာ ႐ုကၡေဒဝတာ ဩသဓိတိဏဝနပၸတီသု အဓိဝတၳာ ေဒဝတာ မာလုဝါဗီေဇ အနာဂတဘယံ သမၸႆမာနာ သဂၤမၼ သမာဂမၼ ဧဝံ သမႆာေသသုံ [သမႆာေသယ်ဳံ (က.)] – ‘‘မာ ဘဝံ ဘာယိ မာ ဘဝံ ဘာယိ, အေပၸဝ နာေမတံ မာလုဝါဗီဇံ ေမာေရာ ဝါ ဂိေလယ်, မေဂါ ဝါ ခါေဒယ်, ဒဝဍာေဟာ ဝါ ဍေဟယ်, ဝနကမၼိကာ ဝါ ဥဒၶေရယ်ဳံ, ဥပစိကာ ဝါ ဥ႒ေဟယ်ဳံ, အဗီဇံ ဝါ ပနႆာ’’တိ; သုေခါ ဣမိႆာ မာလုဝါလတာယ တ႐ုဏာယ မုဒုကာယ ေလာမသာယ ဝိလမၺိနိယာ သမၹေႆာ’တိ။ သာ တံ သာလံ အႏုပရိဟေရယ်။ သာ တံ သာလံ အႏုပရိဟရိတြာ ဥပရိ ဝိဋဘႎ [ဝိဋပံ (သ်ာ. ႒.)] ကေရယ်။ ဥပရိ ဝိဋဘႎ ကရိတြာ ဩဃနံ ဇေနယ်။ ဩဃနံ ဇေနတြာ ေယ တႆ သာလႆ မဟႏၲာ မဟႏၲာ ခႏၶာ ေတ ပဒါေလယ်။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တသၼႎ သာေလ အဓိဝတၳာယ ေဒဝတာယ ဧဝမႆ – ‘ဣဒံ ေခါ ေတ ေဘာေႏၲာ မိတၱာမစၥာ ဉာတိသာေလာဟိတာ အာရာမေဒဝတာ ဝနေဒဝတာ ႐ုကၡေဒဝတာ ဩသဓိတိဏဝနပၸတီသု အဓိဝတၳာ ေဒဝတာ မာလုဝါဗီေဇ အနာဂတဘယံ သမၸႆမာနာ သဂၤမၼ သမာဂမၼ ဧဝံ သမႆာေသသုံ [သမႆာေသယ်ဳံ (က.)] – ‘‘မာ ဘဝံ ဘာယိ မာ ဘဝံ ဘာယိ, အေပၸဝ နာေမတံ မာလုဝါဗီဇံ ေမာေရာ ဝါ ဂိေလယ်, မေဂါ ဝါ ခါေဒယ်, ဒဝဍာေဟာ ဝါ ဍေဟယ်, ဝနကမၼိကာ ဝါ ဥဒၶေရယ်ဳံ, ဥပစိကာ ဝါ ဥ႒ေဟယ်ဳံ အဗီဇံ ဝါ ပနႆာ’’တိ။ ယၪၥာဟံ [ယံ ဝါဟံ (က.), သြာဟံ (သ်ာ. ကံ.)] မာလုဝါဗီဇေဟတု ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယာမီ’တိ။ ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သႏၲိ ဧေက သမဏျဗာဟၼဏာ ဧဝံဝါဒိေနာ ဧဝံဒိ႒ိေနာ ‘နတၳိ ကာေမသု ေဒါေသာ’တိ။ ေတ ကာေမသု ပါတဗ်တံ အာပဇၨႏၲိ။ ေတ ေမာဠိဗဒၶါဟိ ပရိဗၺာဇိကာဟိ ပရိစာေရႏၲိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘ကႎသု နာမ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ကာေမသု အနာဂတဘယံ သမၸႆမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပႏၲိ? သုေခါ ဣမိႆာ ပရိဗၺာဇိကာယ တ႐ုဏာယ မုဒုကာယ ေလာမသာယ ဗာဟာယ သမၹေႆာ’တိ။ ေတ ကာေမသု ပါတဗ်တံ အာပဇၨႏၲိ။ ေတ ကာေမသု ပါတဗ်တံ အာပဇၨိတြာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။ ေတ တတၳ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယႏၲိ။ ေတ ဧဝမာဟံသု – ‘ဣဒံ ေခါ ေတ ေဘာေႏၲာ သမဏျဗာဟၼဏာ ကာေမသု အနာဂတဘယံ သမၸႆမာနာ ကာမာနံ ပဟာနမာဟံသု, ကာမာနံ ပရိညံ ပညေပႏၲိ။ ဣေမ ဟိ မယံ ကာမေဟတု ကာမနိဒါနံ ဒုကၡာ တိဗၺာ ခရာ ကဋဳကာ ေဝဒနာ ေဝဒယာမာ’တိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ။

၄၇၀. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ အေစလေကာ ေဟာတိ မုတၱာစာေရာ ဟတၳာပေလခေနာ, နဧဟိဘဒၵႏၲိေကာ, နတိ႒ဘဒၵႏၲိေကာ, နာဘိဟဋံ, န ဥဒၵိႆကတံ, န နိမႏၲနံ သာဒိယတိ, ေသာ န ကုမ႓ိမုခါ ပဋိဂၢဏွာတိ, န ကေဠာပိမုခါ ပဋိဂၢဏွာတိ, န ဧဠကမႏၲရံ, န ဒ႑မႏၲရံ, န မုသလမႏၲရံ, န ဒြိႏၷံ ဘုၪၨမာနာနံ, န ဂဗ႓ိနိယာ, န ပါယမာနာယ, န ပုရိသႏၲရဂတာယ, န သကႋတၱီသု, န ယတၳ သာ ဥပ႒ိေတာ ေဟာတိ, န ယတၳ မကၡိကာ သ႑သ႑စာရိနီ, န မစၧံ, န မံသံ, န သုရံ, န ေမရယံ, န ထုေသာဒကံ ပိဝတိ။ ေသာ ဧကာဂါရိေကာ ဝါ ေဟာတိ ဧကာေလာပိေကာ, ဒြါဂါရိေကာ ဝါ ေဟာတိ ဒြါေလာပိေကာ။ေပ.။ သတၱာဂါရိေကာ ဝါ ေဟာတိ သတၱာေလာပိေကာ။ ဧကိႆာပိ ဒတၱိယာ ယာေပတိ, ဒြီဟိပိ ဒတၱီဟိ ယာေပတိ။ သတၱဟိပိ ဒတၱီဟိ ယာေပတိ။ ဧကာဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရတိ, ဒြီဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရတိ။ သတၱာဟိကမၸိ အာဟာရံ အာဟာေရတိ။ ဣတိ ဧဝ႐ူပံ အဒၶမာသိကမၸိ ပရိယာယဘတၱေဘာဇနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ။ ေသာ သာကဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, သာမာကဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, နီဝါရဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, ဒဒၵဳလဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, ဟဋဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, ကဏဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, အာစာမဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, ပိညာကဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, တိဏဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, ေဂါမယဘေကၡာ ဝါ ေဟာတိ, ဝနမူလဖလာဟာေရာ ယာေပတိ ပဝတၱဖလေဘာဇီ။ ေသာ သာဏာနိပိ ဓာေရတိ, မသာဏာနိပိ ဓာေရတိ, ဆဝဒုႆာနိပိ ဓာေရတိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓာေရတိ, တိရီဋာနိပိ ဓာေရတိ, အဇိနမၸိ ဓာေရတိ, အဇိနကၡိပမၸိ ဓာေရတိ, ကုသစီရမၸိ ဓာေရတိ, ဝါကစီရမၸိ ဓာေရတိ, ဖလကစီရမၸိ ဓာေရတိ, ေကသကမၺလမၸိ ဓာေရတိ, ဝါဠကမၺလမၸိ ဓာေရတိ, ဥလူကပကၡမၸိ ဓာေရတိ, ေကသမႆုေလာစေကာပိ ေဟာတိ, ေကသမႆုေလာစနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ, ဥဗ႓႒ေကာပိ ေဟာတိ, အာသနပဋိကၡိေတၱာ, ဥကၠဳဋိေကာပိ ေဟာတိ ဥကၠဳဋိကပၸဓာနမႏုယုေတၱာ, ကဏၬကာပႆယိေကာပိ ေဟာတိ, ကဏၬကာပႆေယ ေသယ်ံ ကေပၸတိ [ပႆ မ. နိ. ၁.၁၅၅ မဟာသီဟနာဒသုေတၱ], သာယတတိယကမၸိ ဥဒေကာေရာဟနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ။ ဣတိ ဧဝ႐ူပံ အေနကဝိဟိတံ ကာယႆ အာတာပနပရိတာပနာႏုေယာဂမႏုယုေတၱာ ဝိဟရတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ။

၄၇၁. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ပကတိယာ တိဗၺရာဂဇာတိေကာ ေဟာတိ, ေသာ အဘိကၡဏံ ရာဂဇံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; ပကတိယာ တိဗၺေဒါသဇာတိေကာ ေဟာတိ, ေသာ အဘိကၡဏံ ေဒါသဇံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; ပကတိယာ တိဗၺေမာဟဇာတိေကာ ေဟာတိ, ေသာ အဘိကၡဏံ ေမာဟဇံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ။ ေသာ သဟာပိ ဒုေကၡန, သဟာပိ ေဒါမနေႆန, အႆုမုေခါပိ ႐ုဒမာေနာ ပရိပုဏၰံ ပရိသုဒၶံ ျဗဟၼစရိယံ စရတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ။

၄၇၂. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ ပကတိယာ န တိဗၺရာဂဇာတိေကာ ေဟာတိ, ေသာ န အဘိကၡဏံ ရာဂဇံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; ပကတိယာ န တိဗၺေဒါသဇာတိေကာ ေဟာတိ, ေသာ န အဘိကၡဏံ ေဒါသဇံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; ပကတိယာ န တိဗၺေမာဟဇာတိေကာ ေဟာတိ, ေသာ န အဘိကၡဏံ ေမာဟဇံ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ။ ေသာ ဝိဝိေစၥဝ ကာေမဟိ ဝိဝိစၥ အကုသေလဟိ ဓေမၼဟိ သဝိတကၠံ သဝိစာရံ ဝိေဝကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ဝိတကၠဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇၩတၱံ သမၸသာဒနံ ေစတေသာ ဧေကာဒိဘာဝံ အဝိတကၠံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ေပ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတၳံ ဈာနံ ဥပသမၸဇၨ ဝိဟရတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ။ ဣမာနိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, စတၱာရိ ဓမၼသမာဒါနာနီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

စူဠဓမၼသမာဒါနသုတၱံ နိ႒ိတံ ပၪၥမံ။

၆. မဟာဓမၼသမာဒါနသုတၱံ

၄၇၃. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ေယဘုေယ်န, ဘိကၡေဝ, သတၱာ ဧဝံကာမာ ဧဝံဆႏၵာ ဧဝံအဓိပၸါယာ – ‘အေဟာ ဝတ အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာေယယ်ဳံ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ အဘိဝေၯယ်ဳ’ႏၲိ။ ေတသံ, ဘိကၡေဝ, သတၱာနံ ဧဝံကာမာနံ ဧဝံဆႏၵာနံ ဧဝံအဓိပၸါယာနံ အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ။ တၾတ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ကံ ေဟတုံ ပေစၥထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ ေနာ, ဘေႏၲ, ဓမၼာ, ဘဂဝံေနတၱိကာ, ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘေႏၲ, ဘဂဝႏၲေညဝ ပဋိဘာတု ဧတႆ ဘာသိတႆ အေတၳာ; ဘဂဝေတာ သုတြာ ဘိကၡဴ ဓာေရႆႏၲီ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟိ, ဘိကၡေဝ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၄၇၄. ‘‘ဣဓ, ဘိကၡေဝ, အႆုတဝါ ပုထုဇၨေနာ, အရိယာနံ အဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ အဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ အဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ အေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ အဝိနီေတာ, ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ န ဇာနာတိ အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ န ဇာနာတိ, ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ န ဇာနာတိ အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ န ဇာနာတိ။ ေသာ ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ အဇာနေႏၲာ အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ အဇာနေႏၲာ, ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ အဇာနေႏၲာ အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ အဇာနေႏၲာ, အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ေသဝတိ ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ န ေသဝတိ, အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဘဇတိ ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ န ဘဇတိ။ တႆ အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ေသဝေတာ ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ အေသဝေတာ, အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဘဇေတာ ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ အဘဇေတာ အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ အဝိဒၵသုေနာ။

‘‘သုတဝါ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ, အရိယာနံ ဒႆာဝီ အရိယဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ အရိယဓေမၼ သုဝိနီေတာ, သပၸဳရိသာနံ ဒႆာဝီ သပၸဳရိသဓမၼႆ ေကာဝိေဒါ သပၸဳရိသဓေမၼ သုဝိနီေတာ, ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနာတိ အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနာတိ, ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနာတိ အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနာတိ။ ေသာ ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနေႏၲာ အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနေႏၲာ, ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနေႏၲာ အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဇာနေႏၲာ, အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ န ေသဝတိ ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ေသဝတိ, အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ န ဘဇတိ ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဘဇတိ။ တႆ အေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ အေသဝေတာ ေသဝိတေဗၺ ဓေမၼ ေသဝေတာ, အဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ အဘဇေတာ ဘဇိတေဗၺ ဓေမၼ ဘဇေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ ဝိဒၵသုေနာ။

၄၇၅. ‘‘စတၱာရိမာနိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနာနိ။ ကတမာနိ စတၱာရိ? အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ; အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ; အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ; အတၳိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ။

၄၇၆. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ [ယဒိဒံ (သီ.)] ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ, တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါက’ႏၲိ။ တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ အပၸဇာနေႏၲာ တံ ေသဝတိ, တံ န ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ ေသဝေတာ, တံ အပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ အဝိဒၵသုေနာ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါက’ႏၲိ။ တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ အပၸဇာနေႏၲာ တံ ေသဝတိ, တံ န ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ ေသဝေတာ, တံ အပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ အဝိဒၵသုေနာ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ, တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါက’ႏၲိ။ တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ အပၸဇာနေႏၲာ တံ န ေသဝတိ, တံ ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ အေသဝေတာ, တံ ပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ အဝိဒၵသုေနာ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ, တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ နပၸဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါက’ႏၲိ။ တံ အဝိဒြါ အဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ အပၸဇာနေႏၲာ တံ န ေသဝတိ, တံ ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ အေသဝေတာ, တံ ပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ အဝိဒၵသုေနာ။

၄၇၇. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါက’ႏၲိ။ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနေႏၲာ တံ န ေသဝတိ, တံ ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ အေသဝေတာ, တံ ပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ ဝိဒၵသုေနာ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါက’ႏၲိ။ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနေႏၲာ တံ န ေသဝတိ, တံ ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ အေသဝေတာ, တံ ပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ ဝိဒၵသုေနာ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါက’ႏၲိ။ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနေႏၲာ တံ ေသဝတိ, တံ န ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ ေသဝေတာ, တံ အပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ ဝိဒၵသုေနာ။

‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ေခါ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါက’ႏၲိ။ တံ ဝိဒြါ ဝိဇၨာဂေတာ ယထာဘူတံ ပဇာနေႏၲာ တံ ေသဝတိ, တံ န ပရိဝေဇၨတိ။ တႆ တံ ေသဝေတာ, တံ အပရိဝဇၨယေတာ, အနိ႒ာ အကႏၲာ အမနာပါ ဓမၼာ ပရိဟာယႏၲိ, ဣ႒ာ ကႏၲာ မနာပါ ဓမၼာ အဘိဝၯႏၲိ။ တံ ကိႆ ေဟတု? ဧဝဥႇေတံ, ဘိကၡေဝ, ေဟာတိ ယထာ တံ ဝိဒၵသုေနာ။

၄၇၈. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ပါဏာတိပါတီ ေဟာတိ, ပါဏာတိပါတပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန အဒိႏၷာဒါယီ ေဟာတိ, အဒိႏၷာဒါနပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ကာေမသု မိစၧာစာရီ ေဟာတိ, ကာေမသု မိစၧာစာရပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန မုသာဝါဒီ ေဟာတိ, မုသာဝါဒပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ပိသုဏဝါေစာ ေဟာတိ, ပိသုဏဝါစာပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ဖ႐ုသဝါေစာ ေဟာတိ, ဖ႐ုသဝါစာပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန သမၹပၸလာပီ ေဟာတိ, သမၹပၸလာပပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန အဘိဇၩာလု ေဟာတိ, အဘိဇၩာပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေဟာတိ, ဗ်ာပါဒပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန မိစၧာဒိ႒ိ ေဟာတိ, မိစၧာဒိ႒ိပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ။

၄၇၉. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ပါဏာတိပါတီ ေဟာတိ, ပါဏာတိပါတပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန အဒိႏၷာဒါယီ ေဟာတိ, အဒိႏၷာဒါနပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ကာေမသုမိစၧာစာရီ ေဟာတိ, ကာေမသုမိစၧာစာရပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန မုသာဝါဒီ ေဟာတိ, မုသာဝါဒပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ပိသုဏဝါေစာ ေဟာတိ, ပိသုဏဝါစာပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ဖ႐ုသဝါေစာ ေဟာတိ, ဖ႐ုသဝါစာပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန သမၹပၸလာပီ ေဟာတိ, သမၹပၸလာပပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန အဘိဇၩာလု ေဟာတိ, အဘိဇၩာပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေဟာတိ, ဗ်ာပါဒပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန မိစၧာဒိ႒ိ ေဟာတိ, မိစၧာဒိ႒ိပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ။

၄၈၀. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အဒိႏၷာဒါနာ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ကာေမသုမိစၧာစာရာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကာေမသုမိစၧာစာရာ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, မုသာဝါဒါ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန သမၹပၸလာပါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, သမၹပၸလာပါ ေဝရမဏီပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန အနဘိဇၩာလု ေဟာတိ, အနဘိဇၩာပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေဟာတိ, အဗ်ာပါဒပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ ဒုေကၡန သဟာပိ ေဒါမနေႆန သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, သမၼာဒိ႒ိပစၥယာ စ ဒုကၡံ ေဒါမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ။

၄၈၁. ‘‘ကတမၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဧကေစၥာ သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ပါဏာတိပါတာ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန အဒိႏၷာဒါနာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, အဒိႏၷာဒါနာ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ကာေမသုမိစၧာစာရာ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ကာေမသုမိစၧာစာရာ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, မုသာဝါဒါ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ပိသုဏာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, ဖ႐ုသာယ ဝါစာယ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန သမၹပၸလာပါ ပဋိဝိရေတာ ေဟာတိ, သမၹပၸလာပါ ေဝရမဏီပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန အနဘိဇၩာလု ေဟာတိ, အနဘိဇၩာပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန အဗ်ာပႏၷစိေတၱာ ေဟာတိ, အဗ်ာပါဒပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ; သဟာပိ သုေခန သဟာပိ ေသာမနေႆန သမၼာဒိ႒ိ ေဟာတိ, သမၼာဒိ႒ိပစၥယာ စ သုခံ ေသာမနႆံ ပဋိသံေဝေဒတိ။ ေသာ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨတိ။ ဣဒံ, ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ။ ဣမာနိ ေခါ, ဘိကၡေဝ, စတၱာရိ ဓမၼသမာဒါနာနိ။

၄၈၂. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, တိတၱကာလာဗု ဝိေသန သံသေ႒ာ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဇီဝိတုကာေမာ အမရိတုကာေမာ သုခကာေမာ ဒုကၡပၸဋိကူေလာ။ တေမနံ ဧဝံ ဝေဒယ်ဳံ – ‘အမ႓ော ပုရိသ, အယံ တိတၱကာလာဗု ဝိေသန သံသေ႒ာ, သေစ အာကခၤသိ ပိဝ [ပိပ (သီ. ပီ.)]။ တႆ ေတ ပိဝေတာ [ပိပေတာ (သီ. ပီ.)] ေစဝ နစၧာေဒႆတိ ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ [ပီတြာ (သီ.)] စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂစၧသိ မရဏမတၱံ ဝါ ဒုကၡ’ႏၲိ။ ေသာ တံ အပၸဋိသခၤါယ ပိေဝယ်, နပၸဋိနိႆေဇၨယ်။ တႆ တံ ပိဝေတာ ေစဝ နစၧာေဒယ် ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂေစၧယ် မရဏမတၱံ ဝါ ဒုကၡံ။ တထူပမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဣမံ ဓမၼသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡေၪၥဝ အာယတိၪၥ ဒုကၡဝိပါကံ။

၄၈၃. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, အာပါနီယကံေသာ ဝဏၰသမၸေႏၷာ ဂႏၶသမၸေႏၷာ ရသသမၸေႏၷာ။ ေသာ စ ေခါ ဝိေသန သံသေ႒ာ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ဇီဝိတုကာေမာ အမရိတုကာေမာ သုခကာေမာ ဒုကၡပၸဋိကူေလာ။ တေမနံ ဧဝံ ဝေဒယ်ဳံ – ‘အမ႓ော ပုရိသ, အယံ အာပါနီယကံေသာ ဝဏၰသမၸေႏၷာ ဂႏၶသမၸေႏၷာ ရသသမၸေႏၷာ။ ေသာ စ ေခါ ဝိေသန သံသေ႒ာ, သေစ အာကခၤသိ ပိဝ။ တႆ ေတ ပိဝေတာဟိ [ပိဝေတာပိ (က.)] ေခါ ဆာေဒႆတိ ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂစၧသိ မရဏမတၱံ ဝါ ဒုကၡ’ႏၲိ။ ေသာ တံ အပၸဋိသခၤါယ ပိေဝယ်, နပၸဋိနိႆေဇၨယ်။ တႆ တံ ပိဝေတာဟိ ေခါ ဆာေဒယ် ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန မရဏံ ဝါ နိဂေစၧယ် မရဏမတၱံ ဝါ ဒုကၡံ။ တထူပမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဣမံ ဓမၼသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခံ အာယတႎ ဒုကၡဝိပါကံ။

၄၈၄. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ပူတိမုတၱံ နာနာေဘသေဇၨဟိ သံသ႒ံ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ပ႑ဳကေရာဂီ။ တေမနံ ဧဝံ ဝေဒယ်ဳံ – ‘အမ႓ော ပုရိသ, ဣဒံ ပူတိမုတၱံ နာနာေဘသေဇၨဟိ သံသ႒ံ, သေစ အာကခၤသိ ပိဝ။ တႆ ေတ ပိဝေတာဟိ ေခါ နစၧာေဒႆတိ ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန သုခီ ဘဝိႆသီ’တိ။ ေသာ တံ ပဋိသခၤါယ ပိေဝယ်, နပၸဋိနိႆေဇၨယ်။ တႆ တံ ပိဝေတာဟိ ေခါ နစၧာေဒယ် ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန သုခီ အႆ။ တထူပမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဣမံ ဓမၼသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷဒုကၡံ အာယတႎ သုခဝိပါကံ။

၄၈၅. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဒဓိ စ မဓု စ သပၸိ စ ဖာဏိတၪၥ ဧကဇၩံ သံသ႒ံ။ အထ ပုရိေသာ အာဂေစၧယ် ေလာဟိတပကၡႏၵိေကာ။ တေမနံ ဧဝံ ဝေဒယ်ဳံ – ‘အမ႓ော ပုရိသ, ဣဒံ ဒဓႎ စ မဓုံ စ သပၸႎ စ ဖာဏိတၪၥ ဧကဇၩံ သံသ႒ံ, သေစ အာကခၤသိ ပိဝ။ တႆ ေတ ပိဝေတာ ေစဝ ဆာေဒႆတိ ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန သုခီ ဘဝိႆသီ’တိ။ ေသာ တံ ပဋိသခၤါယ ပိေဝယ်, နပၸဋိနိႆေဇၨယ်။ တႆ တံ ပိဝေတာ ေစဝ ဆာေဒယ် ဝေဏၰနပိ ဂေႏၶနပိ ရေသနပိ, ပိဝိတြာ စ ပန သုခီ အႆ။ တထူပမာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဣမံ ဓမၼသမာဒါနံ ဝဒါမိ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ။

၄၈၆. ‘‘ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဝႆာနံ ပစၧိေမ မာေသ သရဒသမေယ ဝိေဒၶ ဝိဂတဝလာဟေက ေဒေဝ အာဒိေစၥာ နဘံ အဗ႓ဳႆကၠမာေနာ သဗၺံ အာကာသဂတံ တမဂတံ အဘိဝိဟစၥ ဘာသေတ စ တပေတ စ ဝိေရာစေတ စ; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ယမိဒံ ဓမၼသမာဒါနံ ပစၥဳပၸႏၷသုခေၪၥဝ အာယတိၪၥ သုခဝိပါကံ တဒေည ပုထုသမဏျဗာဟၼဏပရပၸဝါေဒ အဘိဝိဟစၥ ဘာသေတ စ တပေတ စ ဝိေရာစေတ စာ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

မဟာဓမၼသမာဒါနသုတၱံ နိ႒ိတံ ဆ႒ံ။

၇. ဝီမံသကသုတၱံ

၄၈၇. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဝီမံသေကန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ပရႆ ေစေတာပရိယာယံ အဇာနေႏၲန [အာဇာနေႏၲန (ပီ. က.), အဇာနေႏၲန ကိႏၲိ (?)] တထာဂေတ သမေႏၷသနာ ကာတဗၺာ ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဝါ ေနာ ဝါ’ ဣတိ ဝိညာဏာယာ’’တိ။ ‘‘ဘဂဝံမူလကာ ေနာ, ဘေႏၲ, ဓမၼာ, ဘဂဝံေနတၱိကာ ဘဂဝံပဋိသရဏာ; သာဓု ဝတ, ဘေႏၲ, ဘဂဝႏၲံေယဝ ပဋိဘာတု ဧတႆ ဘာသိတႆ အေတၳာ; ဘဂဝေတာ သုတြာ ဘိကၡဴ ဓာေရႆႏၲီ’’တိ။ ‘‘ေတန ဟိ, ဘိကၡေဝ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကေရာထ, ဘာသိႆာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

၄၈၈. ‘‘ဝီမံသေကန, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳနာ ပရႆ ေစေတာပရိယာယံ အဇာနေႏၲန ဒြီသု ဓေမၼသု တထာဂေတာ သမေႏၷသိတေဗၺာ စကၡဳေသာတဝိေညေယ်သု ဓေမၼသု – ‘ေယ သံကိလိ႒ာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ဝါ ေတ တထာဂတႆ ေနာ ဝါ’တိ? တေမနံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေယ သံကိလိ႒ာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, န ေတ တထာဂတႆ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ။

‘‘ယေတာ နံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေယ သံကိလိ႒ာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, န ေတ တထာဂတႆ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ, တေတာ နံ ဥတၱရႎ သမေႏၷသတိ – ‘ေယ ဝီတိမိႆာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ဝါ ေတ တထာဂတႆ ေနာ ဝါ’တိ? တေမနံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေယ ဝီတိမိႆာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, န ေတ တထာဂတႆ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ။

‘‘ယေတာ နံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေယ ဝီတိမိႆာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, န ေတ တထာဂတႆ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ, တေတာ နံ ဥတၱရႎ သမေႏၷသတိ – ‘ေယ ေဝါဒါတာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ဝါ ေတ တထာဂတႆ ေနာ ဝါ’တိ? တေမနံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေယ ေဝါဒါတာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ေတ တထာဂတႆာ’တိ။

‘‘ယေတာ နံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ေယ ေဝါဒါတာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ေတ တထာဂတႆာ’တိ, တေတာ နံ ဥတၱရႎ သမေႏၷသတိ – ‘ဒီဃရတၱံ သမာပေႏၷာ အယမာယသၼာ ဣမံ ကုသလံ ဓမၼံ, ဥဒါဟု ဣတၱရသမာပေႏၷာ’တိ? တေမနံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဒီဃရတၱံ သမာပေႏၷာ အယမာယသၼာ ဣမံ ကုသလံ ဓမၼံ, နာယမာယသၼာ ဣတၱရသမာပေႏၷာ’တိ။

‘‘ယေတာ နံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဒီဃရတၱံ သမာပေႏၷာ အယမာယသၼာ ဣမံ ကုသလံ ဓမၼံ, နာယမာယသၼာ ဣတၱရသမာပေႏၷာ’တိ, တေတာ နံ ဥတၱရႎ သမေႏၷသတိ – ‘ဉတၱဇၩာပေႏၷာ အယမာယသၼာ ဘိကၡဳ ယသပၸေတၱာ, သံဝိဇၨႏၲႆ ဣေဓကေစၥ အာဒီနဝါ’တိ? န တာဝ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ဣေဓကေစၥ အာဒီနဝါ သံဝိဇၨႏၲိ ယာဝ န ဉတၱဇၩာပေႏၷာ ေဟာတိ ယသပၸေတၱာ။ ယေတာ စ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဉတၱဇၩာပေႏၷာ ေဟာတိ ယသပၸေတၱာ, အထႆ ဣေဓကေစၥ အာဒီနဝါ သံဝိဇၨႏၲိ။ တေမနံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဉတၱဇၩာပေႏၷာ အယမာယသၼာ ဘိကၡဳ ယသပၸေတၱာ, နာႆ ဣေဓကေစၥ အာဒီနဝါ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ။

‘‘ယေတာ နံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဉတၱဇၩာပေႏၷာ အယမာယသၼာ ဘိကၡဳ ယသပၸေတၱာ, နာႆ ဣေဓကေစၥ အာဒီနဝါ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ, တေတာ နံ ဥတၱရႎ သမေႏၷသတိ – ‘အဘယူပရေတာ အယမာယသၼာ, နာယမာယသၼာ ဘယူပရေတာ; ဝီတရာဂတၱာ ကာေမ န ေသဝတိ ခယာ ရာဂႆာ’တိ? တေမနံ သမေႏၷသမာေနာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘အဘယူပရေတာ အယမာယသၼာ, နာယမာယသၼာ ဘယူပရေတာ; ဝီတရာဂတၱာ ကာေမ န ေသဝတိ ခယာ ရာဂႆာ’တိ။ တေၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ ပေရ ဧဝံ ပုေစၧယ်ဳံ – ‘ေက ပနာယသၼေတာ အာကာရာ, ေက အႏြယာ, ေယနာယသၼာ ဧဝံ ဝေဒသိ – အဘယူပရေတာ အယမာယသၼာ, နာယမာယသၼာ ဘယူပရေတာ; ဝီတရာဂတၱာ ကာေမ န ေသဝတိ ခယာ ရာဂႆာ’တိ။ သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ် – ‘တထာ ဟိ ပန အယမာယသၼာ သံေဃ ဝါ ဝိဟရေႏၲာ ဧေကာ ဝါ ဝိဟရေႏၲာ, ေယ စ တတၳ သုဂတာ ေယ စ တတၳ ဒုဂၢတာ, ေယ စ တတၳ ဂဏမႏုသာသႏၲိ, ေယ စ ဣေဓကေစၥ အာမိေသသု သံဒိႆႏၲိ, ေယ စ ဣေဓကေစၥ အာမိေသန အႏုပလိတၱာ, နာယမာယသၼာ တံ ေတန အဝဇာနာတိ။ သမၼဳခါ ေခါ ပန ေမတံ ဘဂဝေတာ သုတံ သမၼဳခါ ပဋိဂၢဟိတံ – အဘယူပရေတာဟမသၼိ, နာဟမသၼိ ဘယူပရေတာ, ဝီတရာဂတၱာ ကာေမ န ေသဝါမိ ခယာ ရာဂႆာ’တိ။

၄၈၉. ‘‘တၾတ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာဝ ဥတၱရႎ ပဋိပုစၧိတေဗၺာ – ‘ေယ သံကိလိ႒ာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ဝါ ေတ တထာဂတႆ ေနာ ဝါ’တိ? ဗ်ာကရမာေနာ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ် – ‘ေယ သံကိလိ႒ာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, န ေတ တထာဂတႆ သံဝိဇၨႏၲီ’’’တိ။

‘‘ေယ ဝီတိမိႆာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ဝါ ေတ တထာဂတႆ ေနာ ဝါတိ? ဗ်ာကရမာေနာ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ် – ‘ေယ ဝီတိမိႆာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, န ေတ တထာဂတႆ သံဝိဇၨႏၲီ’တိ။

‘‘ေယ ေဝါဒါတာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ဝါ ေတ တထာဂတႆ ေနာ ဝါတိ? ဗ်ာကရမာေနာ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတာ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ် – ‘ေယ ေဝါဒါတာ စကၡဳေသာတဝိေညယ်ာ ဓမၼာ, သံဝိဇၨႏၲိ ေတ တထာဂတႆ; ဧတံပေထာဟမသၼိ, ဧတံေဂါစေရာ [ဧတပေထာဟမသၼိ ဧတေဂါစေရာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)], ေနာ စ ေတန တမၼေယာ’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒႎ ေခါ, ဘိကၡေဝ, သတၳာရံ အရဟတိ သာဝေကာ ဥပသကၤမိတုံ ဓမၼႆဝနာယ။ တႆ သတၳာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဥတၱ႐ုတၱရႎ ပဏီတပဏီတံ ကဏွသုကၠသပၸဋိဘာဂံ။ ယထာ ယထာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ သတၳာ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဥတၱ႐ုတၱရႎ ပဏီတပဏီတံ ကဏွသုကၠသပၸဋိဘာဂံ တထာ တထာ ေသာ တသၼႎ ဓေမၼ အဘိညာယ ဣေဓကစၥံ ဓမၼံ ဓေမၼသု နိ႒ံ ဂစၧတိ, သတၳရိ ပသီဒတိ – ‘သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ သံေဃာ’တိ။ တေၪၥ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳံ ပေရ ဧဝံ ပုေစၧယ်ဳံ – ‘ေက ပနာယသၼေတာ အာကာရာ, ေက အႏြယာ, ေယနာယသၼာ ဧဝံ ဝေဒသိ – သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ သံေဃာ’တိ? သမၼာ ဗ်ာကရမာေနာ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဧဝံ ဗ်ာကေရယ် – ‘ဣဓာဟံ, အာဝုေသာ, ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎ ဓမၼႆဝနာယ။ တႆ ေမ ဘဂဝါ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဥတၱ႐ုတၱရႎ ပဏီတပဏီတံ ကဏွသုကၠသပၸဋိဘာဂံ။ ယထာ ယထာ ေမ, အာဝုေသာ, ဘဂဝါ ဓမၼံ ေဒေသတိ ဥတၱ႐ုတၱရႎ ပဏီတပဏီတံ ကဏွသုကၠသပၸဋိဘာဂံ တထာ တထာဟံ တသၼႎ ဓေမၼ အဘိညာယ ဣေဓကစၥံ ဓမၼံ ဓေမၼသု နိ႒မဂမံ, သတၳရိ ပသီဒႎ – သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘဂဝါ, သြာကၡာေတာ ဘဂဝတာ, ဓေမၼာ, သုပၸဋိပေႏၷာ သံေဃာ’တိ။

၄၉၀. ‘‘ယႆ ကႆစိ, ဘိကၡေဝ, ဣေမဟိ အာကာေရဟိ ဣေမဟိ ပေဒဟိ ဣေမဟိ ဗ်ၪၨေနဟိ တထာဂေတ သဒၶါ နိဝိ႒ာ ေဟာတိ မူလဇာတာ ပတိ႒ိတာ, အယံ ဝုစၥတိ, ဘိကၡေဝ, အာကာရဝတီ သဒၶါ ဒႆနမူလိကာ, ဒဠႇာ; အသံဟာရိယာ သမေဏန ဝါ ျဗာဟၼေဏန ဝါ ေဒေဝန ဝါ မာေရန ဝါ ျဗဟၼဳနာ ဝါ ေကနစိ ဝါ ေလာကသၼႎ။ ဧဝံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, တထာဂေတ ဓမၼသမေႏၷသနာ ေဟာတိ။ ဧဝၪၥ ပန တထာဂေတာ ဓမၼတာသုသမႏၷိေ႒ာ ေဟာတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ဝီမံသကသုတၱံ နိ႒ိတံ သတၱမံ။

၈. ေကာသမၺိယသုတၱံ

၄၉၁. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ေကာသမၺိယံ ဝိဟရတိ ေဃာသိတာရာေမ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန ေကာသမၺိယံ ဘိကၡဴ ဘ႑နဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒႏၲာ ဝိဟရႏၲိ။ ေတ န ေစဝ အညမညံ သညာေပႏၲိ န စ သညတၱႎ ဥေပႏၲိ, န စ အညမညံ နိဇၩာေပႏၲိ, န စ နိဇၩတၱႎ ဥေပႏၲိ။ အထ ေခါ အညတေရာ ဘိကၡဳ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒိ။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷာ ေခါ ေသာ ဘိကၡဳ ဘဂဝႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဣဓ, ဘေႏၲ, ေကာသမၺိယံ ဘိကၡဴ ဘ႑နဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒႏၲာ ဝိဟရႏၲိ, ေတ န ေစဝ အညမညံ သညာေပႏၲိ, န စ သညတၱႎ ဥေပႏၲိ, န စ အညမညံ နိဇၩာေပႏၲိ, န စ နိဇၩတၱႎ ဥေပႏၲီ’’တိ။

အထ ေခါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိကၡဳံ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဧဟိ တြံ, ဘိကၡဳ, မမ ဝစေနန ေတ ဘိကၡဴ အာမေႏၲဟိ – ‘သတၳာ ေဝါ အာယသၼေႏၲ အာမေႏၲတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’တိ ေခါ ေသာ ဘိကၡဳ ဘဂဝေတာ ပဋိႆုတြာ ေယန ေတ ဘိကၡဴ ေတႏုပသကၤမိ; ဥပသကၤမိတြာ ေတ ဘိကၡဴ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သတၳာ အာယသၼေႏၲ အာမေႏၲတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုေသာ’’တိ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ တႆ ဘိကၡဳေနာ ပဋိႆုတြာ ေယန ဘဂဝါ ေတႏုပသကၤမႎသု; ဥပသကၤမိတြာ ဘဂဝႏၲံ အဘိဝါေဒတြာ ဧကမႏၲံ နိသီဒႎသု။ ဧကမႏၲံ နိသိေႏၷ ေခါ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ – ‘‘သစၥံ ကိရ တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ဘ႑နဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒႏၲာ ဝိဟရထ, ေတ န ေစဝ အညမညံ သညာေပထ, န စ သညတၱႎ ဥေပထ, န စ အညမညံ နိဇၩာေပထ, န စ နိဇၩတၱႎ ဥေပထာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘တံ ကႎ မညထ, ဘိကၡေဝ, ယသၼႎ တုေမွ သမေယ ဘ႑နဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒႏၲာ ဝိဟရထ, အပိ ႏု တုမွာကံ တသၼႎ သမေယ ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ, ေမတၱံ ဝစီကမၼံ။ေပ.။ ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စာ’’တိ? ‘‘ေနာ ေဟတံ, ဘေႏၲ’’။ ‘‘ဣတိ ကိရ, ဘိကၡေဝ, ယသၼႎ တုေမွ သမေယ ဘ႑နဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒႏၲာ ဝိဟရထ, ေနဝ တုမွာကံ တသၼႎ သမေယ ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ, န ေမတၱံ ဝစီကမၼံ။ေပ.။ န ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ အထ ကိၪၥရဟိ တုေမွ, ေမာဃပုရိသာ, ကႎ ဇာနႏၲာ ကႎ ပႆႏၲာ ဘ႑နဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒႏၲာ ဝိဟရထ, ေတ န ေစဝ အညမညံ သညာေပထ, န စ သညတၱႎ ဥေပထ, န စ အညမညံ နိဇၩာေပထ, န စ နိဇၩတၱႎ ဥေပထ? တဥႇိ တုမွာကံ, ေမာဃပုရိသာ, ဘဝိႆတိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာ’’တိ။

၄၉၂. အထ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဆယိေမ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼာ သာရဏီယာ ပိယကရဏာ ဂ႐ုကရဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱႏၲိ။ ကတေမ ဆ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေမတၱံ ကာယကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ အယမၸိ ဓေမၼာ သာရဏီေယာ ပိယကရေဏာ ဂ႐ုကရေဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေမတၱံ ဝစီကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ အယမၸိ ဓေမၼာ သာရဏီေယာ ပိယကရေဏာ ဂ႐ုကရေဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကိဘာဝါယ သံဝတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳေနာ ေမတၱံ မေနာကမၼံ ပစၥဳပ႒ိတံ ေဟာတိ သျဗဟၼစာရီသု အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ အယမၸိ ဓေမၼာ သာရဏီေယာ ပိယကရေဏာ ဂ႐ုကရေဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ေယ ေတ လာဘာ ဓမၼိကာ ဓမၼလဒၶါ အႏၲမေသာ ပတၱပရိယာပႏၷမတၱမၸိ, တထာ႐ူေပဟိ လာေဘဟိ အပၸဋိဝိဘတၱေဘာဂီ ေဟာတိ သီလဝေႏၲဟိ သျဗဟၼစာရီဟိ သာဓာရဏေဘာဂီ။ အယမၸိ ဓေမၼာ သာရဏီေယာ ပိယကရေဏာ ဂ႐ုကရေဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယာနိ တာနိ သီလာနိ အခ႑ာနိ အစၧိဒၵါနိ အသဗလာနိ အကမၼာသာနိ ဘုဇိႆာနိ ဝိညဳပၸသတၳာနိ အပရာမ႒ာနိ သမာဓိသံဝတၱနိကာနိ တထာ႐ူေပသု သီေလသု သီလသာမညဂေတာ ဝိဟရတိ သျဗဟၼစာရီဟိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ အယမၸိ ဓေမၼာ သာရဏီေယာ ပိယကရေဏာ ဂ႐ုကရေဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ယာယံ ဒိ႒ိ အရိယာ နိယ်ာနိကာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယ တထာ႐ူပါယ ဒိ႒ိယာ ဒိ႒ိသာမညဂေတာ ဝိဟရတိ သျဗဟၼစာရီဟိ အာဝိ ေစဝ ရေဟာ စ။ အယမၸိ ဓေမၼာ သာရဏီေယာ ပိယကရေဏာ ဂ႐ုကရေဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱတိ။

‘‘ဣေမ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဆ သာရဏီယာ ဓမၼာ ပိယကရဏာ ဂ႐ုကရဏာ သဂၤဟာယ အဝိဝါဒါယ သာမဂၢိယာ ဧကီဘာဝါယ သံဝတၱႏၲိ။ ဣေမသံ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဆႏၷံ သာရဏီယာနံ ဓမၼာနံ ဧတံ အဂၢံ ဧတံ သဂၤါဟိကံ [သဂၤါဟကံ (?)] ဧတံ သံဃာဋနိကံ – ယဒိဒံ ယာယံ ဒိ႒ိ အရိယာ နိယ်ာနိကာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယ။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ကူဋာဂါရႆ ဧတံ အဂၢံ ဧတံ သဂၤါဟိကံ ဧတံ သံဃာဋနိကံ ယဒိဒံ ကူဋံ; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဣေမသံ ဆႏၷံ သာရဏီယာနံ ဓမၼာနံ ဧတံ အဂၢံ ဧတံ သဂၤါဟိကံ ဧတံ သံဃာဋနိကံ ယဒိဒံ ယာယံ ဒိ႒ိ အရိယာ နိယ်ာနိကာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယ။

၄၉၃. ‘‘ကထၪၥ, ဘိကၡေဝ, ယာယံ ဒိ႒ိ အရိယာ နိယ်ာနိကာ နိယ်ာတိ တကၠရႆ သမၼာ ဒုကၡကၡယာယ? ဣဓ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ အရညဂေတာ ဝါ ႐ုကၡမူလဂေတာ ဝါ သုညာဂါရဂေတာ ဝါ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘အတၳိ ႏု ေခါ ေမ တံ ပရိယု႒ာနံ အဇၩတၱံ အပၸဟီနံ, ေယနာဟံ ပရိယု႒ာေနန ပရိယု႒ိတစိေတၱာ ယထာဘူတံ နပၸဇာေနယ်ံ န ပေႆယ်’ႏၲိ? သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ကာမရာဂပရိယု႒ိေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဗ်ာပါဒပရိယု႒ိေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ထီနမိဒၶပရိယု႒ိေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဥဒၶစၥကုကၠဳစၥပရိယု႒ိေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဝိစိကိစၧာပရိယု႒ိေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဣဓေလာကစိႏၲာယ ပသုေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ပရေလာကစိႏၲာယ ပသုေတာ ေဟာတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ သေစ, ဘိကၡေဝ, ဘိကၡဳ ဘ႑နဇာေတာ ကလဟဇာေတာ ဝိဝါဒါပေႏၷာ အညမညံ မုခသတၱီဟိ ဝိတုဒေႏၲာ ဝိဟရတိ, ပရိယု႒ိတစိေတၱာဝ ေဟာတိ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘နတၳိ ေခါ ေမ တံ ပရိယု႒ာနံ အဇၩတၱံ အပၸဟီနံ, ေယနာဟံ ပရိယု႒ာေနန ပရိယု႒ိတစိေတၱာ ယထာဘူတံ နပၸဇာေနယ်ံ န ပေႆယ်ံ။ သုပၸဏိဟိတံ ေမ မာနသံ သစၥာနံ ေဗာဓာယာ’တိ။ ဣဒမႆ ပဌမံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၄၉၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ဣမံ ႏု ေခါ အဟံ ဒိ႒ႎ အာေသဝေႏၲာ ဘာေဝေႏၲာ ဗဟုလီကေရာေႏၲာ လဘာမိ ပစၥတၱံ သမထံ, လဘာမိ ပစၥတၱံ နိဗၺဳတိ’ႏၲိ? ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဣမံ ေခါ အဟံ ဒိ႒ႎ အာေသဝေႏၲာ ဘာေဝေႏၲာ ဗဟုလီကေရာေႏၲာ လဘာမိ ပစၥတၱံ သမထံ, လဘာမိ ပစၥတၱံ နိဗၺဳတိ’ႏၲိ။ ဣဒမႆ ဒုတိယံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၄၉၅. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ယထာ ႐ူပါယာဟံ ဒိ႒ိယာ သမႏၷာဂေတာ, အတၳိ ႏု ေခါ ဣေတာ ဗဟိဒၶါ အေညာ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ တထာ႐ူပါယ ဒိ႒ိယာ သမႏၷာဂေတာ’တိ? ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ႐ူပါယာဟံ ဒိ႒ိယာ သမႏၷာဂေတာ, နတၳိ ဣေတာ ဗဟိဒၶါ အေညာ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ တထာ႐ူပါယ ဒိ႒ိယာ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ဣဒမႆ တတိယံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၄၉၆. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ကထံ႐ူပါယ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ? ဓမၼတာ ဧသာ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိသမၸႏၷႆ ပုဂၢလႆ – ‘ကိၪၥာပိ တထာ႐ူပႎ အာပတၱႎ အာပဇၨတိ, ယထာ႐ူပါယ အာပတၱိယာ ဝု႒ာနံ ပညာယတိ, အထ ေခါ နံ ခိပၸေမဝ သတၳရိ ဝါ ဝိညဴသု ဝါ သျဗဟၼစာရီသု ေဒေသတိ ဝိဝရတိ ဥတၱာနီကေရာတိ; ေဒေသတြာ ဝိဝရိတြာ ဥတၱာနီကတြာ အာယတႎ သံဝရံ အာပဇၨတိ’။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဒဟေရာ ကုမာေရာ မေႏၵာ ဥတၱာနေသယ်ေကာ ဟေတၳန ဝါ ပါေဒန ဝါ အဂၤါရံ အကၠမိတြာ ခိပၸေမဝ ပဋိသံဟရတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼတာ ဧသာ ဒိ႒ိသမၸႏၷႆ ပုဂၢလႆ – ‘ကိၪၥာပိ တထာ႐ူပႎ အာပတၱႎ အာပဇၨတိ ယထာ႐ူပါယ အာပတၱိယာ ဝု႒ာနံ ပညာယတိ, အထ ေခါ နံ ခိပၸေမဝ သတၳရိ ဝါ ဝိညဴသု ဝါ သျဗဟၼစာရီသု ေဒေသတိ ဝိဝရတိ ဥတၱာနီကေရာတိ; ေဒေသတြာ ဝိဝရိတြာ ဥတၱာနီကတြာ အာယတႎ သံဝရံ အာပဇၨတိ’။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ဣဒမႆ စတုတၳံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၄၉၇. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ကထံ႐ူပါယ စ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ? ဓမၼတာ ဧသာ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိသမၸႏၷႆ ပုဂၢလႆ – ‘ကိၪၥာပိ ယာနိ တာနိ သျဗဟၼစာရီနံ ဥစၥာဝစာနိ ကႎကရဏီယာနိ တတၳ ဥႆုကၠံ အာပေႏၷာ ေဟာတိ, အထ ခြာႆ တိဗၺာေပကၡာ ေဟာတိ အဓိသီလသိကၡာယ အဓိစိတၱသိကၡာယ အဓိပညာသိကၡာယ’။ ေသယ်ထာပိ, ဘိကၡေဝ, ဂါဝီ တ႐ုဏဝစၧာ ထမၺၪၥ အာလုမၸတိ ဝစၧကၪၥ အပစိနတိ; ဧဝေမဝ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဓမၼတာ ဧသာ ဒိ႒ိသမၸႏၷႆ ပုဂၢလႆ – ‘ကိၪၥာပိ ယာနိ တာနိ သျဗဟၼစာရီနံ ဥစၥာဝစာနိ ကႎကရဏီယာနိ တတၳ ဥႆုကၠံ အာပေႏၷာ ေဟာတိ, အထ ခြာႆ တိဗၺာေပကၡာ ေဟာတိ အဓိသီလသိကၡာယ အဓိစိတၱသိကၡာယ အဓိပညာသိကၡာယ’။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဓမၼတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ဣဒမႆ ပၪၥမံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၄၉၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဗလတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဗလတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ကထံ႐ူပါယ စ, ဘိကၡေဝ, ဗလတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ? ဗလတာ ဧသာ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိသမၸႏၷႆ ပုဂၢလႆ ယံ တထာဂတပၸေဝဒိေတ ဓမၼဝိနေယ ေဒသိယမာေန အ႒ႎကတြာ မနသိကတြာ သဗၺေစတသာ [သဗၺေစတေသာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.), သဗၺံ ေစတသာ (က.)] သမႏၷာဟရိတြာ ဩဟိတေသာေတာ ဓမၼံ သုဏာတိ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဗလတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဗလတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ဣဒမႆ ဆ႒ံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၄၉၉. ‘‘ပုန စပရံ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ဣတိ ပဋိသၪၥိကၡတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဗလတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဗလတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ကထံ႐ူပါယ စ, ဘိကၡေဝ, ဗလတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ? ဗလတာ ဧသာ, ဘိကၡေဝ, ဒိ႒ိသမၸႏၷႆ ပုဂၢလႆ ယံ တထာဂတပၸေဝဒိေတ ဓမၼဝိနေယ ေဒသိယမာေန လဘတိ အတၳေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼေဝဒံ, လဘတိ ဓမၼဴပသံဟိတံ ပါေမာဇၨံ။ ေသာ ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယထာ႐ူပါယ ဗလတာယ ဒိ႒ိသမၸေႏၷာ ပုဂၢေလာ သမႏၷာဂေတာ, အဟမၸိ တထာ႐ူပါယ ဗလတာယ သမႏၷာဂေတာ’တိ။ ဣဒမႆ သတၱမံ ဉာဏံ အဓိဂတံ ေဟာတိ အရိယံ ေလာကုတၱရံ အသာဓာရဏံ ပုထုဇၨေနဟိ။

၅၀၀. ‘‘ဧဝံ သတၱဂၤသမႏၷာဂတႆ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝကႆ ဓမၼတာ သုသမႏၷိ႒ာ ေဟာတိ ေသာတာပတၱိဖလသစၧိကိရိယာယ။ ဧဝံ သတၱဂၤသမႏၷာဂေတာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, အရိယသာဝေကာ ေသာတာပတၱိဖလသမႏၷာဂေတာ ေဟာတီ’’တိ။

ဣဒမေဝါစ ဘဂဝါ။ အတၱမနာ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ဘာသိတံ အဘိနႏၵဳႏၲိ။

ေကာသမၺိယသုတၱံ နိ႒ိတံ အ႒မံ။

၉. ျဗဟၼနိမႏၲနိကသုတၱံ

၅၀၁. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတၳိယံ ဝိဟရတိ ေဇတဝေန အနာထပိ႑ိကႆ အာရာေမ။ တၾတ ေခါ ဘဂဝါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘‘ဘိကၡေဝါ’’တိ။ ‘‘ဘဒေႏၲ’’တိ ေတ ဘိကၡဴ ဘဂဝေတာ ပစၥေႆာသုံ။ ဘဂဝါ ဧတဒေဝါစ –

‘‘ဧကမိဒါဟံ, ဘိကၡေဝ, သမယံ ဥကၠ႒ာယံ ဝိဟရာမိ သုဘဂဝေန သာလရာဇမူေလ။ ေတန ေခါ ပန, ဘိကၡေဝ, သမေယန ဗကႆ ျဗဟၼဳေနာ ဧဝ႐ူပံ ပါပကံ ဒိ႒ိဂတံ ဥပၸႏၷံ ေဟာတိ – ‘ဣဒံ နိစၥံ, ဣဒံ ဓုဝံ, ဣဒံ သႆတံ, ဣဒံ ေကဝလံ, ဣဒံ အစဝနဓမၼံ, ဣဒဥႇိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇၨတိ, ဣေတာ စ ပနညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ နတၳီ’တိ။ အထ ခြာဟံ, ဘိကၡေဝ, ဗကႆ ျဗဟၼဳေနာ ေစတသာ ေစေတာပရိဝိတကၠမညာယ – ေသယ်ထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိေသာ သမိၪၨိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာေရယ်, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိေၪၨယ်, ဧဝေမဝ – ဥကၠ႒ာယံ သုဘဂဝေန သာလရာဇမူေလ အႏၲရဟိေတာ တသၼႎ ျဗဟၼေလာေက ပါတုရေဟာသႎ။ အဒၵသာ ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, ဗေကာ ျဗဟၼာ ဒူရေတာဝ အာဂစၧႏၲံ; ဒိသြာန မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဧဟိ ေခါ, မာရိသ, သြာဂတံ, မာရိသ! စိရႆံ ေခါ, မာရိသ, ဣမံ ပရိယာယမကာသိ ယဒိဒံ ဣဓာဂမနာယ။ ဣဒဥႇိ, မာရိသ, နိစၥံ, ဣဒံ ဓုဝံ, ဣဒံ သႆတံ, ဣဒံ ေကဝလံ, ဣဒံ အစဝနဓမၼံ, ဣဒဥႇိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇၨတိ။ ဣေတာ စ ပနညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ နတၳီ’’’တိ။

ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဗကံ ျဗဟၼာနံ ဧတဒေဝါစံ – ‘‘အဝိဇၨာဂေတာ ဝတ, ေဘာ, ဗေကာ ျဗဟၼာ; အဝိဇၨာဂေတာ ဝတ, ေဘာ, ဗေကာ ျဗဟၼာ; ယၾတ ဟိ နာမ အနိစၥံေယဝ သမာနံ နိစၥႏၲိ ဝကၡတိ, အဒၶဳဝံေယဝ သမာနံ ဓုဝႏၲိ ဝကၡတိ, အသႆတံေယဝ သမာနံ သႆတႏၲိ ဝကၡတိ, အေကဝလံေယဝ သမာနံ ေကဝလႏၲိ ဝကၡတိ, စဝနဓမၼံေယဝ သမာနံ အစဝနဓမၼႏၲိ ဝကၡတိ; ယတၳ စ ပန ဇာယတိ ဇီယတိ မီယတိ စဝတိ ဥပပဇၨတိ တၪၥ ဝကၡတိ – ‘ဣဒဥႇိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇၨတီ’တိ; သႏၲၪၥ ပနညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ ‘နတၳညံ ဥတၱရိ နိႆရဏ’ႏၲိ ဝကၡတီ’’တိ။

၅၀၂. ‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မာေရာ ပါပိမာ အညတရံ ျဗဟၼပါရိသဇၨံ အႏြာဝိသိတြာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဘိကၡဳ, ဘိကၡဳ, ေမတမာသေဒါ ေမတမာသေဒါ, ဧေသာ ဟိ, ဘိကၡဳ, ျဗဟၼာ မဟာျဗဟၼာ အဘိဘူ အနဘိဘူေတာ အညဒတၳဳဒေသာ ဝသဝတၱီ ဣႆေရာ ကတၱာ နိမၼာတာ ေသေ႒ာ သဇိတာ [သဇၨိတာ (သ်ာ. ကံ. က.), သၪၨိတာ (သီ. ပီ.)] ဝသီ ပိတာ ဘူတဘဗ်ာနံ။ အေဟသုံ ေခါ ေယ, ဘိကၡဳ, တယာ ပုေဗၺ သမဏျဗာဟၼဏာ ေလာကသၼႎ ပထဝီဂရဟကာ ပထဝီဇိဂုစၧကာ, အာပဂရဟကာ အာပဇိဂုစၧကာ, ေတဇဂရဟကာ ေတဇဇိဂုစၧကာ, ဝါယဂရဟကာ ဝါယဇိဂုစၧကာ, ဘူတဂရဟကာ ဘူတဇိဂုစၧကာ, ေဒဝဂရဟကာ ေဒဝဇိဂုစၧကာ, ပဇာပတိဂရဟကာ ပဇာပတိဇိဂုစၧကာ, ျဗဟၼဂရဟကာ ျဗဟၼဇိဂုစၧကာ – ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပါဏုပေစၧဒါ ဟီေန ကာေယ ပတိ႒ိတာ အေဟသုံ။ ေယ ပန, ဘိကၡဳ, တယာ ပုေဗၺ သမဏျဗာဟၼဏာ ေလာကသၼႎ ပထဝီပသံသကာ ပထဝါဘိနႏၵိေနာ, အာပပသံသကာ အာပါဘိနႏၵိေနာ, ေတဇပသံသကာ ေတဇာဘိနႏၵိေနာ, ဝါယပသံသကာ ဝါယာဘိနႏၵိေနာ, ဘူတပသံသကာ ဘူတာဘိနႏၵိေနာ, ေဒဝပသံသကာ ေဒဝါဘိနႏၵိေနာ, ပဇာပတိပသံသကာ ပဇာပတာဘိနႏၵိေနာ, ျဗဟၼပသံသကာ ျဗဟၼာဘိနႏၵိေနာ – ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပါဏုပေစၧဒါ ပဏီေတ ကာေယ ပတိ႒ိတာ။ တံ တာဟံ, ဘိကၡဳ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘ဣဃၤ တြံ, မာရိသ, ယေဒဝ ေတ ျဗဟၼာ အာဟ တေဒဝ တြံ ကေရာဟိ, မာ တြံ ျဗဟၼဳေနာ ဝစနံ ဥပါတိဝတၱိေတၳာ’။ သေစ ေခါ တြံ, ဘိကၡဳ, ျဗဟၼဳေနာ ဝစနံ ဥပါတိဝတၱိႆသိ, ေသယ်ထာပိ နာမ ပုရိေသာ သိရႎ အာဂစၧႏၲႎ ဒေ႑န ပဋိပၸဏာေမယ်, ေသယ်ထာပိ ဝါ ပန, ဘိကၡဳ, ပုရိေသာ နရကပၸပါေတ ပပတေႏၲာ ဟေတၳဟိ စ ပါေဒဟိ စ ပထဝႎ ဝိရာေဓယ်, ဧဝံ သမၸဒမိဒံ, ဘိကၡဳ, တုယွံ ဘဝိႆတိ။ ‘ဣဃႍ တြံ, မာရိသ, ယေဒဝ ေတ ျဗဟၼာ အာဟ တေဒဝ တြံ ကေရာဟိ, မာ တြံ ျဗဟၼဳေနာ ဝစနံ ဥပါတိဝတၱိေတၳာ။ နႏု တြံ, ဘိကၡဳ, ပႆသိ ျဗဟၼပရိသံ သႏၷိပတိတ’ႏၲိ? ဣတိ ေခါ မံ, ဘိကၡေဝ, မာေရာ ပါပိမာ ျဗဟၼပရိသံ ဥပေနသိ။

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, မာရံ ပါပိမႏၲံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဇာနာမိ ေခါ တာဟံ, ပါပိမ; မာ တြံ မညိေတၳာ – န မံ ဇာနာတီ’တိ။ မာေရာ တြမသိ, ပါပိမ။ ေယာ ေစဝ, ပါပိမ, ျဗဟၼာ, ယာ စ ျဗဟၼပရိသာ, ေယ စ ျဗဟၼပါရိသဇၨာ, သေဗၺဝ တဝ ဟတၳဂတာ သေဗၺဝ တဝ ဝသံဂတာ။ တုယွဥႇိ, ပါပိမ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ဧေသာပိ ေမ အႆ ဟတၳဂေတာ, ဧေသာပိ ေမ အႆ ဝသံဂေတာ’တိ။ အဟံ ေခါ ပန, ပါပိမ, ေနဝ တဝ ဟတၳဂေတာ ေနဝ တဝ ဝသံဂေတာ’’တိ။

၅၀၃. ‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, ဘိကၡေဝ, ဗေကာ ျဗဟၼာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘အဟဥႇိ, မာရိသ, နိစၥံေယဝ သမာနံ နိစၥႏၲိ ဝဒါမိ, ဓုဝံေယဝ သမာနံ ဓုဝႏၲိ ဝဒါမိ, သႆတံေယဝ သမာနံ သႆတႏၲိ ဝဒါမိ, ေကဝလံေယဝ သမာနံ ေကဝလႏၲိ ဝဒါမိ, အစဝနဓမၼံေယဝ သမာနံ အစဝနဓမၼ’ႏၲိ ဝဒါမိ, ယတၳ စ ပန န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇၨတိ တေဒဝါဟံ ဝဒါမိ – ‘ဣဒဥႇိ န ဇာယတိ န ဇီယတိ န မီယတိ န စဝတိ န ဥပပဇၨတီ’တိ။ အသႏၲၪၥ ပနညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ ‘နတၳညံ ဥတၱရိ နိႆရဏ’ႏၲိ ဝဒါမိ။ အေဟသုံ ေခါ, ဘိကၡဳ, တယာ ပုေဗၺ သမဏျဗာဟၼဏာ ေလာကသၼႎ ယာဝတကံ တုယွံ ကသိဏံ အာယု တာဝတကံ ေတသံ တေပါကမၼေမဝ အေဟာသိ။ ေတ ေခါ ဧဝံ ဇာေနယ်ဳံ – ‘သႏၲၪၥ ပနညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ အတၳညံ ဥတၱရိ နိႆရဏႏၲိ, အသႏၲံ ဝါ အညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ နတၳညံ ဥတၱရိ နိႆရဏ’ႏၲိ။ တံ တာဟံ, ဘိကၡဳ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ‘န ေစဝညံ ဥတၱရိ နိႆရဏံ ဒကၡိႆသိ, ယာဝေဒဝ စ ပန ကိလမထႆ ဝိဃာတႆ ဘာဂီ ဘဝိႆသိ။ သေစ ေခါ တြံ, ဘိကၡဳ, ပထဝႎ အေဇၩာသိႆသိ, ဩပသာယိေကာ ေမ ဘဝိႆသိ ဝတၳဳသာယိေကာ, ယထာကာမကရဏီေယာ ဗာဟိေတေယ်ာ။ သေစ အာပံ။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ အေဇၩာသိႆသိ, ဩပသာယိေကာ ေမ ဘဝိႆသိ ဝတၳဳသာယိေကာ, ယထာကာမကရဏီေယာ ဗာဟိေတေယ်ာ’တိ။

‘‘အဟမၸိ ေခါ ဧဝံ, ျဗေဟၼ, ဇာနာမိ – သေစ ပထဝႎ အေဇၩာသိႆာမိ, ဩပသာယိေကာ ေတ ဘဝိႆာမိ ဝတၳဳသာယိေကာ, ယထာကာမကရဏီေယာ ဗာဟိေတေယ်ာ။ ‘သေစ အာပံ။ ေတဇံ။ ဝါယံ။ ဘူေတ။ ေဒေဝ။ ပဇာပတႎ။ ျဗဟၼံ အေဇၩာသိႆာမိ, ဩပသာယိေကာ ေတ ဘဝိႆာမိ ဝတၳဳသာယိေကာ, ယထာကာမကရဏီေယာ ဗာဟိေတေယ်ာ’တိ အပိ စ ေတ အဟံ, ျဗေဟၼ, ဂတိၪၥ ပဇာနာမိ, ဇုတိၪၥ ပဇာနာမိ – ဧဝံ မဟိဒၶိေကာ ဗေကာ ျဗဟၼာ, ဧဝံ မဟာႏုဘာေဝါ ဗေကာ ျဗဟၼာ, ဧဝံ မေဟသေကၡာ ဗေကာ ျဗဟၼာ’’တိ။

‘‘ယထာကထံ ပန ေမ တြံ, မာရိသ, ဂတိၪၥ ပဇာနာသိ, ဇုတိၪၥ ပဇာနာသိ – ‘ဧဝံ မဟိဒၶိေကာ ဗေကာ ျဗဟၼာ, ဧဝံ မဟာႏုဘာေဝါ ဗေကာ ျဗဟၼာ, ဧဝံ မေဟသေကၡာ ဗေကာ ျဗဟၼာ’တိ?

‘‘ယာဝတာ စႏၵိမသူရိယာ၊ ပရိဟရႏၲိ ဒိသာ ဘႏၲိ ဝိေရာစနာ။

တာဝ သဟႆဓာ ေလာေကာ၊ ဧတၳ ေတ ဝတၱေတ [ဝတၱတီ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] ဝေသာ။

‘‘ပေရာပရၪၥ [ပေရာဝရၪၥ (သီ. ပီ.)] ဇာနာသိ၊ အေထာ ရာဂဝိရာဂိနံ။

ဣတၳဘာဝညထာဘာဝံ၊ သတၱာနံ အာဂတႎ ဂတိ’’ႏၲိ။

‘‘ဧဝံ ေခါ ေတ အဟံ, ျဗေဟၼ, ဂတိၪၥ ပဇာနာမိ ဇုတိၪၥ ပဇာနာမိ – ‘ဧဝံ မဟိဒၶိေကာ ဗေကာ ျဗဟၼာ, ဧဝံ မဟာႏုဘာေဝါ ဗေကာ ျဗဟၼာ, ဧဝံ မေဟသေကၡာ ဗေကာ ျဗဟၼာ’တိ။

၅၀၄. ‘‘အတၳိ ေခါ, ျဗေဟၼ, အေညာ ကာေယာ, တံ တြံ န ဇာနာသိ န ပႆသိ; တမဟံ ဇာနာမိ ပႆာမိ။ အတၳိ ေခါ, ျဗေဟၼ, အာဘႆရာ နာမ ကာေယာ ယေတာ တြံ စုေတာ ဣဓူပပေႏၷာ။ တႆ ေတ အတိစိရနိဝါေသန သာ သတိ ပမု႒ာ, ေတန တံ တြံ န ဇာနာသိ န ပႆသိ; တမဟံ ဇာနာမိ ပႆာမိ။ ဧဝမၸိ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ, ေနဝ ေတ သမသေမာ အဘိညာယ, ကုေတာ နီေစယ်ံ? အထ ေခါ အဟေမဝ တယာ ဘိေယ်ာ။ အတၳိ ေခါ, ျဗေဟၼ, သုဘကိေဏွာ နာမ ကာေယာ, ေဝဟပၹေလာ နာမ ကာေယာ, အဘိဘူ နာမ ကာေယာ, တံ တြံ န ဇာနာသိ န ပႆသိ; တမဟံ ဇာနာမိ ပႆာမိ။ ဧဝမၸိ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ, ေနဝ ေတ သမသေမာ အဘိညာယ, ကုေတာ နီေစယ်ံ? အထ ေခါ အဟေမဝ တယာ ဘိေယ်ာ။ ပထဝႎ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ, ပထဝိေတာ အဘိညာယ ယာဝတာ ပထဝိယာ ပထဝေတၱန အနႏုဘူတံ တဒဘိညာယ ပထဝႎ နာပေဟာသႎ, ပထဝိယာ နာပေဟာသႎ, ပထဝိေတာ နာပေဟာသႎ, ပထဝႎ ေမတိ နာပေဟာသႎ, ပထဝႎ နာဘိဝဒႎ။ ဧဝမၸိ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ, ေနဝ ေတ သမသေမာ အဘိညာယ, ကုေတာ နီေစယ်ံ? အထ ေခါ အဟေမဝ တယာ ဘိေယ်ာ။ အာပံ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ ေတဇံ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ ဝါယံ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ ဘူေတ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ ေဒေဝ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ ပဇာပတႎ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ ျဗဟၼံ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ အာဘႆေရ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ သုဘကိေဏွ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ ။ေပ.။ ေဝဟပၹေလ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ အဘိဘုံ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ။ေပ.။ သဗၺံ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ, သဗၺေတာ အဘိညာယ ယာဝတာ သဗၺႆ သဗၺေတၱန အနႏုဘူတံ တဒဘိညာယ သဗၺံ နာပေဟာသႎ သဗၺသၼႎ နာပေဟာသႎ သဗၺေတာ နာပေဟာသႎ သဗၺံ ေမတိ နာပေဟာသႎ, သဗၺံ နာဘိဝဒႎ။ ဧဝမၸိ ေခါ အဟံ, ျဗေဟၼ, ေနဝ ေတ သမသေမာ အဘိညာယ, ကုေတာ နီေစယ်ံ? အထ ေခါ အဟေမဝ တယာ ဘိေယ်ာ’’တိ။

‘‘သေစ ေခါ, မာရိသ, သဗၺႆ သဗၺေတၱန အနႏုဘူတံ, တဒဘိညာယ မာ ေဟဝ ေတ ရိတၱကေမဝ အေဟာသိ, တုစၧကေမဝ အေဟာသီ’’တိ။

‘‘‘ဝိညာဏံ အနိဒႆနံ အနႏၲံ သဗၺေတာ ပဘံ’, တံ ပထဝိယာ ပထဝေတၱန အနႏုဘူတံ, အာပႆ အာပေတၱန အနႏုဘူတံ, ေတဇႆ ေတဇေတၱန အနႏုဘူတံ, ဝါယႆ ဝါယေတၱန အနႏုဘူတံ, ဘူတာနံ ဘူတေတၱန အနႏုဘူတံ, ေဒဝါနံ ေဒဝေတၱန အနႏုဘူတံ, ပဇာပတိႆ ပဇာပတိေတၱန အနႏုဘူတံ, ျဗဟၼာနံ ျဗဟၼေတၱန အနႏုဘူတံ, အာဘႆရာနံ အာဘႆရေတၱန အနႏုဘူတံ, သုဘကိဏွာနံ သုဘကိဏွေတၱန အနႏုဘူတံ, ေဝဟပၹလာနံ ေဝဟပၹလေတၱ အနႏုဘူတံ, အဘိဘုႆ အဘိဘုေတၱန အနႏုဘူတံ, သဗၺႆ သဗၺေတၱန အနႏုဘူတံ’’။

‘‘ဟႏၵ စရဟိ [ဟႏၵ စ ဟိ (သီ. ပီ.)] ေတ, မာရိသ, ပႆ အႏၲရဓာယာမီ’’တိ။ ‘ဟႏၵ စရဟိ ေမ တြံ, ျဗေဟၼ, အႏၲရဓာယႆု, သေစ ဝိသဟသီ’တိ။ အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ဗေကာ ျဗဟၼာ ‘အႏၲရဓာယိႆာမိ သမဏႆ ေဂါတမႆ, အႏၲရဓာယိႆာမိ သမဏႆ ေဂါတမႆာ’တိ ေနဝႆု ေမ သေကၠာတိ အႏၲရဓာယိတုံ။

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, ဗကံ ျဗဟၼာနံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဟႏၵ စရဟိ ေတ ျဗေဟၼ အႏၲရဓာယာမီ’တိ။ ‘ဟႏၵ စရဟိ ေမ တြံ, မာရိသ, အႏၲရဓာယႆု သေစ ဝိသဟသီ’တိ။ အထ ေခါ အဟံ, ဘိကၡေဝ, တထာ႐ူပံ ဣဒၶါဘိသခၤါရံ အဘိသခၤါသႎ – ‘ဧတၱာဝတာ ျဗဟၼာ စ ျဗဟၼပရိသာ စ ျဗဟၼပါရိသဇၨာ စ သဒၵၪၥ ေမ ေသာႆႏၲိ [သဒၵေမဝ သုယ်ႏၲိ (က.)], န စ မံ ဒကၡႏၲီ’တိ။ အႏၲရဟိေတာ ဣမံ ဂါထံ အဘာသႎ –

‘‘ဘေဝဝါဟံ ဘယံ ဒိသြာ၊ ဘဝၪၥ ဝိဘေဝသိနံ။

ဘဝံ နာဘိဝဒႎ ကိၪၥိ၊ နႏၵိၪၥ န ဥပါဒိယိ’’ႏၲိ။

‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗဟၼာ စ ျဗဟၼပရိသာ စ ျဗဟၼပါရိသဇၨာ စ အစၧရိယဗ႓ဳတစိတၱဇာတာ အေဟသုံ – ‘အစၧရိယံ ဝတ ေဘာ, အဗ႓ဳတံ ဝတ ေဘာ! သမဏႆ ေဂါတမႆ မဟိဒၶိကတာ မဟာႏုဘာဝတာ, န စ ဝတ ေနာ ဣေတာ ပုေဗၺ ဒိေ႒ာ ဝါ, သုေတာ ဝါ, အေညာ သမေဏာ ဝါ ျဗာဟၼေဏာ ဝါ ဧဝံ မဟိဒၶိေကာ ဧဝံ မဟာႏုဘာေဝါ ယထာယံ သမေဏာ ေဂါတေမာ သက်ပုေတၱာ သက်ကုလာ ပဗၺဇိေတာ။ ဘဝရာမာယ ဝတ, ေဘာ, ပဇာယ ဘဝရတာယ ဘဝသမၼဳဒိတာယ သမူလံ ဘဝံ ဥဒဗၺဟီ’တိ။

၅၀၅. ‘‘အထ ေခါ, ဘိကၡေဝ, မာေရာ ပါပိမာ အညတရံ ျဗဟၼပါရိသဇၨံ အႏြာဝိသိတြာ မံ ဧတဒေဝါစ – ‘သေစ ေခါ တြံ, မာရိသ, ဧဝံ ပဇာနာသိ, သေစ တြံ ဧဝံ အႏုဗုေဒၶါ, မာ သာဝေက ဥပေနသိ, မာ ပဗၺဇိေတ; မာ သာဝကာနံ ဓမၼံ ေဒေသသိ, မာ ပဗၺဇိတာနံ; မာ သာဝေကသု ေဂဓိမကာသိ, မာ ပဗၺဇိေတသု။ အေဟသုံ ေခါ, ဘိကၡဳ, တယာ ပုေဗၺ သမဏျဗာဟၼဏာ ေလာကသၼႎ အရဟေႏၲာ သမၼာသမၺဳဒၶါ ပဋိဇာနမာနာ။ ေတ သာဝေက ဥပေနသုံ ပဗၺဇိေတ, သာဝကာနံ ဓမၼံ ေဒေသသုံ ပဗၺဇိတာနံ, သာဝေကသု ေဂဓိမကံသု ပဗၺဇိေတသု, ေတ သာဝေက ဥပေနတြာ ပဗၺဇိေတ, သာဝကာနံ ဓမၼံ ေဒေသတြာ ပဗၺဇိတာနံ, သာဝေကသု ေဂဓိတစိတၱာ ပဗၺဇိေတသု, ကာယႆ ေဘဒါ ပါဏုပေစၧဒါ ဟီေန ကာေယ ပတိ႒ိတာ။ အေဟသုံ ေယ ပန, ဘိကၡဳ, တယာ ပုေဗၺ သမဏျဗာဟၼဏာ ေလာကသၼႎ အရဟေႏၲာ သမၼာသမၺဳဒၶါ ပဋိဇာနမာနာ။ ေတ န သာဝေက ဥပေနသုံ န ပဗၺဇိေတ, န သာဝကာနံ ဓမၼံ ေဒေသသုံ န ပဗၺဇိတာနံ, န သာဝေကသု ေဂဓိမကံသု န ပဗၺဇိေတသု, ေတ န သာဝေက ဥပေနတြာ န ပဗၺဇိေတ, န သာဝကာနံ ဓမၼံ ေဒေသတြာ န ပဗၺဇိတာနံ, န သာဝေကသု ေဂဓိတစိတၱာ န ပဗၺဇိေတသု, ကာယႆ ေဘဒါ ပါဏုပေစၧဒါ ပဏီေတ ကာေယ ပတိ႒ိတာ။ တံ တာဟံ, ဘိကၡဳ, ဧဝံ ဝဒါမိ – ဣဃၤ တြံ, မာရိသ, အေပၸါႆုေကၠာ ဒိ႒ဓမၼသုခဝိဟာရမႏုယုေတၱာ ဝိဟရႆု, အနကၡာတံ ကုသလဥႇိ, မာရိသ, မာ ပရံ ဩဝဒါဟီ’တိ။

‘‘ဧဝံ ဝုေတၱ, အဟံ, ဘိကၡေဝ, မာရံ ပါပိမႏၲံ ဧတဒေဝါစံ – ‘ဇာနာမိ ေခါ တာဟံ, ပါပိမ, မာ တြံ မညိေတၳာ – န မံ ဇာနာတီ’တိ။ မာေရာ တြမသိ, ပါပိမ။ န မံ တြံ, ပါပိမ, ဟိတာႏုကမၸီ ဧဝံ ဝေဒသိ; အဟိတာႏုကမၸီ မံ တြံ, ပါပိမ, ဧဝံ ဝေဒသိ။ တုယွဥႇိ, ပါပိမ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘ေယသံ သမေဏာ ေဂါတေမာ ဓမၼံ ေဒေသႆတိ, ေတ ေမ ဝိသယံ ဥပါတိဝတၱိႆႏၲီ’တိ။ အသမၼာသမၺဳဒၶါဝ ပန ေတ, ပါပိမ, သမာနာ သမၼာသမၺဳဒၶါမွာတိ ပဋိဇာနႎသု။ အဟံ ေခါ ပန, ပါပိမ, သမၼာသမၺဳေဒၶါဝ သမာေနာ သမၼာသမၺဳေဒၶါမွီတိ ပဋိဇာနာမိ။ ေဒေသေႏၲာပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂေတာ သာဝကာနံ ဓမၼံ တာဒိေသာဝ အေဒေသေႏၲာပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂေတာ သာဝကာနံ ဓမၼံ တာဒိေသာဝ။ ဥပေနေႏၲာပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂေတာ သာဝေက တာဒိေသာဝ, အႏုပေနေႏၲာပိ ဟိ, ပါပိမ, တထာဂေတာ သာဝေက တာဒိေသာဝ။ တံ ကိႆ ေဟတု? တထာဂတႆ, ပါပိမ, ေယ အာသဝါ သံကိေလသိကာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ သဒရာ ဒုကၡဝိပါကာ အာယတႎ ဇာတိဇရာမရဏိယာ – ေတ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာ။ ေသယ်ထာပိ, ပါပိမ, တာေလာ မတၳကစၧိေႏၷာ အဘေဗၺာ ပုန ဝိ႐ူဠႇိယာ; ဧဝေမဝ ေခါ, ပါပိမ, တထာဂတႆ ေယ အာသဝါ သံကိေလသိကာ ေပါေနာဗ႓ဝိကာ သဒရာ ဒုကၡဝိပါကာ အာယတႎ ဇာတိဇရာမရဏိယာ – ေတ ပဟီနာ ဥစၧိႏၷမူလာ တာလာဝတၳဳကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတႎ အႏုပၸါဒဓမၼာတိ။

‘‘ဣတိ ဟိဒံ မာရႆ စ အနာလပနတာယ ျဗဟၼဳေနာ စ အဘိနိမႏၲနတာယ, တသၼာ ဣမႆ ေဝယ်ာကရဏႆ ျဗဟၼနိမႏၲနိကံေတဝ အဓိဝစန’’ႏၲိ။

ျဗဟၼနိမႏၲနိကသုတၱံ နိ႒ိတံ နဝမံ။

၁၀. မာရတဇၨနီယသုတၱံ

၅၀၆. ဧဝံ ေမ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ဘေဂၢသု ဝိဟရတိ သုသုမာရဂိေရ ေဘသကဠာဝေန မိဂဒါေယ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ အဗ႓ောကာေသ စကၤမတိ။ ေတန ေခါ ပန သမေယန မာေရာ ပါပိမာ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ကုစၧိဂေတာ ေဟာတိ ေကာ႒မႏုပဝိေ႒ာ။ အထ ေခါ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘ကႎ ႏု ေခါ ေမ ကုစၧိ ဂ႐ုဂေရာ ဝိယ [ဂ႐ု ဂ႐ု ဝိယ (သီ. ပီ. ဋီကာယံ ပါဌႏၲရံ)]? မာသာစိတံ မေည’’တိ။ အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ စကၤမာ ဩေရာဟိတြာ ဝိဟာရံ ပဝိသိတြာ ပညေတၱ အာသေန နိသီဒိ။ နိသဇၨ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ ပစၥတၱံ ေယာနိေသာ မနသာကာသိ။ အဒၵသာ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ မာရံ ပါပိမႏၲံ ကုစၧိဂတံ ေကာ႒မႏုပဝိ႒ံ။ ဒိသြာန မာရံ ပါပိမႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘နိကၡမ, ပါပိမ; နိကၡမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိေဟေသသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ ေတ အေဟာသိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာ’’တိ။ အထ ေခါ မာရႆ ပါပိမေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘အဇာနေမဝ ေခါ မံ အယံ သမေဏာ အပႆံ ဧဝမာဟ – ‘နိကၡမ, ပါပိမ; နိကၡမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိေဟေသသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ ေတ အေဟာသိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာ’တိ။ ေယာပိႆ ေသာ သတၳာ ေသာပိ မံ ေနဝ ခိပၸံ ဇာေနယ်, ကုေတာ ပန [ကုေတာ စ ပန (သ်ာ.)] မံ အယံ သာဝေကာ ဇာနိႆတီ’’တိ? အထ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ မာရံ ပါပိမႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘‘ဧဝမၸိ ေခါ တာဟံ, ပါပိမ, ဇာနာမိ, မာ တြံ မညိေတၳာ – ‘န မံ ဇာနာတီ’တိ။ မာေရာ တြမသိ, ပါပိမ; တုယွဥႇိ, ပါပိမ, ဧဝံ ေဟာတိ – ‘အဇာနေမဝ ေခါ မံ အယံ သမေဏာ အပႆံ ဧဝမာဟ – နိကၡမ, ပါပိမ; နိကၡမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိေဟေသသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ ေတ အေဟာသိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာတိ။ ေယာပိႆ ေသာ သတၳာ ေသာပိ မံ ေနဝ ခိပၸံ ဇာေနယ်, ကုေတာ ပန မံ အယံ သာဝေကာ ဇာနိႆတီ’’’တိ?

အထ ေခါ မာရႆ ပါပိမေတာ ဧတဒေဟာသိ – ‘‘ဇာနေမ ေခါ မံ အယံ သမေဏာ ပႆံ ဧဝမာဟ – ‘နိကၡမ, ပါပိမ; နိကၡမ, ပါပိမ! မာ တထာဂတံ ဝိေဟေသသိ, မာ တထာဂတသာဝကံ။ မာ ေတ အေဟာသိ ဒီဃရတၱံ အဟိတာယ ဒုကၡာယာ’’’တိ။ အထ ေခါ မာေရာ ပါပိမာ အာယသၼေတာ မဟာေမာဂၢလႅာနႆ မုခေတာ ဥဂၢန႖ာ ပစၥဂၢေဠ အ႒ာသိ။

၅၀၇. အဒၵသာ ေခါ အာယသၼာ မဟာေမာဂၢလႅာေနာ မာရံ ပါပိမႏၲံ ပစၥဂၢေဠ ဌိတံ; ဒိသြာန မာရံ ပါပိမႏၲံ ဧတဒေဝါစ – ‘ဧတၳာပိ ေခါ တာဟံ, ပါပိမ, ပႆာမိ; မာ တြံ မညိေတၳာ ‘‘န မံ ပႆတီ’’တိ။ ဧေသာ တြံ, ပါပိမ, ပစၥဂၢေဠ ဌိေတာ။ ဘူတပုဗၺာဟံ, ပါပိမ, ဒူသီ နာမ မာေရာ အေဟာသႎ, တႆ ေမ ကာဠီ နာမ ဘဂိနီ။ တႆာ တြံ ပုေတၱာ။ ေသာ ေမ တြံ ဘာဂိေနေယ်ာ အေဟာသိ။ ေတန ေခါ ပန, ပါပိမ, သမေယန ကကုသေႏၶာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ေလာေက ဥပၸေႏၷာ ေဟာတိ။ ကကုသႏၶႆ ေခါ ပန, ပါပိမ, ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ ဝိဓုရသၪၨီဝံ နာမ သာဝကယုဂံ အေဟာသိ အဂၢံ ဘဒၵယုဂံ။ ယာဝတာ ေခါ ပန, ပါပိမ, ကကုသႏၶႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ သာဝကာ။ ေတသု န စ ေကာစိ အာယသၼတာ ဝိဓုေရန သမသေမာ ေဟာတိ ယဒိဒံ ဓမၼေဒသနာယ။ ဣမိနာ ေခါ ဧဝံ [ဧတံ (သီ. သ်ာ. ပီ.)], ပါပိမ, ပရိယာေယန အာယသၼေတာ ဝိဓုရႆ ဝိဓုေရာေတဝ [ဝိဓုရႆ ဝိဓုေရာ ဝိဓုေရာေတြဝ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] သမညာ ဥဒပါဒိ။

‘‘အာယသၼာ ပန, ပါပိမ, သၪၨီေဝါ အရညဂေတာပိ ႐ုကၡမူလဂေတာပိ သုညာဂါရဂေတာပိ အပၸကသိေရေနဝ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပဇၨတိ။ ဘူတပုဗၺံ, ပါပိမ, အာယသၼာ သၪၨီေဝါ အညတရသၼႎ ႐ုကၡမူေလ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပေႏၷာ နိသိေႏၷာ ေဟာတိ။ အဒၵသံသု ေခါ, ပါပိမ, ေဂါပါလကာ ပသုပါလကာ ကႆကာ ပထာဝိေနာ အာယသၼႏၲံ သၪၨီဝံ အညတရသၼႎ ႐ုကၡမူေလ သညာေဝဒယိတနိေရာဓံ သမာပႏၷံ နိသိႏၷံ; ဒိသြာန ေတသံ ဧတဒေဟာသိ – ‘အစၧရိယံ ဝတ, ေဘာ, အဗ႓ဳတံ ဝတ, ေဘာ! အယံ သမေဏာ နိသိႏၷေကာဝ ကာလကၤေတာ! ဟႏၵ နံ ဒဟာမာ’တိ။ အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ေဂါပါလကာ ပသုပါလကာ ကႆကာ ပထာဝိေနာ တိဏၪၥ က႒ၪၥ ေဂါမယၪၥ သံကၯိတြာ အာယသၼေတာ သၪၨီဝႆ ကာေယ ဥပစိနိတြာ အဂၢႎ ဒတြာ ပကၠမႎသု။ အထ ေခါ, ပါပိမ, အာယသၼာ သၪၨီေဝါ တႆာ ရတၱိယာ အစၥေယန တာယ သမာပတၱိယာ ဝု႒ဟိတြာ စီဝရာနိ ပေပၹါေဋတြာ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ ဂါမံ ပိ႑ာယ ပါဝိသိ။ အဒၵသံသု ေခါ ေတ, ပါပိမ, ေဂါပါလကာ ပသုပါလကာ ကႆကာ ပထာဝိေနာ အာယသၼႏၲံ သၪၨီဝံ ပိ႑ာယ စရႏၲံ; ဒိသြာန ေနသံ ဧတဒေဟာသိ – ‘အစၧရိယံ ဝတ, ေဘာ, အဗ႓ဳတံ ဝတ, ေဘာ! အယံ သမေဏာ နိသိႏၷေကာဝ ကာလကၤေတာ, သြာယံ ပဋိသၪၨီဝိေတာ’တိ။ ဣမိနာ ေခါ ဧဝံ, ပါပိမ, ပရိယာေယန အာယသၼေတာ သၪၨီဝႆ သၪၨီေဝါေတဝ [သၪၨီေဝါ သၪၨီေဝါေတြဝ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)] သမညာ ဥဒပါဒိ။

၅၀၈. ‘‘အထ ေခါ, ပါပိမ, ဒူသိႆ မာရႆ ဧတဒေဟာသိ – ‘ဣေမသံ ေခါ အဟံ ဘိကၡဴနံ သီလဝႏၲာနံ ကလ်ာဏဓမၼာနံ ေနဝ ဇာနာမိ အာဂတႎ ဝါ ဂတႎ ဝါ။ ယံႏူနာဟံ ျဗာဟၼဏဂဟပတိေက အႏြာဝိေသယ်ံ – ဧထ, တုေမွ ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ အေကၠာသထ ပရိဘာသထ ေရာေသထ ဝိေဟေသထ။ အေပၸဝ နာမ တုေမွဟိ အေကၠာသိယမာနာနံ ပရိဘာသိယမာနာနံ ေရာသိယမာနာနံ ဝိေဟသိယမာနာနံ သိယာ စိတၱႆ အညထတၱံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာေရာ လေဘထ ဩတာရ’ႏၲိ။ အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ဒူသီ မာေရာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိေက အႏြာဝိသိ – ‘ဧထ, တုေမွ ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ အေကၠာသထ ပရိဘာသထ ေရာေသထ ဝိေဟေသထ။ အေပၸဝ နာမ တုေမွဟိ အေကၠာသိယမာနာနံ ပရိဘာသိယမာနာနံ ေရာသိယမာနာနံ ဝိေဟသိယမာနာနံ သိယာ စိတၱႆ အညထတၱံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာေရာ လေဘထ ဩတာရ’ႏၲိ။

‘‘အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ အႏြာဝိသိ႒ာ ဒူသိနာ မာေရန ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ အေကၠာသႏၲိ ပရိဘာသႏၲိ ေရာေသႏၲိ ဝိေဟေသႏၲိ – ‘ဣေမ ပန မု႑ကာ သမဏကာ ဣဗ႓ာ ကိဏွာ [ကဏွာ (သ်ာ. ကံ. က.)] ဗႏၶဳပါဒါပစၥာ ‘‘ဈာယိေနာသၼာ ဈာယိေနာသၼာ’’တိ ပတၱကၡႏၶာ အေဓာမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယႏၲိ ပဇၩာယႏၲိ နိဇၩာယႏၲိ အပဇၩာယႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဥလူေကာ ႐ုကၡသာခါယံ မူသိကံ မဂၢယမာေနာ ဈာယတိ ပဇၩာယတိ နိဇၩာယတိ အပဇၩာယတိ; ဧဝေမဝိေမ မု႑ကာ သမဏကာ ဣဗ႓ာ ကိဏွာ ဗႏၶဳပါဒါပစၥာ ‘‘ဈာယိေနာသၼာ ဈာယိေနာသၼာ’’တိ ပတၱကၡႏၶာ အေဓာမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယႏၲိ ပဇၩာယႏၲိ နိဇၩာယႏၲိ အပဇၩာယႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ေကာတၳဳ နဒီတီေရ မေစၧ မဂၢယမာေနာ ဈာယတိ ပဇၩာယတိ နိဇၩာယတိ အပဇၩာယတိ; ဧဝေမဝိေမ မု႑ကာ သမဏကာ ဣဗ႓ာ ကိဏွာ ဗႏၶဳပါဒါပစၥာ ‘‘ဈာယိေနာသၼာ ဈာယိေနာသၼာ’’တိ ပတၱကၡႏၶာ အေဓာမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယႏၲိ ပဇၩာယႏၲိ နိဇၩာယႏၲိ အပဇၩာယႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဗိဠာေရာ သႏၶိသမလသကၤဋီေရ မူသိကံ မဂၢယမာေနာ ဈာယတိ ပဇၩာယတိ နိဇၩာယတိ အပဇၩာယတိ; ဧဝေမဝိေမ မု႑ကာ သမဏကာ ဣဗ႓ာ ကိဏွာ ဗႏၶဳပါဒါပစၥာ ‘‘ဈာယိေနာသၼာ ဈာယိေနာသၼာ’’တိ ပတၱကၡႏၶာ အေဓာမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယႏၲိ ပဇၩာယႏၲိ နိဇၩာယႏၲိ အပဇၩာယႏၲိ။ ေသယ်ထာပိ နာမ ဂျဒေဘာ ဝဟစၧိေႏၷာ သႏၶိသမလသကၤဋီေရ ဈာယတိ ပဇၩာယတိ နိဇၩာယတိ အပဇၩာယတိ, ဧဝေမဝိေမ မု႑ကာ သမဏကာ ဣဗ႓ာ ကိဏွာ ဗႏၶဳပါဒါပစၥာ ‘‘ဈာယိေနာသၼာ ဈာယိေနာသၼာ’’တိ ပတၱကၡႏၶာ အေဓာမုခါ မဓုရကဇာတာ ဈာယႏၲိ ပဇၩာယႏၲိ နိဇၩာယႏၲိ အပဇၩာယႏၲီ’’တိ။

‘‘ေယ ေခါ ပန, ပါပိမ, ေတန သမေယန မႏုႆာ ကာလကၤေရာႏၲိ ေယဘုေယ်န ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂၢတႎ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇၨႏၲိ။

၅၀၉. ‘‘အထ ေခါ, ပါပိမ, ကကုသေႏၶာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘အႏြာဝိ႒ာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဒူသိနာ မာေရန – ဧထ, တုေမွ ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ အေကၠာသထ ပရိဘာသထ ေရာေသထ ဝိေဟေသထ, အေပၸဝ နာမ တုေမွဟိ အေကၠာသိယမာနာနံ ပရိဘာသိယမာနာနံ ေရာသိယမာနာနံ ဝိေဟသိယမာနာနံ သိယာ စိတၱႆ အညထတၱံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာေရာ လေဘထ ဩတာရ’ႏၲိ။ ဧထ, တုေမွ, ဘိကၡေဝ, ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရထ။ က႐ုဏာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ မုဒိတာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရထ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရထာ’တိ။

‘‘အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ဘိကၡဴ ကကုသေႏၶန ဘဂဝတာ အရဟတာ သမၼာသမၺဳေဒၶန ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အႏုသာသိယမာနာ အရညဂတာပိ ႐ုကၡမူလဂတာပိ သုညာဂါရဂတာပိ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရႎသု, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ေမတၱာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရႎသု။ က႐ုဏာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ မုဒိတာသဟဂေတန ေစတသာ။ေပ.။ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတြာ ဝိဟရႎသု, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတၳံ။ ဣတိ ဥဒၶမေဓာ တိရိယံ သဗၺဓိ သဗၺတၱတာယ သဗၺာဝႏၲံ ေလာကံ ဥေပကၡာသဟဂေတန ေစတသာ ဝိပုေလန မဟဂၢေတန အပၸမာေဏန အေဝေရန အဗ်ာဗေဇၩန ဖရိတြာ ဝိဟရႎသု။

၅၁၀. ‘‘အထ ေခါ, ပါပိမ, ဒူသိႆ မာရႆ ဧတဒေဟာသိ – ‘ဧဝမၸိ ေခါ အဟံ ကေရာေႏၲာ ဣေမသံ ဘိကၡဴနံ သီလဝႏၲာနံ ကလ်ာဏဓမၼာနံ ေနဝ ဇာနာမိ အာဂတႎ ဝါ ဂတႎ ဝါ, ယံႏူနာဟံ ျဗာဟၼဏဂဟပတိေက အႏြာဝိေသယ်ံ – ဧထ, တုေမွ ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ သကၠေရာထ ဂ႐ုံ ကေရာထ မာေနထ ပူေဇထ, အေပၸဝ နာမ တုေမွဟိ သကၠရိယမာနာနံ ဂ႐ုကရိယမာနာနံ မာနိယမာနာနံ ပူဇိယမာနာနံ သိယာ စိတၱႆ အညထတၱံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာေရာ လေဘထ ဩတာရ’ႏၲိ။ အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ဒူသီ မာေရာ ျဗာဟၼဏဂဟပတိေက အႏြာဝိသိ – ‘ဧထ, တုေမွ ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ သကၠေရာထ ဂ႐ုံ ကေရာထ မာေနထ ပူေဇထ, အေပၸဝ နာမ တုေမွဟိ သကၠရိယမာနာနံ ဂ႐ုကရိယမာနာနံ မာနိယမာနာနံ ပူဇိယမာနာနံ သိယာ စိတၱႆ အညထတၱံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာေရာ လေဘထ ဩတာရ’ႏၲိ။ အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ အႏြာဝိ႒ာ ဒူသိနာ မာေရန ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ သကၠေရာႏၲိ ဂ႐ုံ ကေရာႏၲိ မာေနႏၲိ ပူေဇႏၲိ။

‘‘ေယ ေခါ ပန, ပါပိမ, ေတန သမေယန မႏုႆာ ကာလကၤေရာႏၲိ ေယဘုေယ်န ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢံ ေလာကံ ဥပပဇၨႏၲိ။

၅၁၁. ‘‘အထ ေခါ, ပါပိမ, ကကုသေႏၶာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ဘိကၡဴ အာမေႏၲသိ – ‘အႏြာဝိ႒ာ ေခါ, ဘိကၡေဝ, ျဗာဟၼဏဂဟပတိကာ ဒူသိနာ မာေရန – ဧထ, တုေမွ ဘိကၡဴ သီလဝေႏၲ ကလ်ာဏဓေမၼ သကၠေရာထ ဂ႐ုံ ကေရာထ မာေနထ ပူေဇထ, အေပၸဝ နာမ တုေမွဟိ သကၠရိယမာနာနံ ဂ႐ုကရိယမာနာနံ မာနိယမာနာနံ ပူဇိယမာနာနံ သိယာ စိတၱႆ အညထတၱံ, ယထာ တံ ဒူသီ မာေရာ လေဘထ ဩတာရႏၲိ။ ဧထ, တုေမွ, ဘိကၡေဝ, အသုဘာႏုပႆိေနာ ကာေယ ဝိဟရထ, အာဟာေရ ပဋိကူလသညိေနာ, သဗၺေလာေက အနဘိရတိသညိေနာ [အနဘိရတသညီေနာ (သီ. သ်ာ. ကံ. ပီ.)], သဗၺသခၤါေရသု အနိစၥာႏုပႆိေနာ’တိ။

‘‘အထ ေခါ ေတ, ပါပိမ, ဘိကၡဴ ကကုသေႏၶန ဘဂဝတာ အရဟတာ သမၼာသမၺဳေဒၶန ဧဝံ ဩဝဒိယမာနာ ဧဝံ အႏုသာသိယမာနာ အရညဂတာပိ ႐ုကၡမူလဂတာပိ သုညာဂါရဂတာပိ အသုဘာႏုပႆိေနာ ကာေယ ဝိဟရႎသု, အာဟာေရ ပဋိကူလသညိေနာ, သဗၺေလာေက အနဘိရတိသညိေနာ, သဗၺသခၤါေရသု အနိစၥာႏုပႆိေနာ။

၅၁၂. ‘‘အထ ေခါ, ပါပိမ, ကကုသေႏၶာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ ပုဗၺဏွသမယံ နိဝါေသတြာ ပတၱစီဝရမာဒါယ အာယသၼတာ ဝိဓုေရန ပစၧာသမေဏန ဂါမံ ပိ႑ာယ ပါဝိသိ။ အထ ေခါ, ပါပိမ, ဒူသီ မာေရာ အညတရံ ကုမာရကံ [ကုမာရံ (သီ. ပီ.)] အႏြာဝိသိတြာ သကၡရံ ဂေဟတြာ အာယသၼေတာ ဝိဓုရႆ သီေသ ပဟာရမဒါသိ; သီသံ ေဝါဘိႏၵိ [သီသံ ေတ ဘိႏၵိႆာမီတိ (က.)]။ အထ ေခါ, ပါပိမ, အာယသၼာ ဝိဓုေရာ ဘိေႏၷန သီေသန ေလာဟိေတန ဂဠေႏၲန ကကုသႏၶံေယဝ ဘဂဝႏၲံ အရဟႏၲံ သမၼာသမၺဳဒၶံ ပိ႒ိေတာ ပိ႒ိေတာ အႏုဗႏၶိ။ အထ ေခါ, ပါပိမ, ကကုသေႏၶာ ဘဂဝါ အရဟံ သမၼာသမၺဳေဒၶါ နာဂါပေလာကိတံ အပေလာေကသိ – ‘န ဝါယံ ဒူသီ မာေရာ မတၱမညာသီ’တိ။ သဟာပေလာကနာယ စ ပန, ပါပိမ, ဒူသီ မာေရာ တမွာ စ ဌာနာ စဝိ မဟာနိရယၪၥ ဥပပဇၨိ။

‘‘တႆ ေခါ ပန, ပါပိမ, မဟာနိရယႆ တေယာ နာမေဓယ်ာ ေဟာႏၲိ – ဆဖႆာယတနိေကာ ဣတိပိ, သကၤုသမာဟေတာ ဣတိပိ, ပစၥတၱေဝဒနိေယာ ဣတိပိ။ အထ ေခါ မံ, ပါပိမ, နိရယပါလာ ဥပသကၤမိတြာ ဧတဒေဝါစုံ – ယဒါ ေခါ ေတ [ယေတာ ေတ (က.)], မာရိသ, သကၤုနာ သကၤု ဟဒေယ သမာဂေစၧယ်။ အထ နံ တြံ ဇာေနယ်ာသိ – ‘ဝႆသဟႆံ ေမ နိရေယ ပစၥမာနႆာ’တိ။ ေသာ ေခါ အဟံ, ပါပိမ, ဗဟူနိ ဝႆာနိ ဗဟူနိ ဝႆသတာနိ ဗဟူနိ ဝႆသဟႆာနိ တသၼႎ မဟာနိရေယ အပစၥႎ။ ဒသဝႆသဟႆာနိ တေႆဝ မဟာနိရယႆ ဥႆေဒ အပစၥႎ ဝု႒ာနိမံ နာမ ေဝဒနံ ေဝဒိယမာေနာ။ တႆ မယွံ, ပါပိမ, ဧဝ႐ူေပါ ကာေယာ ေဟာတိ, ေသယ်ထာပိ မႏုႆႆ။ ဧဝ႐ူပံ သီသံ ေဟာတိ, ေသယ်ထာပိ မစၧႆ။

၅၁၃.

‘‘ကီဒိေသာ နိရေယာ အာသိ၊ ယတၳ ဒူသီ အပစၥထ။

ဝိဓုရံ သာဝကမာသဇၨ၊ ကကုသႏၶၪၥ ျဗာဟၼဏံ။

‘‘သတံ အာသိ အေယာသကၤူ၊ သေဗၺ ပစၥတၱေဝဒနာ။

ဤဒိေသာ နိရေယာ အာသိ၊ ယတၳ ဒူသီ အပစၥထ။

ဝိဓုရံ သာဝကမာသဇၨ၊ ကကုသႏၶၪၥ ျဗာဟၼဏံ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘မေဇၩ သရႆ တိ႒ႏၲိ၊ ဝိမာနာ ကပၸ႒ာယိေနာ။

ေဝဠဳရိယဝဏၰာ ႐ုစိရာ၊ အစၥိမေႏၲာ ပဘႆရာ။

အစၧရာ တတၳ နစၥႏၲိ၊ ပုထု နာနတၱဝဏၰိေယာ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘ေယာ ေဝ ဗုေဒၶန ေစာဒိေတာ၊ ဘိကၡဳ သံဃႆ ေပကၡေတာ။

မိဂါရမာတုပါသာဒံ၊ ပါဒဂၤုေ႒န ကမၸယိ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘ေယာ ေဝဇယႏၲံ ပါသာဒံ၊ ပါဒဂၤုေ႒န ကမၸယိ။

ဣဒၶိဗေလႏုပတၳေဒၶါ၊ သံေဝေဇသိ စ ေဒဝတာ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘ေယာ ေဝဇယႏၲပါသာေဒ၊ သကၠံ ေသာ ပရိပုစၧတိ။

အပိ ဝါသဝ ဇာနာသိ၊ တဏွာကၡယဝိမုတၱိေယာ။

တႆ သေကၠာ ဝိယာကာသိ၊ ပဥႇံ ပုေ႒ာ ယထာတထံ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘ေယာ ျဗဟၼံ ပရိပုစၧတိ၊ သုဓမၼာယာဘိေတာ သဘံ။

အဇၨာပိ တ်ာဝုေသာ ဒိ႒ိ၊ ယာ ေတ ဒိ႒ိ ပုေရ အဟု။

ပႆသိ ဝီတိဝတၱႏၲံ၊ ျဗဟၼေလာေက ပဘႆရံ။

‘‘တႆ ျဗဟၼာ ဝိယာကာသိ၊ အႏုပုဗၺံ ယထာတထံ။

န ေမ မာရိသ သာ ဒိ႒ိ၊ ယာ ေမ ဒိ႒ိ ပုေရ အဟု။

‘‘ပႆာမိ ဝီတိဝတၱႏၲံ၊ ျဗဟၼေလာေက ပဘႆရံ။

ေသာဟံ အဇၨ ကထံ ဝဇၨံ၊ အဟံ နိေစၥာမွိ သႆေတာ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘ေယာ မဟာေမ႐ုေနာ ကူဋံ၊ ဝိေမာေကၡန အဖႆယိ။

ဝနံ ပုဗၺဝိေဒဟာနံ၊ ေယ စ ဘူမိသယာ နရာ။

‘‘ေယာ ဧတမဘိဇာနာတိ၊ ဘိကၡဳ ဗုဒၶႆ သာဝေကာ။

တာဒိသံ ဘိကၡဳမာသဇၨ၊ ကဏွ ဒုကၡံ နိဂစၧသိ။

‘‘န ေဝ အဂၢိ ေစတယတိ [ေဝဌယတိ (သီ.)]၊ ‘အဟံ ဗာလံ ဍဟာမီ’တိ။

ဗာေလာ စ ဇလိတံ အဂၢႎ၊ အာသဇၨ နံ သ ဍယွတိ။

‘‘ဧဝေမဝ တုဝံ မာရ၊ အာသဇၨ နံ တထာဂတံ။

သယံ ဍဟိႆသိ အတၱာနံ၊ ဗာေလာ အဂၢႎဝ သံဖုသံ။

‘‘အပုညံ ပသဝီ မာေရာ၊ အာသဇၨ နံ တထာဂတံ။

ကိႏၷဳ မညသိ ပါပိမ၊ န ေမ ပါပံ ဝိပစၥတိ။

‘‘ကေရာေတာ စီယတိ ပါပံ၊ စိရရတၱာယ အႏၲက။

မာရ နိဗၺိႏၵ ဗုဒၶမွာ၊ အာသံ မာကာသိ ဘိကၡဳသု။

‘‘ဣတိ မာရံ အတေဇၨသိ၊ ဘိကၡဳ ေဘသကဠာဝေန။

တေတာ ေသာ ဒုမၼေနာ ယေကၡာ၊ နတေတၳဝႏၲရဓာယထာ’’တိ။

မာရတဇၨနီယသုတၱံ နိ႒ိတံ ဒသမံ။

စူဠယမကဝေဂၢါ နိ႒ိေတာ ပၪၥေမာ။

တႆုဒၵါနံ –

သာေလယ် ေဝရၪၨဒုေဝ စ တု႒ိ၊ စူဠမဟာဓမၼသမာဒါနၪၥ။

ဝီမံသကာ ေကာသမၺိ စ ျဗာဟၼေဏာ၊ ဒူသီ စ မာေရာ ဒသေမာ စ ဝေဂၢါ။

သာေလယ်ဝေဂၢါ နိ႒ိေတာ ပၪၥေမာ။

ဣဒံ ဝဂၢါနမုဒၵါနံ –

မူလပရိယာေယာ ေစဝ၊ သီဟနာေဒါ စ ဥတၱေမာ။

ကကေစာ ေစဝ ေဂါသိေဂၤါ၊ သာေလေယ်ာ စ ဣေမ ပၪၥ။

မူလပဏၰာသကံ သမတၱံ။